Salmonellose

Ziekteverwekker

Salmonellose wordt veroorzaakt door een bacterie, Salmonella. Van deze bacteriesoort bestaan heel veel typen. De belangrijkste in België en Nederland voorkomende typen zijn: S. typhimurium en S. enteritidis. Er zijn enkele Salmonella-typen die alleen bij de mens voorkomen (S. typhi en S. paratyphi), maar het grootste deel kan bij mensen én bij dieren voorkomen.

Besmettingsbron en wijze van overdracht

Salmonellabacteriën komen bij vrijwel alle diersoorten voor: wilde en tamme dieren, vogels en reptielen. Mest van geïnfecteerde dieren besmet de omgeving. Vogels, insecten en knaagdieren verspreiden de bacterie. Besmetting bij de mens treedt voornamelijk op door het eten van besmet vlees en eieren of producten, die door vlees of eieren zijn besmet (kruisbesmetting). Direct contact met besmette dieren veroorzaakt slechts 5 tot 10 % van alle gevallen van salmonellose. Dit kan bijvoorbeeld optreden door intensief contact met een besmette huisschildpad. Er zijn relatief veel bacteriën nodig om ziekteverschijnselen te veroorzaken.
Rechtstreekse overdracht van mens naar mens is uitzonderlijk, maar bijvoorbeeld in ziekenhuizen moet men toch rekening houden met deze mogelijkheid.
Uitbraken van salmonellose onder veel mensen worden met enige regelmaat gerapporteerd wanneer bij een bijeenkomst besmette voeding is geserveerd. Aangezien Salmonella zich goed kan vermeerderen in voedsel, zeker bij kamertemperatuur of iets hoger, moet voedsel dat bereid is met risicoproducten (vlees, eieren) altijd gekoeld bewaard worden. Een zelfgemaakte mayonaise kan op het moment van bereiden enkele salmonellabacteriën (uit een besmet ei) bevatten die niet schadelijk hoeven te zijn, als de mayonaise echter is verwerkt in een salade die enkele uren op een buffet bij kamertemperatuur heeft gestaan, kan het inmiddels een ware ‘bacteriebom’ geworden zijn. Hetzelfde geldt voor bijvoorbeeld een bavarois of een broodje filet américain.

Ziekteverschijnselen bij de mens

Ongeveer 1 à 2 dagen (kan zelfs binnen 6 uur) na infectie ontstaat een acute darmontsteking, die gepaard gaat met koorts, heftige diarree en buikkrampen. Later wordt de diarree minder waterig maar er kan bloedbijmenging optreden. Bij heftige diarree moet men op uitdroging bedacht zijn. De verschijnselen duren ongeveer één week. In 3 tot 5 % van de gevallen kunnen complicaties ontstaan, zoals longontstekingen, gewrichtsontstekingen, abcessen in allerlei organen, nierfalen, sepsis (bloedvergiftiging) en shock. De diagnose wordt gesteld door het aantonen van de bacterie in de ontlasting. Een besmet persoon scheidt de bacteriën niet continu uit. Daarom moet de ontlasting van drie achtereenvolgende dagen verzameld worden om de bacterie uit te kunnen kweken. Ondanks de heftige symptomen, is meestal geen behandeling nodig, zolang er maar geen uitdrogingsverschijnselen optreden. In geval van complicaties wordt er wel behandeld met antibiotica. Een nadeel van behandeling met antibiotica is dat mensen na genezing langer bacteriën uit blijven scheiden.

Ziekteverschijnselen bij het dier

Dieren zijn vaak symptoomloos drager: dat betekent dat ze wel de bacterie bij zich dragen (en ook met de mest uitscheiden), maar dat ze er niet ziek van worden. Wanneer dieren wel ziek worden vertonen zij min of meer dezelfde verschijnselen als de mens: heftige diarree met bloedbijmenging, koorts en eventueel complicaties. Drachtige dieren kunnen door de hoge koorts aborteren.

Preventie

Zorg voor een goede keukenhygiëne: handen wassen, groenten en fruit wassen, voedsel goed gaar opdienen, schone hand- en vaatdoeken. Voorkom kruisbesmetting: breng rauw vlees niet met reeds verhit voedsel of bijvoorbeeld salades in contact. Eet geen producten waar rauwe eieren in verwerkt zijn. Eet geen rauw vlees (filet américain, carpaccio). Drink geen rauwe melk.
Zorg voor een goede hygiëne in de omgang met dieren: handen wassen na het aaien van dieren, handen wassen na het verschonen van stallen, hokken en kooien.
Zet (huis)dieren met diarree apart en zorg ervoor dat zij geen andere dieren of mensen kunnen besmetten. Let ook hier op een goede hygiëne.

© 2003 - dierenkliniek Causus - Oudenburg (Belgium) - info@causus.be - disclaimer