Auld Lang Syne is een gedicht en lied van de Schotse dichter Robert Burns. De titel kan vertaald worden met lang geleden of vervlogen tijden.
Burns schreef naar eigen zeggen de tekst op uit de mond van een Schotse man en bewerkte het op de manier van oude Schotse balladen. Hij leverde er ook een melodie bij, al is dat niet de melodie die nu gebruikt wordt. Deze melodie is wereldwijd bekend, ook in niet-Engelstalige landen, en is over het algemeen bekender dan de tekst.
Traditioneel wordt het lied gezongen bij de overgang van het oude naar het nieuwe jaar, in Schotland Hogmanay. De zangers staan daarbij in een kring; tijdens het eerste couplet houden zij elkaars hand vast, bij het tweede worden de armen in elkaar gehaakt en bij het derde beweegt de kring zich achtereenvolgens naar binnen en naar buiten. Met de emigratie van Schotten naar andere Engelstalige landen werd het lied, en daarmee ook de traditie, meegenomen.
Het lied is melancholiek van aard en wordt, ook bij andere gelegenheden dan Nieuwjaar, wel gebruikt als afscheidslied. De tekst verwijst naar de herinneringen aan oude tijden, waaraan men gezamenlijk terugdenkt onder het genot van een goed glas.
Ook in niet-Engelstalige landen als Japan, Taiwan, Korea en de Filipijnen wordt het lied gebruikt, onder andere bij gelegenheden als diplomeringsceremoniën en begrafenissen. In Nederland is het ook bekend als melodie van het refrein van voetballied Wij houden van Oranje.
Oorspronkelijke Schotse tekst
Should auld acquaintance be forgot, and never brought to mind? Should auld acquaintance be forgot, and auld lang syne?
Refrein:
For auld lang syne, my dear, for auld lang syne, well tak a cup o kindness yet, for auld lang syne. And surely yell be your pint-stoup ! And surely Ill be mine ! And well tak a cup o kindness yet, for auld lang syne.
(refrein) We twa hae run about the braes, and poud the gowans fine ; But weve wanderd mony a weary fit, sin auld lang syne.
(refrein) We twa hae paidld in the burn, frae morning sun till dine ; But seas between us braid hae roard sin auld lang syne.
(refrein) And theres a hand my trusty fiere ! And gies a hand o thine ! And well tak a right gude-willie waught, for auld lang syne.
(refrein)
Modern Engelse versie
Should old acquaintance be forgot, and never brought to mind ? Should old acquaintance be forgot, and auld lang syne ?
Refrein:
For auld lang syne, my dear, for auld lang syne, we'll take a cup o kindness yet, for auld lang syne. And surely youll buy your pint cup ! And surely Ill buy mine ! And we'll take a cup o kindness yet, for auld lang syne.
(refrein) We two have run about the slopes, and picked the daisies fine ; But weve wandered many a weary foot, since auld lang syne.
(refrein) We two have paddled in the stream, from morning sun till dine ; But seas between us broad have roared since auld lang syne.
(refrein) And theres a hand my trusty friend ! And give us a hand o thine ! And well take a right good-will draught, for auld lang syne.
Christoffel Columbus keert terug naar de haven van Palos na zijn ontdekking van Amerika.
1820
Het noordoostelijke deel van de staat Massachusetts wordt afgesplitst, en vormt zo de 23ste staat Maine.
1906
Rolls-Royce Limited werd op 15 maart 1906 opgericht.
1916
Amerikaanse troepen vallen Mexico binnen in een poging revolutionair Pancho Villa te pakken te krijgen.
1939
Duitse troepen bezetten Praag waarna het resterende deel van Tsjechië met weinig weerstand wordt geannexeerd door het Derde Rijk en herbenoemd tot het Protectoraat Bohemen en Moravië. Slowakije heeft zich de dag voordien met de hulp van Hitler onafhankelijk verklaard waarna het een vazalstaat van nazi-Duitsland wordt.
1970
Opening van Expo'70 in Osaka,Japan.
1971
Regerend wereldkampioen wielrennen Jean-Pierre Monseré verongelukt tijdens een wedstrijd in Retie.
Overleden : Patrick Nebel (27), Belgisch zanger van de groep Nacht und Nebel.
1990
Mikhail Gorbatsjov wordt president van de Sovjet-Unie. Het Congres van Volksafgevaardigden geeft hem uitgebreide volmachten.
1991
De voormalige bezettingsmachten in Duitsland (de Verenigde Staten, Rusland - voorheen de Sovjet-Unie -, het Verenigd Koninkrijk en Frankrijk) doen officieel afstand van hun rechten erop.
Aucuba, in het Nederlands ook wel broodboom genoemd. De planten in dit geslacht zijn tweehuizig en groenblijvend met i.h.a. donkergroene bladeren. Vrijwel alle soorten groeien prima in halfschaduw, sommige soorten doen het ook uitstekend op een volledig beschaduwde plaats. Het geslacht kent drie soorten, die alle drie inheems zijn in Oost-Azië.
Aucuba japonica
Auerhoen
Het auerhoen (Tetrao urogallus) is een vogel uit de familie van ruigpoothoenders (Tetraonidae). Auerhoenders komen in Centraal-Europa, Scandinavië, Rusland, Schotland en de Pyreneeën voor. In Nederland en België is het onwaarschijnlijk dat het dier wordt aangetroffen, al komt het nog wel voor op de Hoge Venen.
Tetrao urogallus
Auermetaal
Auermetaal is een pyrofore legering van ijzer en cerium die wordt gebruikt als vuursteentje van aanstekers. Het is genoemd naar zijn uitvinder Dr. Carl Auer Freiherr von Welsbach, die in 1909 deze legering uitvond. Meestal zijn er ook enkele zeldzame aarden, zoals lanthanium, in auermetaal verwerkt om deze brosser te maken. Een mix van zeldzame aarden noemt men een mischmetaal.
vuursteentjes
Aufseherin
Een aufseherin was een vrouwelijke bewaker van een concentratiekamp tijdens de Tweede Wereldoorlog in Nazi-Duitsland. Van de 55.000 bewakers die werkzaam waren in de Nazi-Duitse concentratiekampen, waren er ongeveer 3.600 vrouw. In 1942 arriveerden de eerste vrouwen in Auschwitz en Majdanek vanuit Ravensbrück. Het jaar daarop werden er steeds meer vrouwen aangetrokken, omdat er een tekort ontstond aan mannelijke bewakers.
Augiet
Augiet is een mafisch mineraal met chemische formule (Ca,Mg,Fe)SiO3. Het is een vaste oplossing van de pyroxeen-groep met diopsiet en hedenbergiet. De kristallen zijn monoclinisch en prismatisch. Augiet komt vooral voor in magmatische gesteenten zoals gabbro's en basalten, en in metamorfe gesteenten bij hydrothermale bronnen. Sommige exemplaren hebben een bijzondere schittering, waar de naam vandaan komt (Grieks: augites betekent "helderheid"), hoewel normaalgesproken de kristallen een doffe (donker groene, bruine of zwarte) glans hebben.
augiet
Augurk
De augurk behoort net als de komkommer tot de soort Cucumis sativus, maar het zijn geheel verschillende rassen. De augurk mag geen smaak van zichzelf hebben; de komkommersmaak moet geheel ontbreken.
draadteelt
vlakveldsteelt
Augusta
Augusta is een historisch merk van motorfietsen. Ditta Blatto & Niri, Turijn (1924-1931). Het Italiaanse merk Augusta werd in 1924 gestart door Angelo Blatto. Augustas waren snelle eencilinder kopkleppers met koningsassen, die echter niet voldoende doorontwikkeld waren, waardoor het merk in 1930 van de markt verdween. De eerste producten hadden 347 cc motoren, de latere 123- en 173 cc-modellen waren beter, maar toch onvoldoende betrouwbaar. Niet te verwarren met MV Agusta. Angelo Blatto was tegelijkertijd betrokken bij het merk Ladetto & Blatto en zou in 1932 voor het merk OMB in Turijn gaan werken.
Auburn Auburn was een Amerikaans automerk van 1900 tot 1937. In 1925 was het bedrijf overgenomen door Erret Cord die het enkele jaren later onderbracht in zijn Cord Corporation. In 1937 ging dat concern financieel ten onder aan de Grote Depressie, en dat betekende ook voor Auburn het einde.
.au is het internet landcode top-level-domein voor Australië. De domeinnaam werd oorspronkelijk toegewezen aan Kevin Robert Elz van de Melbourne University in 1986. Na ongeveer vijf jaar werk in de jaren '90 creëerde de internetindustrie een zelfregelend orgaan genaamd de .au Domain Administration om de domeinnaam te beheren. Zij verkreeg goedkeuring van de ICANN in 2001 en begon op 1 juli 2002 met een nieuw concurrerend beleid voor domeinregistratie.
Au bain-marie
Au bain-marie is het in een waterbad (warm of koud) plaatsen van een pan of kom met gerechten om de temperatuur te doen dalen of te verhogen. De meest gebruikte toepassing is het verwarmen van voedsel tot tegen het kookpunt. Het water (of de stoom van het water) zorgt ervoor dat het eten niet warmer wordt dan 100°C. Doordat het water in het buitenste waterbad gaat koken, neemt het energie op van de verwarmingsbron, en blijft de temperatuur in het binnenste bad constant en onder de 100°C.
De techniek au bain-Marie is afkomstig uit de alchemie. Een Franse alchemiste, Marie la Juive heeft deze techniek ontwikkeld om bepaalde bereidingen langzaam op te warmen. De binnenste pan mag niet met het gekookte water in aanraking komen, het gaat erom dat de stoom van het water de binnenste pan verhit.
chocolade smelten in bain-marie
Au pair
Een au pair is een persoon, meestal een meisje tussen 17 en 27 jaar, die een gezin helpt bij de verzorging van de kinderen en het huishouden voor minimaal een aantal dagen per week. Meestal komt een au pair uit een ander land en ontvangt, behalve kost en inwoning (of andere huisvesting), een kleine vergoeding (zakgeld). De au pair woont (in principe) in bij de familie en is geen huishoudster of bediende, maar heeft de intentie om taal en cultuur in het land van verblijf te leren kennen. Het gastgezin wordt geacht haar hierbij binnen- en buitenhuis te helpen, bijvoorbeeld door haar mee te nemen bij sociale activiteiten.
Aubade
Een aubade is het toezingen van een geliefde of een vorst in de vroege morgen. Een typisch Nederlandse traditie is een aubade op Koninginnedag, waarbij het volk de koningin toezingt. In het algemeen treedt de plaatselijke burgemeester als vertegenwoordiger van de koningin op.
Aubergine
De aubergine (Solanum melongena) wordt ook wel 'eierplant' of 'eiervrucht' genoemd. Die naam is afgeleid van het Engelse eggplant. Wilde aubergines hebben namelijk het formaat en de kleur van een kippenei. In oude termen wordt ook van 'melanzaanappel' gesproken. Het woord "aubergine" komt van het Sanskriet woord "vatinganah" dat faarten, puffen of weggaan betekent. Uit het Sankskriet werd het in het Perzisch "badingan", daarna in het Arabisch "as al-badhinjan". In het Catalaans is het "alberginia", en dit werd door de Fransen verbasterd tot aubergine. De Engelsen namen het woord over in de late achttiende eeuw.
aubergineplant
auberginebloem
Aubrieta
Aubrieta is een geslacht van bloeiende planten genoemd naar Claude Aubriet, een Franse schilder van bloemen. Het geslacht is afkomstig uit zuid Griekenland, maar komt nu als verwilderde tuinplant in geheel Europa voor. Het is een lage, kruipende, altijd groene, overblijvende plant, met kleine violette, roze of witte bloemen, op rotsen of steenachtige oevers. Het heeft een voorkeur voor lichte, goed gedraineerde grond, heeft een grote tolerantie voor verschillende zuurgraden, en groeit in de volle zon of gedeeltelijke schaduw.
Slag bij Oosterweel: De Spanjaarden verslaan een geuzenleger nabij Antwerpen.
1697
Tayasal, het laatste vorstendom van de Itzá - Maya, wordt door de Spanjaarden veroverd.
1781
Astronoom William Herschel ontdekt de planeet Uranus.
1887
Aleksandr Oeljanov, de broer van Lenin wordt terechtgesteld
1900
In de Tweede Boerenoorlog veroveren de Britten Bloemfontein.
1902
Voor het eerst wordt asfalt gebruikt voor een weg. Dit gebeurt in Monte Carlo.
1921
Mongolië verklaart zichzelf onafhankelijk van China.
1925
In Tennessee verbiedt een wet het leren van evolutie op school.
1930
De Amerikaans astronoom Clyde Tombaugh maakt melding van de ontdekking van de planeet Pluto. Noot: sinds 24 augustus 2006 wordt Pluto een dwergplaneet in (plaats van een planeet) genoemd.
1938
De nieuwe Oostenrijkse kanselier Arthur Seyss-Inquart proclammeert de anschluss van Oostenrijk bij nazi-Duitsland waarna het de oostprovincie (Ostmark) van het Derde Rijk wordt genoemd.
1942
Het dragen van een jodenster wordt verplicht voor de joden in Nederland, België en Frankrijk.
1978
Drie Zuid-Molukkers gijzelen 70 mensen in het provinciehuis in Assen; ze schieten één gijzelaar dood.
1979
Het Europees Monetair Stelsel (EMS) treedt in werking.
1983
Overleden : Louison Bobet (58), Frans wielrenner, winnaar Tour de France (1953, 1954 en 1955).
1992
Een aardbeving in Oost-Turkije kost meer dan 500 mensen het leven.
1994
De eerste versie van de Linuxkernel, de kern van het Linux besturingssysteem, komt uit.
1996
Het drama van Dunblane: In Dunblane, Schotland gaat een gewapende man een school binnen, en doodt 16 kinderen, 1 lerares en zichzelf.
Atropa is de botanische naam van een geslacht van planten in de nachtschadefamilie (Solanaceae). De bekendste vertegenwoordiger van dit geslacht is de wolfskers (Atropa bella-donna), die ook in de Benelux voorkomt. Het geslacht is genoemd naar een van de drie Schikgodinnen uit de Griekse mythologie, degene die de draad des levens doorsneed. Alle plantendelen, in het bijzonder de zwarte bessen, bevatten het alkaloïde atropine en zijn zeer giftig.
Atropa bella-donna
Atropine
Atropine is een alkaloïde en wordt door extractie verkregen uit Wolfskers (Atropa belladonna). De bessen hiervan zijn erg giftig; een enkele bes kan soms voldoende zijn om een kind te doden.
Atropoides
Atropoides is een geslacht van slangen uit de familie adders (Viperidae) en de onderfamilie groefkopadders (Crotalinae). Er zijn 3 soorten die voorkomen in Midden- en Zuid-Amerika.
A.picadoi
A.nummifer
Atticus
Atticus is in de anatomie de benaming voor een gedeelte van het middenoor: een holte boven de grootste kamer. In geval van een infectie van de atticus bestaat het risico dat het trommelvlies wordt doorboort.
Attiek
Een attiek is een versierde verhoging aangebracht op een kroonlijst, vaak om het puntdak aan het oog te onttrekken. De attiek wordt vooral in de 18e eeuw toegepast. Er zijn open attieken (vaak een balustrade) en gesloten attieken.
Atto
Atto (symbool: a) is het SI-voorvoegsel dat gebruikt wordt om een factor 10-18 aan te duiden. Het wordt gebruikt sinds 1964; de naam is afgeleid van het Deense atten voor achttien.
Attolini
Attolini is een historisch merk van lichte motorfietsen. Gustavo Attolini, Motocicli, Spineda (1920-1923). Italiaanse fabriek die lichte motorfietsen bouwde met achtervering en 269 cc Villiers-blokken.
Atérien
Het Atérien was een paleolithische industrie in Noord-Afrika (vooral in het oosten van Algerije, maar verbreid over de noord- en midden-Sahara tot aan de 18e breedtegraad), die duurde van 40.000 tot 35.000 geleden, maar volgens sommige auteurs tot 18.000 of zelfs 10.000 jaar geleden. Het is genoemd naar de vindplaats Bir Al Ater in Algerije.
Een atoomklok is een klok die als basis voor zijn tijdmeting gebruik maakt van de trillingen van atomen. De frequentie van deze trillingen is zodanig constant en onafhankelijk van de omgeving, dat de afwijking van een atoomklok veelal slechts ongeveer 1 seconde per 30 miljoen jaar bedraagt (ofwel: de onnauwkeurigheid bedraagt 10-15). De meestgebruikte atoomklok is gebaseerd op het scheikundig element Cesium. Tot voor kort verbruikten atoomklokken veel energie en waren zij enkele kubieke meters groot. Aan het Amerikaanse National Institute of Standards and Technology (NIST) is echter onlangs een geminiaturiseerde versie van een atoomklok ontwikkeld, die de grootte heeft van een rijstkorrel. Weliswaar is deze versie een stuk onnauwkeuriger dan zijn grotere broer, maar nog altijd een factor 1000 nauwkeuriger dan de veelgebruikte computerklokken gebaseerd op kwartskristallen. De meest nauwkeurige klokken die ooit zijn geproduceerd bij NIST hebben een onnauwkeurigheid van 4 x 10-16. In februari 2008 demonstreerden onderzoekers van JILA, een samenwerkingsverband van NIST en de Universiteit van Colorado, een nieuwe klok die gebaseerd is op strontiumatomen die gevangen worden in een raster van laserstralen. Deze nieuwe klok heeft een afwijking van niet meer dan 1 seconde per 200 miljoen jaar (1,5 x 10-16). Toepassing: Een voor veel mensen belangrijke toepassing van atoomklokken is in het GPS systeem. Elk van de 24 satellieten heeft vier atoomklokken aan boord die tot op enkele nanosecondes (10-9) nauwkeurig de tijd bij houden. Deze tijd en de exacte positie van de satelliet worden meegezonden met het GPS signaal. Uit deze gegevens en uit de looptijd van het signaal kan met vier satellieten de exacte positie in drie dimensies en de tijd van de ontvanger herleid worden.
huidige atoomklok
atoomklok op chipformaat
Atoom nummer
Het atoomnummer geeft het aantal protonen in de kern van een atoom aan. Het atoomnummer is een belangrijk begrip uit de chemie en de kwantummechanica. Een element en zijn plaats in het periodiek systeem zijn erdoor vastgelegd. Wanneer het atoom als geheel elektrisch neutraal is, is het atoomnummer gelijk aan het aantal elektronen in de elektronenwolk rond de kern. Juist die elektronen bepalen het chemische gedrag van een atoom. Bij atomen die niet elektrisch neutraal zijn (ionen) is het aantal elektronen ofwel groter dan het atoomnummer (anionen die negatief zijn) ofwel kleiner (bij de positieve kationen).
Een atoom is van ieder scheikundig element de kleinste nog als zodanig herkenbare bouwsteen. Er bestaan echter nog kleinere elementaire deeltjes waar de atomen weer uit bestaan. Een atoom bestaat uit een uiterst kleine, positief geladen atoomkern met een diameter van ongeveer 10-14 meter (10 femtometer) die is opgebouwd uit protonen (het proton is positief geladen) en neutronen (neutraal geladen); met daaromheen een wolk van negatief geladen elektronen met een diameter in de orde van 10-10 meter (100 picometer). De elektronenwolk blijft rondom de kern zitten door de elektrische aantrekking tussen de positief geladen kern en de negatief geladen elektronen, kernbinding genoemd.
Atoom (logica)
Een atoom of atomaire formule in de logica is een logische formule die niet is opgebouwd uit subformules en dus ook geen logische operatoren bevat. Meestal worden atomen in de propositielogica aangeduid met de kleine letters p, q en r. Een voorbeeld van een atoom in de propositielogica is: p De volgende formule uit de propositielogica is geen atoom, want hij is opgebouwd uit atomen p en q en de logische operatoren ↔ (desda) en ¬ (negatie): p ↔ ¬ q In de predikatenlogica zien atomen er iets complexer uit. Hier bestaat een atomaire formule uit een predikaatletter, meestal geschreven met een hoofdletter, en k bijbehorende termen. Een voorbeeld hiervan is: P(t1, ..., tk)
Atoombom
Een atoombom (ook wel kernbom, kernwapen of atoomwapen) is een type wapen dat gebruik maakt van de energie die is opgeslagen in de kernen van atomen om een ontploffing te veroorzaken. Hoewel alle atoombommen gebaseerd zijn op het in korte tijd ontketenen van nucleaire reacties, is er een aantal soorten te onderscheiden. Het belangrijkste verschil is dat tussen bommen die gebruikmaken van kernsplijting in een kettingreactie (A-bom of U-bom, de Uraniumbom) en bommen die gebruikmaken van kernfusie (H-bom, de Waterstofbom). Voor beide typen kunnen verschillende elementen worden gebruikt.
de bom "Little Boy" die op Hiroshima is geworpen
de bom "Fat Man" die op Nagasaki is geworpen
Atoomfysica
De atoomfysica is het vakgebied uit de natuurkunde dat zich bezig houdt met de natuurkundige eigenschappen van atomen als geheel. Dit in tegenstelling tot de kernfysica, die zich alleen met de eigenschappen van de atoomkern bezighoudt. Het onderzoek binnen de atoomfysica is vooral gericht op het gedrag van de elektronen die zich om deze kern bevinden. Juist deze elektronen bepalen namelijk de natuurkundige en chemische eigenschappen van het atoom.
Atoom- ijsbreker
Een Atoomijsbreker of nucleaire ijsbreker is een ijsbreker die wordt voortgestuwd door één of meerdere elektrisch aangedreven schroeven, waarvoor het vermogen wordt geleverd door kernreactoren. De atoomijsbreker werd ontwikkeld door de Sovjet-Unie om de Noordoostelijke Doorvaart bevaarbaar te maken, omdat dit de kortste scheepvaartroute is tussen Europees Rusland en het Russische Verre Oosten en ook niet langs buitenlandse kusten loopt. Atoomijsbrekers zijn veel krachtiger dan dieselijsbrekers en waren daarom bij uitstek geschikt voor de ijsdiktes in de Noordelijke IJszee, die variëren van 1,2 tot 2 meter langs de kust en in het centrale deel ongeveer 2,5 meter dik zijn. Atoomijsbrekers kunnen zich door deze diktes heen werken met een snelheid van 10 knopen (19 km/u). In ijsvrije wateren kunnen de ijsbrekers met een snelheid van maximaal 21 knopen (35 km/u) varen.
Atoomijsbreker Yamal onderweg naar de Noordpool in augustus 2001
Atoomkern
Een atoom bestaat uit een atoomkern met daarom heen een wolk elektronen. Dit elementaire inzicht in de opbouw van de materie werd in 1911 door Ernest Rutherford gepubliceerd. De kern is, zelfs ten opzichte van de grootte van het atoom, bijzonder klein maar positief geladen en de drager van vrijwel de gehele massa van het atoom. De kern, zo werd later ontdekt, bestaat uit twee soorten subatomaire deeltjes of nucleonen: protonen en neutronen.
De Friese Staten verkopen het laatste deel van Het Bildt dat nog in hun bezit is.
1894
Coca-Cola wordt voor het eerst in flessen verkocht.
1928
Breuk in de St.Francis Dam,Californië,meer dan 400 doden.
1938
Oostenrijks nazileider Arthur Seyss-Inquart wordt benoemd tot nieuwe kanselier van Oostenrijk. Diens eerste daad is het versturen van een, tevoren opgesteld, telegram waarin hij Duitsland vraagt om het Duits leger te zenden om vrede en veiligheid te brengen....en om bloedvergieten te voorkomen.
1938
Anschluss: Oostenrijk wordt onderdeel van Duitsland.
1939
Kroning van Paus Pius XII in Rome.
1955
Openingsceremonie van de tweede Pan-Amerikaanse Spelen, gehouden in Mexico-stad.
1969
De Concorde maakt zijn eerste reguliere vlucht.
1985
Oudste Usenet-bericht dat volledig in het Nederlands is geschreven: "dit is een test zoals je ziet! einde test.
1993
Bomexplosies in Bombay(Mumbai),India 300 doden en honderden gewonden.
1994
Eerste vrouw tot priester gewijd in de Church of England.
Een atmofiel element is een scheikundig element dat meestal in gasvorm voorkomt en daarom op Aarde voornamelijk in de atmosfeer te vinden is. Atmofiele elementen zijn: waterstof, stikstof, en alle edelgassen (helium, neon, argon, krypton, xenon en radon)
Atmosfeer (astronomie)
De atmosfeer is in de astronomie het totaal van de omhullende gassen die zich om een vast hemellichaam bevinden. De atmosfeer van de aarde wordt ook wel aardatmosfeer of dampkring genoemd. Ook alle andere planeten in ons zonnestelsel hebben een atmosfeer.
Atmosfeer (eenheid)
Atmosfeer is een wat verouderde eenheid van druk, overeenkomend met de gemiddelde luchtdruk op zeeniveau, ofwel 101,325 kPa (in de luchtvaart en meteorologie spreekt men van 1013,25 hPa als men het over een standaard luchtdruk heeft). Het eenheidssymbool is atm.
Atmosfeer (scheikunde)
Met de atmosfeer wordt in de scheikunde de gasomgeving bedoeld waaronder een bepaalde chemische reactie plaatsvindt.
Atmosferisch perspectief
Atmosferisch perspectief is een schildertechniek waar vooral door het gebruik van kleur een indruk van diepte in het schilderij kan worden gebracht. Het is gebaseerd op waarnemingen in de buitenlucht, die echter door schilders overdreven worden toegepast om het gewenste effect te bereiken. Vooral in de zomer is het atmosferisch perspectief in de buitenlucht goed waar te nemen. Door de absorptie van licht door waterdamp in de lucht worden vooral de rode kleuren geabsorbeerd. Daardoor krijgen voorwerpen in de verte een blauwachtige kleur. Een ander verschijnsel is dat voorwerpen in de achtergrond veel onduidelijker worden gezien. Een schilder zal het atmosferisch perspectief toepassen in een schilderij van een landschap (schilderij), waarbij de achtergrond vaag, en bovendien veelal blauw van kleur wordt afgebeeld. De menselijke hersenen verwerken deze beelden zodanig dat een illusie van diepte wordt geschapen. De techniek wordt ook gebruikt bij stillevens. Door blauwe voorwerpen op de achtergrond te plaatsen, of juist rode voorwerpen vooraan, wordt de afbeelding dieper. De meeste schilders zullen dan ook niet een rode muur, maar liever een blauwachtige muur toepassen als achtergrond voor het schilderij.
Illustratie van de werking van de hersenen bij blauw en rood In de linker figuur komt het rode ovaal naar voren ten opzichte van de blauwe achtergrond In de rechter figuur wijkt het blauwe ovaal naar achteren ten opzichte van de rode voorgrond.
Atol
Een atol is een ringvormig eiland met een specifieke ontstaansgeschiedenis. Atollen zijn gefundeerd op koraal en bevatten een centraal meer (lagune) dat, als de rand gesloten is, in principe zoet, extra zout of brak water kan bevatten.
Het ontstaan van een atol
Atoma
Atoma is een Belgisch bedrijf die schriften maakt met ringen. Het bedrijf is de uitvinder van de schriften met de volle ringen. Atoma ontstond in 1923 als een familiebedrijf en sinds 1948 produceert het schriften met de bekende ringen. Er zijn speciale series schriften in samenwerking met MSN.
Atomette
Atomette is een historisch Brits merk van driewielers. Engels bedrijf van Allen Thomas dat was gevestigd in Cleveland Street in Wolverhampton. Atomette tweezitterGedurende ongeveer een jaar maakte Thomas in 1921 en 1922 driewielige een- en tweezitters met twee voorwielen. Ze hadden een 2½ pk Villiers-tweetaktmotor.
Atomic Kitten
Atomic Kitten (1997-) is een damestrio uit Liverpool, Verenigd Koninkrijk, bestaande uit Natasha Hamilton, Elizabeth McClarnon en Jennifer Frost.
concert in Polen 2005
Atomisme
Het Atomisme is de leer die stelt dat alle stoffen zijn opgebouwd uit ontelbare minuscule ondeelbare blokjes: "a-tomos" (onsnijdbaar). Het woord "tomos" is een vorm van het Griekse werkwoord temnein (snijden), dat betekent: "dat wat niet in kleinere stukjes gesneden kan worden." Leucippus en Democritus volgden deze leer. Martin Bernal was van mening dat deze twee de inspiratie voor de naam atomos hadden opgedaan na een reis naar Egypte, waar zij leerden over de Egyptische god Atum. In de moderne scheikunde werd het atomisme ingevoerd door John Dalton. Atomisten worden soms gezien als de latere natuurfilosofen.
Atomium
Het Atomium is een monument in het Heizelpark in Brussel. Het betreft een stalen constructie die bestaat uit negen bollen met elk een diameter van 18 meter, die samen de kubisch ruimtelijk gecentreerde kristalstructuur van ijzer uitbeelden, 165 miljard maal vergroot. Het gebouw, dat ontworpen is door architect André Waterkeyn, is bekleed met roestvrij staal (oorspronkelijk aluminium). De totale hoogte van het monument, de diagonaal van de kubus, is 102,705 meter. Het grondvlak is een zeshoek met een diagonaal van 94,75 meter. De aluminium constructie woog destijds in lege staat 2500 ton. De bovenste bol van het Atomium werd naar zijn ontwerper André Waterkeyn genoemd na diens dood in 2005. Elke bol, die een "sphere" wordt genoemd, heeft een oppervlakte van 1082 m² en elk niveau heeft een oppervlakte van 240 m² (je hebt steeds twee niveau's per sphere). De Sphere Waterkeyn (dit is de bovenste bol) heeft drie niveaus. De liften hebben een snelheid van 5 meter per seconde. Er zijn 20 "verbindingsbuizen" tussen de spheren. Een verbindingsbuis heeft een diameter van 3 m en een lengt van 23 m of 18 m. De "bipode" is de ondersteuning voor de onderste bollen. Deze heeft een hoogte van 35 m en telt 200 treden. De erfgenamen van ontwerper André Waterkeyn hebben het auteursrecht op alle afbeeldingen van het Atomium. Pas in 2075, 70 jaar na de dood van Waterkeyn, zal het auteursrecht verlopen.
Egbert Douwes opent in Joure (Friesland) een kruidenierswinkel, het begin van het huidige Douwe Egberts.
1818
Frankenstein van Mary Shelley wordt gepubliceerd.
1851
De première van Rigoletto van Verdi in het Teatro la Fenice in Venetië.
1861
De grondwet van de Geconfedereerde Staten van Amerika wordt aangenomen.
1867
Eertse opvoering van Verdi's Don Carlos in Parijs.
1928
Eerste sportverslag op de Nederlandse radio, door Han Hollander.
1938
Na chantage van Hitler en om een oorlog met nazi-Duitsland te vermijden treedt Oostenrijks kanselier Kurt von Schuschnigg af.
1941
President Franklin Delano Roosevelt van de VS ondertekent de Lend-Lease Act.
1944
Overleden : Hendrik Willem van Loon (62), historicus en journalist, Amerika's bekendste Nederlander.
1945
Bao Dai roept de onafhankelijkheid van Vietnam uit.
1955
Overleden : Sir Alexander Fleming(73), Brits wetenschapper, ontdekker van penicilline.
1957
Overleden : Richard E. Byrd (68), Amerikaans poolreiziger.
1978
Overleden : Claude François(39), Franse zanger en componist.
1990
Litouwen verklaart zich onafhankelijk.
1997
Paul McCartney wordt geridderd.
2002
John R. gijzelt het personeel in de Rembrandttoren in Amsterdam. De man protesteert tegen breedbeeld-TV en denkt dat de zwarte balken in breedbeelduitzendingen verborgen codes bevatten. Hij dacht dat hij personeel van Philips gijzelde, maar hij vergiste zich in de toren. Later die dag pleegde hij zelfmoord.
2004
Aanslagen in Spanje minstens 190 doden en 1240 gewonden.
2006
Overleden : Slobodan Miloević (64), Oud-president van Servië en van Joegoslavië.
Atlantropa is het plan een monumentaal stuwdam-project te bouwen in de Straat van Gibraltar, waaraan de Duitse architect Herman Sörgel vanaf 1928 tot aan zijn dood in 1952 gewerkt heeft. De naam van het project staat ook voor het utopische doel van het project: Een doorgaand continent, bestaand uit het huidige Europa en Afrika, verbonden door een vergaand drooggelegde Middellandse Zee. Hierbij zouden de twee continenten één groot continent vormen dat noch voor Amerika, noch voor Azië moest onderdoen. Zo zou een landengte Sicilië, het tegenwoordige Italië en Tunesië (Noord-Afrika), met elkaar verbinden. Daarmee zou bijvoorbeeld een spoorverbinding tussen Berlijn, Rome en Kaapstad mogelijk worden.
Atlas
Met de atlas wordt de eerste wervel van de wervelkolom bedoeld. Aangezien het eerste gedeelte van de wervelkolom ook wel de "cervicale wervelkolom" wordt genoemd, wordt de atlas ook wel aangeduid als C1. Aan de bovenkant van de atlas zitten twee grote gewrichtsvlakken waar de schedel op rust.
Atlasraket
De Atlasraketten worden gebouwd door Lockheed Martin. De eerste Atlasraketten waren ontworpen in de jaren 1950 door de geëmigreerde Vlaming Karel Bossart als Intercontinentale ballistische raket (ICBM: InterContinental Ballistic Missile) in opdracht van de Amerikaanse luchtmacht. Hedendaags worden ze echter gebruikt voor het lanceren van militaire en commerciële satellieten.
Atlas Major
De Atlas Maior (of Atlas Novus, de originele titel) is een omvangrijke wereldatlas van de hand van Willem Blaeu, samengesteld door zijn zoon Joan Blaeu. Het werk werd in 1665 afgemaakt. Het oorspronkelijke werk bestond uit elf delen in Latijn, en bevatte 594 kaarten. Een moderne reproductie bestaande uit ongeveer 800 pagina's en een gewicht van 7 kg wordt voor ongeveer 150 Euro gepubliceerd door Taschen. De replica is gebaseerd op de kopie in het bezit van de Nationale Bibliotheek van Wenen. Ook in Tresoar te Leeuwarden is een exemplaar te bezichtigen.
voorpagina van de Atlas Novus(1645)
Atlasceder
De atlasceder (Cedrus atlantica) is een boom uit de dennenfamilie (Pinaceae). De soort komt van nature voor in het Atlasgebergte in Noord-Afrika, maar wordt tegenwoordig vaak aangeplant als sierboom in parken en tuinen. In Zuid-Europa wordt de atlasceder soms bovendien aangeplant voor het hout. Een volwassen boom kan tot 40 meter hoog worden. De atlasceder levert geurig hout dat erg duurzaam is. Door middel van stoomdestillatie wordt uit het hout etherische olie gewonnen.
Atlasceder op het domein van Mariemont, België
Atlas Van Stolk
De Atlas Van Stolk is de naam van een verzameling prenten, kaarten en tekeningen van de geschiedenis van Nederland, genoemd naar Abraham van Stolk. De collectie bevindt zich in Het Schielandshuis te Rotterdam. Het Schielandshuis biedt onderdak aan deze unieke collectie van meer dan 100.000 foto's, prenten en kaarten. Drie keer per jaar toont de Atlas Van Stolk het beste uit eigen collectie. Die collectie wordt nog steeds bijgehouden en aangevuld. Een aanzienlijk deel van de collectie is gedigitaliseerd en via internet toegankelijk gemaakt. Deze wordt dagelijks uitgebreid. Na 170 jaar is de Atlas Van Stolk levendiger dan ooit..
Atlasgebergte
Het Atlasgebergte is een gebergte in het noordwesten van Afrika. Het ligt ten zuiden van de westelijke Middellandse Zee en loopt van west naar oost door Marokko, Algerije en Tunesië. De hoogste toppen reiken tot boven 4000 meter en op sommige van deze toppen ligt dan ook eeuwige sneeuw.
satelietfoto van het Atlasgebergte
Atlas 4203
Atlasjet-vlucht 4203 was een passagiersvlucht op 30 november 2007 van luchthaven Istanbul Atatürk naar luchthaven Isparta. De McDonnell Douglas MD-83 die Atlasjet had gehuurd van World Focus Airlines vertrok om 18:00 (CET) van de luchthaven Istanbul Atatürk met 49 passagiers en zeven bemanningsleden aan boord. Het vliegtuig crashte buiten Keçiborlu, 18 kilometer van Isparta om 01:36 lokale tijd. Alle inzittenden kwamen om.
Foto van het vliegtuig in 2006
Atlasvlinder
De Atlasvlinder (Attacus atlas) is een zeer grote Aziatische nachtvlinder. De vlinder heeft een spanwijdte van 25 tot 30 centimeter, waarmee hij wordt beschouwd als de grootste vlinder qua vleugeloppervlakte (>400 cm2). Het leefgebied in Zuidoost-Azië beslaat onder andere India, Maleisië en Indonesië. In India wordt de pop van deze vlinder ook op kleine schaal gebruikt voor de productie van zijde.
De Atlantische Oceaan is na de Grote Oceaan de grootste oceaan en bedekt ongeveer een vijfde deel van de aarde. De naam is afkomstig van het mythische continent Atlantis. Locatie tussen Amerika en Europa/Afrika Oppervlakte 82.362.000 km² Diepte (max.) 8605 m Diepte (gem.) 3926 m
afbakening Atlantische Oceaan
Atlantische gaffelkabeljauw
De Atlantische gaffelkabeljauw (Urophycis chuss) is een straalvinnige vis uit de familie van Phycidae en behoort derhalve tot de orde van schelvisachtigen (Gadiformes). De vis kan maximaal 66 cm lang en 3600 gram zwaar worden. Urophycis chuss is een zoutwatervis. In brak water is de soort nog nooit aangetroffen. De vis prefereert een gematigd klimaat en leeft hoofdzakelijk in de Atlantische Oceaan.
Urophycis chuss
Atlantische geep
De Atlantische geep (Strongylura marina) is een straalvinnige vis uit de familie van gepen (Belonidae), orde geepachtigen (Beloniformes), die voorkomt in de binnenwateren van Noord-Amerika, Zuid-Amerika, het noordwesten, het westen en het zuidwesten van de Atlantische Oceaan. Strongylura marina kan maximaal 110 cm lang en 2350 gram zwaar worden. Strongylura marina komt zowel in zoet, zout als brak water voor en is gebonden aan een subtropisch klimaat. De soort is voornamelijk te vinden in rivieren, kustwateren (zoals estuaria, lagunes en brakke zeeën) en zeeën.
Strongylura marina
Atlantische klimop
De Atlantische klimop (Hedera hibernica) is een van de soorten planten in de Klimopfamilie (Araliaceae): ze lijkt veel op de klimop (Hedera helix). De soort is komt voor langs de Atlantische kusten van Europa, van Portugal tot Ierland. In het Engels wordt de plant dan ook vaak Atlantic ivy of Irish ivy genoemd. In Ierland wordt ze "Shamrock" genoemd. De plant groeit tot een hoogte van p.m. 10 meter. Ze kan zowel als bodembedekker en als klimplant gebruikt worden. In het klimaat van de Benelux is ze niet helemaal winterhard.
Hedera hibernica
Atlantische koornaarvis
De Atlantische koornaarvis (Menidia menidia) is een straalvinnige vis uit de familie van Atherinopsidae en behoort derhalve tot de orde van koornaarvisachtigen (Atheriniformes). De vis kan een lengte bereiken van 20 cm. De hoogst geregistreerde leeftijd is 2 jaar. Menidia menidia komt in zeewater en brak water voor. De vis prefereert een gematigd klimaat en leeft hoofdzakelijk in de Atlantische Oceaan.
Menidia menidia
Atlantische pijlstaartrog
De Atlantische pijlstaartrog (Dasyatis sabina) komt voor in de Golf van Mexico en langs de oostelijke kustgebieden van Mexico en de Verenigde Staten tot aan Florida. De kleur van de bovenzijde is meestal egaal bruin tot donkerbruin terwijl de onderzijde wit is. Van vin tot vin kan de Atlantische pijlstaartrog een breedte bereiken van 60 centimeter en van staart tot neus een lengte van 110 centimeter. Hiermee is het één van de kleinere roggen uit de familie Dasyatidae. De maximale leeftijd wordt geschat op negen jaar.
Dasyatis sabina
Atlantische scherpsnuithaai
De Atlantische scherpsnuithaai (Rhizoprionodon terraenovae) is een vis uit de familie van roofhaaien (Carcharhinidae), orde grondhaaien (Carcharhiniformes), die voorkomt in het noordwesten, het westen en het zuidwesten van de Atlantische Oceaan. De Atlantische scherpsnuithaai kan maximaal 110 cm lang en 7250 gram zwaar worden. De hoogst geregistreerde leeftijd 10 jaar. Het lichaam van de vis heeft een langgerekte vorm. De Atlantische scherpsnuithaai is een zout- en brakwatervis die voorkomt in een subtropisch klimaat.
Atlantische scherpsnuithaai
Atlantische spookkathaai
De Atlantische spookkathaai (Apristurus atlanticus) is een vis uit de familie van kathaaien (Scyliorhinidae) en behoort derhalve tot de orde van grondhaaien (Carcharhiniformes). De vis kan een lengte bereiken van 25 cm. De Atlantische spookkathaai is een zoutwatervis. In brak water is de soort nog nooit aangetroffen. De vis prefereert een diepwaterklimaat en leeft hoofdzakelijk in de Atlantische Oceaan.
Aspriturus
Atlantische tomcod
De Atlantische tomcod (Microgadus tomcod) is een straalvinnige vis uit de familie van schelvissen (Gadidae) en behoort derhalve tot de orde van schelvisachtigen (Gadiformes). De vis kan een lengte bereiken van 38 cm. Microgadus tomcod komt zowel in zoet als zout water voor. Ook in brak water is de soort waargenomen. De vis prefereert een gematigd klimaat en leeft hoofdzakelijk in de Atlantische Oceaan.
M.tomcod
Atlantische zalm
De Europese of Atlantische zalm (Salmo salar) is een anadrome vis die als volwassen dier hoofdzakelijk in noordelijke zeeën en de Noord Atlantische Oceaan leeft. De zalm is een vrij slanke gestroomlijnde vis. Er zijn echter enkele ondersoorten die vrij groot kunnen worden, zelfs tot ca. 1 meter. Het onderscheid met de zeeforel is lastig zonder directe vergelijking. De zeeforel is forser dan de zalm en heeft ook een wat minder slanke kop. De bek is groter bij de zeeforel en loopt door tot onder het oog. De staartwortel van de zeeforel is dikker, waardoor de vis niet aan de staart kan worden opgetild.
Salmo salar
Atlantische zeilvis
De Atlantische zeilvis (Istiophorus albicans) is een vissoort uit de familie van zeilvissen (Istiophoridae), orde Baarsachtigen (Perciformes). De Atlantische zeilvis leeft in het subtropische en gematigde deel van de Atlantische Oceaan, op een diepte van 0 tot 200 meter. De vis is populair onder sportvissers en er wordt ook commercieel op de vis gejaagd. De vis heeft een opvallend grote rugvin, met 48 tot 53 zachte stralen. Verder heeft de vis de voor zeilvissen typische speervormige bek.
(0) 
Auburn was een Amerikaans automerk van 1900 tot 1937. In 1925 was het bedrijf overgenomen door Erret Cord die het enkele jaren later onderbracht in zijn Cord Corporation.
