MET SNELTREINVAART DOOR DE DAGEN

Zeven op zeven wordt de hardwerkende burger bestolen om hem met de buit (zijn eigen geld) te bedriegen. Als Niet komt tot Iet, dan kent Iet zichzelve Niet.

Erg! Heel erg! Dat ik, als Vlaams Nationalist, vredelievend van inborst, opgevoed naar de beste voorvaderlijke tradities, opgegroeid met de leuze die geen enkel ander volk ter wereld voert Nooit meer Oorlog in 4 talen, bij het lezen van onderstaand artikel over de media, begrip voel opkomen voor het Teutonen-gevoel voor een frisscher frölicher Krieg.

Inderdaad : om de zwijnenstal van de hedendaagse combinatie politiek/media uit te mesten, is alleen een vuurstorm of een neutronen-bom mogelijk. Of zelfs misschien een verbeterde en aangepaste uitgave van de Endlösung. Alle druksels in de crematoria van de Geschiedenis, en de bedrijvers ervan verbannen naar Shakkamakka.

Al de tijd dat deze blog bestaat, werd hier gesakkerd op de media. Ergo : zonder al die lamlendigheid in de media, zou deze blog zelfs geen reden van bestaan hebben gehad. Tenzij als ventiel om de dichterlijke lichtvoetigheid van betrokkene af en toe de vrije teugel te geven.

En zo geschiedde, in die dagen, dat ik als het kleine pluisje aan de staart van een der kamelen van de Drie Wijzen, eerder ongewild de ster volgde, die leidde naar de stal met het kribbeke van een nieuwe goede vriend

http://www.dewereldmorgen.be/

Ik zette mij neer op de grond, tussen de herdertjes die daar bij nachte lagen te liggen in het veld, en keek bewonderend op naar de goede Sint Jozef, die bloosde van ootmoed en liefelijke deugd, wegens zon goed huishouden. Arm maar proper, en verduldig uitziend naar zijn, dank zij Meneerke Peeters, verhoogde geboortepremie en de eerste maand kiendjesgeld.

Tja, dat zou wel eens de allerlaatste versie kunnen zijn van Het Kindeke Jezus in Vlaanderen. Want vandaag vergaat de wereld.

Komt, vrienden, laten we onze schup afkuisen voor Koning Herodes Dewitte van het Spionnencentrum ons betrapt. De grens naar Egypte, om naar daar te vluchten, zal wel gesloten zijn, zodat er andere wegen moeten bewandeld worden om in contact te komen met Bruno Valkeniers. Die was toch zinnens, om na een periode van bezinning, iets te ondernemen in de richting van de media?

Het nieuwe platform MediaID moet het mogelijk maken om artikels op nieuwssites van Nederlandstalige kranten achter een betaalmuur te stoppen. Probleem is natuurlijk dat er altijd wel ergens gratis nieuws te vinden is. Bij DeWereldMorgen.be bijvoorbeeld. Een analyse van de mediacrisis die de media zoals we die kennen grondig zal veranderen. ..

.Op de ochtend na de Amerikaanse presidentsverkiezingen glommen Belgische krantenmakers van trots. Ze hadden met hun originele voorpagina's de Amerikaanse media gehaald. Omdat pas 's nachts bekend raakte wie de verkiezingen gewonnen had, moesten Belgische kranten wel creatief omspringen met hun voorpagina. Het Laatste Nieuws had een dubbele voorpagina: 'Het is Obama' en een pagina verder 'Het is Romney'. Beide met aparte artikels en commentaar.

La Dernière Heure publiceerde een foto van een Amerikaanse president, waarbij het hoofd vervangen werd door een QR-code. Met die code kon je surfen naar een applicatie waar je kon te weten komen wie er gewonnen had.

Zelden hebben kranten hun eigen onmacht meer in de verf gezet. Wie het 'Het is Romney' artikel leest, komt plots tot het akelige besef dat het Obama-artikel en de rest van de verslaggeving over de Amerikaanse verkiezingen in die krant even fake zijn. Met die QR-code schreeuwt La DH van de daken dat het echte nieuws elders te vinden is.

Dat kranten een probleem hebben wordt daar mooi geïllustreerd. Ze komen soms tot 24 en in het weekend zelfs 48 uur na de feiten. Ze brengen een samenvatting van het nieuws dat iedereen met een gezonde nieuwshonger al via tal van andere kanalen tot zich nam. Twitter voor de nieuwsjunks, Facebook voor diegenen die willen weten wat hun vrienden er van denken, radiozenders met commentaar en zelfs al analyse, duizenden mainstream en alternatieve nieuwssites om artikels te delen, de originele bronnen voor de ongelovige en kritische lezers, tv voor de beeldjes (die natuurlijk ook al op tal van sites stonden) en voor de comfortabele zetel.

De Vlaamse kranten slaan nu de handen in elkaar om het tij te keren. Er komt een platform MediaID waardoor je je in één keer kan registreren op alle commerciële nieuwssites en de VRT-site deredactie.be. Uit de officiële communicatie van het platform: Dit zal de mediasector toelaten nieuwe diensten en een veel persoonlijker media-aanbod te ontwikkelen, op maat van elke gebruiker en diens interesses en behoeftes.

Door de voortvarende berichtgeving van De Morgen 'Nieuwssites gaan achter betaalmuur' leek het even alsof alle nieuwssites vanaf volgend jaar betalend worden behalve hier en daar een kortje over het nieuws van de dag. Zo'n vaart zal het niet lopen.

MediaID moet in de eerste plaats toelaten aan datamining te doen. Als alle surfgedrag van nieuwsconsumenten over een lange periode in kaart kan gebracht worden, kan je hen een persoonlijker aanbod voorstellen. Een aanbod waar dan eventueel ook geld kan gevraagd worden. Iemand die elke dag op zoek gaat naar het allerlaatste filmnieuws kan je misschien verleiden met een betalende app die filmnieuws bundelt, zo gaat de redenering. Zeker als er dan een platform à la iTunes bestaat dat eenvoudige betalingen toelaat.

De Morgen-hoofdredacteur Yves Desmet zag al meteen een systeem waarbij je voor een vast bedrag toegang zou krijgen tot een aantal artikels van alle bestaande kranten en weekbladen. Dat is heel verre toekomstmuziek. Zeker omdat alle kranten een eigen strategie hebben om inkomsten te genereren.

In Nederland heeft men het al eens geprobeerd. Het platform eLinea kreeg tweemaal een subsidie maar geraakte toch niet uit de kosten. Wat wil je ook, op internet is nieuws immers gratis. En ook op het gebied van opinie en achtergronden kom je (op internet) ruim aan je trekken, besloot oprichter Wiebe De Jager. Toch wordt binnenkort een poging ondernomen om het platform nieuw leven in te blazen.

De hardnekkigheid waarmee krantenbazen op zoek gaan naar manieren om nieuwssurfers te laten betalen, is een reactie op de diepe crisis waarin media verzeild zijn geraakt. Voor het vierde jaar op rij vreet de economische crisis aan de advertentie-inkomsten. Maar veel belangrijker nog is de erosie van de verkoop van papieren bladen. Lezers komen aan hun trekken op het gratis en oneindige internet. In Duitsland gaf de Financial Times Deutschland er na twaalf jaar de brui aan. De Frankfurter Rundschau zag haar aantal lezers in dik tien jaar tijd halveren en legde op 13 november de boeken neer. Als er geen overnemer gevonden wordt, is het ook met die krant gedaan.

In eigen land krijgt Le Soir de derde herstructurering in evenveel jaar te verwerken. Na deze snoeibeurt zal de redactie nog 94 journalisten tellen. Dat zijn er 36 minder dan in 2008. Die kleinere redactie moet ondertussen wel ook een site vullen en een digitale avondeditie volschrijven. Uit protest lag er dit weekend geen Le Soir in de rekken.

Aan Nederlandstalige kant vallen de grootste klappen bij de weekbladen die hele horden lezers zijn verdwijnen. Maar ook bij de kranten waar in 2009 al flink bespaard werd op personeel staan de zenuwen gespannen. Bij De Morgen verslijten ze tegenwoordig sneller hoofdredacteurs dan de modale voetbalclub trainers.

De paywall dan maar? Stop het nieuws achter een betaalmuur en de surfers zullen wel hun visakaart boven halen. Het is het credo geworden van de meestal iets oudere mannen die aan het hoofd staan van een noodlijdende krant of mediabedrijf.

Meestal wordt dan meteen verwezen naar het voorbeeld van The New York Times, de krant die een paywall invoerde en dat draaide kijk eens aan niet op een mislukking uit. Door die betaalmuur zag The New York Times de inkomsten uit verkoop voor het eerst sinds lang weer stijgen.

Maar in een jaar tijd verloor The New York Times website 20 procent van haar lezers en daardoor ook een pak reclame-inkomsten. De daling van de reclame-inkomsten (in de papieren krant incluis) blijft groter dan de stijgende inkomsten uit de verkoop van digitale abonnementen.

De krant is nochtans zo slim om vrij toegankelijk te blijven via Facebook-verwijzingen of Google-opzoekingen. Zowat 30 tot 40 procent van de bezoekers van The Times komen immers onrechtstreeks. Dat zijn mensen die niet snel een abonnement zouden kopen als ze zien dat ze op een dode link hebben geklikt. Die ben je meteen kwijt. Op grote momenten, zoals de verkiezingen of de storm die over New York raasde, haalt de Times de paywall ook naar beneden, waarmee de redactie meteen toont dat ze niet echt gelukkig is met het systeem.

Bovendien lijkt het ook voor The New York Times niet zo makkelijk om de surfers te overtuigen te betalen. Nog geen twee procent van de bezoekers aan de site kon verleid worden om een abonnement te nemen.

Het is ook wat vreemd dat Vlaamse kranten zich spiegelen aan het vlaggenschip van de Amerikaanse journalistiek. Er zijn ook andere voorbeelden. The Boston Globe is de referentiekrant in New England, de regio in het noordoosten van de VS die 14 miljoen inwoners telt (toch nog meer dan dubbel zoveel als Vlaanderen). The Globe heeft 18.000 digitale abonnees.

Of neem The Times in Groot-Brittannië. De nieuwssite van die krant uit de stal van Rupert Murdoch verloor 90 procent van haar bezoekers na het invoeren van de paywall. De reden dat een paywall een wankel model is in het internettijdperk is eenvoudig. 'Theres always someplace else to get the news', zoals mediaspecialist Jeff Jarvis schrijft.

Dat zal ook in België zo zijn. Vandaar de zure opmerkingen van mediabonzen als Christian Van Thillo (De Persgroep) over het gratis aanbod op deredactie.be.

Larry Kramer die aan het hoofd staat van USA Today gaf onlangs ootmoedig toe dat zijn krant niet achter een paywall kan omdat de inhoud niet uniek genoeg is. Bij een financieel blad kan dat nog wel lukken (natuurlijk zijn sommige beleggers bereid geld te geven aan nieuws waarmee ze geld kunnen verdienen) of bij een krant die over de hele wereld gelezen wordt als The New York Times. Maar hoeveel artikels bevatten Vlaamse kranten die zo uniek zijn dat je ze nergens anders vindt in een gratis vorm?

Gratis nieuws maakt op het internet trouwens ook deel uit van een totaal nieuw mediasysteem. Mensen stellen zelf hun nieuwsaanbod samen via Twitter en Facebook of via newsfeeds. Ze nemen ook zelf deel aan de verspreiding van nieuws en geven er commentaar op. De betaalmuur sluit die mogelijkheden af.

DeWereldMorgen.be zal daarom gratis blijven. Omdat wij willen dat onze artikels door zoveel mogelijk mensen gelezen worden. Omdat we trots zijn telkens een artikel veel gedeeld wordt op Facebook en Twitter. Twintig procent van onze lezers komt via Facebook en nog eens twaalf procent via krantenkoppen.be.

Omdat we ook denken dat de oplossingen waar de commerciële kranten op broeden de technologische vooruitgang eerder remmen dan stimuleren. De kranten gaan nu bij de overheid bedelen om hun platform te kunnen ontwikkelen. Een platform dat volgens sommigen moet dienen om dat hele nieuwe media-eco-systeem te verstoren.

De subsidies die ze daarvoor gaan krijgen komen bovenop de honderden miljoenen overheidssteun die ze nu al krijgen. Zonder die steun waren er al lang geen kranten meer. In plaats van dat geld te pompen in noodlijdende bedrijven zou de overheid beter goede journalistiek stimuleren. Daar is nooit eerder zo'n tekort aan geweest in deze duistere en onzekere tijden.

Tijd om wat conclusies te trekken over ons onderzoek naar de overheidssteun voor de kranten. Tijd ook om de optelsom te maken.

De subsidies voor de kranten vormen een ingewikkeld kluwen. Sommige vormen van steun komen rechtstreeks de kranten ten goede zoals de 120 miljoen euro die De Post krijgt voor de vroege uitreiking van de kranten. Bij andere subsidiestromen is het moeilijker om te berekenen wat bij de kranten terechtkomt. Zo kost het btw-nultarief voor kranten en weekbladen 33,5 miljoen euro. Hoeveel dat voor kranten alleen is, konden we niet achterhalen.

Maar eigenlijk is dat ook niet nodig. Alle mediagroepen zijn op verschillende terreinen actief: ze geven dag- en weekbladen uit en ze maken tv en radio. Bovendien zijn de concerns met elkaar verweven. De Persgroep is samen met Roularta eigenaar van VTM en Q-Music. Corelio (van De Standaard en Het Nieuwsblad) is mede-eigenaar van productiehuizen DeMensen en Woestijnvis en via Woestijnvis ook van Humo.

Als de VRT veel betaalt voor de aankoop van Woestijnvis-programma's komt er dus ook een stukje van dat geld terecht op de bankrekening van Corelio. Met die stromen hebben we in onze optelsom niet eens rekening gehouden.

Een cijfer dat we ook niet opnemen, is het bedrag dat de overheid voorziet voor de uitreiking van tijdschriften. In totaal is er voor de uitreiking van kranten en weekbladen 224 miljoen euro voorzien. De commerciële kranten krijgen 120 miljoen. Maar dat betekent niet dat de rest naar de commerciële tijdschriften gaat. Ook de tijdschriften van sociale bewegingen (denk aan Visie, De Nieuwe Werker of De Bond) genieten van kortingen. Niemand wou ons zeggen hoeveel er naar de commerciële tijdschriften gaat.

Laten we dan eens de optelsom maken van de geldstromen richting Belgische kranten die ook door wetenschappers als steun worden beschouwd (onder meer door de mediaprofessoren Els De Bens en Karin Raeymaeckers in het standaardwerk De Pers in België).

Sommige internationale onderzoekers onderscheiden nog andere vormen van steun. De Amerikaanse mediaprofessor Inger L. Stole toont in zijn werk aan dat de Amerikaanse overheid al heel vroeg de ontwikkeling van de reclamesector stimuleerde en zo de advertentie-inkomsten van tv, radio en de kranten de hoogte injoeg. Bedrijven kunnen reclame aftrekken van de belastingen.

Ook in België is dat het geval. Heeft ook de Belgische wetgever die belastingaftrek ingevoerd om de mediasector te ondersteunen? Een student communicatiewetenschappen moet dat maar eens onderzoeken. De belastingaftrek kost de overheid in ieder geval handenvol geld: meer dan 400 miljoen euro per jaar. Dat is een schatting uit het jaar 2000.

Elk jaar geven bedrijven in België meer dan drie miljard euro uit aan reclame. Een kwart van die som komt bij de kranten terecht. Als bedrijven door de overheid gestimuleerd worden om reclame te besteden, is dat dus ook goed voor de kranten.

De overheid en de belastingbetalers tasten dus heel diep in de buidel om de mediasector zuurstof te geven. Zonder die steun zouden er niet eens kranten bestaan. Je kan dat makkelijk aantonen. Volgens een onderzoek zou een verhoging van de btw tot zes procent de Britse kranten tien procent van hun oplage kosten.

Het btw-nultarief kost de overheid elk jaar iets meer dan 30 miljoen euro, nog geen tien procent van de totale overheidssteun. Nog een cijfer dat tot nadenken stemt: de overheid legt via de goedkope tarieven van De Post bijna 88 eurocent op tafel per exemplaar. Het schrappen van die steun, zou de prijs van een krantenabonnement dus verdubbelen.

Geen kranten zonder overheidssteun en toch is het bestaan van die miljoenensteun een goed bewaard geheim. Ook mediaprofessoren (zoals De Bens en Raeymaeckers in De Pers in België) of politici slagen er niet in de subsidiestromen volledig in kaart te brengen. De steun zit vaak opgesloten in commerciële contracten waar de overheid noch de sector zelf over communiceren.

Zowel bij De Post, de Belgische regulator voor de postdiensten en de telecommunicatie BIBT als bij het kabinet van de minister van Overheidsbedrijven vingen we bot toen we meer wilden weten over de overheidssteun voor de vervroegde uitreiking van de kranten. We kregen enkel een zeer algemeen bedrag. En van de woordvoerder van De Post kregen we dan nog een ander bedrag (100 miljoen euro) dan de minister van Overheidsbedrijven verklapte in de Kamer (120 miljoen euro).

Bij de FOD Kanselarij van de Eerste Minister, verantwoordelijk voor een groot deel van de advertentie-uitgaven van de federale overheid, verwezen ze ons door naar het CIM (Centrum voor Informatie over de Media). De volledige cijferoverzichten van het CIM zijn echter niet openbaar. Die moet je dus op een onorthodoxe manier te pakken krijgen. Dat is ons ook gelukt. Zo achterhaalden we dat er elk jaar voor 173 miljoen overheidsadvertenties worden geplaatst in de media.

De steun is niet alleen totaal ontransparant. Er worden ook zo goed als geen voorwaarden aan gekoppeld. Pogingen om voorwaarden op te leggen botsen steevast op weerwerk van de mediaconcerns. De honderden miljoenen overheidsgeld dienen blijkbaar alleen om de kas te spekken van een handvol mediaconcerns en om zo een medialandschap in stand te houden dat almaar minder pluralistisch, kwaliteitsvol en onafhankelijk is.

Diagonaal doorlezen : in de Pers (hier in Italië heet die La Stampa wat al een heel stuk beeldrijker aanvoelt) is er al lang geen sprake meer van met letters in lood gegoten (Buchstaben) bedrukt papier, maar van papier vol geperst met prentjes. Liefst in kleuren, in 3D of HD, die zweven tussen schreeuwerige opschriften verborgen tussen publicitaire halve paginas. Zeg maar : beeldvoer voor analfabeten. Zinnige teksten, voor zover die al te vinden zijn, hebben dezelfde waarde als kostbare parels. Meestal vindt men die onderbedolven in politieke prietpraat in fuiken die wuiven op winden van list en leugen.

Hier en daar sijpelt een zucht niet-gesubsidieerd privé-initiatief door, gekleurd, maar eerlijk. Het houdt de weg open voor een volledig vrije pers, die ooit moet komen. Net als in het landschap eerst een beekje, dat even verder uitmondt in een stroom of een rivier die het water verder voert naar de zee. Dit in tegenstelling tot de regime-pers, die best te vergelijken valt met een kunstmatig aangelegde waterweg, een kanaal gemaakt door mensenhanden, die wil concurreren tegen de machtige vloed uit de hoge bergen door de vlakten naar de oceaan.

Ook daar gaat de vergelijking op : kunstwerken door mensenhanden aangelegd, kosten veel geld. De aanleg van Schelde, Maas, Waal of Rijn, hebben voor hun aanleg nooit ook aar één cent gekost.

Ieder die wil, kan de redenering verder doortrekken naar de aldoor oplopende Staatsschuld. Om kranten kunstmatig in leven te houden, worden aldoor groter schulden gemaakt. Daar waar een goede krant, een krant naar het hart van de mensen, vanzelf zou verkopen...Goede wijn behoeft immers geen krans!

Pssst : Mijn favoriete partijnaam voor het Vlaams Belang, voor geval dat er een naamsverandering komt, L & O maakt blijkbaar geen kans. Law and Order : het zijn nochtans de fundamenten van deze partij. Misschien maakt de tweede opgave een betere kans? Minder grimmig, maar grappiger, zegt onze Voorzitter. Vrij en Vrolijk is dus een goede slogan, en de knipoog naar het verlelden moet men er maar bijnemen.