****

Woensdag 29 januari

Zon 8u23-17u29

H Poppo van Deinze

*

*

Een lichtvoetige benadering

Van het probleem der Linxe Rechtsen.

Of zijn het de Rechtse Linxen?

*

WAAROVER HET GAAT

Femke Halsema uit Nederlanda da-da, is een heerlijk wijfjespersoon. Hoe kwader ze is, hoe begeerlijker voor de meeste mannen. Voor mij is ze vooral het vleesgeworden willen maar niet kunnen. Ze is iemand met veel te veel groen gebleven pit, die van op de blauwe steen instructies schreeuwt naar achteren hoe de stuurlui aan wal moeten laveren, terwijl de schuit stuurloos op de golven zwalpt.

Op de brug de boot besturen, ho maar, daartoe voelt ze zich niet geroepen. Dat is stielmanswerk. Dat moeten die verrekte egoïsten van hebzuchtigen maar doen. Haar rol is niet: mee besturen, maar onderwaterklippen opwerpen. Helpt het niet, het schaadt ook niet. Als ’t maar opbrengt. Aan de hand van de diepte-sonar vaart men er wel langsheen…. En dat weet ons Femke ook…

.

BASIS v/d INSPIRATIE

Ben je een beter mens als je links bent?

*

Femke Halsema is oud-leider van GroenLinks en columniste bij het online nieuwsmedium De correspondent, waar deze bijdrage al verscheen.

Linkse mensen reduceren problemen in de wereld graag tot 'het systeem' waar mensen slachtoffer van zijn. Maar als we niet ook ons eigen gedrag aan kritisch onderzoek leren onderwerpen, en het consumentendeel van onze hersenen leren beteugelen, komen we de crisis nooit te boven.

Ben je een beter mens als je links bent? Maken je idealen van solidariteit en rechtvaardigheid je moreel superieur aan anderen? Sommige linkse mensen denken van wel.

In reactie op mijn column van vorige week over The Wolf of Wall Street (DM 22/1) vielen vaak de termen 'links' en 'rechts', vooral op de linkse opiniesite Joop, waar een venijnig commentaar verscheen van socioloog Merijn Oudenampsen. Hij betoogt dat mijn stelling dat hebzucht in onze cultuur wijdverbreid is, betekent dat ik de uitwassen ervan vergoelijk. Door hebzucht centraal te stellen laat ik na systeemkritiek uit te oefenen, ben ik een morele agnost en zeker niet links.

Superkapitalisme

Nu zou ik dit commentaar links laten liggen, ware het niet dat het een gedachtegang is die je vaak terugziet in de linkse beweging.

Deze gaat ongeveer zo: 'Ik ben links en geloof in het goede van de mens. Als mensen zich misdragen of crimineel zijn, dan komt dat door het systeem waarin ze leven. In de eerste plaats is dat natuurlijk het kapitalistische systeem, maar het zijn ook bureaucratische en religieuze systemen die mensen aanzetten tot het kwaad. Als ik de verantwoordelijkheid bij mensen zelf leg, dan heb ik een 'conservatief wereldbeeld' en ben ik rechts. Rechtse mensen maken de slachtoffers van systemen medeschuldig, zij doen aan blaming the victim, en dat is moreel inferieur. Ik heb wel het beste met de mensen voor en daarom ben ik links.'

Voilà, een ronde cirkel.

In al zijn eenvoud is deze denktrant een belangrijke reden waarom links soms zo veel irritatie oproept. Het idee dat linkse opvattingen je tot een beter mens maken, is niet alleen onnozel maar ook behoorlijk arrogant. En als uitgangspunt voor linkse politiek is de denktrant ook problematisch. Systemen lijken te bestaan buiten medeweten van mensen om en zij worden gereduceerd tot de handelingsonbekwame slachtoffers ervan.

Kapitalisme bijvoorbeeld is dan over mensen uitgestort, ongeveer zoals God de wereld schiep. En de huidige financieel-economische crisis, die inderdaad een systeemcrisis is, is dan enkel door een aantal boosaardige rechtse politici en graaiende bankiers en handelaren veroorzaakt.

Nu is de oorsprong van de crisis deels te traceren tot de beslissingen van overwegend rechtse - door de bevolking gekozen - politici in de jaren tachtig en negentig om de financiële markten te liberaliseren en te dereguleren. Tegelijkertijd werden die beslissingen politiek en maatschappelijk van links tot rechts gesteund, denk aan Wim Kok, denk aan Tony Blair, denk aan Bill Clinton (eveneens door het volk gekozen politici).

Het is ook maar een deel van het verhaal. De politieke econoom en voormalig politicus Robert Reich beschreef in zijn boek Superkapitalisme zijn hebzuchtige gedrag aan de hand van zijn twee conflicterende hersenhelften. Het consumentendeel van zijn hersenen is permanent op koopjesjacht of de goedkoopste vliegtickets aan het scoren. Het burgerdeel van zijn hersenen vindt eigenlijk dat de kleine middenstand boven Walmart is te verkiezen en dat vliegmaatschappijen met goede personeelsregelingen en zorg voor het milieu de voorkeur verdienen boven prijsvechters. In zijn hoofd legt het burgerdeel het echter altijd af tegen het consumentendeel. Zijn consumptieverslaving - of hebzucht, zo je wil - is sterker dan zijn verlangen naar een eerlijke samenleving.

Leven op krediet

Een diepere oorzaak van de crisis is, met andere woorden, ook ons grote verlangen naar rijkdom, nieuwe spullen, luxe. Daarvoor zijn we bereid op de pof te leven, grote leningen en onbetaalbare hypotheken af te sluiten. Dat verlangen heeft geen politieke kleur. Lang geleden zei Joop den Uyl al: "Geef elke arbeider een autootje en hij voelt zich vrij." Er waren maar heel weinig mensen die deze lokroep negeerden.

Systeemkritiek is een belangrijk onderdeel van linkse politiek, maar nooit met uitschakeling van de eigen verantwoordelijkheid voor het ontstaan van de problemen. En nooit door de mensen die er last van hebben te reduceren tot een willoos werktuig.

Als wij de financieel-economische crisis werkelijk te boven willen komen, kunnen we niet volstaan met het bestraffen van de bankiers, handelaren en politieke verantwoordelijken of met het aanscherpen van de financiële wetgeving. Dan zullen we onze levensstijl - en ja, ook onze hebzucht - aan een kritisch onderzoek moeten onderwerpen. Dat geldt niet alleen voor rechtse, maar ook voor linkse mensen.

De Amerikaanse muzikant Ben Folds schreef jaren geleden een prachtige politieke protestsong, getiteld 'All U Can Eat'. Ik mag die graag luidkeels meezingen, en dan vooral de zinnen: 'See that asshole with a peace-sign on his licence plate / Giving me the finger and running me out of his lane. (...) They give no fuck. As long as there's enough for them.'

*

PERSOONLIJKE BENADERING

Oef! Deze Tante eindigt voorwaar met ’Ein Lied!!!’, precies zoals de Rottenführer van een Wehrmachtscolonne opommandeerd naast zijn vermoeid sleepvoetend peloton, weer eens een stukgeschoten stadje binnenmarcheert. Dat was dan meestal ‘gegen Engeland, Engeland woltten fahren’ en daarmee was de kous af.

Uit haar betoog heb ik bijgeleerd, dat Rexks zowel als Linxkx nogal hebzuchtig van aard zijn, omdat Goed-de-Vader dat zo op iedereen zou gesmeten hebben. En dat is juist wat een Linxmensch doet verschillen van elke mens die ter wereld komt: hebzucht is hem, in de eerste levensjaren, buiten de eigen behoeften, totaal vreemd en het is de latere samenleving die bepaalt of zijn goede of slechte instincten zullen zegevieren.

In een gesculariseerde en materiele leefwereld waar elke spiritualiteit maar op de tweede of de derde plaats komt, is er ‘Ersatz’ nodig. Waarbij kan aangestipt worden, dat zelfs de beste namaak, nog altijd mijlenver van het origineel staat….De mesn is inderdaad nog altijd gemaakt uit ziel (geest) en lichaam.

Ik persoonlijk, denk dat ons Femke niet ver af meer staat, om met overtuiging te schrijven, dat Jezus van Nazareth de eerste ware Maoïst is geweest. Hij leefde als een vagebond, had geen vaste verblijfplaats, werkte niet en verkocht veel opstandige praats. Dat Hij verder zei, dat iedereen moest worden als een van die kleintjes rond hem, zal dan best vergeten worden, want Linxmenschen willen niet in de Hemel komen. Zij willen de hemel op aarde….

Geschreven door AABEE via Digitalia

*

*