MET SNELTREINVAART DOOR DE DAGEN

A.D. dinsdag 19 juni 2012xml:namespace prefix = o ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:office" />

Naarmate het proces vordert, moet de Waarheid steeds harder vertrapt worden om te komen waar men wil. Breivik blijkt niet het monster te zijn, of de gestoorde psychopaat waarvoor men hem wil doen doorgaan, maar een verdwaalde Profeet, die met de verkeerde middelen de goede strijd heeft willen strijden.

Nog altijd hoor ik niemand zich afvragen om welke redenen hij de socialistische jeugd heeft willen afknallen, en niet de ouderen, noch de troetelkindjes van de Rode Broederschap die zijn land kaalvreten als sprinkhanen. Breivik op die vraag doen antwoorden zou wel eens de sleutel tot de oplossing kunnen zijn. Onafgezien van zijn straf, is het leven van die man ten einde. Dat gebeurde die dag met een luide knal op dat donker eiland, toen hij het welletjes vond en stopte met schieten. Toen stopte hij ook met leven.

Het proces tegen Anders Behring Breivik schetst een gedetailleerd beeld van de dader. Maar de vraag naar het waarom komen ook psychiaters niet achter.

We gaven hem een puzzel van 1000 stukjes, zei de psychiater Arnhild Flikke, toen zij deze week in het proces tegen de dader Anders Behring Breivik sprak. Ze wilden zien hoe hij deze zou oplossen, verklaarde ze. Het bleek dat Breivik een topper was in het oplossen van puzzels. Hij ging enthousiast met de opdracht aan de slag en in een mum van tijd was de puzzel opgelost. De opdracht was een soort cognitieve test, hij was er zeer goed in, zei Flikke.

Breivik zelf is ook net een puzzel van 1000 stukjes. Voor de rechtbank werden de puzzelstukjes aaneengevoegd, stuk voor stuk, en langzaam ontstond hieruit een beeld. We weten nu tot in het kleinste detail wat hij heeft gedaan. We kennen zijn levensverhaal vanaf zijn geboorte. We weten meer dan genoeg. Desondanks blijft er een grote leemte bestaan. We weten niet waarom hij het heeft gedaan.

Om dat te begrijpen, daarom ging het in de laatste fase van het proces. En deze poging is een verbitterde strijd geworden. Concurrerende interpretaties staan onverzoenlijk tegenover elkaar. Een oplossing is niet in zicht.

Breivik zelf zegt, dat hij een politieke extremist zou zijn, niet meer en niet minder. Met het wapen in de hand zou hij tegen een ondraaglijke onrechtvaardigheid hebben gestreden. Voor de rechtbank hebben experts in rechts-extremisme en ook rechtse extremisten zelf deze zienswijze ondersteund. Breiviks ideeën, zeiden ze, zouden in geen enkel opzicht uniek zijn. Integendeel: In de samenleving zou de haat borrelen en gisten. Ook het idee, dat Europa in oorlog zou zijn met de islamitische wereld, deelt Breivik met vele anderen.

En toch is de dader ziet als hen, die hij sofageneraals en toetsenbordsoldaten heeft genoemd. Deze mensen gingen vorig jaar niet op een regenachtige dag op het eiland Utøya aan land om in koelen bloede en als een machine weerloze teenagers te vermoorden alsof dit hetzelfde zou zijn als kersen plukken.

Het extreme geweld blijft onopgehelderd. De grootheidswaan, het complete ontbreken van sympathie voor de slachtoffers, de instorting van zijn geordende leven in het jaar 2006 politieke ideeën kunnen daarvan niets ophelderen.

Breiviks vrienden vertellen voor de rechtbank van een complete verandering in zijn gedrag zes jaar geleden. Daarvoor zou hij een goede vriend geweest zijn, gezellig en betrokken bij zijn werk. Toen zou alles uiteen zijn gevallen. Hij zou zich steeds dieper hebben verdiept in computergames. Tenslotte zou hij weer bij zijn moeder zijn ingetrokken en ieder contact hebben afgebroken. Daar zat hij dan en speelde alleen. De enkele keren dat het zijn vrienden lukte om hem uit zijn slaapkamer te lokken, zou hij een matte indruk hebben gemaakt, lusteloos en niet vrolijk. Ik dacht dat hij in een zware depressie had, dat hij in een moeras zat, zei een van zijn vrienden.

Wat gebeurde er met Breivik in het jaar 2006? Hijzelf zegt, dat het het geschen voor zijn martelaarschap geweest zou zijn, een sabbatical jaar met intensief gamen als beloning voor het offer dat hij later zou brengen. Maar deze verklaring is niet geloofwaardig, zeggen Torgeir Husby en Synne Sørheim, de beide psychiaters, aan wie de rechtbank vorig jaar opdracht gaf om Breiviks geestelijke toestand te beoordelen.

Volgens Husby en Sørheim heeft Breivik een paranoïde schizofrenie ontwikkeld. Hij zou in een diepe psychose zijn gevallen. Zijn ideeën zouden bombastische, paranoïde en bizarre trekken hebben aangenomen. Er zou een dringende dwang om te doden in hem zijn gegroeid. Zijn psychose zou hem tot zijn daden hebben gedreven, de politiek zou slechts een voorwendsel geweest zijn.

De diagnose van Husby en Sørheim heeft een heftige discussie in Noorwegen veroorzaakt. Ontelbare critici, leken zowel als deskundigen, stortten zich op hun beoordeling en demonteerden deze volledig. Het zou gewoon niet kunnen kloppen dat iemand met een psychose zo´n pretentieuze terreuraanslag realiseert, zeiden velen van hen.

Husby en Sørheim staan alleen met hun beoordeling. Twee andere psychiaters, Agnar Aspaas en Terje Tørrissen, hebben een tweede beoordeling opgesteld. Ze vonden geen aanwijzingen voor een psychose. Ook de gevangenispsychiater en de gevangenispsycholoog konden daarvoor geen aanwijzingen ontdekken. Alles wat ze konden vinden, was een narcistische en antisociale persoonlijkheidsstoornis.

Desondanks blijven Husby en Sørheim hardnekkig bij hun inschatting. Donderdag, toen ze spraken voor de rechtbank, haalden ze uit naar hun critici. We hadden niet genoeg fantasie om ons voor te stellen wat er komen zou, zei Husby. De psychiaters, die deelnamen aan het openbare debat, zouden in de ergste gevallen wild, merkwaardig, onprofessioneel en karakterloos geargumenteerd hebben, ging hij tekeer.

Het zou opvallend zijn, verklaarde Husby, hoe opgewonden Breivik zou worden als hij over zijn moorddadige plannen zou spreken. Hij zou een rood hoofd krijgen en zijn ogen zouden wagenwijd opengaan. Volgens Husby wordt hij gedreven door zijn geweldsfantasieën. En bovendien wordt hij gestimuleerd over voortdurende voorstellingen van zijn eigen dood, zei Husby.

Voor de rechtbank is het de beslissende vraag of Breivik psychotisch is of niet. Voor alle buitenstanders echter gaat het erom om te begrijpen wat er op 22 juli vorig jaar is gebeurd.

Als geciviliseerde samenleving hebben wij de plicht om de poging te ondernemen hem te begrijpen, zei de professor in de psychiatrie Ulrik Malt, toen hem vorige week door de rechtbank naar zijn deskundigenmening werd gevraagd. Hij presenteerde nogmaals een volledig nieuwe zienswijze: Breivik zou helemaal niet schizofreen zijn, maar aan het syndroom van Asperger lijden, een vorm van autisme, in combinatie met een narcistische persoonlijkheid en het syndroom van Gilles de la Tourette.

De eerste aanwijzingen daarvoor, zei Malt, zouden artsen al hebben ontdekt toen Breivik net vier jaar oud was. Later zou men dit kunnen vastknopen aan hoezeer hij zich in de projecten verdiept zou hebben die hij startte; de vele duizenden uren die hij besteedde aan computergames; een manifest, dat 1516 pagina´s omvatte; twee jaar om zijn aanslagen te plannen. Hij zou zich met ongelooflijk veel energie op deze taken hebben gestort, alles tot in detail hebben voorbereid.

Een mens met het syndroom van Asperger, vulde Malt aan, zou moeilijkheden hebben met het begrijpen van anderen. Zijn relatie tot empathie zou puur theoretisch zijn. Hij zou in een soort innerlijke gevangenis leven. We moeten begrijpen dat Breivik lijdt, zei Malt. Hij is ontzettend eenzaam.

Lijdt Breivik werkelijk aan het syndroom van Asperger? Waarschijnlijk niet, als je de psychiaters mag geloven, die Breivik, anders dan Malt, daadwerkelijk onderzocht hebben. Afgezien daarvan zou Malt belangrijke observaties hebben gedaan, zei de psycholoog Pål Grøndahl. hij is op dingen ingegaan, die ook anderen hebben benadrukt: een eenzame extremist, het gevoel van verlies, een laag gevoel van eigenwaarde en de drang om dit op de een of andere manier te compenseren, zei Grøndahl tegen Zeit-Online.

De schrijver Hans Magnus Enzensberger heeft dit type omschreven als radicale verliezer. Langzaam zou deze gevuld worden met een vernietigende kracht, een explosief mengsel van doodswens en melancholie. In zijn eenzaamheid en isolering zou hij onzichtbaar blijven tot de uitbraak. En ideologie, schrijft Enzensberger, zou zijn ontsteking zijn.

Dat is een manier om de zaak te benaderen, nog een deel van de puzzel. Maar willen we het werkelijk begrijpen? Daar is Grøndahl niet zo zeker van. Ik begrijp de behoefte om deze zinloosheid te begrijpen, zegt hij. Maar ik weet niet of ik echt zo diep in zijn gedachten zou willen binnendringen.

Alles samengeteld en gedeeld door twee : neen, wat Filip DeWinter speechte op het Congres staat helemaal los van de zaak Breivik. En toch weer niet. Het is alleen maar een andere facet van dezelfde diamant.

Criminaliteit is geen beroep, het is een misdaad. Indien de overheid niet in staat is om de misdaad aan te pakken en het recht op veiligheid van iedere burger te garanderen, dan moet diezelfde overheid niet jammeren en klagen wanneer de bevolking het recht in eigen handen neemt.

Zelfverdediging tegen criminelen mag nooit worden vervolgd. Wie zijn gezin of zijn eigendom verdedigt tegen een inbreker of een overvaller is geen misdadiger maar een held. En daarom is het Vlaams Belang voorstander van de uitbreiding van het recht op wettige zelfverdediging tot het beschermen van eigendom.