De andere kant van een vermaard verteller.

Felix Timmermans als tekenaar en schilder

Uit Enkhuizen Corona  -  11/02/1956.

Schepper van Pallieter schreef zichzelf bezwerende brief.

     De schrijver (Felix Timmermans) had sedert maanden geen bladzijde meer geschreven. Hij is bezeten door het schilderen. Hij ziet in dat het zo niet verder meer kan gaan, doch de lust tot schilderen is sterker dan elke verstandige redenering. Wat nu?...

Op zekere dag schrijft hij een brief aan een zekere Felix Timmermans, wonende daar en daar, frankeert hem en werpt hem in de brievenbus. De volgende dag — natuurlijk staat hij voor de schildersezel en schildert — wordt de brief afgegeven. Hij opent hem en leest :

     Het staat zwart op wit. De schrijver roept de schilder tot de orde. Hij spreekt hem kordaat aan. Daar valt niet meer op terug te komen. Hij werpt het penseel weg en begint eindelijk met zijn werk. De brief speldt hij op het doek. Want zodra het hem lokt valt de vermaning hem in de ogen. De brief bewerkt wonderen!

"Merkwaardig", besluit hij deze geschiedenis. "Om te schilderen heb ik nooit moeite moeten doen. Dat gaat altijd vanzelf.... "

     Dit verhaal leert, dat Felix Timmermans, de grote Vlaamse verteller, niet alleen schrijver, maar ook nog tekenaar en schilder was. Menigeen zal trouwens weten, dat hij veel van zijn eigen boeken - en vele ook van zijn goede vriend Ernest Claes - zelf heeft geïllustreerd.

Maar toch, in onze contreien is "de Fe" zoals zijn vrienden hem met een zekere innigheid in hun stem nog steeds noemen, in hoofdzaak als schrijver bekend en populair.

     Felix Timmerman de begenadigde verteller, in wiens werk - of dat litteratuur dan wel beeldende kunst was - het Vlaamse volk steeds ten voeten uit werd getypeerd, in wie de fakkel van de Vlaamse humor brandde. Het prachtige klankbeeld dat Tom Bouws op kerstavond over Felix Timmermans de Nederlandse ether instuurde, heeft in niet geringe mate er toe bijgedragen, de schrijver van Pallieter opnieuw in de belangstelling te plaatsen.

Prachtig boek van Denijs Peeters

     Voor wie de figuur van Timmermans werkelijk interesseert, heeft Denijs Peeters een prachtig boek geschreven : "Felix Timmermans, tekenaar en schilder", dat bij het Davidsfonds te Leuven is verschenen. Het boek - dat voor Nederlandse begrippen misschien wat breedsprakig is - belicht de niet zo bekende aspecten van "de Fe". Het is een werk, waaraan een zeer uitgebreide studie ten grondslag heeft gelegen : de schrijver heeft zich uitzonderlijk goed georiënteerd, waardoor men honderden citaten en uitspraken van befaamde kunstenaars, over het werk van schilder-tekenaar Timmermans te lezen krijgt.

     "De tekenaar, de schilder en de schrijver zijn één in hem", zo betoogt Denijs Peeters.

     "Ze zijn onafscheidbaar van elkaar. Heeft de roem van zijn prozawerk de betekenis en de kracht van zijn plastisch oeuvre overschaduwd? Volstrekt niet. Want velen zagen in Timmermans naast de letterkundige, ook de tekenanr en de schilder. Zij, die zijn boeken lazen, lieten hun aandacht gaan naar zijn sobere en rake tekeningen, die de vruchten zijn van zijn scherpe opmerkingsgeest en verbeelding, anderen ontdekten zijn tekeningen in de boeken van andere schrijvers en zo ontwikkelde Felix Timmermans zijn talent om met de eenvoudigste middelen tot de hoogste uitdrukking te komen.

     Overal tekende hij, thuis, op straat, op de markt van Lier, op alle plaatsen. Waar hij iets aantrekkelijks zag, haalde hij zijn tekenboek te voorschijn. Hij tekende alles zoals hij het zag, zoals niemand het voor hem had gezien. Eenvoudig met enkele lijnen, maar sprekend tot de mens, die onmiddellijk ieder onderwerp kan begrijpen. Hij illustreerde zijn boeken, steeds op een verschillende manier, telkens aangepast aan het verhaal. De tekeningen zijn voor de lezer een aantrekkingskracht om zijn interesse te laten gaan naar de talrijke beschrijvingen, die overvloeien van picturale aspecten.

Hij tekende als schrijver voor jong en oud, voor gans zijn volk".

Spiegeling van dagelijkse leven.

     Maar Felix Timmermans was niet alleen illustrator. Hij beheerste tal van technieken. Ook schilderde hij, en uiteraard is ook in zijn schilderijen het "volkse" karakter sterk sprekend.

"Bij hem geschiedt alles spontaan" aldus Denijs Peeters. "Er is geen bezorgdheid naar vormen, alles is werkelijkheid, zoals het iedere dag in het leven voorkomt. Daarom is het schilderwerk van Felix Timmermans niet los te denken uit het dagelijkse leven van de mens. Het is er de uitbeelding en de weerspiegeling van."

*****