Kameleonkleur evolueert niet door camouflage

De drijvende kracht is nu onderlinge competitie en het verleiden van partners, zeggen de biologen Devi Stuart-Fox en Adnan Moussalli, verbonden aan de universiteiten van Witwatersrand (Zuid-Afrika) en Melbourne (Australië) ( PLoS Biology, januari).

De biologen onderzochten eenentwintig verschillende soorten dwergkameleons van het geslacht Bradypodion. Deze dieren zijn nauw verwant zijn, maar ze leven in heel verschillende milieus, variërend van tropisch regenwoud tot droge berggebieden. Ze verschillen bovendien in hun vermogen te verkleuren. Daarmee waren ze een ideale studiegroep.

Dwergkameleonmannetjes gebruiken de kleur van hun huid als waarschuwingssignaal in conflicten. Degene met de felste kleuren of de grootste vlekken verjaagt de ander. Ook gebruiken mannetjes hun kleur om vrouwtjes te verleiden tot een paring. Als de mannetjes een gevecht verliezen of krachtig worden afgewezen door een vrouwtje is dat ook zichtbaar: ze verfletsen, een teken van onderdanigheid.

Daarnaast nemen ze een schutkleur aan als er een roofdier in de buurt is. Kameleons zijn immers langzaam (Bradypodion betekent ‘langzame poot’) en kunnen niet snel vluchten. Stilzitten en niet opvallen is dan de beste strategie.

Stuart-Fox en Moussalli tonen aan dat de felheid en variatie van de kleur van de dwergkameleonsoorten geen verband houdt met de kleurschakeringen van de natuurlijke achtergrond waarin zij leven. Ze hielden daarbij rekening met de kleurgevoeligheid van de ogen van de kameleons en van de vogels die op hen jagen. Kameleonsoorten met het grootste kleurrepertoire, bleken ook de opvallendste dominantiesignalen te hebben. Volgens de onderzoekers staat de evolutie van felle kleuren nauwelijks onder druk door een grotere kans door een roofdier te worden gepakt, omdat bij het geven van sociale signalen de kleuren slechts heel even ‘in beeld’ zijn. Daarom wordt de evolutie van kleurveranderingen nu vooral bepaald door de sociale context.                          bron NRC.nl