Mijn meer dan 40 jaar ervaring met tuinieren en het telen van vele
soorten (klein)fruit zonder scheikundige bemesting en - spuiten wil ik
meedelen en zelf nog bijleren.
Voor de fruitliefhebber
24-04-2005
OVER PRUIMEN EN HONINGZWAM
Op een gedeelte van de in 62 gekochte boerderij had ik populieren geplant, die na een kleine 30 jaar afgezaagd werden voor de skeletbouw van het lemen huis van mij zoon Peter. Op de vrijgekomen ruimte plantte ik zelf opgekweekte fruitbomen, vooral pruimen, geënt op wat ik noem "Kempische Pruim". (*)
In '91 of 92 liepen 2 van de het vorig jaar verplante boompjes niet meer uit, en in de loop van de zomer zag ik bij enkele andere het langzaam vergelen en het noodrijp worden van de vruchten! Het volgende voorjaar bleken die ook afgestorven.
Wat was de oorzaak? Had het te maken met de afstervende wortels van de populieren? Niemand kon mij een antwoord geven.
Als gevolg van de familiale festiviteiten rond de 60 jaar van Aleide kwamen we in het Waalse boekendorp Redu.
'k Vond er een Frans boek over fruit. En in het hoofdstuk over Prunes (pruimen) las ik over l'agaric miellé (HONINGZWAM), met beschrijving van het mycelium, het ondergrondse lichaam van de paddestoel. De paddestoel die men ziet is feitelijk enkel de "vrucht".
Men beschreef een zwart, schoenveterachtig netwerk in de grond.
Ik had deze "wortels" reeds meermalen opgemerkt in verstervend hout en in schors en mij afgevraagd hoe deze "wortels er in kwamen, behoorlijk ver verwijderd van bomen.
Want regelmatig zie je ook hoe wortels van bomen composthopen weten te vinden en er zich als 't ware in omhooggroeien.
Aldus stelde ik vast hoe een wortel van een Reine Claude d'Ouillins zich in een nog relatief jonge hoop van gemalen dennenschors inwerkte en zich terzelfdertijd een krachtige nieuwe tak aan die kant ontwikkelde.
Maar wat was er nu aan de hand?
Na het verplanten van de bomen had ik elk boompje een mooie boomspiegel gegeven van gemalen populierenschors om zoveel mogelijk grasbegroeiing weg te houden en tevens een betere vochtvoorziening te verzekeren door verdamping te verhinderen.
AIle boompjes groeiden het eerste jaar voorspoedig. Zoals reeds gemeld, liepen in het volgende voorjaar er al twee niet meer uit. In de loop van die zomer zag ik stilaan nog enkele exemplaren afsterven.
Na lectuur over de l'agaric miellé, wat in het Nederlands honingzwam betekent, wetenschappelijke naam Armillaria mellea, heb ik de dode pruimenbomen zorgvuldig opgegraven. Onder de haast verteerde bedekkingsschors zag ik het schoenveternetwerk van de honingzwam en kon ik de vertakkingen naar het wortelstel van de boom volgen.
Naast verschillende pruimen, is ook een perzik bezweken. Jonge appelbomen leken er geen hinder van te ondervinden.
Om het lot te tarten heb ik er nieuwe pruimen geplant, maar op onderstam St Julien A. Geen enkele boom is nog afgestorven.
Achteraf heb ik mij gerealiseerd dat de afstervende wortels van de afgezaagde populieren Gefundenes Fressen waren voor de honingzwam. De meeste stobben geven nog wat opslag. Er is nog iets leven in sommige wortels. Het ideale leefklimaat voor de honingzwam, een zwakteparasiet. Een VELTlid vertelde mij dat hij jonge honingzwammen plukte aan de voet van een oude kerselaar. Een paar jaar nadien was de boom afgestorven.
De honingzwam had bij mij dubbel voedsel met de afstervende populierenwortels en met de pas gemalen en nog niet gecomposteerde schors van populier.
Het afsterven van enkele bomen op Kempische pruim en Kempische pruim zelf is nog een drietal jaar blijven doorgaan. Deze bomen stonden al op 10 tot 20 m van de eerste slachtoffers en aan de rand van de moestuin. Het myceleum was verder gegroeid. Toen ik in een voorjaar toen mijn schorseneren oogste, zag ik het fijne netwerk van roodachtige draadworteltjes rond de schorseneren. Dit zijn de groeipunten van het myceleum dat al zo ver gevorderd was.
Steenfruit blijkt dus bijzonder gevoelig voor de honingzwam! De ene onderstam is duidelijk vatbaarder dan de andere.
Zit hier ook een (gedeeltelijke?) verklaring voor het afsterven van de pruimebomen van Herman Vandepoele ? (Zie mijn gastenboek).
(*) Kempische pruim
Ik herinner mij nog de rijke oogst tijdens dat eerste jaar (1962) in Halle. Al dadelijk had ik
worteluitlopers uitgeplant, die na een vijftal jaar dezelfde vruchten droegen. Dit is een vrij
vlugge vruchtbaarheid voor een pruim. Het gaat dus om een wortelechte pruim, die je niet
moet enten. Wel. heb ik er, met behoorlijk succes, nogal wat andere rassen op geënt.
De groei is middelmatig tot eerder zwak en opgericht, met een tamelijk smalle kruin. Door
snoeien kan je de boom lager houden en een iets bredere kroon vormen. De vruchten van
de Kempische pruim zijn blauw, met nog een schijntje rood, bij rijpheid, die normaal eind
augustus valt; in een vroeg jaar vanaf midden augustus, in een laat jaar pas in
september.Van vorm zijn ze rond-ovaal en de grootte is gemiddeld.
De smaak is vrij goed, zeker beter dan deze van verschillende commerciêle rassen.
Aanklevende steen.
Ze is uitstekend geschikt om in zijn geheel op te leggen in bokalen (pasteuriseermethode).
Ze is zelffertiel: dit wil zeggen dat je geen ander ras als bestuiver nodig hebt. Aan tientallen
VELTleden heb ik exemplaren uitgedeeld.
Af en toe ontmoet ik nog mensen die heel tevreden zijn over deze vruchten.
Wat mijn bomen betreft stel ik mij de laatste jaren vragen. De vruchtbaarheid is duidelijk
minder en nogal wat fijne takjes sterven af, ook bij jongere exemplaren. Ook stel ik aan de
takken kankerachtige verdikkingen vast. Is dit bacteriekanker of nog iets anders? Sharka?
Gisterenmorgen en deze morgen was de voorruit van de buitenstaande wagen bevroren en ook het afdekzeil van de trampoline zat onder een laag ijs. In de weiden lag het wit van de rijp.
Anderzijds zie ik op www.weerstation.be , gelegen in het meer verstedelijkte Sint Antonius-Zoersel (Ik weet nog niet precies waar) dat de minimum temperatuur 1,3°C was om 5.52 en de hoogste tempratuur 17,6 °C om 16.02. De zonnestraling was 743 w/ M² om 13.22.
Op ons dak liggen 3 zonnepanelen, vorig jaar geinstalleerd door ESCO uit Lille.
Om 15 u bedroeg de temperatuur in de panelen 83°C en in de boiler 71°C.
Ik heb nog geen zichtbare schade kunnen vaststellen aan de pruimenbloesems. Anders zie je zeer vlug dat de stempel geraakt is.
Ik heb her vliesdoek van de aardbeien (ZIE MIJN ALLEREERSTE BLOG) afgerold.
Alhoewel dubbel agfgedekt, zijn toch enkele bloemen geraakt (1 % van het geheel?)Er was dus flinke vordt aan de grond. Hoeveel °? Vanavond heb ik de aardbeien veiligheidshalve weer toegedekt.
Wellicht heb je al ooit praktisch totaal kaalgewreten stekelbesstruiken gezien?
Dit is het werk van de rupsjes van de bessebladwesp (Pteronida ribesii of Nematus ribesii).
Nogal onderaan in de struik zag ik vanmorgen een paar blaadjes, waarvan enkel de nerven overbleven.
Op 3 verschillende plaatsen, op planten die iets meer beschut staan, konstateer ik het begin van de wraatschade, op een Martlett (een nieuw ras), op de Black Velvet (kruising tussen een stekelbes en Worchester, waarvan hij heel veel weg heeft) en op Worchester zelf. In totaal 4 haardjes van aantasting. Een tiental nog piepkleine rupsjes van een halve millimeter zitten rond 2- 3 bladeren te wreten dat het voor hen een hartelust is. Een enkele stouterik is al enkele bladeren verder gekropen.
Mijn bestrijding gebeurt manu militare, met oorlogshand. Ik licht de tak iets op. Tegen de lichtere onderzijde van het blad zie je ze beter zitten. Eventjes zacht knijpen met duim en wijsvinger.
Als je dit niet doet ontstaan algauw kaalgewreten takken, want de rupsjes groeien verbazend snel en wreten steeds meer en meer. Na een tiental(?) dagen zijn ze volwassen gegeten en 1, 5 cm . Ze verpoppen in de grond en er komen nog een paar generaties nakomelingen. Beter het onheil in de kiem smoren.
Vanmiddag kwam Guido hier met de afgebroken scheuten van Triple Crown.
Dit is een van de laatste, stekelloze - Bramen hebben immers geen doornen, maar stekels - Amerikaanse bramen. De opvallend grote en lekkere vruchten rijpen al begin augustus.Enkele jaren terug bracht ik het ras mee uit Engeland, waar het pas ingevoerd was.
Een konijn had de nieuwe scheuten losgekrapt. Toch ben ik er tamelijk gerust in. De plant die hij van mij kreeg had een sterke wortelklomp en moet zeker in staat zijn nieuwe scheuten te vormen.Wait en see.
Ik heb Gerema nu 2 jaar staan. Het is een nieuw Duits kriekenras (zure kers), dat ontwikkeld werd met resistentie tegen de (tak)monilia, die veroorzaakt wordt door 2 schimmels (paddestoelen) Monilia fructigena, pitvruchtenmonilia en Monilia laxa, steenvruchtenmonilia. De naamgeving pitvruchtenmonilia pitvruchten zijn appels en peren, vruchten met een pit - en steenvruchtmonilia zoals pruimen en perziken, vruchten met een steen - zou echter weinig zin hebben, omdat beiden dezelfde ziekteverschijnselen veroorzaken.
Vorig jaar had ik al een verdachte tak weggenomen op de Gerema en nu weer zie ik een verdorrende bloesemtop. Die heb ik een stuk in het nog gezonde hout weggeknipt. Gerema lijkt eerder een late bloeier, want de eerste bloemen beginnen pas open te komen.
Mijn boom staat in de luwte van de oostgevel. Iets verder staat een boeket van kerspruimen, Prunus cerasifera, met een vijftal stammen - Het busseltje jonge boompjes is bijven staan en ze zijn 7 m uitgrgegroeid - , die evenzoveel variëteiten betekenen (met blauwe, rode, zelfs gele vruchten, met een andere smaak, gaande van matig tot tamelijk goed). Deze soort pruimen bloeit zeer vroeg, al van in begin maart. De laatste jaren waren er steeds veel vruchten en dit is nu ook het geval
Maar ook gevormde vruchten bevriezen bij serieuze nachtvorst.
Op deze kerspruimen zie ik enkele door monilia aangetaste takjes.
Een echt moniliajaar schijnt het (nog?) niet te zijn, want bv op de Jubeleum, een nieuwe, grote, zeer lekkere pruim, die ook wel aangetast wordt, is nog niets te van monilia te bespeuren.
Ik durf al een serieus vraagteken plaatsen achter de resistentie van Gerema.
Gisteren zag ik geen staartje meer uitsteken uit het vinkennest. k Dacht eerst dat de broedster een luchtje was gaan scheppen, maar zag dan een lichte beschadiging aan het nest. Een ladder gehaald om te kijken: binnenkant van het nest nog intact en nog 1 ei. Hoeveel er geweest waren weet ik niet. Ik had alleen van op afstand gekeken en het nest niet geinspecteerd.
Een hypotheze was dat een poes de vogel op het nest overvallen had.
k Ben vanmorgen nog even gaan kijken. De binnenkant was helemaal door elkaar gehaald en het ei was verdwenen.
Eerst wou ik schrijven : moordenaar voortvluchtig, maar ik zie moeder vink, pikkend van de grond, op de oprit voor het raam passeren.
Antwoorden op en Suggesties van E-mails
Vraag: ken je naast de adressen opgenomen in Kleinfruit ( het zijn er al 9, die als allereerste adressen in aanmerking komen) van VELT (Vereniging voor Ekologische Leef en Teeltwijze vzw Tel 03 2817475 Uitbreidingstr 392C 2600 Berchem www.velt.be nog interessante adressen van goeie rassen kleinfruit en fruitbomen (oude rassen en variëteiten).
Tussen haakjes: staar je niet blind op oude rassen. Daarnaast heb je een formidabele rijkdom aan nieuwe rassen, waarbij men doelbewust gezocht heeft naar een aantal kwaliteiten en naar resistenties.
In West-Vlaanderen Mahieu NV Stationsstraat 57 8490 Jabbeke tel 050 81 12 35
Vader Mahieu is een krak.
In Oost-Vlaanderen Gebroeders Calle Serskampstwg 286 B9230 Wetteren Tel 09 369 19 46 Vader Henri heeft ons een aantal jaren geleden rondgeleid in zijn proefboomgaard. Een grote ervaring.
www.calleplant.be
In Antwerpen: Mampaey en Zoon Herentalsebaan 59 2240 Viersel Tel 03 485 53 36
Liekens R Boskant 6 2450 Lichtaart Tel 014 55 67 63
Boomkwekerijen Houtmeyers Nieuwe Baan 5 2430 Eindhout-Laakdal Tel 014 86 74 00 www.houtmeyers.be
En last but not least: De Nationale Boomgaardenstichting postbus 49 3500 Hasselt
Tel secr. 052 39 11 88
Telkenjare is er een zeer uitgebreide cataloog. Spijtig dat er in het verleden nogal wat rasverwisselingen voorkwamen.
www.boomgaardenstichting.be
In Nederland is er de Biologisch-dynamische kwekerij De Vrolijke Noot Oosterbutenweg 2 8351 GH Wapserveen 00 31 (0)521 321580 www.devrolijkenoot.nl
Wellicht het interessantste adres is De Griene Hân Broekhusterwei 25 NL 8495 HJ Aldeboarn Fryslân Tel 00 31 (0)566 631588 www.vruchtboom.nl
Auke Kleefsta is een van de pioniers in Nederland.
Wie in Engeland komt:
Brogdale te Faversham in Kent heeft de grootste collectie: 2300 appelrassen, 500 peren, 350 pruimen enz.
Je kan er terecht voor rondleidingen en in de shop.
Zie www.brogdale.org
Bezoek je Wisley, het hoofdkwartier van Royal Horticultural Society met meer dan 300.000 leden ga dan ook een kijkje nemen in het belangrijk tuincentrum en de zeer interessante bookshop.
Maar verschiet niet. De prijzen zijn het dubbele van bij ons.
www.rhs.org.uk/gardens/wisley
Verder is er nog Keepers Nursery te East Farley, Maidstone, Kent, de pionier en de grootste kwekerij van de oude rassen in Engeland .
www.keepers-nursery.co.uk
In Duitsland:
Baumschulen Herr Baumschulenweg 19 (een zijstraat links, net voorbij het station) 53340 Meckenheim (iets voorbij Bonn)
Tel 00 44 (0)2225 92080
Herr heeft onder andere de GEVO-rassen. Duitsland stond ver voorop in het onderzoek naar nieuwe resistente rassen.
Eveneens te Meckenheim is er het Garten-Center Sängerhof
www.saengerhof.de
Zij hebben het Häberli assortiment www.haeberli-beeren.ch
van Zwitserland. Wel vooraf bestellen.
In Frankrijk is er Christophe Delay Les Combes 38780 Estrablin Tel 00 33 (0)4 74 57 14 42
EEN SUGGESTIE:
Een hele reeks vragen werden en worden gesteld en beantwoord op :
www.tuinkrant.com/forum
Nuttige fruitlinks in Vlaanderen en Nederland:
http://members.lycos.nl/DKG/vakartikels/fruitencyclopedie.htm
http://www.geocities.com/gdekinder/fruitindex.htm
Ik deed pas nog een ontdekking van formaat: uitgebreide weernotities in mijn eigen gemeente Zoersel
Weeramateur Barry Van der Auwera heeft zijn eigen weerstation
www.weerstation.be
Onder een boom waren een tiental pitten ontkiemd. Dat had ik nog nooit gezien. Ik heb ze op een kweekbedje overgeplant
De boom waaronder ze stonden heeft zeer donkerrode vruchten, middelmatig groot en onzegelmatig van vorm. Het is een late appel. Bewaart wellicht tot februari. Toen ik de eetrijpe vrucht proefde was ik een beetje verwonderd over de beter dan gemiddeld goede smaak. De naam van het ras ken ik niet. Waarschijnlijk komt de boom van Bart Dequidt, een fameuze boomkweker uit Kemmel. Ik meen mij te herinneren dat hij het ras van uit de omtrek betrokken had als een soort Keuleman, maar het was er geen. We zijn ondertussen 15 jaar verder. De onderstam lijkt mij een M 26, een voor de liefhebber zeer geschikte onderstam, omdat de bomen niet te groot worden, maar toch steviger groeien dan een M9. Na enkele jaren kunnen ze zonder steunpaal, terwijl M9 die meestal blijvend nodig heeft.
Dit ras heeft niet te veel last van schurft. Ook van kanker heeft hij weinig last.
Vorig jaar was de vruchtbaarheid goed, maar ik denk dat de vruchtbaarheid eerder matig is. Vroeger had ik al gemerkt dat het een lekkere appel is, maar verder was hij mij niet speciaal opgevallen.
Ik ben nu van plan de plantjes verder op te kweken. Je weet maar nooit!
Het is niet moeilijk om een nieuwe appelboom te kweken, doch het is werkelijk een duizendste luk een waardevol ras te bekomen. In de proeftuinen rekent men op 1 op 10.000 zaailingen.
Met Guido en Louis was ik onlangs bij Marc Vandewall in Eckelrade (Nederlands Limburg).
Hij had mij 10 jaar geleden verteld dat hij een vroeg ras bekomen had. Intussen is het ras geregistreerd als Collina (kruising tussen Priscilla en Elstar). Boomkwekerij Fleuren heeft de vermeerderingsrechten. Het ras wordt op diverse proeftuinen in de omliggende landen verder beoordeeld. Enkele biologische fruittelers hebben het ras staan.
Het is een schurftresistent ras, met een goede smaak, rijp eind juli,begin augustus, bewaart een goede week (wat al lang is voor een zeer vroege appel).
Gemiddeld grote appel (7 stuks/kg), knapperig, sappig; frisse smaak met speciaal aroma.
Hij liet ons ook een nieuwe, nog onbenoemde appel proeven met een uitmuntende smaak.
Nu weet ik niet meer of het deze was; maar hij had een boompje, dat als zaailing al na 3 jaar droeg.
Normaal moet men veel langer wachten.
Ik heb ook nog een zaailing gevonden onder het Franse ras Collapuis, door een Frans soldaat uit Rusland meegebracht ras. Ik heb maar een klein boompje. Vorig jaar zijn een aantal takken afgekraakt onder de enorme dracht. Het is een rode, langwerpige appel, geschikt voor sap, voor de keuken en als eetappel,met uitstekende bewaarbaarheid. We zijn midden april en ik heb er nog. Ze zien er wel allesbehalve smakelijk uit. Ze zitten erg onder een zwarte laag, precies roet, veroorzaakt door de regenvlekkenziekte. Het meeste is er wel af te wassen. Gelukkig is de President van Dievoet (Cabarette in Frankrijk) er een stuk minder gevoelig voor.We hebben die vanmorgen nog gegeten. Alhoewel gerimpeld, is het nog steeds een lekkere appel!
Ik heb al aangehaald dat de schimmels de laatste jaren agressiever geworden zijn. Regenvlekkenziekte is er een van. Een tiental jaar terug hadden we er nog geen last van.
Het nadeel van de Collapuis is de beurtjaargevoeligheid. (ook met President van Dievoet is dit het geval, maar duidelijk minder erg.) 2 Jaar terug stond er geen enkele appel aan en dit jaar verwacht ik hetzelfde. Je zou dit een beetje kunnen tegengaan door uitdunnen. Daar begin ik niet aan, maar raad wel aan dit te doen.
