MET SNELTREINVAART DOOR DE DAGEN

A.D. zaterdag 22 september 2012xml:namespace prefix = o ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:office" />

Waar en hoe de wachtwoorden in die donkere achterkamertjes gegeven worden, en in welke richting, van wie naar wie, zal ons nooit onthuld worden. Is het de Elite die de media heeft gebriefd, of is het de media die in geheim conclaaf het initiatief gestalte heeft gegeven?

Gods wegen, zei de Pastoor vroeger altijd, zijn wonderbaar. De Pastoors zijn grotendeels uitgestorven, en nu wordt hun taak om de mensen op het rechte pad te houden, waargenomen door de gazetten. Pastoors waren een stuk geloofwaardiger, omdat ze met zaken schermden die niet te controleren waren. Nu krijgen we de opgewarmde kost, waar niemand noch het begin noch het einde ziet.

Ter zake : wie in heel de discussie in z4n blootje gezet wordt, is ons aller Wikipedia. Daar is men nog altijd druk doende, om zoveel mogelijk rond de pot te draaien, zonder er in te vallen. Ik voel niet de minste sympathie voor Truttemie Onkelinx, of Zurkeltrien Milquette (zie hieronder) maar in hun plaats zou ik aanraden daar eens goed te gaan roefelen. Wie denken ze wel dat ze daar zijn! De Nationaal Socialisten van België, vooral de PS maar ook de SP-a, eisen stante pede dat het gedaan is. Als dat nog lang duurt, zal t rap gedaan zijn!

Is 't Stad nu wel of niet van iedereen? Dit is in een paar dagen tijd het onderwerp geworden dat de lokale verkiezingen kleurt. Aan de vooravond van een stemming over het lokale beleid is het noodzakelijk om die vraag naar een hoger niveau te tillen: is dit land van iedereen die er woont, of niet? Bekijken we onze samenleving door een exclusieve of inclusieve bril? En als iedereen erbij hoort, hoe krijgen we dan iedereen mee? Of, als niet iedereen erbij hoort, wie dan niet en waarom? .

De kernvraag is: kun je per definitie aan goede journalistiek doen met 'allochtoon' als term in de berichtgeving? Goed beseffende dat het stigmatiserend en uitsluitend werktOnze journalisten en fotografen gebruiken woord en beeld om die samenleving, met al haar problemen en successen, in kaart te brengen. En om dat goed te kunnen doen, snijdt uw krant een semantische en vooral lastige discussie aan: het gebruik van de term allochtoon.

Letterlijk betekent allochtoon 'iemand die van elders afkomstig is' en autochtoon 'van de oorspronkelijke bewoners afkomstig' - het zijn woorden met Griekse roots, afkomstig van allos, wat 'andere' betekent, chtonos, wat 'bodem' betekent en autos van 'zelf'. De terminologie stamt van een Nederlands regeringsrapport uit 1971, voor wie het zou willen weten.

Los van wat het woord in de huidige praktijk betekent, staat het buiten kijf dat dit een erg uitsluitende, zelfs binaire manier is van mensen labelen: je bent altijd één van de twee, maar nooit beiden. Je kunt niet een beetje allochtoon zijn, het is erbij of er niet bij horen.

Nochtans is het gebruik van het woord allerminst binair, maar net erg vaag. Hoewel het per definitie mensen zijn die 'niet van hier' zijn, gebruiken we het in de praktijk niet voor Nederlanders, Fransen of Duitsers. Het is een codewoord, een containerbegrip, waar een niet gelimiteerd aantal kwalificaties in passen. Moslim. Laagopgeleid. Kansarm. Arabier. Noord-Afrikaan. Niet-Europeaan.

Meteen valt op hoe problematisch de non-definiëring is. Een Iraniër is zeker geen Arabier, maar ons buikgevoel zegt dat we hem als een allochtoon zien. Een Filippijn is al een, alweer op buikgevoel, twijfelgeval, een Chinees dan weer niet. Dat is een Chinees, geen allochtoon.

Tegelijk moeten we erkennen dat 'allochtoon' een handige manier is om een belangrijke minderheid in ons land en zeker in onze steden te duiden. Zelfs zo handig dat het een linguïstisch uniek fenomeen is: in het Engels en Frans bestaat de terminologie gewoonweg niet. Niet dat Frankrijk of Groot-Brittannië geen grote samenlevingsproblemen hebben met hun etno-religieuze minderheden, alleen wordt de groep nooit als één geheel onder hetzelfde afdak benoemd.

En zo komen we tot de kernvraag: kun je per definitie aan goede journalistiek doen met 'allochtoon' als term in de berichtgeving? Goed beseffende dat het stigmatiserend en uitsluitend werkt. Met een bovendien veel te vage definiëring van het woord in het dagelijks gebruik. Is handigheid geen excuus voor een simplistische, veel te ongenuanceerde labeling van een groep mensen?

Als antwoord op de eerste vraag, het stigmatiserende: we hebben als taalgebruikers en krantenmakers al een weg afgelegd. We hanteren het woord 'neger' niet meer, terwijl dat in de jaren 50 zonder problemen aanvaard werd. Dat geldt net zo goed in het Nederlands als in het Engels of Frans.

Wat de problematische definitie betreft: ze is intellectueel oneerlijk. Een Belg van wie de grootouders in Emirdag, Turkije geboren zijn, past zonder problemen in het containerbegrip allochtoon. Zijn kinderen hebben grote kans om ook het label 'allochtoon' te krijgen. Wanneer stop je dan ooit allochtoon te zijn?

Deze krant kiest ervoor niet langer die terminologie te hanteren. Daarmee willen we de problemen van het multi-etnisch en multireligieus samenleven allerminst onder de mat vegen. Het immigratiedebat verdient in alle hevigheid gevoerd te worden, elke dag opnieuw.

Het is en blijft relevant om te schrijven dat het groepje mannen dat kortgerokte vrouwen lastig valt in de Brusselse straten van Maghrebijnse afkomst is. Net zoals je moet melden dat de aanstokers van de rellen in Borgerhout extremistische moslims zijn, en de jonge relschoppertjes evengoed moslims. Dat zwakke leerlingen in het onderwijs zwak zijn omdat ze anderstalig zijn, of anderstalige ouders hebben. Of dat we melden dat een succesvolle ondernemer Gentenaar of Antwerpenaar is, of een Turkse Belg.

Dit impliceert meteen dat we niet de ambitie hebben om het ene containerbegrip te vervangen door het andere. Allochtoon als label verdient net nuancering, geen nieuw etiketje. Daarmee beseffen we maar al te goed dat we aan een lastige oefening begonnen zijn, die ongetwijfeld tot moeilijke en soms zelfs wat geforceerd ogende keuzes zal leiden.

Nadrukkelijk moet gesteld worden dat wij geen beleidsmakers zijn. We leggen niemand anders iets op. Bronnen die het in onze krant over 'allochtonen' hebben gaan we niet censureren. Wel willen we onze overheid en al haar medewerkers oproepen het debat aan te gaan. De overheid heeft overigens al een weg afgelegd. In 2006 beloofde toenmalig minister van Onderwijs Frank Vandenbroucke om het woord allochtoon door een groepje wetenschappers te laten definiëren, het is er nooit van gekomen. In 2009 schrapte de vorige Vlaamse regering uiteindelijk doelbewust de term uit haar integratiebeleid, net omdat de vlag de landing niet dekte en het gebruik alleen maar contraproductief werkt. Helaas betekent dit niet dat beleidsmakers de terminologie hebben afgezworen.

Samenleven in onze steden gebeurt vandaag multi-etnischer en multireligieuzer dan ooit. In een paar generaties hebben we een solide blanke, katholiek gedomineerde maatschappij ingeruild voor een bonte mix aan inwoners met andere roots, andere overtuigingen en heel andere leefpatronen. Tegelijk is de sociale en materiële ongelijkheid frappant, onze minderheden zijn lager opgeleid en hebben minder kansen op de hypercompetitieve arbeidsmarkt.

Dat de instroom van nieuwe burgers niet zonder slag of stoot verloopt, is een open deur intrappen. Net daarom is het niet toevallig dat de discussie rond wie behoort tot 't Stad zo veel mensen beroert. Wij nemen afscheid van 'allochtonen', het Nederlands is rijk genoeg om u veel accurater te informeren over wat er speelt in uw samenleving.

Het klinkt als een sprookje! En de volgende dag, zo toevallig als maar kan, om heel zeker te bewijzen dat het geen doorstoken kaart is, neemt heel de reutemeteut die hele reutemeteut over. Want heel die reutemeteut is heel zeker niet een Widergutmachung voor de arme zieltjes van de Muzelaars, die door die anti-islamfilm, waar nu eens letterlijk niets aan goed is, tot in het diepste van hun onschuldige moslim-zieltjes zijn geraakt

Alle hens aan dek, iedereen inbegrepen : op zoek naar vervangwoordjes. Niemand aan gedacht : als allochtoon niet meer mag, wat doet men dan met hun antipoden, de autochtonen? Niet meer over spreken, waarschijnlijk, want die zullen vroeg of laat toch verdwijnen.

Vooral niet vergeten : Linx denkt vooral, nu het stilaan dringend wordt, met de eerstvolgende twee verkiezing(en) : als ze deze keer nu nog de??? aangespoelde? de Nieuwelinge de Nieuwe Belgen?? - de ???? langs hun kant krijgen, zijn de Flaminganten voor de eeuwigheid in de minderheid. De anti-islam-film is dus een godsgeschenk voor ze geweest. De contracten tussen Hollande in het Zuiden, en en Samsom in het Noorden, worden in Brussel, de Euro-hoofdstad, in een veilige dubbele Nelson gelegd : het socialisme is begot bijlange nog niet verslagen! Is er nog iemand daar die zich herinnert hoelang de doodstrijd van het Sovjet-rijk heeft geduurd?

Joëlle Milquet (cdH), minister van Gelijke Kansen in de federale regering, stuurt een brief naar alle Belgische kranten, weekbladen, en radio- en tv-omroepen, inclusief de openbare. Ze vraagt daarin de hoofdredacteurs om het initiatief van De Morgen te volgen en niet langer 'allochtoon' te gebruiken.

"Een mooi en moedig initiatief." Zo noemt premier Elio Di Rupo (PS) de beslissing die De Morgen gisteren nam. "Niemand heeft mij ooit meneer de allochtone eerste minister genoemd. Waarom zouden andere mensen wel zo'n stempel moeten krijgen? Ik hoop dat het initiatief van De Morgen kan helpen om een mentaliteit te veranderen. De strijd tegen elke vorm van discriminatie is een dagelijks gevecht. De keuze van woorden speelt daarbij een belangrijke rol." Di Rupo, zelf van Italiaanse afkomst, heeft zich naar eigen zeggen evenwel "nooit iets aangetrokken van de manier waarop anderen mij bekeken". "Ik werd wel eens 'macaroni' genoemd, maar daar heb ik nooit onder geleden."

Binnen de federale regering wordt het initiatief opvallend positief onthaald. Minister van Gelijke Kansen Joëlle Milquet (cdH) had al een tijdje een uitnodiging klaar liggen om de hoofdredacteurs van alle kranten, weekbladen en radio- en televisieredacties samen te brengen. "Ik wil van gedachten wisselen over de rol van de media in de perceptie van minderheden en in de racismebestrijding. Zo kunnen we praten over eventuele nieuwe initiatieven."

Milquet staat duidelijk niet alleen. Ook vicepremier Vincent Van Quickenborne (Open Vld) wil actie ondernemen. "Ikzelf spreek al jaren van nieuwe Belgen, Vlamingen, Brusselaars of Walen. Dat brengt een andere dimensie. Dat betekent dat die mensen van een andere afkomst zijn maar ook dat ze deel uitmaken van onze maatschappij. Die mensen kunnen een toegevoegde waarde hebben. Ik ben er voorstander van dat we binnen onze regeringscommunicatie nooit nog de woorden allochtoon en autochtoon gebruiken."

Vicepremier Laurette Onkelinx (PS) wil zelfs nog verder gaan en alle ambtenaren opdragen om de term te mijden. "Dat zou kunnen lukken via een rondzendbrief", meent ze. "We moeten vooruitgang boeken op dit vlak. Ik vind dat superbelangrijk. Ik wil vechten om een mentaliteit te veranderen. Ik geloof dat woorden dingen kunnen veranderen. Ik ben de moeder van de wet rond de vervrouwelijking van de namen van alle functies. Ik ben ervan overtuigd dat taal een spiegel van de werkelijkheid is. Taal kan helpen om een betere maatschappij uit te bouwen.

Bogaert (CD&V) is als staatssecretaris bevoegd voor Ambtenarenzaken, maar hij tempert toch wat het enthousiasme van zijn collega's. "Ik ben er niet van overtuigd dat een ander woordgebruik iets zal veranderen aan de integratie van nieuwkomers. Ik ga geen ambtenaren verbieden om bepaalde woorden te gebruiken."

Partijgenoot Steven Vanackere, vicepremier, zit op dezelfde lijn. "Als je overschakelt naar een fase dat iedereen moet volgen, krijg je sowieso tegenreacties. Laat dit nu gewoon zijn wat het is." Een vraag aan andere krantenredacties om te volgen, vindt Vanackere evenmin een goed idee. "Never ever. Er is nog altijd zoiets als persvrijheid. Dat zeg je beter niet." Hij steunt het initiatief van Milquet dus duidelijk niet.

Anderzijds vindt Vanackere het initiatief "niet dwaas", zo schreef hij ook op Facebook. "Volgens Confucius is het 'herstellen van de waarde van de woorden' de belangrijkste bijdrage aan meer geluk in de samenleving. En 'allochtoon', zeker als zelfstandig naamwoord (en dus als etiket), gaat zo fundamenteel voorbij aan de diversiteit van mensen, dat je er nauwelijks iets zinnigs mee kunt aanvangen."

Opmerkelijk: ook Didier Reynders (MR) die kritisch staat tegenover de integratie van de nieuwe Belgen in Brussel, vindt het initiatief "positief".

Vlaams minister voor Inburgering Geert Bourgeois (N-VA) ten slotte vindt het heel goed dat dit debat aandacht krijgt. "Ik gebruik al een paar jaar die begrippen niet meer. In beleidsbrieven heb ik het over nieuwe Vlamingen of mensen met een migratieachtergrond. 'Allochtoon' is een containerbegrip, en die zijn niet relevant. Nu, het belangrijkste uiteindelijk zijn niet de woorden, maar het beleid dat je voert."

Diagonaal doorlezen : de Weledele Hoog Geboren Heer Jozef DeWitte, op deze blog vriedschappelijk-gemoedelijk afgekort tot de ene keer Seppe Weiss, de volgende keer Sepke Weiss, al naar gelang de graad van de uitgekraamde stomiteit, maar vooral wegens zijn band met de werkwijze van de Gestapo van de Duitse Nationaal Socialisten, zal het niet graag horen, maar de gewone mens beschikt al jaren over een batterij woorden ter vervanging van het woord allochtoon. Net zoals trouwens de regime-media die heeft. Die spreken over jongeren een man twee mannen, een inbreker, een car-jacker, ,Begische jongeren enz; allemaal omschrijvingen om het gebruik van het woord allochtoon te vermijden. Het gewone volk spreekt van een tafelschuimer ne bruine - een Turk een Marokkaan een neger, enz, zodat wat de gazetten schrijven als een jongere in de volksmond automatisch omgezet wordt in een criminele Marokkaan, enz.

Wat Di Jeanetto hier komt vertellen over de Maccaronis is van een heel andere orde, en bewijst alleen maar dat hij zich na al die jaren nog altijd als een vreemdeling beschouwt. Wat verdorie nog correct is ook. Temeer daar de criminaliteit in de familie (zijn broers) mee is ingeweken.

Zelf niet van de slimste zijnde, zie ik dat noch Elite, noch Hovaardigheidsbekleder, noch Hoernalist, een vervang-term aanreikt voor het woord allochtoon : ik zal het dus maar proberen, zeker? Zou er iets te verdienen zijn, als t lukt?

Alle niet-Europese inwijnkelingen zou ik aanspreken met de troetelnaam Jan-mn-Kloten of Mie-mn-Kloten, en dat zonder de minste bijbedoelingen, zoals niemand er erg in heeft te spreken over een vogel, een soort meeuw, die Jan-van-Gent noemt.

Proef-lancering : een licht getinte dubbele paspoorter Jan-mn-Kloten met roots in Marokko werd betrapt enz.

Wedden dat Tine Tanghe op de VRT liever zal spreken over een allochtoon? Maar dat zal dan, bij definitie, al lang na 2013 zijn.

Het zal dat zijn, of Tine Tanghe, gesluierd van kop tot teen, zal mummel dat er een overval of een inbraak is gepleegd door een Niet-Vlmaing, of een Niet-Waal.