Bokbier of bockbier (naar het Duits: Bockbier) is een sterk, in de regel ondergistend seizoensbier.
Een donkere variant wordt tussen oktober en februari verkocht (met een verkooppiek rond oktober en november) en wordt herfstbok genoemd.
Vanaf de vastentijd tot mei wordt ook bokbier verkocht dat meestal blond of amberkleurig is en lentebok of meibok wordt genoemd.

Bokbier is van oorsprong een Duitse biersoort.
Andere landen waar bokbier wordt gebrouwen, zijn België, Nederland, Noorwegen, Oostenrijk en Tsjechië.

Bokbier is vooral herkenbaar aan de afbeelding van een bok op het etiket

Bokbier is in feite een verzamelnaam voor een biersoort die niet echt bekend is in België.
We spreken hier over een biersoort die in 6 varianten bestaat.
De wetgever laat de brouwer vrij, er is maar één eis: het stamwortgehalte moet minimaal 15,5% zijn dwz.15,5% van de niet-gegiste wort is suiker, het extract (wordt uitgedrukt in graden Plato/Balling).
Dit komt ongeveer overeen met een alc. vol%. van 6,2.-6,5.
Voorheen werd de eis van 40 EBC kleur gesteld maar met de opkomst van de blonde MEIBOCK werd dit geschrapt.

Nederlands enig overgebleven biertraditie, gebrouwen van augustus tot februari.

De meeste Nederlandse brouwers hebben een bokbier, en de grote brouwers (aangesloten bij het Centraal Brouwerij Kantoor) hebben een gemeenschappelijke lanceerdatum, zoals bij de Beaujolais Primeur, meestal de eerste maandag van oktober.
Iedere brouwer presenteert zijn bier op zijn manier, meestal met oude houten biervaten op een door paarden getrokken bierkar, de overhandiging aan of het aanslaan van het eerste vat door bekende Nederlanders of burgemeesters met persmensen.
Als het najaar aanvangt is er bokbier!

Tot 1980 bestonden er in Nederland brouwerijen die slechts mondjesmaat bokbier maakten van lage gisting, zonder nagisting, gefilterd en zonder kruiden ed. maar vooral karamellig van smaak.
Het publiek in Nederland was niet zo verwend, maar wilde zoet! Er waren 11 bokbieren op de markt.

Mede door de opkomst van de speciale bieren uit België, ontstonden in Nederland ook kleinere brouwerijen die zelf bieren van hoge gisting gingen brouwen, waaronder een bockbier.
Tot 1984 bestond het zelfs niet van het vat.
Het is dus met name door de laatst bijgekomen brouwerijtjes dat de diversiteit van receptuur en smaken in 2000 dusdanig is veranderd dat men kan spreken van een bokbiercultuur in de herfst.
Er wordt nu hiervan in totaal zo 'n 10 miljoen liter geproduceerd!

De bokbierafzet in Nederland bedraagd zowat 1% van de totale bierconsumptie.

Bockbier is het speciaalbier dat door de Nederlanders het meeste wordt gedronken.
In 1982 kwam het eerste bovengistende bokbier op de markt, gebrouwen door de Arcense Bierbrouwerij.
In 1983 was Amstel Bokbier het eerste bokbier dat op vat verkrijgbaar was.
Ook zijn er steeds meer brouwerijen en cafés die hierop inhaken en met hun eigen bockbier komen.
Naar schatting zijn er in Nederland zo’n 70 in omloop!

Voor wie het niet wist, bockbier is echt succesvol in Nederland en heeft bijvoorbeeld in België geen voeten aan de grond gekregen.
Dus niet alles komt uit biercultuur België :wink:

Het eerste vijfgranen bokbier ter wereld

In 2010 is in Krimpen aan de IJssel uit een samenwerking tussen Eetcafé De Lansingh en De Bierboom (LansBier) een nieuwe vijf granen Bokbier ontstaan.
Het bier is gebrouwen bij Klein Duimpje in Hillegom.
Naast pilsmout, tarwemout, rogge en haver is er ook boekweit gebruikt.

Het verhaal gaat dat de naam aan het begin van de 17e eeuw in Beieren ontstaan is en een verbastering zou zijn van Einbecker Bier.
Einbeck was in de Middeleeuwen een beroemde bierstad in Nedersaksen.

Het bier werd tot ver buiten de stadsgrenzen geëxporteerd.
Het werd onder meer geleverd aan de Hertogen van Beieren, die het buitengewoon lekker vonden, maar ook veel te duur vanwege de hoge accijnzen.
Hertog Willem V besloot een eigen brouwerij op te richten om het Einbecker bier na te laten maken.

In 1591 werd daarmee begonnen in het Münchener Hofbräuhaus.
Maar hoe goed de Beierse brouwers ook hun best deden, hun bier haalde het niet bij het Einbecker bier.
Rond 1612 werd een brouwer, Elias Pilcher, uit Einbeck naar Beieren gehaald om het Einbecker bier te brouwen.
Hij slaagde erin een bier "nach Einbecker Art" te brouwen.

"Einbecker Bier" werd op z'n Beiers als "Ainpöckisch Bier" uitgesproken, verkort "Ainpöck" en ten slotte vroeg men in het gewone spraakgebruik om "Ein Bock".
Met een bok heeft de naam dus niets te maken, maar op etiketten wordt wel vaak een bok afgebeeld.

Er zijn nog meer verhalen over de oorsprong en naamgeving van het bokbier, waarin wel een verband met de bok wordt gelegd.
Het zou te maken kunnen hebben met de Germaanse god Donar (soms afgebeeld als half mens, half bok) die op een bokkenwagen langs de hemel rijdt, en tegelijkertijd de vruchtbaarheid symboliseert.
De nieuwe gerst- of tarweoogst werd gevierd met het zojuist bereide nieuwe bier: bokbier dus.
De tarwe of gerst wordt eind van de zomer geoogst en kon na bewerking (mouten) worden gebruikt om de eerste brouw van dat seizoen te brouwen.
Ondertussen is het dan herfst en dus de 'herfst'-bok.

Bokbier evenementen in Nederland

Zo veel mogelijk Nederlandse en enkele buitenlandse bokbieren worden sinds 1978 elk jaar gepresenteerd op het PINT Bokbierfestival in de Beurs van Berlage in Amsterdam. Het betreft voornamelijk bokbieren op fust. (28 - 30 oktober 2011)

Sinds 1992 wordt in Groenlo een Bokbierfestival georganiseerd. Echter in 2009 besloten brouwers de presentatie van het bokbier uit te stellen omdat het op 21 september vaak nog warm zomerweer is. Daardoor ontbrak er bokbier op het festival van dat jaar.

Sinds 1996 wordt in Zutphen in de maand oktober de Nationale Bokbierdag georganiseerd, een evenement met diverse activiteiten die in het teken staan van het bokbier en dat inmiddels zeer grote bezoekersaantallen trekt. (9 oktober 2011)

In het Noord-Limburgse Griendtsveen zijn sinds 1997 ieder jaar op de eerste zaterdag van oktober het wereldkampioenschap Bokkenollen. Bokkenollen is een samentrekking van bokken en hollen. Het gebeurt in teamverband; twee lopers onder begeleiding van een coach starten met een dienblad met een flesje bokbier en vier gevulde glazen. Ze leggen een parcours af ter lengte van ongeveer een kilometer en proberen zo snel mogelijk zo veel mogelijk bokbier naar de finish te brengen. Het parcours is voorzien van eigengemaakte spectaculaire hindernissen waaronder een klimkoker, een moddersloot, een tandemwaterfiets, een waterglijbaan en amfibiebadkuipen over het kanaal. (8 - 9 oktober 2011)

In het Brabantse Drunen wordt jaarlijks een Bockbier-matinee georganiseerd door de lokale Bierproef-vereniging "De vrienden van de Bockaar".

In de Zaanstreek wordt de Bokkentocht (ookwel Bokketochie) gehouden. Hier gaan mensen op de fiets, met de boot of met de auto de straat op om van café naar café te gaan en daar, steeds van een andere brouwerij, een bokbiertje te drinken. bij elk café wordt er een stempel gezet, en als alle stempels zijn opgehaald wacht er een cadeautje.