| B b B b 15 e (18) |
| Boerenbont |
Je ziet het vaak, in winkels, op rommelmarkten of bij mensen thuis: aardewerk met in een paar heldere kleuren geschilderde bloemen en blaadjes.
Dat wordt boerenbont genoemd, omdat het een sfeer oproept van echt ambachtelijk werk, dat vroeger in de boerderijen te vinden zou zijn geweest.
Het is lekker nostalgisch en gezellig. |
Boerenbont in diverse patronen, De Sphinx, Société Céramique, Maastricht
Bonnefantenmuseum, Collectie Polling
Foto : Peter Cox |
Waar komt dat aardewerk vandaan?
De snelste manier op dat te ontdekken is het voorwerp om te draaien en te kijken naar het stempel en het merk op de onderzijde.
Meestal zul je daar de naam van een fabriek vinden, bijvoorbeeld Société Céramique, Sphinx of Boch Frères, soms alleen de vermelding van het gebied van herkomst als Bavaria (=Beieren) of Bohemia.
Soms staat er bij: 'handpainted'. Dat geeft je een dubbele clue: boerenbont is handgeschilderd in de fabriek en aan het 'patroon' zelf kun je niet direct zien waar het is gemaakt.
In de vorige twee eeuwen was dit versierd aardewerk zo gewild, dat het in heel Europa werd gemaakt en daarbij was het helemaal niet nodig om origineel te zijn.
De productie was enorm.
Alleen al bij de Maastrichtse aardewerkfabrieken zijn miljoenen stuks gemaakt. |
Wandbord Boerenbont, P. Regout & Co, Maastricht
Bonnefantenmuseum, collectie Polling
foto : Peter Cox |
Op de schildersafdeling werkten honderden vrouwen (de mannen werkten meestal op andere afdelingen) in lange rijen.
Ieder schilderde één deeltje van het patroon, zoals de groene blaadjes, de blauwe bloemen of de bruine stengels, en dan ging de stapel weer naar de volgende.
Door deze manier van werken kon men ook gemakkelijk omschakelen naar een ander patroon.
In de loop van de jaren zijn er honderden verschillende patroons gebruikt, wat leuk is voor de verzamelaars, maar meestal kom je toch maar de drie of vier populairste decoraties tegen. |
Boerenbont, decor France Rusticana, Sarreguemines (F), ca. 1850-1890
Bonnefantenmuseum Collectie Polling
Foto : Peter Cox |
Waar het 'boerenbont' precies vandaan komt weet niemand.
Waarschijnlijk is het in de 18de eeuw door een Engelse fabrikant overgenomen van ouder volksaardewerk.
Duidelijk is in ieder geval wel dat in de eerste helft van de 19de eeuw, toen er veel nieuwe fabrieken begonnen, de handgeschilderde patronen naast de mechanische drukdecors snel verspreid raakten.
Ook de twee grote Maastrichtse fabrieken, Petrus Regout (later Sphinx) en de Société Céramique, leverden hun aandeel. Alleen al in Maastricht zijn meer dan 200 verschillende patronen in omloop geweest, al moet daarbij worden gezegd dat maar een tiental patronen in grote aantallen zijn gemaakt, dat wil zeggen in de miljoenen.
Het bekendst is wel het patroon dat men in Nederland na de tweede Wereldoorlog Boerenbont is gaan noemen, dat bij Sphinx het nummer 15 en bij Société Céramique het nummer 483a had. |
arbeidster aan het schilderwerk |
Het 'slimme' van de handgeschilderde en gestempelde patronen lag in de productievariëteit.
De patronen waren opgebouwd uit een beperkt aantal motiefjes en kleuren, die zonder veel techniek op basis van een enkel voorbeeld- gevarieerd kunnen worden.
In de variatie ligt ook de visuele aardigheid van het 'boerenbont';
wie er oog voor heeft krijgt plezier in het vernuft waarmee een op zich beperkt gegeven tot schier eindeloze variaties kan leiden. |
| Bron : - auteur : Ton Quik |
|
