Trein en bus, wandelen en weer, en van die hobby's meer
26-03-2013
26 maart 2013 Sint-Martens-Voeren
Zo vaak komen we niet in de Voer, een van die streken die zich zo graag als wandelstreek verkopen, zeker nu de oorlogsdampen daar al enkele decennia gaan liggen zijn. We volgen vandaag het Veltmanspad, een van de plaatselijke helden in zwarte toog die tegen de verfransing ingingen: hij gaf niet alleen zijn naam aan deze wandeling, maar ook aan het Cultureel Centrum waar ze vertrekt, in het hartje van Sint-Martens-Voeren. We vonden ze op een wandelkaart die ondertussen bijna 20 jaar oud is. Van de bewegwijzering is niets bruikbaars meer over: ze had ons over zo een 11 km moeten voeren langs het Nederlandse Noorbeek (wat een kraaknet dorpjes is dat, als je Vlaanderen gewend bent!), en dan terug via Altembroek naar Sint-Martens-Voeren. De TWQ bedraagt maar 44 %, en achteraf bleek de wandeling toch niet zo eenvoudig te beoordelen: bepaalde stukken zijn topklasse, maar we moesten tijdelijk ook over weinig interessante en heel even zelfs over relatief drukke asfaltwegen. Maar het aangeboden landschap en enkele sublieme stukjes voetweg, aan beide zijden van de grens maakten het geheel tot een aangename tocht, op deze prachtige maar ijzige lentedag.
Als we even met reuzenschreden door de plaatselijke spoorweggeschiedenis stappen, vinden we Sint-Martens-Voeren in 1929 terug in een tabel 23 Tienen - Tongeren - Montzen, in 1947 in tabel 24 Tongeren - Visé - Montzen, en in 1953 in tabel 39 Visé - Montzen - Herbesthal. Lang zou de reizigersdienst op deze lijn het dan niet meer uitzingen: in 1957 gaan de boeken hier definitief dicht, na minder dan 40 jaar. Vandaag domineert de stevige viaduct in de huidige lijn 24, de belangrijkste goederenverbinding tussen de Belgische havens en Duitsland, nog altijd het dorp.
Bussen namen de reizigersdienst over: lijn 39b, een schooldienst die vooral op Tongeren gericht was, en lijn 39c, de huidige TEC-lijn 139. Het duurde een tijdje voor De Lijn doorkreeg dat Voeren ook Vlaanderen was en dat men dit Vlaams buitengewest maar best een degelijke busverbinding met de moedergouw kon geven. Vandaag rijdt hier ongeveer een uurdienst, al is een originele oplossing uitgedokterd om al te veel lege ritten in de meest geïsoleerde dorpen te vermijden. Je vindt hier een combinatie van gewone lijnbus en belbus: de meeste ritten stoppen in Sint-Martens-Voeren, en voor bestemmingen verderop moet eerst telefonisch contact opgenomen worden. Misschien zou men bij de TEC een flink deel van hun lijnen in de dunbevolkte, landelijke gebieden kunnen redden als men op een gelijkaardige exploitatievorm zou overstappen. Het zou alleszins wat klantvriendelijker overkomen dan de schrappingen die weer op til lijken te zijn. Al vrees ik dat niet zoveel TEC-verantwoordelijken mijn blog lezen.
Voor ons komt vandaag een verbinding via Visé het best uit: de bus doet er uit Tongeren echt te lang over, en Visé is bovendien ook vlotter bereikbaar per trein dan Tongeren. Bovendien zijn de aansluitingen in Tongeren verre van optimaal. We gooien het op een communautair akkoordje: voor de heenrit nemen we De Lijn, voor de terugrit wordt het de TEC.
Weinig opvallends in Halle: de L naar Geraardsbergen (1581) heeft tien minuten vertraging, en daardoor komt de IR naar Kortrijk en Geraardsbergen (3132) eerst. De omroeper van dienst wil het iets te ijverig doen: akkoord, reizigers voor Edingen winnen echt wel door de IR te nemen, maar hij raadt ook die voor Geraardsbergen aan om maar eens de hele omweg via Ath en Lessines te maken - die laatste zijn mijn woorden. Als de L op blokafstand in Halle aankomt, wordt het nog duidelijker: reizigers naar Geraardsbergen die de IR genomen hebben, hadden beter wat geduld geoefend
Er is al veel te doen geweest over deze IC die het waagt niet in Leuven te stoppen, maar vandaag komt ons dat eigenlijk prachtig uit. Én de bezetting in eerste klasse is op dit moment van de dag vergelijkbaar met die van de zo geprezen IC naar Eupen, die wél stopt in de Vlaamse universiteitsstad waar burgemeesters soms hun hoofd onder al te snelle treinen leggen. Wat meer is: de trein zal de hele weg prachtig op tijd rijden, op de normale stremming in de NZV na (3 minuten), ook al te wijten aan het feit dat de trein niet van zijn normale spoor 7 vertrok, maar van spoor 15. Dan in de eerste koker van de NZV geraken, is net iets complexer.
Stipt in Visé dus, waar het wel fout zou kunnen lopen: hoewel de bushalte vlakbij ligt, is er geen Aribus voorzien. Maar we doen nog beter dan voorzien: de schoolrit, die hier normaal op woensdag rijdt, komt ook vandaag langs: de examens zijn nog niet afgelopen, en dat levert ons in theorie 10 minuten tijdswinst op. Je moet er wel een redelijk goed gevulde bus bij nemen; we zitten op de 2 zitjes, net achter de chauffeur. De vergelijking met de strafbank in de mw41 eerste klas dringt zich op, al zit je hier ruimer en heb je een beter uitzicht op de buitenwereld.
Voor de terugrit maken we dus gebruik van de TEC-bus lijn 139. Niet dat je dat van het haltebord af kunt lezen. Anders dan in Halle (of aan het station van Visé) heb je hier geen gemengd busbord De Lijn - TEC. De TEC-dienstregeling hangt wel geafficheerd, en dankzij de gedetailleerde ritschema's op infotec, weten we dat deze bus ook deze halte Vogelstang bedient. Vanaf 's-Gravenvoeren volgt de bus wel een andere weg, via Warsage. Voor ons is het de eerste keer dat we een bus zien en gebruiken met een 7-cijferig nummer: 7634-101, een gelede die voor dit deel van de rit toch wel wat overdreven is, al kunnen de examens ook hier een rol spelen. Naar Visé toe komen er toch wat reizigers bij, maar zeker niet in aantallen om de gelede bus te verantwoorden. De bus heeft zijn eindpunt aan de Place des Déportés, vlakbij het oude station van Visé. Je vraagt je toch af waarom hier geen oplossing voor gezocht werd, toen het station dichter bij het centrum kwam te liggen, begin jaren 1980! Wij stappen uit aan de Place Reine Astrid, omdat dit ons net wat meer comfort geeft bij de overstap.
Nog even de trappen naar beneden - de roltrap brengt je alleen in hogere sferen - en daar staat het rijtuigenstel van vanmorgen, uiteraard na een heen-en-terugje naar Brussel-Zuid. Straks mag het trouwens nog als P-trein naar Oostende. We houden van afwisseling, en kiezen nu voor het andere eersteklasserijtuig, waar de hele reisweg naar Oostende keurig van het display kan worden afgelezen. Ook deze treinrit verloopt zonder noemenswaardige hinder. We rijden zelfs nog even te vroeg Brussel-Noord binnen. Ondanks het late vertrekuur heeft deze P-trein nog erg veel succes. Als je het kunt regelen, is zo een rechtstreekse trein uit Brussel naar een van de stoptreinstations tussen Gent en Brugge natuurlijk een schitterende buitenkans.
Wij hoeven niet eens van perron te veranderen: de IR naar Binche komt op het tegenliggende spoor. We kunnen kiezen tussen een vierledig stel en een gemoderniseerd tweetje. We gaan voor het vierledig stel: het is er wat ruimer, het zitcomfort is vergelijkbaar. Ook deze rit verloopt vlot: we komen stipt op tijd in Halle aan, en blikken terug op een geslaagde dag in een Goede Week.
Doordat we gebruik maakten van de examendienst, moesten we maar even wachten op de gewone bus die ons naar Sint-Martens-Voeren (Vogelstang) had moeten brengen.
En 's avonds konden we met hetzelfde rijtuigenstel uit Visé terug. De erg nette 1817 koestert zich in het lentezonnetje.
Rollegem is een van die dorpen die wat genepen liggen tussen Kortrijk en Moeskroen, die er desondanks nog altijd in slagen hun landelijke karakter te bewaren; gelukkig snijdt de A17 niet al te dicht langs de Rollegemse dorpskern. De wandeling van vandaag komt uit een keurig uitgegeven boekje Tussen Schelde en Leie - Twaalf wandelingen in Zuid-West-Vlaanderen, uitgegeven door Natuurpunt. Trage Wegen in Rollegem, heet ze en met een TWQ van 34 % valt het te betwijfelen of ze die titel met enige waardigheid draagt. Maar laat ons niet te negatief zijn: Rollegem, nu deelgemeente van Kortrijk, heeft duidelijk meer gedaan voor zijn voet- en veldwegen dan veel andere gemeenten, en dat resulteert in behoorlijk veel voetwegen, over het algemeen verhard en dus moeilijk in te palmen. Spijtig genoeg is de streek landschappelijk niet echt om over naar huis te schrijven, en dat maakt van deze wandeling een eerder middelmatige, nog net te doene bezigheid. Met iets meer dan 9 km is ze dan ook lang genoeg om nog net niet te vervelen.
Toen we in de voormiddag in Rollegem aankwamen, zagen we meteen dat het een van die zeldzame dorpen is waar je je café nog kunt kiezen. Groot was dan ook onze ontgoocheling toen die na de wandeling allemaal gesloten bleken. Ik krijg zure oprispingen van al die commentaren over failliete horecazaken, faillissementen die het liefst gelinkt worden aan het rookverbod. Zou het niet eerder kunnen dat uitbaters van die dingen de nieuwe ambtenaren van tegenwoordig zijn, nu die laatste stilaan hun imago wat opgefrist hebben? Beperkte openingsuren horen daar waarschijnlijk bij.
Rollegem werd tot begin jaren 1960 nog bediend door de tramlijn Kortrijk - Moeskroen - Mont-à-Leux. Vandaag vinden we daar nog vage restanten van terug, en even kan je je zelfs inbeelden dat het oude tramstation er nog is. Maar dan heb je wel erg veel verbeelding nodig. Het meest concrete is nog het straatnaambord Tramstatiepad. Vandaag wordt het dorp bediend door buslijn 16 (rechtstreekse afstammeling van de tramlijn) en lijn 12 (onderdeel van het ver reikende Kortrijkse stadsnet). Geen probleem dus, vooral omdat we ook nog vlot van Halle naar Moeskroen (of Kortrijk) kunnen met de IR Antwerpen - Kortrijk.
De IR heeft volgens Railtime 9 minuten vertraging in Brussel-Zuid (blijkbaar opgelopen tussen Vilvoorde en Brussel-Noord), maar dat lijkt met quasi zekerheid een overschatting. Hoe moet je anders verklaren dat deze trein met 4 minuten vertraging in Halle aankomt, en er zelfs met amper 3 minuten vertraging vertrekt? Vanaf Silly rijden we al opnieuw op tijd, en dat blijft zo tot Moeskroen zodat we daar vlot kunnen overstappen op de bus van de Lijn die hier een marginaal plaatsje op het busstation gekregen heeft.
De 404 is een van die breaks met blauwe en bruine getinte ramen, zodat je de buitenwereld naar believen wat zonniger of somberder kunt bekijken. Een metafoor van het echte leven, kom. In Ath komen we aan op spoor 4: de sporen 1 en 2 krijgen onderhoud met groot materiaal. Daar stappen ook 2 tbg's in, die tot Tournai gelukkig rustig met elkaar zullen keuvelen. Zij met piercings, die me vaag doen denken aan wat we soms wel eens zien wanneer onze tochten ons langs weiden voeren, hij met echte combat shoes, die me terugflitsen naar de jaren 1970, toen ik me ook ten dienste mocht stellen van het vaderland, en in ruil daarvoor ook 2 paar combat shoes mee naar huis mocht nemen. Het waren prachtige, stevige dingen, die ik als wandelschoenen heb versleten. Enige nadeel: de zolen waren nog vernageld, en slijtage manifesteerde zich na een tijdje dan ook op bijzonder pijnlijke wijze aan de onderzijde van de voetzolen.
En vermits er weinig of niets te zeggen valt over de vlotte treinreis, kunnen we ons verder vermeien in wat we onderweg zien. Tussen Ath en Leuze (in Irchonwelz) springt nog een bakstenen boogbrug in het oog van lijn 81 Ath - Belil zaliger, en in Ligne staan nog de resten van een grotendeels verdwenen trambrug. In Froyennes is het raden naar de stationsnaam, want graffitischoften hebben alle borden beklad. Eigenaardig dat die niet gespot werden door de klanten van een van de weinige overgebleven Café de la Gare, instituten die met overheidssubsidie overeind gehouden zouden moeten worden, zeker nu het aantal stations met wachtzaal verder afgebouwd wordt. En even verder brengen we de groeten aan Gérard Depardieu: misschien kan hij wel zorgen voor de heropening van de vroeger halte Néchin, al is in een trein klimmen waarschijnlijk niet meer zo evident voor deze uit zijn voegen barstende Obelix.
Op het busstation van Moeskroen staan meer bussen van De Lijn dan van de TEC. Hier hangen nog perronbordjes die dateren uit een ver verleden. We pikken nog op dat er een Oostendse controleploeg in de buurt op pad is, en dat leidt tot gemengde gevoelens bij de twee chauffeurs. Maar we vertrekken wel stipt. Vooral op Waals grondgebied lijkt De Lijn problemen te hebben om leesbare halteborden te plaatsen, maar dat verbetert gelukkig zodra we de loop van de rit echt beginnen volgen. Na een korte rit belanden we aan de halte Rollegem Plaats.
Door de teleurstellende horeca-ervaringen keren we een vol uur vroeger dan voorzien terug. De bus is opnieuw erg stipt, en zo slagen we erin om de verhoopte aansluiting met de overstapvrije IR naar Halle (en verder) te halen, ondanks de beperkte overstaptijd van 3 minuten. Ik heb zelfs nog de tijd om 2 lijntjes op onze Railpass in te vullen.
Ook deze rit verloopt vlekkeloos. In Silly stapt een groep lagereschoolkinderen uit. Dat hadden we al gemerkt aan de stationsparking, waar auto's kriskras en dus bij voorkeur ook op bushalten en dubbel geparkeerd staan. Ik vermoed dat de opleiding tot treinbestuurder er voor een stuk ook in bestaat om de geboren autobestuurders erop te wijzen dat reglementen niet alleen opgesteld worden om eventueel bij incident een verantwoordelijke aan te duiden, maar er in de eerste plaats zijn om vlot en veilig te kunnen rijden. Bij de doorsnee automobilist schijnt dit nooit door te dringen
We komen zelfs nog een minuutje te vroeg in Halle aan, op het voorziene spoor 2. Dat was vanmorgen namelijk ingenomen door de defecte 1907, die in Halle de geest gegeven had. Vermoedelijk werden alle reizigers meegestuurd met de op zich al goed bezette 3707, wat ongetwijfeld weer tot taferelen zal geleid hebben die Het Laatste Nieuws kunnen halen. Al kan Het Nieuwsblad er tegenwoordig ook wat van: de plaatselijke correspondente - hoogstwaarschijnlijk in kopijnood - maakt er een erezaak van om Railtime af te schuimen, en het onbenulligste incident in de plaatselijke bladzijden te vermelden.
We aten onze boterhammetjes op in de buurt van de Kwade Brug, en dat was geen toevallige keuze: we zagen bussen 5003 (op lijn 12) en 5152 (op lijn 16) passeren.
Vooreerst wil ik iedereen bedanken die op een of andere manier op de vorige reeksen heeft gereageerd. Het moet gezegd: het doet goed aan het hartje om sommige reacties te lezen
We zijn ondertussen aan map 17 toe, nog altijd min of meer thematisch opgebouwd. Ik stak mijn eerste foto's gewoon volgens onderwerp bij elkaar in een mapje van 24; uiteraard komt er een moment waarop ik van die werkwijze ben afgestapt: latere mapjes worden gewoon chronologisch. In deze map 17 ligt het accent op elektrische locomotieven, soms iets te veel zodat de even interessante rijtuigen vaak onvolledig in beeld komen. Wie wat ervaring heeft met de ontwikkelcentrales toen, weet trouwens dat bij de ontwikkeling soms een flink deel van het negatief de mist in ging. Ik zeg niet dat dit altijd de reden is waarom op de foto's te veel locomotief en te weinig trein voorkomt, maar het heeft zeker een rol gespeeld.
Zoals de vorige keren heb ik er opnieuw de voorkeur aan gegeven ook minder geslaagde (tot volledig mislukte) foto's te publiceren. Ik vermoed dat zelfs een slechte foto een belangrijk tijdsdocument kan zijn.
1. HLE 2314 sleept E861 Schaarbeek - Oostende: we staan in Beernem in augustus 1978. De trein lijkt samengesteld uit K3-ruijtuigen, al vormt het eerste rijtuig daar een uitzondering op: dat is duidelijk een K1 - BD. Die E861 werd destijds ongetwijfeld als semi-direct aangeduid, en is vergelijkbaar met sommige P-treinen op lijn 50A van vandaag: rechtstreeks naar Gent, en verder nog stops in Drongen, Landegem, Hansbeke, Aalter, Beernem en Oostkamp. Vanaf Brugge ging het direct naar Oostende.
2. In dezelfde maand van hetzelfde jaar kiekte ik HLE 2323 in Liers, aan kop van E3111 Liers - Charleroi-Sud. De treinen 31xx waren semi-directe treinen die tussen Liers en Namur de halten van de huidige IC-M bedienden, en voorbij Namur die van de IR-k van vandaag, zij het dan in zijn oorspronkelijke vorm waarin hij niet als stoptrein reed over lijn 130.
3. Voor wie wat jonger is, moeilijk te lokaliseren, maar dit is Liège-Guillemins, meer bepaald de kopsporen kant Angleur. Op een van deze kopsporen heeft men 6 elektrische locomotieven gerangeerd; we schrijven 23 februari 1979.
4. Dit is echt een foto uit vorige tijden; het enige dat nog enigszins naar het heden verwijst is de korte helling tussen Brussel-Luxemburg en Brussel-Schuman van vandaag. Maar voor de rest is alles nieuw, zelfs de naam van het station. De gele 2382 sleept trein 157, Le Schuman, een fantastische trein die stopte in Namur, Jemelle, Libramont en Arlon, alvorens Luxemburg te bereiken. Ik twijfel zelf aan de samenstelling van de trein: de laatste 3 B-rijtuigen zijn met bijna 100 % zekerheid K3-rijtuigen, maar de eerste drie (2A en 1 AB) lijken I4-rijtuigen kunnen zijn.
5. Een wat troosteloze foto in een schijnbaar doods Mons op 01-07-1979. Helemaal achteraan staan oude tweeledige stellen gerangeerd.
6. Op dezelfde dag sleept 2380 E3163 Mons - Liers door Manage. Deze treinen volgden langere tijd een omleggingsroute via lijn 96 en 117, in het kader van de elektrificatie van lijn 118. Voornaamste slachtoffer hiervan was la Louvière, dat een hele tijd niet meer bediend werd door deze interessante semi-directe trein.
7. HLE2375 valt op 2 januari 1980 de eer te beurt de Italia-Express naar Brussel te slepen: we staan langs lijn 162 bij kp 137.4, ergens in de buurt van Poix-Saint-Hubert. Het is een wat domme, te vroeg afgedrukte foto, maar ik miste de nodige ervaring en zeker bij dergelijke speciale treinen leed ik onder het syndroom van Elisabeth uit Keeping up appearances: ik wist wel dat ik perfect uit een porseleinen kopje kon drinken, maar de grootsheid van het moment bracht me aan het klungelen.
8. Op een sombere lentedag (18 maart 1980) sleept de 2336 de E224 Wien-Oostende Express over de al lang verdwenen beweegbare brug van Oudenburg.
9. Na een klein uurtje in Oostende keert dezelfde loc terug met E716 Oostende - Liège-Guillemins. De reeks 7xx is de voorloper van de huidige IC-A. Sommige van deze treinen, vaak ook in indrukwekkende samenstellingen, werden beperkt tot Liège-Guillemins, waar dan een vlotte aansluiting naar Welkenraedt gerealiseerd werd. Als je goed kijkt, dan zie je halfweg deze trein 2 splinternieuwe M4-rijtuigen. De eersteklasserijtuigen liepen het eerst van de band en maakten hun blijde intrede op deze verbinding. Het gebouw is het nog overeind gebleven stationnetje van Varsenare, dat tegenwoordig onderdak biedt aan een restaurant, dat gebruik maakt van een K-rijtuig als bijkomende gelagzaal.
10. Even terug naar het thuisfront: HLE 2357 sleept een goederentrein door Halle op 16 mei 1980. Onnodig te zeggen dat het er hier vandaag wel even anders uitziet.
11. En op dezelfde dag sleept HLE2371 een lange goederentrein door Braine-le-Comte.
12. En terug in Halle op 18-12-1980. Tegenwoordig sta je hier ter hoogte van het busstation, en de HST's razen onder je door. Het oude Halle had hogere perrons dan het hi-tech station van vandaag. Net nu ik die hogere perrons nodig begin te hebben
13. 2316 met een graantrein op 18 december 1980. Zelfde opmerkingen als bij de vorige foto.
14. Niet eens zo ver van de vorige locatie: 2361 met een goederentrein in Beersel op 13 januari 1981.
15. HLE 2512 met E247 Paris-Nord - Köln-Hbf in Pepinster in augustus 1978. Niets laat vermoeden dat dit type internationale treinen in de daarop volgende 20 jaar zo goed als volledig zouden verdwijnen.
16. Vermoedelijk op dezelfde dag brengt diezelfde HLE 2512 die andere ter ziele gegane internationale trein Köln - Oostende E322 naar zijn terminus aan de Belgische kust: Verviers-Central. De pakwagen uit de jaren 1930 vervolledigde het stel I6-rijtuigen.
17. Om een of andere reden is het met deze foto mis gegaan, meer bepaald met het nummer van deloc: hle 2509 met E860 Etterbeek - Oostende op 14 augustus 1980, lijn 50A kp 30.8: lijn 50A kruist hier lijn 82 ter hoogte van Erpe-Mere. Vandaar de brug.
18.HLE2510 duwt een stel M2-rijtuigen van de verbinding Antwerpen-Centraal - Aarschot in Boechout op 18 januari 1981.
19. Op 14 mei 1978 kon ik deze groene 2629 vastleggen in Denderleeuw. Je ziet nog even een glimp van de M1-rijtuigen waaruit deze trein was samengesteld.
20. Nog een exemplaar van reeks 26: 2618 met E2596 Antwerpen-Centraal - Charleroi-Sud op 30 juli 1979 bij haar terminus. Het was een typische semi-directe trein uit die tijd, die delen van zijn traject als stoptrein en andere als direct reed.
21. Het was een dankbaar fotopunt in Halle: de ondertussen vervangen kanaalbrug. HLE2609 met een goederentrein op 25 februari 1981. Het was ongelooflijk hoeveel goederentreinen toen gebruik maakten van lijn 96. Ik denk dat ik niet overdrijf als ik zeg dat hun aantal ondertussen gedecimeerd is.
22. Helemaal achteraan in dit mapje zitten ook nog 3 oudjes: HLE 2802 in Brussel-Zuid op 24 augustus 1978, met E8933 Brussel-Zuid - Gent-Sint-Pieters: deze trein stopte bijna overal, behalve in Erembodegem, Serskamp, Schellebelle, Kwatrecht, Melle en Merelbeke. Van Brussel naar denderleeuw volgde hij de trage lijn 50.
23. Tijdens het eerder al vermelde bezoek aan de WET Ronet vonden we ook nog 2906, blijkbaar nog in blakende gezondheid - 6 oktober 1979. Voor mij toont een foto als deze aan hoe je een loc die in wezen niet meer is dan een rechthoekig blok toch nog enige charme kunt geven, met een snor en andere gebogen lijnen. Veel creativiteit vraagt dat niet, maar je kunt er wel wonderen mee verrichten.
24. En ten slotte nog deze 2912 op 11 maart 1978 in Mechelen. Rechts zie je nog een I1 (?) die blijkbaar het slachtoffer is geworden van een zijdelingse aanrijding
Een hele map reeks 62, waarvan er doorgaans veel foto's genomen konden worden: het was een respectabel grote reeks, en behalve ten zuiden van Samber en Maas kon je ze echt overal aantreffen.
1. 6253 is net in Neerpelt aangekomen, en zal opnieuw vertrekken als 3606 Neerpelt - Antwerpen-Centraal. De M2-trek-en-duwtreinen maakten lang de dienst uit op deze verbinding. Het waren gezellige treinen, maar dagelijkse gebruikers waren er minder opgetogen over: ik hoorde het eens gevat omschrijven in Antwerpen-Centraal: de trein naar Neerpelt nemen is kinderspel, je kiest er gewoon de oudste en meest versletene uit. Smaken verschillen.
2. Op 16 maart 1978 staat de 6275 klaar om Z8614 van Gent-Sint-Pieters naar Zottegem te slepen. De trein bestaat uit elegante L-rijtuigen al komen ze hier niet tot hun recht. Als je goed kijkt zie je het oorspronkelijke nummer van deze loc door de verf doorschemeren: 212.175.
3. 6285 op 26 maart 1978 in Mechelen, voor Z9716 Mechelen - Sint-Niklaas. De stoompluim rechts van de loc laat vermoeden dat het eind maart nog koud genoeg was om de trein te verwarmen.
4. Een losse loc op weg richting Antwerpen op lijn 15 kp 9.2 op 29 maart 1978. Hier lag heel lang geleden de stopplaats Bos. Die lag trouwens maar enkele honderden meters van Boechout, richting waarin de loc zich spoedt.
5. Een toevallige ontmoeting op lijn 50 A kp 10.0: loc 6303 (met kleine cijfertjes) aan kop van Z1762 Kortrijk - Brussel-Zuid. Datum onbekend, maar ongetwijfeld ook ergens eind de jaren 1970.
6. Een foto die letterlijk en figuurlijk de mist in gaat. De onervaren fotograaf drukt te vroeg af, en dan krijg je een onding als dit. Loc 6257 met Z4316 Ath - Mons, lijn 90 kp 16.4.
7. In Kortrijk beschikt men blijkbaar over vele soorten sjabloontjes en over vindingrijke schilders: nog een ander lettertype voor deze 6322 met Z1766 Kortrijk - Brussel-Noord op 14 mei 1978 in Kortrijk. Helemaal links op de foto een treinwachter in het toenmalige donkere uniform, en ik trof het ook met het erg sprekende hoofd (met kepie) van de treinbestuurder.
8. We bevinden ons in Neerpelt op 4 juni 1978. De kraaknette 6316 is net uit revisie (veronderstel ik) en mag figureren op een opendeurdag van de NMBS.
9. 6212 staat klaar met Z8210 Aalst - Ath, samengesteld uit 2 M3-rijtuigen, ongetwijfeld een B- en een ABD-rijtuig. We klagen wel eens over het comfort in eerste klasse van vandaag, maar deze rijtuigen hadden dan wel metfluweel beklede banken, maar die hadden een veel te rechte rug. Hun comfort lag dan ook ver beneden dat van M2-rijtuigen, die bovendien een veel beter rijgedrag vertoonden.
10. 6278 sleept een indrukwekkend stel L-rijtuigen: Z8616 Gent-Sint-Pieters - Zottegem, bij zijn terminus in augustus 1978. De vertrekprocedure was toen wat ze vandaag was, en van zo een trein moesten enkele tientallen deuren manueel geopend en gesloten worden, en toch hoorde je nooit van instapincidenten. De intelligentie houdt niet altijd gelijke tred met de mondigheid...
11. Spijtig genoeg stond de zon hier niet ideaal: HLD6299 met Z8362 Brussel-Zuid - Dendermonde in september 1978, op lijn 60 kp 10.0. Dat is ter hoogte van het vroegere station van Zellik, en dat weten we zo precies omdat we hier onze wandeling dachten te beginnen - volgens de stafkaart lag hier nog altijd het station Zellik. Spijtig genoeg voor ons was dat een flink stuk richting dorp (en Brussel) opgeschoven. Het duurde even voor we ons in dat gps-loze tijdperk konden oriënteren.
12. De NMBS herstelt van wat men nu een winterprik noemt - men noemt alles een winterprik, zodra het sneeuwt of vriest - maar dit was een winteruppercut. We schrijven 3 januari 1979, en HLD6242 sleept Z1864 Binche - Schaarbeek. Ik ben er wel vrij zeker van dat dit niet de gewone samenstelling was. Het hele net lag dagen overhoop en men reed met wat beschikbaar was.
13. 6231 koestert zich in de avondzon op 30 april 1979 in Ronse.
14. 6276 aan kop van Z3913 Gent-Sint-Pieters - Kortrijk op 21 april 1979. Links van de loc zie je nog lijn 75B Waregem - Sint-Eloois-Vijve wegdraaien.
15. Het stationnetje van Basècles-Carrières op 30 april 1979. HLD6304 sleept Z7819 Mons - Tournai. Je moet het stationsgebouw vermoeden in de rug van de fotograaf.
16. 6269 met Z6725 Denderleeuw - Zottegem in Burst. Bemerk opnieuw de M3-rijtuigen, die hun hele carrière in Aalst hebben doorgebracht.
17. In Erpe-Mere zien we 6280 met Z5227 Aalst - Burst op 23 juli 1979. De trein bestaat uit gemoderniseerde K-rijtuigen, althans wat de B-rijtuigen betreft. K-rijtuigen zullen bij mij altijd het best het echte treingevoel oproepen, wat dat dan ook moge betekenen.
18. HLD6327 manoeuvreert in Piéton op 30 juli 1979. Watertoren, seinhuis, armseinen ik word oud.
19. Even later rijdt de 6305 het station uit, met Z7387 Charleroi-Sud - Haine-Saint-Pierre.
20. Op een niet zo zonnige 26 juli 1979 is HLD6262 net aangekomen in Blankenberge met Z5300 Mons - Blankenberge.
21. Stilaan moet duidelijk zijn dat we op 22 september 1979 WDT Merelbeke bezochten. 6265 geflankeerd door de 6091 en nog een glimp van een 59 en een rangeerloc op de achtergrond. Aan variatie geen gebrek.
22. Even naar Turnhout nu: 6279 met een stel M1-rijtuigen die Z2167 Turnhout - Antwerpen-Centraal vormen. Turnhout is vandaag een goed beklant station geworden, maar halfweg de jaren 1970 vond de NMBS nog dat het station nauwelijks enkele treinen per dag verdiende en op zondag al helemaal geen. Gelukkig was er een bekend (berucht?) opleidingscentrum van het Belgische Leger, zodat er af en toe ook nog speciale recrutentreinen aankwamen. Begin december 1976 arriveerde ik als complete bleu met een speciale trein, getrokken door een 59 en samengesteld uit I1-rijtuigen in Turnhout. Daar heb ik spijtig genoeg geen foto's van En om eerlijk te zijn, ik had ook niet veel zin om er te nemen.
23. Soms wil de zon niet mee, en dan krijg je een slecht zichtbaar neusnummer.HLD6266 met 3185 Tournai - Mons op lijn 78 kp 61.2 (Harchies) op 19 februari 1980.
4 maart 2013 Godarville - Péronnes Via Gallia Belgica
Er is maar een Compostellaroute waarvan ook gewoon een topogids bij de Waalse Sentiers de Grande Randonnée is uitgegeven, en dat is de Via Gallia Belgica, van Hélécine via Maubeuge naar Saint-Quentin. Misschien is de kwaliteit van de gevolgde route wel de reden waarom de samenwerking zich niet verder heeft doorgezet. Wij stappen vandaag van Godarville naar Péronnes-lez-Binche, bijna 15 km, en de kwaliteit is inderdaad sterk wisselend, met als hoogtepunt de doortocht van het Bois de Mariemont (L'Olive) en als spijtige dieptepunten de veel te lange kaarsrechte en onaangename verbinding tussen Mariemont en Morlanwelz en een lang stuk, oninteressant beton op het einde. Toch is het voor ons weer een ontdekking geweest van een streek waar je anders zelden of nooit komt: de vele terrils wijzen op een glorierijk maar keihard verleden. Mijn eigen grootvaders hebben hier allebei een tijdje als mijnwerker in de diepe koolsteenlagen gewroet, en een broer van mijn grootmoeder heeft zich hier zelfs definitief gevestigd. De TWQ bedraagt 41 %: buiten de bebouwing kun je hier vaak nog over onverharde voet- en veldwegen stappen, al moet het gezegd: de Walen lopen er blijkbaar niet allemaal zo netjes en uitgestreken als hun opperhoofd (ons opperhoofd!) Elio bij. Waar gesluikstort kan worden, wordt gesluikstort. Enkele lege kisten vuurwerk in een veld spreken boekdelen: blijkbaar is het gemakkelijker volle dozen naar het Niemandsland te brengen, dan de lege terug mee naar huis te nemen.
Bijkomende attractie voor de treinliefhebber met enige historische belangstelling: je loopt hier geen uur aan een stuk of je komt wel ergens een reliek tegen van een rijk spoorwegverleden. Hoogtepunt is ongetwijfeld de verlaten spoorbedding van L'Olive, waarvan het station nog herkenbaar aanwezig is; het oude wachtershuisje aan de voet van het hellend vlak (ja, ja!) is zelfs nog veel mooier. En verder liepen we ook even over de bedding van de oude lijn 113 die Manage met Piéton verbond; waar is de tijd dat we hier over de korte rails dokkerden in M1- of L-rijtuigen? Hier en daar kun je ook nog verbindingen vermoeden van de oude steenkoolmijnen, en Mariemont zou bij elke rechtgeaarde tram- en treinliefhebber een (tram)belletje moeten doen rinkelen.
Zelfs de foto's die ik onderweg nam, hadden vaak iets met spoorwegen te maken:
Deze prachtige dalende weg is bijvoorbeeld het oude hellende vlak, met het huis van de toezichter nog in blakende vorm. Dat zal wel door het eten van zelfgekweekte groenten komen.
En een van de mooiste veldwegen was deze in de buurt van Cronfestu - op de hoogte ligt lijn 108 Y. Mariemont - Binche. Lang geleden liep deze lijn door tot Erquelinnes, zodat het mogelijk was Brussel rechtstreeks met dit grensstadje te verbinden.
Dit is misschien al minder duidelijk, maar ik vermoed dat deze uitgraving het overblijfsel is van een vroegere treinverbinding met één van de vele mijnen in de buurt. We zijn in de buurt van Péronnes-lez-Binche.
Péronnes - Binche[133] 14:39 14:48 +2 (ab3827, Van Hool A330, La Louvière)
Binche - Halle3915 15:16 16:08 +2 (842)
De commentaar:
Godarville lijkt voor de meeste Vlamingen waarschijnlijk aan de andere kant van de wereld te liggen, maar vanuit Halle is het vlot bereikbaar. We rekenen op de voorziene aansluiting: 9 minuten in Braine-le-Comte, op hetzelfde perron, dat moet lukken. Daarom laten we de IR naar Binche, die met meer dan 20 minuten vertraging rijdt, rustig passeren: de trein zal wel in de klappen gedeeld hebben van de seinstoring op lijn 162 tussen Namur en Assesse, die het treinverkeer op die as bijna even grondig in het honderd heeft gejaagd als het ongeval op de Brusselse Ring. Ik schrijf bijna even grondig, want vertragingen van 3 uur werden bij de treinen niet opgetekend.
Als in het spoor van de IR echter ook nog de L-trein komt aangesloft, vrees ik toch dat we verkeerd gedaan hebben: die zal nu wel de gehele weg onze IR naar Quévy voor de voeten rijden. We vertrekken dan ook met 4 minuten vertraging in Halle, maar echt dramatisch verloopt de rit niet: in Braine-le-Comte komen we aan met 7 minuten vertraging, en dat levert ons een vlotte aansluiting op.
Net zoals in de IR worden we ook in deze L-trein meteen na het vertrek gecontroleerd. Tussen Familleureux en Manage gaat het even wat trager: er is een vertragingszone tot 40 km/u, maar dat sluit niet uit dat we stipt op tijd Godarville bereiken. Telkens weer rond het volle uur vindt er hier een echt treinfestival plaats: 4 L-treinen in minder dan 10 minuten (twee in elke richting) - het is echt wat van het goede teveel op deze toch niet zo goed beklante spoorlijn.
Voor de terugkeer kiezen we voor een eindpunt aan de halte Barrière Julien, dat is nog op het grondgebied van Péronnes-lez-Binche. Bus 133 zal ons in de buurt van het NMBS-station van Binche brengen. Lijnen 132 en 133 vormen hier een duo: in de dienstregeling staat letterlijk dat de 133 de terugrit is van de 132. (Je vindt in Henegouwen wel meer van dergelijke gevallen.) Ik zie er nog altijd het voordeel niet van in, misschien omdat ik ook al niet te veel inzicht heb in deze dubbele structuur. Vermoedelijk lijkt het nog het best op de Brusselse Ring, met een binnen- en een buitenring.
De bus is zo goed als stipt. We stappen uit aan de halte Avenue de Burlet, vijf minuten gaans tot dat indrukwekkende station van Binche. Ik kan me niet voorstellen dat men daar bij de NMBS even enthousiast over doet. Het gebouw moet ongeveer honderd keer te groot zijn voor wat je van een station in zo een stadje als Binche kunt verwachten. De wachtzaal is immens groot, ik heb er nog nooit meer dan 5 reizigers tegelijk op de banken weten zitten.
De terugreis uit Binche verloopt zonder veel problemen. Ook nu worden we snel gecontroleerd. De TBG heeft moeite met ons biljet, want hij ziet alleen Zone Halle - Godarville. En terug van Binche staat er inderdaad erg klein op. In Braine-le-Comte is het wachten op de aankomst van IC 1736. Amper 3 minuten vertraging heeft deze trein, en toch worden die alle 3 overgeheveld op onze IR. Dit is een voorbeeld van een niet-robuuste dienstregeling.
De eerste echte lentedag: zon, zon en nog eens zon, al begrijp ik niet dat de pers er zoveel aandacht aan besteedt. Want het is nog altijd frisjes. Misschien wel om dezelfde reden waarom die blonde programma-aan-elkaar-praatster van de VRT al vanaf maandag over het weekend begint te zagen: het vermoeden dat deze verwende westerlingen alleen nog kunnen denken aan de zon en het weekend. Zon en spelen - brood is er voor het publiek van kranten en tv nog genoeg.
En tot slot nog een serieuze toemaat voor de liefhebbers:
meteen in Godarville kon ik nog twee klassieke, gemoderniseerde stellen vastleggen: 684 met L4360 Charleroi-Sud - Braine-le-Comte en 653 met L4280 la Louvière-Sud - Luttre
ab3869 in Chapelle-lez-Herlaimont
We spraken de knapzak aan ter hoogte van de vroegere halte Mariemont, vlak bij de aantrekkelijke banken van het naburige park. In een mum van tijd had ik ook een kwartet treinfoto's:
vierledig stel 821 met IR 3810 Jambes - Tournai
ms 473 met IC 910 Tournai - Herstal
ms 476 met IC3833 Tournai - Jambes
en ten slotte motorstel 836 met IR 3833 Tournai - Jambes
