De saïga

Orde : Artiodactyla - familie : Bovidae - geslacht : Saiga en soort : Saiga tatarica. De saïga is het nauwst verwant aan de dwergantilopen en gazellen, zoals de Thomsongazelle in Afrika.
Met zijn stevige lijf, lange neus en hertenogen lijkt de saïga op een vreemde mengeling van een geit, een antiloop en nog was extra. Ondanks zijn uiterlijk is hij een taaie grazer die snelle roofdieren als de wolf eruit loopt en indrukwekkende tochten maakt over onherbergzaam terrein. Hij kan echter niet aan de mens ontsnappen en wordt nu ernstig bedreigd, hoofdzakelijk door de vraag naar zijn horens en de meedogenloos oprukkende landbouw.
Saïga's zwerven rond op de steppen en in de halfwoestijnen van Centraal-Azië. Het grootste deel van het jaar leven ze in kleine kudden van maximaal veertig dieren. Overdag bewegen ze zich onafgebroken voort over het boomloze terrein op zoek naar voedsel. In sneeuwstormen kruipen ze in holtes of bosjes tegen elkaar aan, maar bij heel streng weer trekken ze naar het zuiden. Tijdens deze trektochten kunnen ze wel 120 kilometer per dag afleggen. Ze bewegen zich snel voort en halen gemakkelijk tachtig kilometer per uur. Op de vlucht houdt een saïga zijn kop laag, zodat zijn goed ontwikkelde snuit de stofwolken kan filteren.
In de bronstijd vormen de beide sekse gemengde kudden. De mannetjes beginnen een sterke geur af te scheiden vanuit klieren in hun gezicht. Ze worden territoriaal en ze proberen ieder wel vijftien vrouwtjes bijeen te drijven om mee te paren. De mannetjes vechten fel, waarbij ze hun horens ineenhaken en brullen, maar de wedstrijd vraagt een vreselijke prijs. Tegen het einde van de bronst is zo'n negentig procent van de mannetjes door uitputting of aan hun wonden bezweken. In de lente trekken de mannetjes naar de zomerweiden, terwijl de vrouwtjes achterblijven. De meeste vrouwtjes bevallen nog geen tien dagen na elkaar, zodat er een grote kinderkamer op de steppe ontstaat. Een pasgeboren lammetje kan na twee dagen al harder lopen dan een mens, maar houdt zich de eerste drie dagen gedeisd om zijn kracht op te bouwen.
Tijdens het lopen voedt de saïga zich met een grote verscheidenheid aan laaggroeiende grassen, kruiden en struiken. Zijn voedsel bestaat uit meer dan 150 plantensoorten, waarvan sommige giftig zijn voor huisdieren. Een saïga drinkt graag en probeert dit 's zomers twee keer per dag te doen.
In de laatste 150 jaar is het bergafwaarts gegaan met de saïga als gevolg van menselijke activiteiten. In de Oekraïne komen geen saïga's meer voor, en elders zijn de steppen omgespit of omheind. Van 1991 tot 2001 nam de totale populatie met tachtig procent af.