Het breken, kappen en boren is afgelopen. Op al onze buitenterrassen ligt nu elektriciteit en is er watervoorziening. Alle buitenmuren zijn onderkapt, geïsoleerd en opnieuw bezet. Boven liggen de aansluitingen klaar voor een bijkomende douche en toilet. De airco is verplaatst en – wonder boven wonder – de ijskast is terugkeerd maar enkel de diepvriezer werkt. De service zal dus nog eens moeten terugkomen.

Vandaag konden we opruimen en het huis op orde brengen. Overal ligt nog stof en een grote kuis is nodig. Hayal kwam vandaag om mee te helpen aan de grote kuis. Morgen arriveren de ouders van Sevim. Maandag komt de rest van de familie. Maar alles zal op orde zijn voor kurban bayram, het offerfeest.

Het offerfeest gaat gepaard met een kleine volksverhuizing in Turkije. Wie het kan trekt naar familie die woont op een mooie plaats of men gaat op hotel. Negen dagen vakantie, negen dagen dat het openbare leven zo goed als stil ligt.

Tijdens het offerfeest blijft iedereen hier tot minstens vrijdag. Tegelijk gaan we olijven plukken. De weersvoorspellingen zien er redelijk uit. We zakken niet onder de twintig graden maar af en toe zal er regen zijn. ‘Af en toe een zacht buitje maar verder zonnig weer met overwegend opklaringen’, zo zou Frank Deboosere het zeggen. Voor België een droom, voor hier vrij normaal.

Onze werkers zijn Koerden, afkomstig uit Diyarbakır. Ramazan is enorm handig en ik stond verstomd over het feit dat hij eigenlijk analfabeet is, net als zijn vrouw. Voor Diyarbakır is dat niet abnormaal. Meer dan zeventig procent van de bevolking is er werkloos en investeringen blijven uit. Al jaren verklaren de ‘Turkse’ partijen dat het Koerdisch probleem een probleem van economische ontwikkeling is, wat ten dele een terechte verklaring is. Het spijtige is dat geen van de traditioneel Turkse partijen een politiek van investeringen heeft gevoerd in het Koerdische gebied. Als reden gaven ze dan het ‘probleem van het terrorisme’ op. Zo raak je natuurlijk in een vicieuze cirkel, wast men de handen als Pontius Pilatus en gebeurt er niks.

Enfin, wij zijn heel tevreden van onze werkers. Verschillende van onze buren, want onze site is als een klein gehucht waar iedereen iedereen kent, doen nu ook beroep op hen. Zo draait de economie en is iedereen tevreden.

Intussen blijft de Turkse economie boomen. Het eerste semester was er een economische groei van 11 procent en op jaarbasis verwacht met 6,4 procent. Maar de groei is niet gelijkmatig verdeeld. Het aantal euro-miljardairs (ja hoor, je leest het goed) groeit gestadig (meer dan 25 voor het moment) en de inkomensongelijkheid neemt toe. Door deze groei is Turkije een land geworden van ‘hot money’. Er is immers veel geld te verdienen op de beurzen en de Turkse lira stijgt in waarde (vorig jaar deze tijd kreeg je voor één euro nog 2,20 TL, vandaag is dit 1,95 TL, ondanks het feit dat de inflatie hier nog altijd een stuk hoger ligt dan bij ons).

Tegelijk werd deze week het vooruitgangsrapport over Turkije door de Europese Unie gepubliceerd. Europa blijft voorzichtig want de kritieken zijn omzwachteld. De Europese bureaucratie beseft immers als geen ander dat het Europa zal zijn dat Turkije nodig heeft en niet omgekeerd. Alleen durft men dat niet luidop zeggen.

Voor de eerste minister echter geen probleem. Over het feit dat zoveel journalisten in de gevangenis zitten verklaart hij onomwonden dat ‘persvrijheid niet absoluut is’. De cruciale vraag is dan natuurlijk, wat is persvrijheid dan wel?

Maar voor Europa zit Turkije op de goede weg. Dat Turkije de weg op gaat van een presidentieel regime met autoritaire trekjes gebaseerd op een conservatieve interpretatie van de islam, daar ligt Europa niet wakker van. Zolang de geldkranen open staan en de rijken rijker worden is men op weg naar de democratie. Zo zien de Europese en de Turkse elite het. En tot nader order zijn zij het nog steeds die de wetten voorschrijven.

In Turkije neemt de polarisering toe. Na het referendum van 12 september voelt de regerende AK-partij zich oppermachtig. Gesteund door de Europese bureaucratie, maar eveneens door de Europese traditionele politieke partijen en de Groenen – ik wens dat toch wel even te benadrukken – gaat deze regering de confrontatie aan.

Wie verwacht had dat na het referendum de AK-partij naar een concensus zou streven komt verkeerd uit. Het eerste agendapunt is de toegankelijkheid voor hoofddoekdragende moslima’s in de universiteiten (tot op heden verboden). Via de YOK (een orgaan dat de AK-partij steeds heeft bestreden maar nu controleert) kunnen studentes ongehinderd met hun hoofddoek naar de universiteit gaan. Dit ondanks uitspraken van het Turkse grondwettelijk hof en het Europees Hof van de Rechten van de Mens.[1]

De Hoge Raad van de Magistratuur – voorheen een bolwerk van de Kemalisten – is na de grondwetswijziging gevuld met enkel aanhangers van de AK-partij. Dank zij de grondwetswijziging kon dit orgaan veranderd worden maar de praktijk laat zien dat de ‘democratisering’ van het gerecht er enkel toe leidt dat het in handen van religieus conservatieven terecht komt.

Intussen loopt in Diyarbakır een monsterproces tegen de KCK – een organisatie die bestaat uit verschillende NGO’s (niet goevernementele organisaties)  maar volgens de regering een verlengstuk is van de PKK. Leiders van de Koerdische partij, mensenrechtorganisaties, NGO’s moeten in een farce proces terecht staan voor het Turkse gerecht. Ondanks het feit dat velen onder hen geweld en terrorisme hebben veroordeeld. De rechters weigeren dat de veroordeelden – onder hen vele verkozen Koerdische burgemeesters die al 18 maanden vastzitten in de gevangenis – hun verdediging kunnen voeren in het Koerdisch. Meer nog, gisteren bestempelde de rechtbank het Koerdisch als ‘een onbestaande taal’.

Maar voor de sociaal democraten en de groenen is dat allemaal geen bezwaar. Voor hen heeft de AK-partij een economisch wonder veroorzaakt en kritische opmerkingen worden enkel in de marge gemaakt.

Als socialist vind ik dat allemaal heel triest. Er is inderdaad een enorme economische groei in Turkije maar daar profiteren enkel de rijken van. Tegelijk is het een wereld waar vrouwen heel moeilijk aan de bak komen (slechts 19 procent van de vrouwen werkt) en waar de ongelijkheid tussen mannen en vrouwen alleen maar groeit in plaats van verkleint. Maar Europa – of liever de Europese speculanten en bedrijven – genieten van de economische groei en dat is voldoende voor de traditionale partijen en de groenen om bijna kritiekloos het beleid van de AK-partij te steunen.

Hier – in Mordogan – wordt dat anders ervaren. De mensen voelen zich totaal door Europa in de steek gelaten en trekken de nationalistische kaart. Een arbeider vertelde me dat hij nooit voor de AK-partij zou stemmen omdat ze ‘de prijzen van alcohol zo hoog hebben gemaakt’ en dat was nog voor hun laatste prijsverhoging. Vlees wordt onbetaalbaar. Net als alcohol en benzine. Via constante verhogingen van de indirecte belastingen financieren de rijkere (versta daaronder de meer Westerse) regios van Turkije de politiek van de AK-partij en dat leidt tot meer polarisatie.

Die polarisatie uit zich ongetwijfeld over het varkensvlees. Hoewel hier overwegend Sunni moslims leven begint men zich af te vragen of het varkensvlees wel zo slecht is? Ik krijg er althans vele vragen over en door de politiek van de AK-partij krijg je meer en meer moslims die daarover beginnen praten.

Europa is in de ban van Wilders. Het beeld van de moslims dat die man schetst staat mijlen verwijderd van de realiteit. Maar blijkbaar wil men in Europa geloven in dat beeld. Het is triest dat in een samenleving die rijk en ontwikkeld is zulke primitieve ideeën hun ingang vinden. Maar wat wil je – als een Angela Merkel en een Yves Leterme in koor zeggen dat de multiculturele samenleving is mislukt. Er zal toch wel iets van waar zijn.

In onze samenleving zijn er veel problemen. Het grootste probleem is de sociale bescherming van de mensen. Vroeger een dada in onze samenleving, vandaag een steeds meer afgebroken geheel. In mijn vele jaren als syndicaal militant heb ik ervaren dat die dingen de mensen uiteindelijk het meeste interesseren. ‘Hoe bouw ik een normaal leven op voor mezelf en mijn kinderen – zal ik nog een pensioen hebben – wat gebeurt er als ik of één van mijn kinderen een hopeloze ziekte heeft.’ Op die vragen geven onze politici geen antwoord. Zij zijn bezig met de opdeling van het land maar tegelijk met de verarming van het grootste deel van onze bevolking.

De nota van Bart De Wever is totaal anti-sociaal. Maar onze Vlaamse media berichten daar niet over. Want Bartje is in. En de andere Vlaamse partijen – inclusief de groenen – spelen het spel mee. Wel ik vind iemand als Bartje heel gevaarlijk voor de gewone man en vrouw in de straat en ik speel dat spelletje niet mee!

Hetzelfde geldt voor het economische succesverhaal dat Turkije nu is. Want het enthousiasme hierover geldt niet als er stakingen uitbreken, noch spreekt men over het onderdrukken van het stakingsrecht hier. We krijgen één visie en de eertijds progressieve krant ‘de Morgen’ is op dat vlak één van de grootste promotors van het neoliberalisme.

Je kan de gewone man in de straat veel verwijten. En, ik ben de laatste om het te ontkennen, er is veel racisme in België. Maar wat wil je, als je telkens de sociale verworvenheden van de meerderheid van de bevolking afbreekt en dan laat uitschijnen dat het de schuld is van een falend migratiebeleid, dan krijg je zulke reacties.

Misschien ben ik naïef maar ik hoop dat er een dag komt dat de werkenden zullen opstaan tegen dit liberale beleid net zoals de werkenden in Turkije dit nu al doen. Europese integratie via werkerssolidariteit, dat verstaat iedereen. Dat is de weg voor Europese integratie.

Volgende week is het ‘kurban bayram’ (het offerfeest). Gans de familie komt naar hier voor vier of vijf dagen om dit te vieren. Gisteren moesten we een schaap gaan kiezen. Sevims moeder had gevraagd een mooi schaapje uit te kiezen en dat heeft Sevim dus gedaan (ik kon dat niet over mijn hart krijgen). Het beestje weegt tussen de zestig en zeventig kilo waarvan je zo’n dertig tot veertig kilo vlees hebt. Onze beenhouwer zal het slachten en volgende week beginnen de ‘vleesdagen’. Af en toe eet ik graag eens vlees maar de eerste dag zal het driemaal per dag zijn waar ik al een beetje tegen op zie. Maar goed, het gebeurt maar eenmaal per jaar. Het schaapje is ‘organik’ dat wil zeggen, zonder hormonen maar het beestje kost wel omgerekend zo’n 400 euro. Naast alcohol en benzine is Turkije ook een van de meest dure vleeslanden aan het worden, dit omdat de speculanten miljoenen stuks vee weigeren te slachten om de prijzen op te drijven.

Ter informatie:

-         één liter benzine kost 1,8 euro; één liter diezel 1,6 euro

-         een flesje bier (pils) van een halve liter kost in de supermarkt nu 1,5 euro

-         één kilo vlees kost gemiddeld 15 euro

De AK-partij haalt massaal geld binnen via haar hoge taksen zonder een efficiënt belastingssysteem op te zetten. Dat betekent dat de bedrijven bijna niks betalen en de consumenten het deficit ophoesten. Dat dit systeem vooral speelt in het voordeel van de rijken zal zelfs de grootste idioot begrijpen. Maar de Europese Unie maalt er niet om.

Natuurlijk logeert iedereen hier. In die periode zullen we ook olijven gaan plukken. Zwaar werk. Wijzelf zullen zo’n twintig tot dertig liter olijfolie hebben en zo’n tien kilo olijven opleggen. Het zal druk zijn.

Maar dat is het nu ook. Onze werkers zijn nog steeds volop bezig en nu is de tweede verdieping aan de beurt waar een bijkomende keuken, toilet en douche worden geïnstalleerd.

Eergisteravond overleed één van onze buren. Ze hebben hier een huis gekocht en sinds een maand (na wat opknapwerken) wonen ze hier feitelijk. We hoorden dat de moeder van de buren (een vrouw van vijfenzeventig die bij haar familie woont) met de ambulance was weggebracht en onderweg was overleden aan een hartinfarct.

Voor mij was het de eerste keer dat ik geconfronteerd werd in Turkije met een overlijden van buren. Toen ik gisteren buiten kwam zag ik een aantal vrouwen op het terras van de buren buiten zitten. Sevim vertelde me dat de vrouw al was begraven en dat nu een periode was aangebroken van zeven dagen rouw. Men komt bijeen (vrienden, kennissen, familie) en iemand (degene die arabisch kan lezen) leest voor uit de koran. Intussen praat men met elkaar.

Samen met een andere buurvrouw hebben we toen 25 pizza’s en 25 ayrans (yoghurt met water) besteld. Men gaat ervan uit dat de familie van de overledene rouwt en geen tijd heeft om te koken, dus de buren zorgen ervoor dat er voedsel is.

Ik hoorde de buren telefoneren. Turkije is groot en de familie is verspreid. Wie kan komt om zijn rouw te betuigen.

Het valt me op dat er minder wordt geweend dan bij ons. Dat heeft minder te maken met het feit dat men niet triest is maar dat de dood makkelijker wordt aanvaard. Om het in mijn eigen woorden te zeggen ‘God wikt en beschikt’, zo zie ik het althans dat de mensen het ervaren, maar dat is mijn eigen opinie erover.

Op de zevende dag zal de familie van de overledene zorgen voor ‘zoete versnaperingen’ voor de buren, dan is de rouw afgelopen. Rituelen en tradities. Ze zijn overal verschillend. Maar leven en dood zijn universeel.

Het weer is zacht maar overtrokken. De eerste dag dat ’s namiddags de zon niet schijnt al is het nog 21 graden. Onze werkers zijn volop bezig. Er moet nog zoveel gebeuren en volgende week is de familie er. In België zou men volop panikeren maar dat is hier niet het geval. Alleen hopen we dat onze ijskast er zal zijn.

Het verhaal van de ijskast is een verhaal op zich. We hadden een ijskast met dubbele deuren van het merk ‘elektrolux’ aangeschaft. Op zich niet abnormaal. Het grootste deel van het jaar is het hier warm en de ijskast zorgde voor ijsblokjes en fris water. Maar de ijskast heeft het begeven. Dan komt – want er is natuurlijk garantie – de service dienst. Na een week kwamen ze om vast te stellen dat het wagentje waarmee ze gekomen waren te klein was om de ijskast mee te nemen. Een week later stonden ze er opnieuw. De ijskast werd meegenomen. De eerste dagen telefoneerden we regelmatig om te horen hoe het ermee stond maar het antwoord was telkens hetzelfde ‘ze zijn er testen mee aan het doen’. Toen de ijskast twee weken weg was waren ze er nog steeds testen mee aan het doen. Uiteindelijk was ik het een beetje beu en liet Sevim naar Istanbul bellen. Wonder boven wonder werden we teruggebeld. De motor had het begeven. Er was slechts een klein probleempje, elektrolux motoren waren niet voorhanden in Turkije en moesten in Zwitserland worden besteld. Maar ze gingen hun best doen. Weer verstreken enkele dagen zonder nieuws. Terug een telefoontje (van ons natuurlijk want de service belde niet terug). Het wisselstuk was besteld en zelfs al aangekomen in Turkije maar het kon nu wel een paar weken duren voor het de douane was gepasseerd. 

Vandaag nog eens teruggebeld. Het wisselstuk is al gemonteerd maar … ze zijn het nu aan het uittesten … wanneer het klaar is … geen antwoord daarop. Hopelijk tegen kurban bayram.

Intussen gebruiken we onze oude ijskast en hebben al een deel moeten weggooien maar het komt wel in orde. Als je leeft in Turkije neem je dat er wel bij.