Intro

Zonder goede voeding en verzorging geen gezonde dieren. Deze regel geldt altijd en overal.

Dit hoofdstuk beschrijft kort de voeding en verzorging van kippen.

Een goede voeding laat  deze kuikens uitgroeien tot mooie gezonde Barnevelder kippen

Voeding voor volwassen dieren
Kippen houden niet van plotselinge veranderingen en dit geldt zeker voor het voer.
Vraag daarom de fokker waar de dieren worden gekocht welk voer wordt gebruikt en blijf dit voer nog een tijdje gebruiken.
Later van voer veranderen kan altijd, als het maar geleidelijk gebeurt.

Het voer voor kippen kan gekocht worden in de vorm van meel of korrel. Kippen eten beide vormen goed.
De gemakkelijkste methode is het voeren van een volledig legvoeder dat zowel als meel of of als korrel beschikbaar is. Het gebruik van meel heeft het voordeel dat de dieren er langer over doen om de dagelijkse behoefte binnen te krijgen. Dit leidt de dieren af en kan verenpikken bij elkaar voorkomen.
Kippen zijn ook dol op groenvoer. Vrijwel alle groenvoer wordt door kippen gegeten. Keukenafval is minder geschikt omdat er vaak te veel zout en/of kruiden in voorkomen.
Als extra mag naast dit volledige voer dagelijks een kleine hoeveelheid gemende granen bijgevoerd worden.
Kippen zijn er gek op en leren dat zij deze granen krijgen en worden er ook tammer van.
Te veel granen geeft snel vervetting van de dieren. De legkracht neemt af en vette hanen bevruchten ook minder goed.

Kippen waarmee gefokt gaat worden hebben niet voldoende aan volledig legvoeder.
Voor de fokperiode wordt een foktoomvoeder aanbevolen, ook weer verkrijgbaar in korrel- of meelvorm.
Dit voer is speciaal aangepast om de dieren in een optimale fokconditie te krijgen en te houden. Het resultaat is dan ook een goede conditie, goed bevruchtende hanen en kwaliteitseieren als een goede basis om gezonde jonge dieren te krijgen.
Let er op dat het voer vers is en de houdbaarheidsdatum niet verstreken is tegen de tijd dat het voer bijna op is.
Elke dierenspeciaalzaak of voederleverancier kan deze kippenvoeders leveren.

Voeding voor jonge dieren
Vanaf de tweede dag kan men de kuikens volledig opfokvoer I geven.
De eerste vierentwintig uur na het uitkomen leven ze nog van het restant van de eierdooier, dat zij kort voor het uitkomen via de navel in het lichaam hebben opgenomen.
Ook hier geldt weer dat alle voer helemaal opgegeten moet worden omdat ook in de fijne bestanddelen de nodige vitaminen en mineralen zitten.
De juiste voerbalans kan anders worden verstoord.

Pasgeboren kuikens met een lage voerbak zodat ze er goed bij kunnen komen

Geef zoveel voer dat de kuikens alles opeten en daarna weer goed reageren op de volgende portie.Als extra kan een beetje kuikenzaad toegevoegd worden. Ze zijn daar gek op en wennen op deze manier snel aan de verzorger.
Kuikens moeten wel vanaf de eerste dag water hebben.
Water wordt gegeven in ondiepe bakjes of tuitflesjes om verdrinking van de kuikens te voorkomen. Op enige hoogte plaatsen van de waterbakken is nodig om vervuiling te voorkomen.

Waterbak voor zeer jonge kuikens.  De knikkers  voorkomen verdrinking.

Na zo’n zes tot twaalf weken wordt geleidelijk overgegaan op het gebruik van volledig opfokvoer II of jonge hennenvoer. De gebruiksaanwijzing van de fabrikant geeft dat aan. Het is een beetje rasafhankelijk, maar meestal kan dit voer gegeven worden totdat de leg begint.
Na enkele weken is het ook goed om wat fijne maagkiezel te verstrekken voor een goede spijsvertering en ontwikkeling van de spiermaag.
Als extra kan ook fijngesneden groenvoer gevoerd worden. Ook kuikens zijn er dol op als ze het hebben leren eten. 

Voederbakken
Kijk bij de aankoop van de dieren welke bakken deze fokker gebruikt. Bevallen deze bakken dan is het verstandig dezelfde bakken ook zelf te gebruiken. De dieren zijn daaraan gewend.
Bij de dierenspeciaalzaak zijn vele soorten en maten voederbakken te koop. Afhankelijk van het ras kan men een keuze maken.
Pas de afmeting van de voerbak aan het aantal dieren aan zodat elk dier goed aan bod komt.
Rassen met een kuif of baard vragen aangepaste voerbakken om te voorkomen dat er veel voer in de baard of kuif achter blijft.
Bodemstrooisel wordt ook gemakkelijk in de  voerbakken gekrabd. Om dit te voorkomen worden de voerbakken op een kleine verhoging geplaatst.

Hangende voorbak: kan niet omvallen, wordt niet bevuild en de muizen kunnen er ook niet bij komen

Drinkbakken
Voor drinkbakken geldt hetzelfde als bij de voerbakken. Plaats de bakken op een verhoging, zodat de dieren er geen vuil in kunnen krabben.
Het drinkwater wordt dagelijks ververst en de drinkbak schoongemaakt.
Belangrijk is dat de bakken, ook in lege toestand, niet door de kippen omgegooid kunnen worden als zij er op gaan staan of er tegenaan lopen of vliegen.
Kuiven en baarden van kippen mogen niet nat worden. Natte kuiven en baarden lokken andere kippen aan om naar deze natte veren te pikken en dit gedrag is moeilijk weer af te leren.

Plaats een drinkbak op een schone plaats en houdt die schoon

Extra toevoegingen
Een bakje met maagkiezel gemengd met wat grit mag nooit ontbreken. Kippen hebben geen tanden en vermalen met de maagkiezel het voedsel in hun maag. Zonder maagkiezel wordt het voer slecht verteerd en ontstaan gemakkelijk gebreksziekten.
Grit bevat veel kalk en leggende dieren hebben veel kalk nodig voor de vorming van een stevige eierschaal. Een bakje met grit mag bij leggende hennen nooit ontbreken.
Ook jonge kuikens hebben grit nodig, maar gebruik dan een fijne (kleine) soort grit, anders kunnen ze het niet opnemen.

Omgaan met dieren
Goed omgaan met de dieren is net zo nodig als het geven van voer en water.
Het omgaan met de dieren is misschien wel het mooiste wat er is.
Kippen zijn geen aaibare dieren en houden er niet van om opgepakt en geaaid te worden.
Het gedrag van de verzorger bepaalt ook sterk het gedrag van de kippen. Door altijd rustig met de dieren om te gaan en ze nooit te laten schrikken worden zelfs de schrikachtige rassen nog vrij rustig.

Sommigen kippen worden erg tam

Ga daarom nooit onverwachts het hok in en laat de dieren in de ren nooit schrikken.
Laat bij de benadering van de dieren altijd een vertrouwd geluid horen, zodat de dieren weten dat de verzorger er aan komt en win zo het vertrouwen van de dieren.
En juist dat maakt het houden van kippen zo plezierig en interessant.

De spijsvertering
Een kip gaat door het leven zonder tanden en kiezen. Toch is een kip in staat om grof voedsel op te nemen en te verwerken.
Het voer dat de kip oppikt komt eerst in de krop. In de  krop wordt het voer opgeslagen.
De voedselbrij schuift vervolgens gedoseerd door naar de kliermaag. In de kliermaag vindt de eerste afbraak van voer plaats.
Daarna  komt het voer  in de grotere spiermaag. In de spiermaag worden voederdeeltjes die nog grof en onaangetast zijn min of meer mechanisch gemalen. Een kip gebruikt hiervoor kiezelsteentjes. Door samentrekkingen van de sterke maagwand bewegen de scherpe steentjes door de voedselbrij waardoor deze verder vermalen wordt.
Zonder scherpe maagkiezel is de kip niet in staat goed haar voedsel te verteren.
Pas in de darmen worden voedingsstoffen opgenomen in het bloed. 

Maagkiezel en grit
Maagkiezel en grit zijn twee totaal verschillende producten.
Maagkiezels zijn de kiezen voor een kip. Een kip in de natuur pikt scherp gekante steentjes op die in de spiermaag blijven steken om daar het voer te kunnen vermalen.
Maagkiezel werkt in samenwerking met de sterke maagwand van spiermaag als een molensteen, als echte kiezen. Ze verslijten uiteraard ook en zodra ze rond en glad zijn, verlaten ze vanzelf het lichaam langs de natuurlijke weg. Kiezel stimuleert  een optimale vertering. Daarom is het altijd nodig dat kippen onbeperkt maagkiezel kunnen opnemen. 
Maagkiezel wordt in een apart bakje in het hok aangeboden.
Maagkiezel is niet gevoelig voor bederf.

Grit heeft een andere functie dan maagkiezel. Grit is bedoeld voor de kalkvoorziening.
Komt het grit  in de 'zure' spiermaag van een kip, dan wordt  het broos  en heeft het voor het vermalen van voedsel  geen effect.
Grit is een bron van calcium (kalk) voor kippen. Deze kalk  is nodig voor de bouw van de eischaal, maar ook voor de bouw en het onderhoud van bijvoorbeeld botten.
Gebruikt  u een volledig kippenvoer, dan komt  normaal gesproken een tekort aan kalk niet voor  en is het extra aanbieden  van schelpengrit niet nodig.

Meel of korrel
Er zijn vele soorten kippenvoeders  verkrijgbaar. Daarnaast zijn vele voeders naar keuze ok nog verkrijgbaar  als meel, als kruim of  als korrel.  De  hobbyist heeft als  doel gezonde  kippen, die op zijn tijd een eitje leggen. Hiervoor volstaat een volledig legmeel of volledige legkorrel van de bekende hobbymerken.

Voordeel van meel of korrel
Bij veel voedermethodes wordt met meel wat meer voer verspild dan met korrels.
Bij meel kunnen kippen gaan selecteren. Zeker bij een beperkte ruimte bij de voerbak pikken  de brutaalste dieren de grofste of lekkerste stukjes eruit en moet  de rest het fijnere stof nemen. Geen van de dieren krijgt dan een volledige voeding binnen.
Meel bevat nog grove deeltjes en structuur waardoor de spiermaag geprikkeld en geactiveerd wordt. Hierdoor wordt het voer efficiënter en gelijkmatiger omgezet.
Meel wordt veel rustiger opgenomen dan korrels. Hierdoor hebben de dieren niet alleen meer afleiding, maar ook de vulling van het verteringsstelsel gaat niet zo abrupt als bij korrels.
Samengevat heeft mooi grof meel de voorkeur boven korrel, mits verspilling van het voer door de juiste en voldoende voerbakken voorkomen kan worden.

Voeding voor fok- en tentoonstellingsdieren
Binnen de soorten kippenvoeders kunnen we naast een onderverdeling in meel, korrels en graanmengelingen ook nog een onderverdeling in gebruiksdoelen maken. Voor onze tentoonstellingskippen kunnen we de soorten onderverdelen in foktoomvoeders, kuikenvoeders, opfokvoeders, showvoeders en onderhoud-/legvoeders.

Hoe worden  deze verschillende voeders  optimaal ingezet in de verschillende perioden in het fokseizoen?

Foktoomvoeders
De uiterlijke verschijning van het voer zoals meel, kruimel of korrel zegt niets over de samenstelling van het voer.
Een goed foktoomvoer moet zorgen voor:

• levenslust en 'graagte' om te paren bij zowel haan als hen
  
• een optimale bevruchting. Zowel de haan als de hen mogen daarom niet te vet zijn
  
• een optimale eisamenstelling zodat de eieren mooi gelijkmatig uitkomen in de broedmachine en de kuikens direct kwiek en levenslustig zijn.
  

Hoe bereikt u nu het beste resultaat met een foktoomvoer?
Voer in deze periode geen of zeer beperkt granen bij. Granen zorgen voor vervetting bij zowel haan als hen en dat komt zowel de bevruchtings- als de legresultaten niet ten goede.
Heeft  u voorafgaand aan het broedseizoen te vette dieren, dan  is het raadzaam om ze een tijdje te rantsoeneren. Alleen slanke dieren geven in deze periode resultaat.
Zet het foktoomvoer vroegtijdig in.  Bij voorkeur al 6 tot 8 weken voordat u broedeieren wilt verzamelen.

Kuikenvoeders
Kuikenzaad wordt door kuikens graag opgenomen, maar is het geen volledig voer. Kuikenzaad is eventueel wel te gebruiken voor de eerste (cruciale) dagen.

Waar moet een goed kuikenvoer aan voldoen?
Goed kuikenvoer kan  vanaf de eerste dag igevoerd worden  en moet graag door de dieren worden opgenomen. Het moet bijdragen aan een goede gelijkmatige groei. Niet alleen het 'vlees' moet groeien, maar het gehele diert moet in verhouding meegroeien.
Sommige soorten kuikenvoeders zijn te voeren tot ca 8 weken, andere worden geadviseerd tot wel 12 weken leeftijd. Bij een  late broed kan langer kuikenvoer gevoerd worden om zde dieren wat sneller in showconditie te krijgen.

Opfokvoeders
Het doel van een opfokvoer bij sierkippen is het gelijkmatig laten ontwikkelen van de dieren en ze in een goede showconditie te brengen. Het scheiden van hennen en hanen is een must. U kunt de dieren dan gerichter groot brengen. Hanen hebben een heel ander karkas dan hennen. Ze hebben meestal meer en bredere veren en moeten meer vlees ontwikkelen dan hennen. Daar zijn veel meer opbouwstoffen voor nodig. Er is specifiek hennen- en hanenvoer beschikbaar om de kenmerken per geslacht maximaal tot uiting te laten brengen.

Onderhouds-/legvoeders
Standaard onderhoudsvoeders of legvoeders zijn bruikbaar in een periode waarin u geen bijzondere eisen aan uw dieren stelt. Dergelijk voer is bijvoorbeeld bruikbaar voor de ouderdieren in het zomerseizoen of in het showseizoen wanneer ze niet tentoongesteld worden. Standaard legvoer is natuurlijk ook prima geschikt voor kippen waarvan u gewoon op z’n tijd een eitje wilt.

Graan en graanmengelingen
Het is een feit dat kippen dol zijn op granen, maar van een complete voeding is geen sprake bij alleen granen of een hoog aandeel granen in de voeding. Naast granen (energiebron) heeft een kip behoefte aan bepaalde eiwitten (bouwstoffen) en aan vitaminen en mineralen (beschermstoffen). Als u (veel) granen voert zal een kip vervetten waardoor de conditie terugzakt en het aantal eieren sterk afneemt. Wanneer u volledige voeders verstrekt zijn daarin al granen verwerkt, in het meel zijn die zelfs nog herkenbaar. Voer granen alleen  bij als snoepje, maar niet meer dan maximaal 10% van de totale hoeveelheid voer.

(kleindierplaza Nederland)