De wandeling.
Als je een wandeling volgt die 40 jaar geleden beschreven werd door Joris Sels in Info-Vakantiegenoegens, hou je er natuurlijk rekening mee dat ze ernstige verminkingen zal vertonen, al hebben we het ooit al anders ervaren. Maar hier in Broechem merk je inderdaad dat de tijd niet stilstaat: de mooie dorpskern (rond een dries) heeft zich in zowat alle richtingen uitgebreid, zodat straten die in 1985 nog best bewandelbaar moeten zijn geweest, nu alleen nog voor de aangelanden interessant kunnen zijn. Wat blijft er dan uiteindelijk over? De kastelen zijn er nog: het eerste, Kasteel Bossenstein, is nu het centrum van een uitgestrekt golfterrein, het tweede, het Broechemhof, is zelfs in de herfst nauwelijks zichtbaar. En de boomgaarden zijn veelal laagstamboomgaarden geworden, waardoor ze natuurlijk flink aan charme inboetten. Het beste deel van de wandeling loopt trouwens langs het eerste kasteel, Kasteel Bossenstein, maar daar hoor je steeds duidelijker het lawaai van de E313; gelukkig staat het verkeer richting Antwerpen zo goed als stil, wat een slok op een borrel scheelt qua storend achtergrondgedreun.
Blijft er dan niets meer over van de aantrekkingskracht van destijds? Toch wel, zo konden we genieten van de prachtige Onze-Lieve-Vrouwkerk, die vermoedelijk toevallig open was. De buurt van Bossenstein mag er ook zijn, met het enige stukje bos van de hele route en er loopt ook nog een mooi pad richting Emblem, al moet ik toegeven dat dat een ingeving van het moment was ter vervanging van een route langs verkeerswegen. Die laatste slikken trouwens meestal nogal wat autoverkeer: zouden de sluipwegen van de E313 zich tot hier uitstrekken? De TWQ bedraagt een povere 17% van de tocht die 14.420 km lang is, inbegrepen twee keer 600 m van de bushalte naar het vertrekpunt. Zie kaartje een en twee. We quoteerden 8/20.

Foto's zijn er nauwelijks… Die enkele vind je hier.

Veruit de mooiste weg van het hele traject, op weg naar Bossentein.

Het kasteel Bossenstein, thans golfparadijs…

Het weer.
Licht bewolkt, 13° warm en 3 Beaufort: het zou erger kunnen zijn. We genoten, kortom…

De stafkaarten.
16/5-6 Lille (2016) - 16/1-2 Zandhoven (2016)

Hoe we er geraakten.
We kozen de eenvoudigste optie en dat was een rechtstreekse trein naar Lier en daar een aansluitende bus van lijn 42a Lier - Berchem. En dat zowel heen als terug.

Een beetje geschiedenis.
In 1889 verbond de tram Antwerpen met Broechem. Dat duurde tot 1958. In 1930 werd de lijn nog geëlektrificeerd en vijf jaar later doorgetrokken tot het centrum. In Jos NEYENS, De Buurtspoorwegen in de provincie Antwerpen lees ik dat in 1926 de eerste naoorlogse elektrificatie (Antwerpen - Wommelgem) er kwam, gevolgd door Wommelgem - Broechem op 13.02.1928. Lier werd elektrisch bereikt in 1930. De bediening met spoorauto's Oostmalle - Broechem werd stopgezet op 01.07.1950, tegelijk met de elektrische dienst tussen Broechem en Lier. Naast de gewone bronnen vond ik ook nog deze wikipediapagina over deze lijn.
Met het verdwijnen van de tram deed de bus zijn intrede: zo vonden we in het spoorboekje van 1960 een tabel 653 met een lijn Antwerpen - Broechem - Oostmalle/Lier. Vermoedelijk droeg die bus toen al het lijnnummer 42, maar het zou nog een tijd duren voor dat ook uit de dienstregelingen af te leiden was. Tabel 653 werd gaandeweg ingewikkelder, met drie lijnen 42 (Antwerpen - Zandhoven - Herentals), 42 doorgestreept (Antwerpen - Lier) en 42B (Antwerpen - Hove). Dat was allemaal nog vrij overzichtelijk, maar de basismobiliteit zorgde voor een kluwen aan schooldiensten, naast de basislijn 420, gekenmerkt door een lijnnummer dat begon met 42. Er kwam zelfs een belbus 945, maar die verdween op het moment dat in Antwerpen drastisch gesnoeid werd in belbusaanbod.
Met de basisbereikbaarheid kwam lijn 42a met een resem schooldiensten. De meeste daarvan vonden hun oorsprong bij de realisatie van de basismobiliteit. En met de basisbereikbaarheid kwam ook de belbus terug, onder de vorm van een flexbus met heel wat halten in Broechem en ruime omgeving.

De verbinding.

En wat we beleefden.
IC 3408 zou met twee vierledige stellen moeten rijden maar het gebeurt al te vaak dat een stel ontbreekt: dat betekent dus een halvering van de capaciteit en dat merk je, ook in eerste klas. De controle komt er pas na Mechelen en op dat ogenblik is de bezetting al mager. Mooi is hoe de tbg haar tijd neemt om een zeventiger uit te leggen dat hij veel goedkoper zou kunnen reizen als senior, maar de brave man is er niet in geslaagd om zijn geboortedatum in de app in te brengen en dus krijgt hij eigenlijk een standaardbiljet. Ze zorgt ervoor dat de app de drager voortaan als 65+ zal herkennen.

De bouw van een tunnel onder de sporen heeft er indertijd voor gezorgd dat niet alle bussen meer voor het stationsgebouw het busstation kunnen bedienen. Gelukkig is er een halte Zagerijstraat (Station) die dat opvangt; de voetgangerstunnel onder de sporen zorgt voor de rest. Het deel van de rit op Liers grondgebied verloopt eerder stroef door de moeilijke manoeuvres van de gelede bus, maar blijkbaar is de dienstregeling er wel op voorzien. Het centrum van Broechem, met kerk, gemeentehuis en busstation, wordt door deze bussen niet aangedaan: er is een halte Van den Nestlaan, toch wel ruim een halve kilometer van dat centrum.

De terugrit verloopt analoog. De bus heeft in het eerste deel van zijn rit wel nogal wat vertraging opgebouwd: we zullen uiteindelijk 13 minuten later dan voorzien kunnen instappen, bij aankomst in Lier is de vertraging gekrompen tot 11 minuten. Dat is voor één keer geen probleem, want we hebben een ruime aansluiting.

Terwijl we staan te wachten zien we hoe 5 jongeren de sporen oversteken om wat sneller op spoor 2 te komen; de tunnel zal te vermoeiend zijn… Gelukkig wordt er geen alarm geblazen, zodat de treinen ongeveer op tijd kunnen blijven rijden. Meteen na het vertrek uit Lier krijgen we al controle door een tbg die zo-even nog op het perron stond. Ik meld het omdat we voorbij Brussel-Zuid nog eens gecontroleerd werden door een team van 3 (of meer?) tbg's. Tot mijn verbazing kan de tbg uit mijn biljet op de app afleiden dat we al gecontroleerd zijn. We bereiken Halle met een beperkte vertraging.

De treinlectuur.
Georges SIMENON, De zaak Louis Bert. Voor een keer geen Maigret van Simenon, maar het verhaal van een onhandige ritselaar die uiteindelijk van moord verdacht wordt - hij heeft het lijk laten verdwijnen, precies om dat te vermijden - maar die uiteindelijk toch door het Assisenhof veroordeeld wordt. Ik kocht het boekje 55 jaar geleden en het Zwarte Beertje ziet er nog zo goed als nieuw uit.

Frederik Willem DAEM, Tekens van leven.

Ik lees in Knack dat de jeugd het moeilijk heeft met bijzinnen en metaforen en andere vormen van beeldspraak. Misschien moet ik een tweede versie van deze blog maken om daaraan tegemoet te komen. En als we dan toch bezig zijn kan ik misschien een speciale Antwerpse versie maken, waarin alles korte a's vervangen zijn door e's, of ie klank die in fonetisch schrift weergegeven wordt door een a en een e, die elkaar rug tegen rug recht houden…

Uitgedrukt…
Dat is een pijpengestel. Dat is prutswerk, iets dat slecht opgebouwd is en snel uit elkaar zal vallen en dus nauwelijks bruikbaar is.

Waar Abraham de mosterd haalde.
Voor het schrijven van deze bijdragen maak ik vaak gebruik van twee zeer waardevolle sites, één over de Belgische spoorlijnen en een over de bussen in Vlaanderen, Brussel en Wallonië. Het grootste probleem is dat van de informatisering: in de voorbije 20 jaar is het vrijwel onmogelijk geworden om nog aan papieren dienstregelingen te geraken en op het internet verdwijnen de oude dienstregelingen naarmate er nieuwe ingevoerd worden. Voor de trams maak ik nog al eens dankbaar gebruik van de Rail Atlas Vicinal van Stefan JUSTENS en Dick van der SPEK en van The Vicinal Story - Light Railways in Belgium 1885 - 1991 van W.J.K. DAVIES.