De herfst is begonnen. Maar 's ochtends kan je nog steeds iedere dag buiten ontbijten, rond de middag is de kaap van de 25 graden ruimschoots overschreden en 's avonds is het op het terras heel aangenaam, zelfs met een t-shirt zonder mouwen. Er was - en er is nog steeds - bezoek. 

Vandaag reden we naar Çatalkaya, het dichtsbijzijnde bergdorpje. We hebben hier ons vast plaatsje, net naast de moskee.

Het binnenplein voor de moskee wordt bijna volledig gevuld door een eeuwenoude boom en twee bronnen waar je bergwater kan drinken. In het seizoen staan onder de boom potten met honing en zelfgemaakte confituur die je kan kopen bij de vrouw van de plaatselijke imam. Terwijl we een Turks koffietje drinken zien we de man in de moskee verdwijnen en iets later horen we vanuit de luidsprekers van de (kleine) minaret de oproep tot het gebed klinken.

Voor ons zien we in de verte Mordogan en de zee liggen.

Iets voorbij de moskee is een villa ge­bouwd door een advocaat. Een villa met zwembad en sauna. Toch verstoort dit niet de rust van dit plaatsje.

Integendeel, door de bouwstijl geeft het er zelfs een stuk meerwaarde aan. Een sprookje uit duizend en één nacht.

De zon geeft een beetje tegenlicht en valt tussen de bomen. In de winter is het hier koud, in de zomer warm maar nooit heet en nu is het er gewoon zalig.

De grondprijs hier is duur. De weinige verlaten woningen die er zijn worden opge­kocht, dikwijls door buitenlandse toeristen die hier een buitenverblijf oprichten.

Vanaf hier wandelen we richting van het verlaten Hacılar, waar zich de ruïnes bevin­den van het verlaten Griekse dorp. De granaatappelbomen staan in bloei en hier en daar zie je nog een enkele druiventros hangen of vijgen.

Het eilandje dat iets verderop in zee ligt is militair domein. Er is geen wolkje aan de lucht en alles ademt rust en kalmte.

Enkel aan de bladeren van de bomen zie je dat de herfst is ingetreden. Het mooie groen van de lente en het begin van de zomer is weg. De hitte van de zomer ver­kleurt de bladerdaken. Ze zijn nu licht van kleur alsof ze afgewassen zijn.

Dit is een van onze geliefkoosde plaatsjes. Een echt dorp, misschien honderd of tweehonderd inwoners. De meeste huizen gemaakt van natuursteen uit de bergen.

Zo zijn er vele dorpen in Turkije. Van ver­stedelijking is hier niets merkbaar. Hier loopt de tijd traag en het verleden levend.

Wat kan je verder doen op een zomerse dag.

Ik moet beslissen dus we rijden het bergdorpje uit, op weg naar een cafeetje dat tussen Mordogan en Karaburun ligt. Er is weinig of geen verkeer en we vol­gen de inhammen langs de zee, bergop en bergaf, van de ene bocht naar de andere. Maar het blijft adembenemend mooi. Bergen en zee.

Het cafeetje is eigenlijk alleen open in het seizoen. Maar vandaag is het er rela­tief druk. Maar ja, het is dan ook weekend. Voor ons zien we het ‘uitgestrekte’ eiland, iets verderop ligt langs de andere kant Foça.

De uitbaters maken zich niet druk. Je moet leren geduld te hebben. Moest dit bij ons aan de zee zijn, dan had je lopende garçons die elke vijf minuten komen kijken of je glas nog niet leeg is om je opnieuw te laten consumeren. Drink je hier een theetje en blijf je hier een paar uur zitten, niemand die erom geeft.

Hoewel je hier kan eten (er is een klein restaurantje) kan je zelf je eten meebrengen en hier barbecue maken. En de prijzen van het drinken zijn nauwelijks iets meer dan in de supermarkt.

Af en toe vaart een vissersbootje voor­bij. In de baaien langs de weg kan je dikwijls vis kopen. Maar ook zelf vissen kan je hier. Een vergunning daar heb­ben ze hier nog nooit van gehoord. Zo­lang het niet om echt commerciële vis­vangst gaat, kan je doen wat je wil.

Na Çatalkaya is deze plaats een andere van onze geliefkoosde plaatsjes. Het geeft eveneens rust, maar die is anders dan in het bergdorp.

Daarna keren we terug naar Mordogan. In het centrum gaan we iets eten want niemand heeft zin om nog te koken.

’s Avonds gaat de telefoon. De boer en boerin waar we regelmatig onze inkopen doen komen op bezoek. Ze zijn al op weg en zullen er vijf minuten later zijn. Ik nog even snel naar het dorp om koekjes bij de bakker en dan wordt het thee, koffie en gebakjes. Een andere buurvrouw is ook meegekomen.

Tsja, dit was een dag als een andere. Maar een dag waar ik weer van heb genoten. Het is nu na twaalven en nog steeds kan je in t-shirt zonder mouwen buiten zitten. Schrijven en dromen. Leven in Mordogan.

Na de vasten is er het Suikerfeest en voor Turkije betekent dit een halve volksverhuizing. Men wil op bezoek bij de familie en op de wegen is er een drukte van jewelste. Dit jaar alleen resulteerde dit in 99 verkeersdoden en 441 gewonden. Een trieste balans.

Vandaag (donderdag) is het de eerste schooldag voor meer dan tien miljoen kinderen. Tientallen kinderen (tussen 12 en 18 jaar) zullen die dag echter doorbrengen achter de tralies. Zij worden beschuldigd van lidmaatschap van een terroristische organisatie (de verboden PKK). Hun misdaad, gooien van stenen. De strafmaat is hard. Van enkele jaren tot meer dan tien jaar opsluiting. De gevangenissen in Mardin en Dıyarbakir zijn vies, vol met insecten en muizen. Per dag is er tien minuten warm water. Omdat zij als terroristen worden beschouwd komen zij terecht in gevangenissen van volwassenen. Voor hen geen recht op onderwijs. Voor hen geen Suikerfeest.

Hier, in het nog steeds zonovergoten dorp vergeet je snel de realiteit. Maar ze is er. De tegenstelling tussen de rust van het platteland en de drukte van de stad is enorm. De bergen, hier met wilde begroeiing van hoofdzakelijk struikgewas maken na een rit van een klein uurtje plaats voor bergen gevuld met appartementen. Izmir binnenrijden is aankomen in een andere wereld. De golf van Izmir die bij ons natuur scheidt van natuur is in Izmir de scheiding tussen appartementen en nog eens appartementen. Rij je de binnenstad door dan zie je heel snel de gececondus. Lappendekens van inderhaast gemaakte huisjes die een sprekende getuigenis zijn van armoede. En eens je de weg opgaat naar Manisa verandert het landschap weer. Bergen en natuur. Dorpen.

Hier zijn de dorpen nog echte dorpjes. Enkele gezinnen, wat schapen, een paar koeien, zelfgemaakte melk en groenten en fruit. De appels hebben wormsteken, de tomaten soms heel grillige vormen, maar het is nog puur natuur.

Een boer verkoopt hier zijn melk aan particulieren voor 1,40 TL (zeg maar 70 eurocent). Op BVN zag ik hoe onze boeren miljoenen liters melk zomaar uitstrooiden op de akkers. Als ik dat hier vertel hoor ik onbegrip en gewoon afgrijzen. De landbouwoverschotten zijn echter een gevolg van de Europese landbouwpolitiek. Schaalvergroting en daarna de vrije markt. Het leidt tot uitstoot van arbeid.

Op dezelfde zender hoor ik dan dat de armoede in de wereld nog gaat toenemen. Maar gelukkig is het op de beurzen weer business als usual. De champagneflessen knallen. De rekening, die wordt ons op een schoon schenkblaadje doorgeschoven. Arm kapitalisme!  

Het suikerfeest. Wat betekent het en hoe ervaar je dat?

De vader en moeder van Sevim houden zich strikt aan de rites die in de ramadan zijn voorgeschreven. Heel vroeg in de morgen nemen zij hun ontbijt en daarna is het wachten op het einde van de ramadan. Overdag, geen druppel water, niets. Ondanks de hitte. Het is een periode van bezinning en vrede. Je helpt degenen die het slechter hebben dan jezelf.

Rijk zijn we niet maar tijdens het Suikerfeest waren er buren op bezoek wiens dochter verder ging studeren. Spontaan wordt geld gegeven. De ouders kunnen de studies niet betalen en dan help je. Ook wij doen dat. Voor mij heeft dat niks met godsdienst te maken maar met solidariteit. Iets dat wij helaas teveel vergeten zijn.

De ramadan is hier, voor degenen die het volgen, een periode van bezinning en vrede. Wij volgen het niet. Ons volste recht. Maar we helpen ook waar we kunnen. Ik zie het als sociale rechtvaardigheid, Sevim als een plicht als zij zich niet aan de vasten houdt. Maar eigenlijk komt het neer op hetzelfde. Solidariteit. Een begrip dat steeds minder begrepen wordt.

Zondag was de vasten gestopt. Het ontbijt was een droom. Verschillende soorten borek, confituren en niet bespoten groenten. Gans de familie is aanwezig. En de moeder van Sevim voelt zich goed. Nu besturen vrouwen het huishouden en voor oudere vrouwen geldt het respect. Jaren waren zij slaaf van hun familie, daarna van hun man, maar op leeftijd krijgen zij weer macht. Goed of slecht, het behoort tot de traditie.

Tijdens het ontbijt mag ik niets doen. Op dagen als deze gelden tradities. Vrouwen werken en mannen doen niks. Maar telkens er bezoek komt (en dat is om de haverklap) beslist de ‘oudste moeder’ wat er moet gebeuren. Traditie. Natuurlijk. Maar voor het eerst zie ik Aysel (Sevims moeder) als hoofd van een familie. Prachtig toch.

De dag dat men in Belgie tradities en culturen respecteert, die dag zal ik een kaars branden in de Sint-Petrus kerk in Antakya (de eerste christelijke kerk). De kaars ligt al klaar, het is nu nog wachten op de verandering van de mentaliteit.

Groetjes en feest mee met onze bayram,

Sevim en Marc.