De winter heeft ook in Turkije zijn intrede gedaan. Hier was dat te merken aan de sneeuw die de verste bergtoppen en hoogste hellingen bedekte (maar intussen alweer is verdwenen). In overige delen van Turkije is het echt winterweer, met veel sneeuw en temperaturen die onder het vriespunt duiken. In Erzurum, waar Sevim naar de universiteit ging, is het nu – 36 graden. Maar ook aan de Zwarte Zee en in Edirne ligt sneeuw en zijn verschillende dorpen afgesloten.

Vandaag is het weer echter terug zacht. De thermometer staat op 15 graden en als de wind valt is het aangenaam om te wandelen. Maar het is natuurlijk geen lenteweer.

Het slechte weer heeft gevolgen op onze internetverbinding. Uiteindelijk is een technieker opgedaagd en het euvel was verholpen. Helaas slechts voor korte tijd want nu laat het signaal van de laptop het afweten, zodat we terug met kabel moeten werken.

Volgende week dinsdag gaan we naar Izmir om Sevims vader zijn 83^ste verjaardag te vieren. Onderweg stoppen we dan wel in Urla om de laptop na te laten kijken.

Al bij al, het is weer om te lezen met de verwarming aan. De stapel boeken die ik in België had gekocht lees ik met mondjesmaat, om er zo lang mogelijk van te genieten. Ondanks dat is de stapel al flink geslonken en neem ik me voor om dagelijks slechts twee hoofdstukken te lezen, of dat zal lukken is een andere vraag.

Intussen volg ik de actualiteit en die is beter dan een spannende thriller.

Om de haverklap – dat is echt niet overdreven hoor – lekken complotten uit van moordaanslagen op politieke prominenten tot en met volledige scenario’s van uitgeschreven staatsgrepen.

Het laatste complot – met codenaam breekhamer – werd uitgebracht door de liberaal onafhankelijke krant Taraf. Het dossier omvat zo’n 5.000 pagina’s en dateert van 2003. Een nu gepensioneerde generaal is verantwoordelijk voor het scenario dat samengevat neerkomt op het volgende:

Na een conflict met een Grieks vliegtuig zou een Turks vliegtuig worden neergeschoten boven de Egeïsche zee. Tegelijk zouden de militairen in het geheim bommen plaatsen in twee druk bezochte moskees in Istanbul. Dit zou leiden tot grote betogingen van fundamentalistische moslims en het leger zou ‘gedwongen’ worden tot ingrijpen. Het leger zou zowel politiek als economisch de macht grijpen, de krijgswet instellen en de vrijheden aan banden leggen. Alleen in Istanbul zouden meer dan 220.000 mensen gearresteerd worden, de helft daarvan ‘fundamentalisten’, een kwart ervan zou bestaan uit ‘extreem-links’ en een kwart uit ‘separatisten’. Omdat er geen plaats genoeg zou zijn in de gevangenissen zouden ook voetbalvelden worden gebruikt.

Het lijkt een surrealistisch scenario. Wat echter de wenkbrauwen laat fronsen is de gedetailleerde uitwerking van het plan. Er worden namen genoemd, onder andere van 137 journalisten die de staatsgreep zouden steunen en 36 journalisten die zouden opgesloten worden. Alles is tot in detail uitgewerkt, zo staat omschreven waar de tanks worden ontplooid worden, waar militaire checkpoints zouden opgesteld worden, wat het economische beleid van de regering zou zijn etc. .

De stafchef van het leger reageerde verbolgen op het uitlekken van het plan en stelde ‘dat er grenzen zijn aan het geduld van het leger’. Hij beloofde … dat degenen die gelekt hebben naar de pers … zullen gezocht en gestraft worden. Dat gebeurde ook bij vorige onthullingen. Een plan waarvan een fotocopie werd gepubliceerd werd toen afgedaan als ‘een vodje papier’ tot bleek dat het origineel ook bestond. Daarna werd teruggekrabbeld.

Aan het hele scenario van operatie breekhamer is trouwens iets nog veel verontrustender, namelijk het feit dat het leger zelf de incidenten uitlokt om daarna te kunnen ingrijpen. Toch wel raar om zoiets in een ‘scenario’ te vermelden.

Het Turkse leger heeft de voorbije vijftig jaar – en zelfs daarvoor – bewezen niet vies te zijn om in de politiek in te grijpen. De laatste staatsgreep – 12 september 1980 – overtrof in gruwelijkheid zelfs het plan breekhamer. Nog geen dertien jaar geleden – in 1997 – verschenen de tanks op straat om de val van de regering Erbakan af te dwingen. En bij de laatste presidentsverkiezingen liet de vorige stafchef een mail publiceren waaruit bleek dat hij het niet eens was met de keuze van huidige president.

Hoewel het leger niet gelukkig is met de huidige politieke macht (de regerende AK-partij en de president, ook afkomstig uit de AK-partij) is het onwaarschijnlijk dat er een staatsgreep komt. Maar de vele onthullingen bewijzen dat er binnen het leger, de gendarma en de politie krachten aanwezig zijn die niet terugdeinzen voor een staatsgreep.

Nog steeds bestaan – binnen het leger en de gendarma – een aantal schimmige organisaties die beschikken over financiële oncontroleerbare middelen. Een voorbeeld daarvan is de Jitem, een ‘officieel niet bestaande organisatie’ binnen de gendarma. Deze organisatie is verantwoordelijk voor vele verdwijningen, moorden en folteringen. Personen van de Jitem werden opgepakt, iedereen schrijft erover en ook in de aanklachten van de procureurs wordt de Jitem genoemd, maar nog steeds ontkennen leger en gendarma halsstarrig dat er zoiets bestaat als de Jitem.

Slechts één man maakt zich geen zorgen over de complotten. De Amerikaanse ambassadeur in Turkije. Hij vindt dit allemaal heel normaal en zegt letterlijk dat ‘van de Balkan tot de Zwarte Zee, van het Midden Oosten tot Indie, is er geen land dat succesvoller en stabieler is dan Turkije, laat ons dat nooit vergeten.’ Daarnaast vertelde hij dat ‘Turkije een democratie is, een vrijheidslievende natie die de vrije markt genegen is.’ Het doet me denken aan zijn voorganger die na de staatsgreep van 1980 belde naar Washington en volgens welingelichte bronnen zei ‘onze jongens hebben het gefixt.’