Legionellose is een infectieziekte die de luchtwegen en de longen aantast, welke wordt veroorzaakt door de bacterie Legionella pneumophila.

De Legionella pneumophila bacterie werd ontdekt op 18 januari 1977.

Van deze bacterie zijn er ten minste 34 serogroepen beschreven, het aantal zal toenemen doordat er doorlopend mutaties optreden.

Legionellose komt in twee varianten voor:

• De veteranenziekte of legionairsziekte is een vorm van longontsteking. De ziekte kan licht verlopen maar ook ernstig of fataal, en trekt vooral de aandacht van de media omdat er wel eens uitbraken op grote schaal plaatsvinden. De veteranenziekte is een potentieel ernstige aandoening met een overlijdensrisico van 5 tot 25 procent.
• De legionellagriep of pontiackoorts is een lichtere variant van de ziekte waarbij geen longontsteking plaats vindt. Deze variant is ongevaarlijk en de klachten die hiermee gepaard gaan kunnen zonder behandeling overgaan.

De veteranenziekte werd in 1976 ontdekt toen in Philadelphia (VS) een epidemie van longontstekingen woedde onder oud-strijders van de Amerikaanse strijdkrachten die bij een reünie van het American Legion (Amerikaans Legioen) in hetzelfde hotel hadden verbleven.
221 veteranen werden ziek en er stierven uiteindelijk 34 personen aan de longontsteking.

Pas na maanden onderzoek werd vastgesteld dat het hier ging om een besmetting door een tot dan toe onbekende bacterie.

In 1985 trad een grote uitbraak op in Stafford, waarbij de besmettingsbron bleek te liggen in een van de koeltorens van de airconditioning van het plaatselijke ziekenhuis.
De besmetting trad vooral op bij mensen die in de buurt van deze toren hadden verbleven.
Er waren 68 herkende gevallen van longontsteking en 22 mensen overleden.
Een groot aantal personeelsleden bleek daarnaast bij onderzoek antistoffen te hebben zonder duidelijk ziek te zijn geweest.

In 2000 vond in het Melbourne Aquarium in Melbourne, Australië ook een uitbraak plaats.

Op 10 juli 2006 werd bekend dat in de regio Amsterdam zich 19 patiënten hadden gemeld met de veteranenziekte.
1 persoon is hieraan overleden.
De bron van de besmetting waren de koeltorens op het oude post-gebouw vlakbij het centraal Station.

In Nederland trad een zeer grote legionella-uitbraak op in maart 1999 onder bezoekers van de Westfriese Flora in Bovenkarspel.
De bron van de bacterie bleek volgens onderzoek van het RIVM te liggen in een bubbelbad.
Toen overleden 32 mensen aan de gevolgen van de veteranenziekte en meer dan 200 mensen werden ernstig ziek.

Waarschijnlijk is het aantal overledenen groter, want het duurde enige tijd voordat de ziekte werd herkend.
Een aantal overleden personen was op dat moment al begraven.

De veteranenziekte begint met een snel opkomende hoofdpijn, spierpijn en een ziek gevoel, gevolgd door longontsteking met koorts boven de 39°C.
De patiënt hoest en is soms kortademig.
Een aantal patiënten heeft last van braken en diarree.
De bacterie tast de binnenkant van de longblaasjes aan, waardoor het lichaam geen zuurstof meer kan opnemen.

Een beruchte bron van besmetting zijn douches in hotels in vakantielanden, waar de kraan soms (als de kamer een poos leegstaat) een aantal dagen niet loopt en de gasten dan na een lange reis meteen onder de douche springen.
De bacteriën hebben zich ruim vermenigvuldigd en worden door de eerste bader ingeademd.
Een belangrijk preventief advies is de kraan met ingehouden adem aan te zetten, de doucheruimte te verlaten en een paar minuten later pas te douchen.