Clara Timmermans schrijft een detective

xml:namespace prefix = o ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:office" /> 

Felix Timmermans door de ogen van zijn kinderen

Uit de Gazet van Antwerpen zaterdag 3 mei 1986  -  door Mat Kraewinkels.

     «Clara lijkt het meest op Fé. Ze is ook zo zacht van karakter.» Dat zei Marieke, haar moeder en vrouw van schrijver-tekenaar Felix Timmermans ooit.

     Als mevrouw Wagner-Timmermans ons ontvangt in haar landhuis aan de Antwerpsesteenweg te Lier. hebben we het gevoel alsof een "levende haikoe" ons opvangt. Wat moet haar vader een zacht, blij, open karakter gehad hebben!

«Had uw vader dan geen gebreken, » vragen we wat gedurfd aan Clara in haar leefkamer (woord door haar vader en niet door wijlen eersteminister Theo Lefèvre voor het eerst gebruikt), met schilderijen en tekeningen van Felix Timmermans aan de wand, maar ook enige kunstwerkjes van haarzelf. «Voor zijn kinderen in elk geval niet. Hij was zelfs te goed» antwoordt Clara heel spontaan. Hij was een gezellige, plezante vader.

     «Zo gingen we met Pinksteren enkele dagen met de Veremansen (van toondichter Renaat) naar Averbode. Maar dan kon ik niet naar school. Vader gaf dan nadien wel een briefje mee voor de onderwijzeres. Uit de natuur is meer te leren, lachte hij. »

« Vaders liefde voor de natuur heeft mij echt beïnvloed.» vervolgt Clara. « Als kind dachten we zelfs dat het Pallieterland van hem was. Zo maak ik bijvoorbeeld nu nog haikoes (poëtische impressie naar Japans model van 3 regels van 5, 7 en 5 lettergrepen) in de beemden van Emblem. Vader leerde ons ook dieper denken over de dingen. Praten over God was thuis iets heel gewoons. Altijd heeft vader gezocht naar God. En hij had een milde humor.»

« Ik ben bezig aan Herinneringen.» verklapt de tekenende en schilderende schrijfster ons, «maar geschreven eerst zoals een kind het zou doen, dan zoals een jong meisje en zo voort.»

Portret

     Ze toont ons het gekleurd portret (eens beschadigd opgerold teruggevonden) dat haar vader van haar als kind (met popje in de hand) maakte. Het ontroert door frele tederheid (bijna iets oosters) Bij het bekijken van verschillende plastische werken van Felix Timmermans hier, valt ons op waar Gommaar ook op wees : de stijlveelzijdigheid van Fe als beeldende kunstenaar. Een gekleurd werk waarop Sint-Franciscus van een gevleugelde Kristus de stigmata ontvangt, straalt zelfs iets surrealistisch uit. Een korfje bloemen roept een zuiderse frisheid à la Dufy op. Onder de vignetten die Fe maakte voor in boeken (en waarvan er verloren gingen) zijn verlokkelijke volkse juweeltjes. Clara en Gommaar vinden dat sommige vignetten tot Fé’s beste werken behoren.

     « Heeft uw vader zelf wat herinneringen geschreven, dan hebt u er zelf al samengebracht in een artikel "Hof van mijn vader »merken we op. « Vader, dat was voor ons thuis altijd zomer. In de winter was hij vaak weg, spreekbeurten geven. Vader liet in onze tuin voor elk wat wils groeien. Zo stond er voor mij een pereboom En ik mocht zelt de peren plukken. Thuis waren ooit zes kleine poezen en een grote kat en ooit twee honden. Wat een pret als we met de ouders per autobus naar Berlaar reden om er langs de Nete te wandelen. En vader schetste en tekende overal. Als hij op zijn werkkamer bezig was mochten we er vaak blijven. Maar we waren rustige kinderen.»

     « U hebt toch aan het conservatorium zang gevolgd.» vragen we.

«Ja, ik heb zelfs Pallieterliederen op tekst van mijn vader en muziek van Renaat Veremans, zijn vriend, uitgevoerd. Ze hadden die vóór de Tweede Wereldoorlog gemaakt voor een Pallieter-verfilming waaraan toen begonnen werd maar die nooit is voltooid. Er werden zelf opnamen gemaakt in velden in Frankrijk. Een nicht van moeder werd toen gekozen voor de hoofdrol. Die nicht leeft nog... Moeder zelf had ook een goede stem. Ze zong nog op haar negentigste. »

     Er blijkt heel wat van Felix Timmermans op muziek te zijn gezet. Zo bewerkte o.a. Renaat Veremans Adagio-gedichten. Andere door Fé geboeide Vlaamse komponisten waren o.m. Lodewijk de Vocht, Arthur Meulemans en Frederik Devreese.

Veremans verwerkte « Anne-Marie » tot muziekteater te Antwerpen opgevoerd in 1942.

De Fe ontwierp ook de decors en kostumering ervoor.

Onder de nagelaten gedichten van Fé is er een getiteld « Aan de muziek.» Naast klassieke muziek en gregoriaans hield Fé ook van volksmuziek en smartlappen van de kantwerksters... en het fluiten der vogels.

     Clara (moeder van twee zonen en een dochter en meermaals grootmoeder) schreef zelf kinder- en jeugdverhalen (zo vier Flory-boeken, die zich elk in een ander land afspelen) en ook «Een mus in een pauwenhok» over zichzelf. « Dat was een voordracht over hoe ik me voelde naast mijn zusters Lia en Tonet die op school hoge prijzen behaalden en bij prijsuitdelingen voorname rollen kregen, terwijl ik met 39 andere meisjes alleen maar met een palm mocht zwaaien. Doch hoe goed ving vader zo'n dingen op!

Gij wuifdet het best van allemaal, troostte hij me dan. »

     Als we Clara vragen welk boek van Fé ze het liefst heeft antwoordt ze: « De zeer schone uren van juffrouw Symforosa begijntje, vind ik het volmaakste.» Maar ze voegt er onmiddellijk aan toe dat haar vader wel het meest van zichzelf neerschreef in zijn laatste boek «Adriaan Brouwer» (postuum verschenen in 1948). Voor zijn dood was Fé wel nog begonnen aan een boek over Jan van Eyck dat zou geheten hebben « Meer is in u ».

     Als we Clara vragen of ze zelf nog aan iets bezig is, zegt ze schalks: «Aan een detective, maar voor volwassenen. Want ik beschouw mijn Flory-boeken (van rond '67) ook als detectives voor de jeugd. » (Clara leest zelf ook graag detectives).

Als we aandachtig naar haar ingelijste haikoes (elk versierd met een eigen waterverf-impressie) aan de wand kijken, vervolgt ze: «In november zou weer een bundeltje haikoes (haar eerste uit '82 heette "Papieren parasol") moeten verschijnen. De titel wordt "In de schemertuin"... Ik zal met haikoes bezig blijven tot aan mijn dood... tot de maan opkomt... haikoes geven mij geluk... Weet u dat Bart Mesotten van onze haikoekring te Overijse bezig is met haikoes op het werk van mijn vader?»

     Iets later toont ze ons een klein verlucht boekje met haikoes "Herinnering aan Marieke Janssens mijn moeder 1892-1982".

« Marieke betekende zeer veel in het leven van mijn vader,» zegt Clara ten slotte met vertederende weemoed.

Wat een Fé-erieke weg, langs de zielsbevrijdende Adagio-gedichten van een vader schrijver-tekenaar naar de geluk purende haikoes van zijn dochter Clara!

*********