Dag 8  25/8/2013

Brogdale

Faversham  Kent

Ik citeer Jeanpierre. In deze fruitregio in het noordoosten van het graafschap Kent plantte Richard Harris, de persoonlijke fruitteler en –aankoper van Hendrik VIII de eerste, grootschalige boomgaarden met de beste, toenmalige rassen. Kent geldt als de fruittuin van Engeland

De nationale fruitverzameling stamt uit circa 1800. Eerst had ze Chiswick, Londen als standplaats. Het beheer werd toen gedaan door de Horticultural Society (later werd hier Royal aan toegevoegd) onder leiding van Thomas Andrew Knight. De verzameling ontstond van uit de behoefte aan correcte beschrijvingen en benaming van de fruitvariëteiten in het V.K.  Een eerste cataloog werd gepubliceerd in 1826, aldra gevolgd door een meer gedetailleerd exemplaar in 1831. Hierin waren 1400 appel, 677 peer - en 360 stekelbesrassen opgenomen.

Uiteindelijk kwam de collectie –via Wisley- in 1951 in Brogdale terecht.

Op de website beginnen ze te tellen vanaf 1920, wellicht het moment dat de collectie onder de hoede kwam van de staat. Deze is nog steeds de eigenaar van de collectie. Dit is het Britse ministerie van landbouw: Defra (Department for Environment, Food and Rural Affairs).

Onder Tatcher werd Brogdale in 1990 gedeeltelijk geprivatiseerd. De Trust (VZW) werd gecreëerd. De collectie zelf bleef eigendom van de staat. De zaken verliepen echter niet naar wens en het ministerie schreef een nieuw huurcontract uit. Een van de 5 mededingers was East Malling, met de intentie de verzameling naar East Malling te verhuizen. Joan Morgan heeft toen serieus gelobbyd om Brogdale te behouden. Als overwinnaar kwam de universiteit van Reading er uit samen met FAST Ltd (Farm Advisory Services Team). Per 3 okt. ll. werd hun mandaat voor 5 jaar verlengd.

Van alle Engelse universiteiten is Reading het meest landbouwgericht. Daar focussen ze al meer dan een eeuw op. FAST is de grootste fruit adviesgroep in de UK met meer dan twintig adviseurs die fruittelers over het hele land bijstaan. Naar verluidt is hun tussenkomst al duidelijk te merken in de toestand van de collecties. Met uitzondering dan van de kleinfruitcollectie (Zie blog van 03-08-2013 of vul bij zoeken fruitfocus in.)                                De universiteit is verantwoordelijk voor de conservatie en het wetenschappelijk onderzoek. Hiervoor staat een team van 8 academici in met heel verschillende achtergronden waaronder moleculaire biologen en statistici. En de toekomstplannen? Het instandhouden van de vele waarnemingen betreffende bloei en opbrengst, het toevoegen van nieuwe waarnemingen, onderzoek naar de evolutie van fruit onder invloed van klimaatsverandering.                                                                          De perencollectie werd opnieuw vermeerderd en aangeplant. Ook wil men de collectie uitbreiden met variëteiten die een commerciële en/of  historische waarde hebben. Het nieuwe team wil industrie, de academische wereld en onderzoeksinstellingen van binnen en buiten Groot Brittannië weer naar Brogdale halen. Ook willen ze het grote publiek naar Brogdale brengen en fruit  op een efficiëntere manier gaan promoten vanuit de verschillende verzamelingen.

Alles bij elkaar omvat Brogdale de grootste fruitverzameling van de wereld: 2.200 appelrassen (Geneva, Staat New York heeft er wel 3.000), 550 peren, 285 kersen, 337 pruimen, 17 kwee’s, 42 hazelnoten, 4 mispels en 318 bessen (kruisbessen, zwarte-, rode - en witte bessen), 50 druiven en verder nog bramen en braambozen.

De farm is 20 Ha groot.

Jeanpierre heeft ook opzoekingswerk verricht betreffende het kleinfruit.

‘Op Brogdale farm vinden we een ongewoon kloeke stekelbessenverzameling. De Engelsen hebben meer dan welk ander volk  wat met deze bes. Kruisbessen zijn echte cottage plants: bessenstruiken voor de gewone man. Er werden vruchten gewonnen uit zaad, die vele generaties lang gekruist en verbeterd werden om toch maar grotere en mooiere bessen te bekomen: groene, gele, rode, witte, ovale, ronde, behaarde en kale exemplaren. Vanaf de jaren 1700 werd de stekelbes al veel geteeld in en rond Londen.                                                            In groene toestand werden de bessen verwerkt in sauzen voor vis (ze zouden een perfecte combinatie vormen met olierijke makreel), voor varkensvlees, eend of gans. Rijp dienden de bessen als taartbeleg Stekelbessen werden rauw of gekookt gegeten of tot een sprankelende witte wijn gemaakt.

Rond 1750 vormden de wevers van Lancashire hun stekelbessenclubs. Die clubs doken spoedig ook op in andere graafschappen als Cheshire, Derbyshire en Yorkshire. Gedurende meer dan 15 jaar werden jaarlijks 100 tot 150 clubmeetings en –shows georganiseerd. De ultieme betrachting van de clubleden was om de zwaarste bes te hebben op de showdag. Geld kon je niet verdienen aan de wedstrijd. In het beste geval kon je met een stel koperen potten of pannen naar huis, een zak meststoffen, en een enkele keer zelfs met een huis pistool. De tijden zijn veranderd.                                                                                               Doorheen de jaren zorgden die clubs voor meer dan 2500 introducties. Sommige kan je vandaag nog terugvinden in catalogen van gespecialiseerde kwekerijen. Zo’n 20 jaar geleden kon je in België nog de groengele ‘Leveller’ uit 1851 aankopen.                                                        De commerciële teelt van de besjes nam een hoge vlucht nadat de overheid een belasting instelde op suiker in het jaar 1874. Naast aardbeien en pruimen werden stekelbessen massaal aangeplant voor jam en voor het vervaardigen van pectine die men broodnodig had voor het vervaardigen van jam – en suikergoedbereidingen. In Cambridgeshire werden Careless, Lancashire Lad, Crown Bob en Winham’s Industry tussen de Bramley’s appelbomen aangeplant. Die grootschalige teelt viel stil toen er kunstmatige pectine op de markt kwam. Vandaag resten er nog een zevental stekelbessenshows. Die gaan zonder uitzondering allemaal door in Cheshire eind juli/begin augustus. Er zou nog een kwekerij in Yorkshire  bestaan die 45 rassen in aanbieding zou hebben.’

Marc Geens van de proeftuin te Zomergem (Oost-Vlaanderen) is begonnen als een fervente kruisbessen verzamelaar met rassen van over de hele wereld. Het grote probleem met die oude rassen is hun gevoeligheid voor Amerikaanse meeldauw. Zijn huidig aanbod is geëvolueerd naar resistente rassen die op een ecologische manier te kweken zijn.

Om voeling te houden met Brogdale en de fruitwereld in Engeland kan je best aansluiten bij de Friends of the National Fruit Collections.           Joan Morgan – van het onmisbare Book of Apples - heeft er de bezielende leiding van. Je hoeft je enkel aan te melden op

http://www.fruitforum.net/inforequest.aspx

***

Ziezo. Het verslag over de weer schitterende reis van de Nationale Boomgaardenstichting is eindelijk voltooid.

Om het u iets gemakkelijker te maken:

Dag 1 18/8 IJmuiden (Amsterdam) : blog op 28 - 8

Dag 2 19/8 Fountains Abbey & Studeley Royal Water Garden  blog 31 - 8

Dag 3 20/8 Saltaire  3 – 9 en Levens Hall  4 - 9

Dag 4 21/8  Peter Glazebrook 7 – 9 John Starkey  8 – 9     Adrian Baggaley   14 - 9       Zie ook de Feedback van Adrian Beggaley op 19 - 9           

Dag 5 22/8  Hereford en de Perryboomgaard Gregg’s Pit van James Marsden   29 – 9     Over deze schitterende dag zal Jeanpierre zelf berichten in Pomologia.

Dag 6 23/8  Waddesdon Manor en Wrest Park   16-10

Dag 7 24/8  Rivers Nursery Orchard en Ichworth Hall

Dag 8  25/8  Brogdale

Ik heb nu des te meer respect voor al het voorbereidende werk – reizen naar Engeland, voorbereidende contacten, veel opzoekingswerk en dan het neerschrijven van de reisbrochure -  waarvan ik meer dan dankbaar heb kunnen gebruik maken.

Jeanpierre Billen verdient onze grote dank als reisleider. De NBS mag hem ‘op de blote knieën’ danken!

FOTO’S

1. Jeanpierre en Joan Morgan

2.   Idem

3. Early Rivers

4.    Idem

5. Red Reine Claude

6. Veel taksterfte op een sierappel

7.      Idem

8. Dolgo

9. Dolgo, een aantrekkelijke en gezonde sierappel

VERVOLG

10. Damson Early Rivers

11.     Idem

12.  Nog eens Jeanpierre en Joan Morgan

13. We gingen lunchen in een pup in Faversham centrum

14. Ons gezelschap

15.   Idem

16.   Idem

17.   Idem

18.   We stappen in voor de lange rit naar huis. Te Folkestone rijdt de bus op de shuttle naar Calais. Alles gaat vlot.

In de namiddag reden we naar

Ichworth Hall

Bury St Edmunds  Suffolk

Ook dit huis en domein staat onder het beheer van de National Trust.

Het initiatief voor Ichworth kwam van de Ierse prins-bisschop Frederic August Hervey met een voorliefde voor Italië. De bouwwerken vingen aan in 1795. Bij zijn dood in 1803 was enkel de Rotonde voltooid. Ichworth moest een verbeterde versie worden van zijn huis in Ierland. Ook dat bestond uit een centraal rond gedeelte, geflankeerd door galerijen. De afstammelingen bouwden het domein verder uit.

Om het huis in al zijn glorie te kunnen appreciëren moet je er al een heel eind vanaf gaan staan. Dat mag niet verwonderen als je weet dat van kant tot kant 180 m overbrugd dient te worden. In de hoogte reikt de Rotunda tot 31m. Groots in vele opzichten.

Rond het huis strekt zich een groot park uit. Er staat nog een kapel en er is een walled garden. Verder zijn er kms uitgestippelde wandelwegen. Maar daarvoor is er geen tijd.

Na de verkenning van het imposant gebouw ontdekte ik in een zijkamertje een tweedehands bookshop met prachtwerken voor een prikje. Vooral Britain, The History and Beauty. A comprehensive Tour of Britain’s Countriside, Historic Houses, Castles and Stately Houses, their interiors and beautiful Gardens. Een gewichtig werk op groot format voor 3£, samen met nog enkele andere, begon op de duur door te wegen.

FOTO’S

1. De Rotunda

2. Interieur

3. Bibliotheek

4. Salon

5. Marmer

6. Idem

7. Zilverwerk

8.  Idem

9. Atlas (?) ceder

Rivers Nursery Orchard

Te Sawbridgeworth Hertfordshire

NBS Reis  Dag 7  24/08/2013

Vandaag staat in het teken van de historie. We hebben een ontmoeting met de vereniging ‘Vrienden van Rivers Nursery’. Ze ontvangen ons in een gemeenschapszaal op de verkavelde site van de beroemde kwekerij.

Hun assistant chair, tweede man, Joseph Fitzgerald is een gedreven man en belicht de vroegere kwekerij en hun streven naar het levendig houden van het historisch erfgoed, het beheer van de archieven en van de nog bestaande boomgaard. Ze zijn met een hele ploeg medewerkers. Hun voorzitster, een dame kwam ons ophalen aan het hotel.

Medewerkers zorgen dat we met de bus veilig door de smalle straten kunnen laveren tot dicht bij de boomgaard, die nu een openbaar wandelpark is.

Na het bezoek aan de boomgaard trakteert men ons op een smakelijke, speciale lunch.

Voor een keer hebben we minder geluk met het weer; af en toe wat motregen, al bij al niet te hinderlijk.

De boomgaard die we vandaag aantreffen op de Rivers site (Ik put uit de reisbrochure van Jeanpierre) was duidelijk geen commerciële boomgaard. Het is veeleer een verzameling van moederbomen uit de laatste levensfase van de kwekerij. Het oudste gedeelte telt vooral appel en wat peer, aangeplant kort na het einde van WO 2. Pruim en kers dateren van eind jaren zestig. Toen stopte het zelf vermeerderen en ging men aankopen.

Geschiedenis

Eind 18^de en de hele 19^de  eeuw leverde Rivers planten en fruitbomen aan buitenhuizen, grote en kleine eigenaars en tuinliefhebbers.

Vanaf 1820 gaat de derde Thomas Rivers op zoek naar nieuwe variëteiten om de markt open te trekken en in te spelen op het exclusieve. Rivers was zeker niet de eerste om dit te doen. Voor hem waren Coe, Knight en Veitch al succesrijk. Maar Thomas Rivers ging een hele stap verder.

In 1832 erfde Rivers het familiebedrijf, gespecialiseerd in rozenteelt, met in tweede lijn fruitboomverkoop. Hij was echter meer geïnteresseerd in fruitbomen dan in rozen. Daarop maakt hij een toer door België en Frankrijk. Hij neemt enthout van pruim, peer, perzik en druif mee huiswaarts. Zo kan hij uitpakken met een ongeëvenaard aanbod. De man heeft bovendien een goede pen. Zijn boekje ‘The Miniature Fruit Garden’ van 1843 werd twintigmaal heruitgebracht. Dit betekende 161.000 verkochte exemplaren tegen zijn sterfjaar 1877. Het hele boekje draait om kleine fruitbomen.

Hij ontdekt dat in de kwekerij veelvuldig verplante bomen kleiner blijven en vroeg en uitbundig vrucht dragen. Het is een techniek die hij verdedigt ondanks het vele werk, naast het gebruik van zwakke onderstammen. Er werd ook in potten geplant voor in serres. Rivers, een goed koopman zijnde, schreef in functie van zijn handel. Hij brak een lans voor zwakke onderstammen. Die waren zeker geen nieuwe introductie in het midden van de 19^de eeuw, maar het werd wel als dusdanig verkocht. Naast de verkoop van ‘buitenlandse fruitvariëteiten’ had Rivers ook een uitgebreid kruisings- en selectieprogramma lopen. Hieruit kwamen decennia lang nieuwe aanwinsten. De ene peer die iedereen kent, doch niemand aan de naam Rivers linkt is de Conference die gelanceerd werd ter gelegenheid van een perenconferentie in 1895. De Belgische perentelers moeten Rivers op hun blote knieën danken voor die sterkhouder van hun handel. Of zoals Adrian Baggaley zei bij een rondrit door Haspengouw: “die man verdient hier een standbeeld”.

De appelvariëteiten in de huidige boomgaard zijn relatief modern. Ze dateren praktisch uit de periode na de derde Thomas Rivers. Bij een identificatieproject in 2005 werd de culinaire variëteit Thomas Rivers gespot. Dat is zowat het enige appelras dat de kwekerij zelf introduceerde tijdens haar 265 jarig bestaan. Dat er maar twee bomen van stonden geeft aan dat het meer om een eerbetoon dan om een commercieel succes ging. Van de commercieel meest succesrijke rassen zijn er veel meer bomen: Cox Orange Pippin (28), Bramley’s Seedling (15) en Crimson Bramley (6).                                    De boomgaard is een weerspiegeling van wat goed lag in de markt op het moment van de aanplant.

Thomas en zijn zoon Thomas Francis focussen vooral op pruim. Voordien waren het vooral keukenpruimen als Yellow Egg en Imperatrice. De geïmporteerde variëteiten deden het niet goed in Engeland. Vandaar dat Rivers ging zaaien en selecteren. Dat leverde veel betere resultaten op.                                         In 1870 publiceerde Rivers een lijst met 28 aanbevolen rassen. Hiervan komen er 5 uit eigen vermeerderingsprogramma, de rest zijn introducties en herbenoemde variëteiten voornamelijk uit Frankrijk en België. Met twee introducties zat Thomas erg goed. Uit de Précoce de Tours won hij de vroege selecties Rivers Early Prolific en Early Favourite. Ook zette hij Reine Claude Diaphane op de markt onder de naam Transparant Gage. Dat bleek niet zo’n goede drager in Engeland. Uit deze variëteit  selecteerde hij Early Transparant, Late Transparant Gage en Golden Gage. Deze voldeden heel wat beter onder de Engelse weeromstandigheden. Met deze (meestal) vroege dessertvariëteiten voldeed hij perfect aan de toenmalige vraag van de markt.

Ook de derde Thomas Rivers en zijn zoon Thomas Francis bleven nieuwe rassen op de markt brengen. Zij schakelden terug naar de keukenpruim. Sommige zitten nog in het hedendaagse gamma zoals Czar en Monarch. Einde 19^de , begin 20^ste eeuw veranderde de markt voor fruitbomen. De amateurs bleven belangrijk maar de commerciële markt en de fruitboer werden nu de voornaamste klanten. Hierbij werd de vraag ook anders. Door de industriële toepassingen zoals inblikken en de thuisverwerking waren variëteiten als Pershore, Burbank en Early Rivers populair tot de jaren 1950. In de boomgaard staan vandaag meer dan tachtig pruimenbomen waarvan een aantal nog niet geïdentificeerd zijn.

FOTO’S

1. Sawbridgeworth

2. In der boomgaard

3. Joseph Fitzgerald van de Vrienden van Rivers Nursery geeft uitleg

4. Met jeanpierre

5. Er zijn nog meer geïnteresseerden in de boomgaard. De jongste geniet van een vrucht

6. Een schurftvrij ras?

7. Vrijwilligers serveren de lunch

8.   Idem

9. Een beetje ongewoon, doch echt smakelijk. De plaatselijke beenhouwer had een speciale worst gemaakt

VERVOLG

10. Tijdens de uiteenzetting

11. Jeanpierre heeft een geschenk

12. Een ferme ploeg medewerkers

13.     Idem

14.     Idem

15.     Idem

16.     Idem

17.     Idem

18.     Idem

Moeke

Aleide, mijn vrouw is opgenomen in het St. Jozef ziekenhuis Malle. Ze ligt op de afdeling Medisch intensieve zorgen, hart – en longproblemen. Ze is telefonisch te bereiken op 03 380 28 72.

Op de foto zie je haar hier rechts, op het afscheidsfeestje voor Elisabeth uit Kameroen, die in september een maand bij ons was. (Klik op de foto voor vergroting)