| B b B b 15 e (3) |
| Boeddhisme - 3 |
"Zichzelf overwonnen te hebben,
is beter dan alle anderen te overwinnen."
Boeddha (Dhammapada vers 104) |
Het Drievoudig Juweel
Een centraal begrip in het boeddhisme is het Drievoudig Juweel (Pali: tiratana) of de Drie Juwelen.
Dit Drievoudig Juweel bestaat uit de Boeddha, de leer (Dhamma) en de geestelijke gemeenschap (Sangha).
De Boeddha is de ontdekker van het principe van de Dhamma (Sanskriet:Dharma) oftewel 'de Leer'.
De Dhamma wordt beschreven als doodloos, en bestaat onafhankelijk van de Boeddha.
De Dhamma is altijd aanwezig, of er nu een Boeddha is of niet.
De Boeddha is ontwaakt aan de Dhamma, verlicht door de superieure kennis van de realiteit in het hier en nu.
Dit Dhamma is wat de Boeddha zijn discipelen onderwijst.
Als de discipelen de instructies van de Boeddha begrijpen en ernaar handelen en het uitvoeren, kunnen zij zelf ook de Dhamma zien.
Dan zijn zij ook verlicht om hetzelfde einde van lijden en ontevredenheid te bereiken als de Boeddha.
De Sangha is de gemeenschap van personen die deze staat van verlichting trachten te bereiken.
Boeddha verwijst zowel naar de historische Boeddha in de persoon van Boeddha Gautama, als naar het "boeddhaschap".
Het boeddhaschap is een titel die gegeven wordt aan personen die door hun eigen inspanning en zonder leraar de Dhamma hebben gezien. |
Licht nu als lamp voor uzelf;
ontbrandt snel en wees wijs.
Boeddha (Dhammapada vers 236) |
De drie karakteristieken
Alle dingen die bestaan (zowel materieel als geestelijk) hebben de volgende drie karakteristieken:
1. Ze zijn vergankelijk en onderhevig aan verandering (Pali: anicca)
2. Doordat dingen veranderlijk zijn, kunnen onze wensen met betrekking tot deze dingen nooit compleet vervuld worden. Ze zullen blijven veranderen en dat is pijnlijk (Pali: dukkha).
3. Daarom zijn deze dingen ook niemands werkelijk bezit, niemand heeft er complete controle over.
Er bestaat dan ook geen echte onveranderlijke essentie, zelf of ziel, waarvan je kunt zeggen: Dat ben ik.
Alle dingen zijn zelfloos (Pali: anatta). De enige uitzondering hierop is het nirwana, het hoogste dhamma, dat onvergankelijk en niet pijnlijk is, en ook zelfloos. |
De vijf khandhas (groepen)
De vijf khandhas zijn de vijf groepen van ervaring.
Alles wat een mens ervaart behoort in een van deze groepen.
Alleen het nirwana ligt erbuiten.
De mens bestaat uit vijf vormen: vorm (materie en energie), gevoel, perceptie, mentale formaties (gedachten en intenties) en het bewustzijn.
Deze vijf vormen zijn niet van iemands zelf, het boeddhisme heeft dan ook de opvatting dat mensen geen ziel hebben. |
De dorst van de gedachteloze groeit als een woekerplant.
Boeddha (Dhammapada vers 334) |
De zes zintuigen
Er zijn zes zintuigen: oog, oor, neus, tong, lichaam en geest.
Wanneer er bewustzijn opkomt bij een van deze zintuigen, zijn er noodzakelijkerwijs drie dingen aanwezig:
het zintuigorgaan zelf, het zintuigobject dat ermee in contact komt en het specifieke zintuigbewustzijn.
Het samenvallen van deze drie wordt contact (phassa) genoemd.
De eerste vijf zintuigen hebben stoffelijkheid rupa als object. Respectievelijk vorm, geluid, geur, smaak en aanraking (het voelt hard/zacht, warm/koud of bewegen/druk).
De geest heeft geen fysieke objecten maar kan een zintuigbewustzijn als object hebben, ook herinneringen, concepten, fantasieën en ideeën zijn mogelijke objecten van de geest.
Het bestaan van een onafhankelijk, centraal bewustzijn of "ik" dat alles ervaart wordt ontkend.
Er wordt een onderscheid gemaakt tussen:
1. een relatieve werkelijkheid waarin alles en iedereen in onderlinge afhankelijkheid van elkaar bestaat (het 'ik' of 'ego', de zintuigen en de 'gewone', alledaagse geest) en
.2. een absolute, onveranderlijke (reïncarnerende) werkelijkheid van de oorspronkelijke, zuivere 'natuur van de geest', ook wel de Boeddhanatuur genoemd.
Iedereen heeft de Boeddhanatuur in zich, maar bij niet-verlichte mensen is deze verduisterd door 'wolken van onwetendheid'.
Toch kan deze zuivere zon-achtige natuur nooit 'besmet' of vervuild worden door de wolken.
Deze zon geeft warmte (liefde) en licht (wijsheid) en zal altijd aanwezig blijven achter de wolken.
Zolang de wolken van negatieve emoties de zon verduisteren blijft de mens lijden en reïncarneren.
Zodra ze voorgoed oplossen ontstaat verlichting en kan de mens kiezen om niet meer geboren te worden na het overlijden. Het hoogste doel echter is, bij verlossing, de eigen volledige verlichting uit te stellen en telkens opnieuw op aarde terug te keren om hen te helpen, tot alle wezens verlicht zijn.
Zo iemand noemt men een bodhisattva.
De dalai lama, leider van het Tibetaanse volk, als veertiende lama levend in ballingschap in Dharamsala, wordt gezien als de Bodhisattva van Mededogen.
Hij keert telkens terug op aarde om mensen te helpen op hun pad naar verlichting. |
Afhankelijk ontstaan en oorzakelijkheid
Het afhankelijk ontstaan (Pali: paticca-samuppada) komt overeen met het principe van oorzakelijkheid.
Alle dingen zijn geconditioneerd en zijn ontstaan als gevolg van directe oorzaken en omstandigheden.
Indien bepaalde condities veranderen of nieuwe condities ontstaan, kan dit leiden tot het vergaan of verdere groei van een (fysiek of mentaal) object of ding.
In haar meer specifieke vorm is het principe van het afhankelijk ontstaan gericht op het begrijpen van de oorzaak van het lijden en de ontevredenheid die mensen ervaren.
Het afhankelijk ontstaan bestaat uit twaalf stappen.
In het kort is de grondoorzaak van het lijden onwetendheid.
Als er onwetendheid is, worden de gevoelens die ervaren worden in de zes zintuigen verkeerd gezien en ontstaat er verlangen.
Als er verlangen is ontstaat er gehechtheid.
Als er gehechtheid is ontstaat er pijn, spijt, ontevredenheid, geboorte, ouderdom, ziekte en dood.
Op deze manier leidt de aanwezigheid van onwetendheid tot het lijden.
Het principe van nu-causaliteit (Pali: idapaccayata) verwijst naar de observatie dat oorzaak en gevolg constant plaatsvinden in het hier en nu.
Het is een belangrijke realisatie, die leidt tot het zien van de Dhamma en het bereiken van het nirwana. |
Binnen in u is wildernis,
de buitenkant maakt gij schoon.
Boeddha (Dhammapada vers 394) |
Middenweg
De middenweg is een centraal aspect van de praktijk van het boeddhisme.
De leer van de middenweg benadrukt het vermijden van de twee extremen van 'het nastreven van sensueel geluk in sensueel plezier' en 'het nastreven van zelfkwelling of zelfkastijding'.
Deze twee extremen zijn volgens de leer van de middenweg onvoordelig, en leiden niet tot verlichting.
De middenweg bestaat uit het achtvoudige pad, en heeft betrekking op de vier nobele waarheden.
Wie de middenweg tot het einde volgt, bereikt het nirwana. |
Bron : - Wikipedia CC 3.0
- tinternet |
|
.
.
