Het Plakkaat van Verlatinghe, ook wel Acte van Verlatinghe of akte van afzwering genoemd, ondertekend te Den Haag op 26 juli 1581 conform het besluit genomen op 22 juli 1581 door een vergadering van de Staten-Generaal van de Nederlanden in Antwerpen, was de officiële verklaring van een aantal Nederlandse provinciën, waarin Filips II werd afgezet als hun heerser.
Het kan dus worden gezien als de Nederlandse onafhankelijkheidsverklaring.
Deze daad volgde op de Unie van Utrecht in 1579.

Het plakkaat was gebaseerd op keuren van de verschillende vorstendommen, waarin de vrijheden van de steden en vorstendommen waren opgesomd, zoals het Charter van Kortenberg uit 1312 en de Blijde Inkomst uit 1356.
De Staten verklaarden dat hun vorst, Filips II, deze vrijheden en rechten had geschonden en verklaarden hem vervallen van de troon.
Zijn troon werd verlaten verklaard.
Aanvankelijk werd nog gezocht naar een vervangende vorst, maar niemand bleek in staat (volgens de Staten-Generaal) om de nieuwe heerser te worden.
Het zou nog tot 1588 duren, een jaar na de Deductie van Vrancken, voor de Staten besloten als een republiek door te gaan.

De volgende van de Zeventien Provinciën werden vermeld in de akte:

• Brabant
• Gelre en Zutphen
• Vlaanderen
• Holland
• Zeeland
• Friesland
• Mechelen
• Utrecht

In de praktijk kwam het plakkaat neer op een onafhankelijkheidsverklaring; dit was de eerste keer in de Tachtigjarige Oorlog dat men expliciet tegen de koning in opstand kwam.
Voorheen werd, in het Wilhelmus, de Pacificatie van Gent en zelfs in de Unie van Utrecht zelf, altijd gezegd dat men de koning trouw bleef en enkel de Spaanse soldaten bevocht.

Aangezien men nu zonder vorst zat, gingen de Staten-Generaal op zoek naar een nieuwe vorst, maar na de mislukte pogingen om de hertog van Anjou, Willem van Oranje die in 1584 vermoord werd, koningin Elizabeth I van Engeland of Robert Dudley, graaf van Leicester, op de troon te zetten, besloot men uiteindelijk in 1587 door onder andere de Deductie van Vrancken om een republiek te worden.
In 1588 werd dit een feit.

Tijdens die periode werden de grootste delen van Vlaanderen en Brabant en een klein deel van Gelre heroverd door Spanje.
Tijdens het weer terug veroveren van deze gebieden op Spanje leidde tot het ontstaan van Staats-Vlaanderen, Staats-Brabant en Spaans Gelre.

Deze tekst diende tot inspiratie voor de onafhankelijkheidsverklaringen van de verschillende Zuidelijke Nederlanden tijdens de Brabantse Omwenteling.

Er zijn ook duidelijke overeenkomsten met de onafhankelijkheidsverklaringen van de Verenigde Staten van Amerika in 1776, zoals met name het principe dat de burgers het recht hebben om hun vorst te verlaten als die de wetten en traditionele vrijheden van de burgers niet respecteert.
In dit licht is het belangrijk te realiseren dat New York gesticht is als Nieuw-Amsterdam en dat velen van de immigranten, zoals Adriaen van der Donck, afkomstig waren uit de Nederlandse Republiek.