Hallo bezoeker,
welkom op het blog van de Mailgroep Huisdieren, een hechte groep Dierenvrienden-SeniorenNetters, die er zijn voor, door en met elkaar.
Op dit blog kunnen jullie kennismaken met onze dieren, tips vinden over de verzorging en de gezondheid van de dieren, dierengedichten en dierenartikels lezen, werkjes in verband met dieren bekijken, enz.
Veel kijk- en leesplezier!
30-05-2008
Staart- en maneneczeem
Oorzaak Staart- en maneneczeem (ook wel zomereczeem genoemd) is de meest voorkomende oorzaak van heftige jeuk bij het paard. Het is een aandoening die wordt veroorzaakt door een overgevoeligheid (allergie) voor de steken van het mugje "culicoïdes". Het wordt ook wel zomereczeem of in het engels sweet itch genoemd.
Zomereczeem kan zowel paard als eigenaar tot wanhoop drijven omdat de jeuk zo heftig kan zijn dat het dier zich soms tot bloedens toe kaal schuurt aan letterlijk alles wat in de buurt is (voer- en waterbakken, stalmuur, hekwerk). Meestal worden, zoals de naam al suggereert, manen en staart geschuurd maar ook onder de buik kan de jeuk zo hevig zijn dat het dier zelfs ergens overheen gaat staan bewegen om maar te kunnen jeuken. Resultaat van het soms onophoudelijke schuren is vaak een kale staart en manenkam waarvan de huid zelfs helemaal verdikt en geplooid kan raken (zie foto).
kale staart bij staart- en maneneczeem (links) en korsten op de manenkam (rechts)
Het culicoïdesmugje komt globaal vanaf maart tot en met oktober voor en gedijt vooral in de buurt van vegetatie en bomen. De mugjes worden met name actief tijdens zonsopgang en zonsondergang. De mug kan niet goed vliegen, dus als er veel wind staat zijn er nauwelijks mugjes. Vooral in vochtige zonnige zomers groeit de populatie mugjes explosief en kan dit dus veel overlast veroorzaken.
De symptomen openbaren zich vaak voor het eerst vanaf een leeftijd van 3-6 jaar en worden ieder jaar erger als het paard in contact blijft komen met de mugjes. In de winter zijn de paarden (nagenoeg) klachtenvrij. En het gebeurt dan ook nog wel eens dat paarden met dit probleem juist in dit jaargetijde worden verhandeld. In principe kan het bij alle paardenrassen voorkomen, maar Welsh ponies, IJslanders, Shetlanders, Fjorden en Friezen zijn vaker dan gemiddeld met het probleem behept.
Het beste bewijs dat het inderdaad om staart en maneneczeem gaat wordt geleverd als het paard wordt opgestald in een schone donkere stal. Meestal zullen dan de symptomen vervolgens na een week of 2-4 verdwijnen en onmiddellijk weer terugkeren als het paard weer in de wei komt. Een huidtest zoals bij humane allergieën wordt gebruikt voor de diagnosestelling is helaas bij het paard onvoldoende betrouwbaar.
Behandeling Er zijn zeer veel methodes om staart en maneneczeem te voorkómen, te behandelen of althans de overlast ervan te beperken. Dit geeft eigenlijk al aan dat de ideale oplossing nog niet gevonden is...
Hieronder een aantal mogelijke behandelingen op een rij: Contact met de mugjes zoveel mogelijk voorkomen. Dit kan door vliegenwerende middelen en dekens ('body robe') te gebruiken (tegenwoordig bij steeds meer fabrikanten speciaal voor dit doel verkrijgbaar met o.a. hals en kopstukken en brede flappen onder de buik). Maar ook opstallen tijdens zonsop- en ondergang of verhuizen van het paard naar een minder bosrijke omgeving (aan zee!) worden genoemd. Ook zijn er allerlei oliemengsels te koop die in de manenkam kunnen worden gesmeerd, bijvoorbeeld met lavendel, eucalyptus-olie of citronella er in. Ook kun je zachte borstels (eventueel kun je ze insmeren met een anti-vliegenmiddel) ophangen in de stal, zoadt de paarden zich kunnen schuren zonder zich te verwonden. Sommigen hebben goede resultaten met 'oormerken' voor koeien. Deze bevatten een insecticide en je kunt ze bevestigen in de staart en manen.
Locale behandeling. In milde gevallen kunnen sommige smeersels en crèmes uitkomst bieden. Met en zonder allerlei aroma's. Met en zonder corticosteroiden. Ook insektensprays en sommige vlooiensprays voor honden bieden vaak uitkomst. Overleg met uw dierenarts welke produkten veilig zijn voor uw paard.
'Systemische' behandeling, d.w.z. via injectie of via de mond wordt een preparaat toegediend dat vervolgens zijn werking via de bloedbaan moet gaan vertonen. 1. Belangrijkste voorbeeld van dit soort behandelingen zijn bijv. corticosteroïden die door middel van inspuiting of capsules in de mond gegeven kunnen worden. Dit middel onderdrukt krachtig de overgevoeligheidreactie van het lichaam tegen het speeksel van de mugjes en is meestal zeer effectief. Het heeft echter ook nadelen want behalve de overgevoeligheidsreactie onderdrukt het ook de afweer van het paard en heeft in een klein percentage van de gevallen als bijwerking dat het paard er hoefbevangen van kan worden. Bij de mens worden anti-histaminica gebruikt, maar de werkzaamheid daarvan bij dieren is wat dubieus. Als ze werken moeten ze in hoge doseringen worden gegeven: dat is kostbaar en het paard wordt er slaperig van.
2. Er zijn aanwijzingen dat paarden die geënt worden tegen schimmelinfecties met Insol® minder last hebben van zomereczeem. De eerste enting moet dan wel vroeg in het voorjaar plaatsvinden voordat de klachten aanvangen. Momenteel wordt onderzocht of er werkelijk gunstige effecten zijn van deze vaccinatie.
3. Er zijn ook nogal wat homeopathische middelen op de markt die claimen te werken tegen allergieeën in het algemeen of staart- en maneneczeem in het bijzonder.
Plekken die kapot zijn geschuurd kunt u soepel houden door ze dun in te smeren met neutrale huidzalven zoals baby-olie of uiercreme. Houdt de plekken in ieder geval ook schoon i.v.m. infecties.
Het voeren van visolie vermindert de jeukreactie nadat ze gebeten zijn door de mugjes. Per 500 kg paard moet per dag 120 ml visolie over het voer gegeven worden. Eventueel kan het over het hooi gedaan worden. Niet alle paarden vinden het onmiddellijk lekker, dus begin met heel weinig te geven. Na een paar dage eten zijn ze er al aan gewend. En werken al deze middelen? Al met al moeten we vaststellen dat er tientallen middelen te krijgen zijn, maar dat er eigenlijk geen enkel middel is dat afdoende helpt. De ene fabrikant belooft nog grotere wonderen van zijn produkt dan de andere: probeer zelf wat het beste voor je paard werkt en wees niet bang voor teleurstellingen... De meeste middelen zijn er op gebaseerd dat je er vroeg mee in het voorjaar mee moet beginnen, dus nog vóór de mugjes actief worden. Veel eigenaren denken er echter te laat weer aan, dus als de paarden weer beginnen te schuren. Staart- en maneneczeem is echt een vervelende ziekte. Indien de pony of het paard deze allergie vorm heeft ontwikkeld dan komt het dier hier nooit meer vanaf. Over het algemeen is, met aanpassingen van het stalmanagement en het gebruik van bedekkende vliegendekens, met staart- en maneneczeem goed te leven.
Erfelijkheid Aangezien de aandoening voor een belangrijk deel wordt veroorzaakt door specifieke erfelijke eigenschappen van de pony of het paard (het komt immers vooral bij enkele paardenrassen voor) moet er eigenlijk niet met deze dieren worden gefokt. Zo worden deze eigenschappen niet doorgegeven aan de nakomelingen. Er wordt onderzoek gedaan naar de mate van erfelijkheid van zomereczeem.
mailgroep huisdieren
