Insecten gebruiken plant als telefoon

Communicatie tussen ondergrondse en bovengrondse plant-etende insecten.

Ecoloog Roxina Soler en haar collega's hebben ontdekt dat ondergrondse en bovengrondse plant-etende insecten met elkaar kunnen communiceren door planten als telefoons te gebruiken. Ondergrondse insecten geven via de bladeren van de plant chemische waarschuwingssignalen af. Bovengrondse insecten weten zo dat de plant al 'bezet' is.

Bovengrondse, blad-etende insecten geven de voorkeur aan planten die nog niet bezet zijn door ondergrondse, wortel-etende, insecten. Ondergrondse insecten geven chemische signalen via de bladeren van de plant, die bovengrondse insecten waarschuwen over hun aanwezigheid. Deze berichtgeving stelt ruimtelijk gescheiden insecten in staat om elkaar te vermijden, waardoor ze geen strijd hoeven te leveren om de plant.

In afgelopen jaren is ontdekt dat verschillende soorten bovengrondse insecten zich slecht ontwikkelen wanneer ze zich voeden met planten die ook ondergrondse bewoners hebben en omgekeerd. Het lijkt erop dat via natuurlijke selectie een mechanisme ontwikkeld is dat de ondergrondse en bovengrondse insecten in staat stelt elkaar te detecteren. Zo wordt onnodige competitie vermeden.

Groene telefoonlijnen
Via de 'groene telefoonlijnen', kunnen ondergrondse insecten ook communiceren met een derde partij, namelijk de natuurlijke vijand van rupsen. Parasitaire wespen leggen hun eieren in bovengrondse insecten. De wespen profiteren ook van de vluchtige signalen die worden afgegeven door de bladeren, omdat ze daardoor weten waar ze goede gastheren kunnen vinden voor hun eieren. De communicatie tussen ondergrondse en bovengrondse insecten is slechts bestudeerd in een aantal systemen. Het is nog onduidelijk hoe algemeen dit verschijnsel is.

Dit onderzoek is uitgevoerd in het Nederlands Instituut voor Ecologie (NIOO-KNAW), door Roxina Soler, Jeffrey Harvey, Martijn Bezemer, Wim van der Putten en Louise Vet. Het PhD-project, waarin dit onderzoek is uitgevoerd, is een project uit de Vrije Competitie van ALW.

..............................