De staartmees is een zangvogel uit de familie staartmezen (Aegithalidae) en behoort niet tot de familie van de echte mezen (Paridae). Ze worden ongeveer 14 cm groot (daarvan neemt zijn staart ruim 8 cm in beslag), ongeveer even groot als de koolmees.

De staartmees (Aegithalos caudatus) valt erg op door de zeer lange staart (8 tot 10 cm). Ze vertoeven meestal in groepjes.
Eens je deze mooie vogeltjes gezien hebt, vergeet je hun naam nooit meer.

Het mannetje en het vrouwtje zijn met het blote oog niet van elkaar te onderscheiden. Zwart, wit en roze zijn de kleurtinten van deze mees.

De staartmees komt voor in bosrijke omgevingen en in parken en tuinen. Ze leven in groepen tot 40 stuks.
Ze bouwen gedurende drie weken met beide ouders aan het nest dat voornamelijk bestaat uit geweven mos, spinrag, pluizen en korstmossen met een ingangsopening van circa 3 cm aan de bovenzijde. Het feitelijke nest waarin de eieren komen te liggen wordt extra zacht gemaakt met haren en donsveertjes. Deze nesten bevinden zich tussen 1 en 3 meter hoogte in de struiken. De staartmees maakt dus geen gebruik van natuurlijke holten, zoals andere mezensoorten wel doen. Het vrouwtje moet haar staart over of naast haar rug vouwen als ze op de eitjes zit. Het staartmezenmannetje zal tussendoor ook wel eens op de eieren zitten, maar veel minder dan het vrouwtje die je in die periode makkelijk kan herkennen aan de verhakkelde staart.
De eerste nesten worden bebroed vanaf begin april en een tweede broedsel kan volgen in juni. In het eerste nest komen 8 tot 12 eieren te liggen, bij het tweede legsel zijn dat er 6 tot 8 stuks.
De broedduur is ongeveer 2 weken en na nog eens 2 weken verlaten de jongen het nest. Deze worden dan door beide ouders gevoederd.

Zijn zang bestaat uit korte kreten en roepgeluiden.

Het zijn echte insectenvangers die constant op zoek zijn in struiken, bomen,... naar hun voedsel. De staartmees voedt zich het gehele jaar door met insecten en is als gevolg daarvan gevoelig voor strenge vorst. Vetbollen zijn dan ook ideale voedselpakketjes tijdens koude periodes.

Staartmees is tevens een verzamelnaam van allerlei moeilijk te herkennen ondersoorten, welke een behoorlijk complexe groep vormen. In Nederland komt de ondersoort europaeus voor, welke een samenraapsel is van vogels met een grote variatie in verenkleed. Van witkoppig tot donkerkoppig. Deze verzamelgroep komt voor in het grootste deel van Europa.

Met betrekking tot het sociale aspect en nestbouw, is de staartmees een gevierde groep omdat deze vogels behoorlijk sociaal zijn en zeer bijzonder gedrag vertonen

• Aegithalos caudatus (Latijn)
• Schwanzmeise (Duits)
• Longtailed tit (Engels)
• Mésange à queue longue (Frans)

Foto's genomen door forumleden: Esem en Mia.

door Vossaert Kurt