Bij Caltech zoeken ze naar een oplossing. Hun MAPLE-experiment is er voor het eerst in geslaagd om opgevangen energie draadloos door te sturen naar een ontvanger bovenop hun campus in Pasadena. Eerst vingen twee zonnepanelen licht op, MAPLE stuurt die energie vervolgens draadloos door naar een ontvanger.

MAPLE heeft ook aangetoond dat draadloos energie sturen van het ene ruimtetuig naar het andere mogelijk is. Volgens Caltech is de technologie op termijn in staat om energie te sturen vanuit de ruimte naar gebieden in oorlog of waar het stroomnet stuk is na een natuurramp bijvoorbeeld. Bovendien kan de constructie 24/24 energie opwekken.

• El Niño is officieel terug, met mogelijke hitterecords tot gevolg: wat is dat voor weerfenomeen? En wat mogen we verwachten in ons land? (+)

• Hoe krachtig moet een vulkaanuitbarsting zijn om een beschaving weg te vagen? Minder dan verwacht (+)

Mars ligt op iets meer dan 302 miljoen kilometer van onze planeet. Het licht moet dus een hele weg afleggen vooraleer wij het hier op aarde kunnen waarnemen. Afhankelijk van de positie van Mars en de aarde, zien we de planeet zoals die er 3 tot 22 minuten geleden uitzag. Mars écht live zien, kan door de miljoenen kilometers tussen ons en de planeet dus niet. De livestream zal wel om de vijftig seconden nieuwe beelden tonen. Meer ‘live’ dan dat hebben we de rode planeet nog nooit gezien.

Ondanks dat ‘live’ dus relatief is, is het toch een uniek moment. Nog nooit kregen we Mars zo dicht bij het ‘nu’ te zien als vandaag. “Normaal gesproken zien we beelden van Mars die dagen eerder zijn genomen”, aldus James Godfrey, operations manager van ESA in Duitsland, in een verklaring aan het Amerikaanse ‘CNN’.

Dat komt doordat de meeste beelden en data die ruimtevaartuigen verzamelen pas na een paar uur – of zelfs pas na een paar dagen – naar de aarde worden gestuurd. De waarnemingen gebeuren namelijk vaak op momenten dat de ruimtevaartuigen niet in direct contact staan met een antenne op onze planeet. Elke paar dagen worden de data en beelden gedownload en verwerkt. Het gebeurde nooit eerder dat we dus zo snel – elke vijftig seconden – nieuwe beelden van Mars te zien kregen. “Ik ben enthousiast om Mars te zien zoals die nu is”, aldus Godfrey.

De beelden zullen achttien minuten oud zijn wanneer ze op ons scherm verschijnen. Door de positie van Mars en de aarde op het moment van de livestream moet het licht zeventien minuten reizen voordat het ons bereikt. Het duurt dan nog ongeveer een minuut vooraleer de beelden via draden en servers op onze beeldschermen te zien zijn.

“Let wel, we hebben nog nooit zoiets geprobeerd, dus de exacte reistijden voor de signalen op de grond blijven een beetje onzeker”, laat ESA weten op hun website.

“We bevinden ons in het antropoceen (deel van het ho­lo­ceen, het jong­ste geo­lo­gi­sche tijd­vak, waar­in de mens in­vloed heeft op het kli­maat en het aardsysteem, red.) en brengen de stabiliteit en weerbaarheid van de hele planeet in gevaar”, zegt professor Johan Rockström, medevoorzitter van de Earth Commission, hoofdauteur van de studie en directeur van het Potsdam Institute for Climate Impact Research (PIK). Het onderzoek moet “voor het eerst kwantificeerbare cijfers en een solide wetenschappelijke basis” aanleveren “om de toestand van onze planetaire gezondheid te beoordelen, niet alleen in termen van stabiliteit en weerbaarheid van het aardsysteem, maar ook in termen van menselijk welzijn en rechtvaardigheid/gerechtigheid”, klinkt het.

Bij het aanpakken van de klimaatverandering is het idee van rechtvaardigheid en gerechtigheid immers cruciaal, menen de wetenschappers. Terwijl een opwarming van 1,5 graden Celsius ten opzichte van het pre-industriële tijdperk als veilig wordt geacht, beschouwen zij een opwarming van maximaal 1 graad Celsius als rechtvaardig. Nu worden immers al tientallen miljoenen mensen getroffen door de gevolgen van de opwarming van de aarde en dat aantal zal met de opwarming van elk tiende van een graad alleen maar toenemen, zeggen de wetenschappers.

De commissie kwantificeerde acht veilige en rechtvaardige grenzen gebundeld in de vijf domeinen klimaat, biosfeer (het deel van de aarde dat wordt bewoond door levende organismen), water, voedingsstofkringlopen en luchtvervuiling. Zeven van die acht grenzen zijn al overschreden, blijkt uit het onderzoek. Een voorbeeld: nog niet de helft van het landoppervlak verkeert in zijn natuurlijke staat of wordt duurzaam beheerd om de natuurlijke diensten van de ecosystemen, zoals voorzien in bestuiving, vers water en frisse lucht, in stand te houden, stellen de wetenschappers vast. De veilige en rechtvaardige grens leggen zij vast op 50 tot 60 procent.

“Onze resultaten zijn zeer zorgwekkend. Binnen de vijf geanalyseerde domeinen zijn verschillende grenzen, op globale en lokale schaal, al overschreden. Dat betekent dat, tenzij er tijdig een omslag plaatsvindt, het zeer waarschijnlijk is dat onomkeerbare kantelpunten (zogenaamde ‘tipping points’, red.) en wijdverspreide gevolgen voor het menselijk welzijn onvermijdelijk zullen zijn. Dat scenario vermijden is cruciaal als we een veilige en rechtvaardige toekomst voor huidige en toekomstige generaties willen waarborgen”, aldus nog professor Rockström.

De door mensen veroorzaakte aerosolen (de in de atmosfeer zwevende vaste en vloeibare deeltjes) is de enige veilige en rechtvaardige grens van het aardsysteem die volgens de wetenschappers nog niet overschreden is. Lokaal is de rechtvaardige waarde al overschreden, maar door een gebrek aan gegevens hebben de wetenschappers geen zicht op de globale aerosolen.

De Marsverkenner ExoMars Trace Gas Orbiter (TGO) van het Europees Ruimteagentschap (ESA) zal de boodschap rond 21.00 uur Belgische tijd versturen. Ongeveer een kwartier later wordt het bericht op aarde opgepikt. Drie observatoria vangen de boodschap op: de Allen Telescope Array van het SETI-instituut in Noord-Californië, de Robert C. Byrd Green Bank Telescope (GBT) in West-Virginia en het Medicina radio-observatorium in de Noord-Italiaanse stad Bologna.

De bedenker van het project is de visionaire kunstenares Daniela de Paulis van het SETI-instituut. Volgens haar is het experiment een goede oefening voor als we ooit een echte buitenaardse boodschap ontvangen. “Het zou een transformerende ervaring voor de mensheid zijn”, zegt ze.

De inhoud van de boodschap is niet vrijgegeven en daar is ook een specifieke reden voor. Zo hoopt het instituut dat ruimtewetenschappers de boodschap met behulp van het brede publiek kunnen ontcijferen. Geïnteresseerden krijgen toegang tot een speciale groep in de berichtenapp Discord. Daarin kunnen ze vervolgens naar hartenlust hun analyses en interpretaties van de alienboodschap delen. Wetenschappers zullen het buitenaardse bericht openbaar maken zodra ze het hebben ontvangen.

Er wordt ook een livestream georganiseerd voor al wie het experiment op de voet wil volgen.

“Dit soort project had al veel eerder moeten plaatsvinden. We zoeken al meer dan 60 jaar naar buitenaardse signalen, maar we hebben nooit echt nagedacht over hoe we zo’n signaal zouden ontvangen en decoderen”, zegt Franck Marchis, astronoom bij het SETI-instituut.

Vandaag de dag bestaat er al technologie waardoor bijvoorbeeld verlamde mensen via implantaten in de hersenen iets kunnen zeggen of schrijven door er alleen maar aan te denken. Dit gaat nog een stap verder.

Bij het experiment van de Universiteit van Texas in Austin werden drie proefpersonen onder een MRI-scanner gelegd. Terwijl ze naar een podcast luisterden, werd de bloedtoevoer en het zuurstofniveau van het bloed in de verschillende delen van hun hersenen geregistreerd. Vervolgens werd artificiële intelligentie gebruikt om de patronen in de hersenactiviteit te linken aan de woorden en zinnen die de proefpersonen hadden gehoord.

Vervolgens lieten de onderzoekers de proefpersonen naar andere podcasts luisteren en in gedachten zelf een verhaal verzinnen om te zien in welke mate de artificiële intelligentie erin slaagde om weer te geven wat de drie gehoord of verzonnen hadden. Wat bleek? Het waren niet dezelfde woorden en zinnen, maar de betekenis bleef wel min of meer bewaard. De AI vertelde het verhaal dus in eigen woorden.

“We proberen nog steeds te achterhalen hoe snel ze eroderen”, zei James O’Donoghue, een planetaire wetenschapper bij de Japan Aerospace Exploration Agency. “Momenteel suggereert onderzoek dat de ring nog maar een paar honderd miljoen jaar rond Saturnus te zien zal zijn.” Om de levensduur beter in te schatten, zullen Webb en het Keck Observatory in Hawaï deel uitmaken van een campagne om de planeet te bestuderen. De telescopen zullen volgen hoe het fenomeen fluctueert tijdens een volledig seizoen op de gasreus, die ongeveer 7 jaar duurt.

Eerder onderzoek toonde aan dat er voortdurend enorme hoeveelheden ringmateriaal op Saturnus valt. Gegevens, die door NASA’s Cassini-ruimtevaartuig werden ontvangen, onthulden dat er elke seconde tussen de 400 kg en 2.800 kilo ijzige regen stroomt op de planeet.

In dit tempo zouden de ringen over ongeveer 300 miljoen jaar kunnen verdwijnen. Dit lijkt misschien nog ver weg maar in kosmische tijdschalen is dit een ‘relatief snelle dood’. “Op dit moment hebben we maar één ruwe schatting”, vertelde O’Donoghue woensdag aan Space.com. “We willen meer waarnemingen doen.”

{ https://www.hln.be/ }

Mars heeft in totaal twee manen: Deimos (‘paniek’) en Phobos (‘angst’), genoemd naar de twee paarden die de strijdwagen van de Griekse oorlogsgod Ares trokken, de tegenhanger van de Romeinse oorlogsgod Mars. Beide manen hebben een oppervlak dat doet denken aan die van heel wat asteroïden in de planetoïdengordel tussen Mars en Jupiter, waardoor veel wetenschappers denken dat ze eigenlijk gevangen asteroïden zijn.

De nieuwe beelden van de Hope-ruimtesonde lijken in een andere richting te wijzen, aldus de wetenschappers die de missie volgen. Ze suggereren dat de samenstelling van de kleine maan Deimos vergelijkbaar is met die van de oppervlakte van de rode planeet en dat ze samen ontstaan zijn, zoals onze aarde en haar maan.

Hope vloog op 10 maart een eerste keer voorbij Deimos en naderde toen tot 100 kilometer van de oppervlakte van de 12,4 kilometer grote maan. Het missieteam gebruikte alle drie de instrumenten aan boord om waarnemingen te doen, van infrarood tot extreem ultraviolet. Het relatief vlakke spectrum deed vermoeden dat het om hetzelfde type materiaal ging als op het oppervlak van Mars en niet om koolstofrijke gesteente dat vaak in asteroïden wordt aangetroffen. Dat laatste zou pieken geven in specifieke golflengten.

{ https://www.hln.be/ }

Meestal zijn de planeten verspreid over de nachtelijke hemel en zichtbaar op verschillende tijdstippen. Maar af en toe staan ze op hetzelfde moment dicht bij elkaar. Ze lijken dan bijna op een rechte lijn te staan, een planetaire uitlijning. In wezen is dit een optische illusie. Alle planeten draaien in (bijna) hetzelfde vlak rond de zon. Hierdoor volgen ze allemaal het jaarlijkse pad dat onze zon aflegt aan de hemel. Die lijn noemt men de ecliptica. In werkelijkheid bevinden de planeten zich in de ruimte absoluut niet dicht bij elkaar. Momenteel staan Jupiter en Mercurius vlak bij elkaar, maar de gemiddelde afstand tussen die twee planeten is 720 miljoen kilometer.

Vanavond kunnen we zo’n planetaire uitlijning waarnemen. Je kan 5 van de 8 planeten van ons zonnestelsel tegelijkertijd zien. Het zijn Jupiter, Mercurius, Venus, Uranus en Mars die op een denkbeeldige lijn staan. Dat roept veel enthousiasme op bij sterrenkijkers wereldwijd, waaronder voormalig Apollo-astronaut Buzz Aldrin. Hij plaatste de volgende tweet in afwachting van onze planetaire buren: “Ik ben altijd op zoek naar geweldige opportuniteiten om naar de sterren te kijken... en dinsdag zou wel eens een avond kunnen zijn om de verrekijker te pakken en een glimp op te vangen van een vrij zeldzame uitlijning van de vijf planeten Mercurius, Jupiter, Venus, Uranus en Mars. Nu maar hopen dat de lucht helder blijft!”

KIJK OOK NEER 

• 5 Planets will be visible in the starry night! When it is and How to watch them?

{ https://www.hln.be/ }

Er komen wel vaker ruimterotsen voorbij, maar volgens NASA is het toch zeldzaam dat een asteroïde van zo’n formaat zo dichtbij komt. Volgens het ruimteagentschap gebeurt dit slechts één keer per tien jaar. Wetenschappers schatten de grootte op een diameter tussen 40 en 90 meter.

De asteroïde die een maand geleden werd ontdekt en bekendstaat als ‘2023 DZ2', zal zaterdag met een snelheid van ongeveer 28.000 kilometer per uur langs de aarde vliegen. Die ontmoeting biedt astronomen de kans om een ruimterots vanop iets meer dan 68.000 km afstand te bestuderen. Op minder dan de helft van de afstand tot de maan zal de asteroïde zichtbaar zijn door verrekijkers en kleine telescopen.

“Er is geen kans dat deze ‘City Killer’ de aarde zal treffen, maar zijn dichte nadering biedt een geweldige kans voor waarnemingen”, zei Richard Moissl van het Europees Ruimteagentschap in een verklaring.

NASA ziet het als een goede oefening voor planeetverdediging. “Het kan ons veel leren over wat we moeten doen bij een gevaarlijke asteroïde in de toekomst”, aldus het ruimteagentschap.

De asteroïde komt pas in 2026 weer onze kant op. Aanvankelijk leek er een kleine kans te bestaan dat hij bij terugkeer de aarde zou raken, maar wetenschappers hebben dat inmiddels uitgesloten.

KIJK NAAR

{ https://www.hln.be/ }

De ster is volop haar buitenste lagen aan het afstoten. WR 124, zoals het hemellichaam wordt genoemd, is dertig keer zo zwaar als onze zon en heeft tot nu toe voor tien zonnen aan materiaal afgestoten. “Aan het einde van hun leven laten sterren hun buitenste materialen en lagen los in de rest van het universum”, zegt NASA-astrofysicus Amber Straughn. Dat stof zorgt voor prachtige roze wolken rond de ster.

De waarneming van de telescoop helpt wetenschappers te begrijpen wat er in de begindagen van ons heelal is gebeurd. Stervende sterren explodeerden toen, waarna zware elementen vrijkwamen die op aarde en in ons eigen lichaam terechtkwamen. “Ik vind dit een van de mooiste concepten in de hele sterrenkunde”, zegt Straughn aan de Amerikaanse nieuwszender ‘CNN’. “Het ijzer in je bloed en het calcium in je botten is letterlijk gesmeed in een ster die miljarden jaren geleden explodeerde. En dat zien we op deze nieuwe foto. Dat stof verspreidt zich in de kosmos en zal uiteindelijk planeten creëren. En zo zijn we hier eigenlijk gekomen.”

Het klinkt als een science-fiction verhaal, maar toch waarschuwen heel wat wetenschappers voor de gevolgen van het vrijkomen van eeuwenoude virussen. De reden waarom dieren en virussen zo goed bewaard blijven in het permafrost is niet alleen omdat het koud is, het is ook een zuurstofvrije omgeving waar het licht niet doordringt. De huidige temperaturen op de Noordpool warmen echter zeer snel op waardoor de bovenste laag permafrost in de regio verzwakt.

“Of een virus in die omstandigheden kan overleven hangt af van hoe goed hij bijvoorbeeld tegen extreme kou kan en hoe lang”, zegt wetenschapsexpert Martijn Peters, “Sommige micro-organismen overleven dit niet, andere wel”. Het pokkenvirus kan bijvoorbeeld bij - 20 °C overleven, maar slechts enkele tientallen jaren en geen eeuwen. “Wat ontdooiende permafrost zou kunnen ontketenen, hangt dus af van hoe weerbaar de virussen zijn. Voor onbekende virussen is dat voorlopig moeilijk in te schatten”, zegt Peters.

Wetenschapper Jean-Michel Claverie heeft al meerdere virusfamilies ontdekt in het permafrost en heeft er twee opnieuw tot leven gewekt. De oudste was bijna 48.500 jaar. Het ging hier om virussen die enkel eencellige organismen kunnen besmetten. “Die vormen voor ons geen gevaar”, zegt expert Martijn Peters, “Maar de kans bestaat natuurlijk dat er zich virussen bevinden in de meer dan 23 miljoen km² oppervlakte aan permafrost die het wel op mensen hebben gemunt”.

Een enkele gram permafrost kan duizenden ‘slapende’ micro-organismen bevatten. Zo hebben wetenschappers bijvoorbeeld al fragmenten aangetroffen van het pokken- en influenzavirus. “Waar men vooral voor vreest, is dat er een nieuw virus zou tevoorschijn komen waar ons lichaam nog niet tegen gewapend is, zoals bijvoorbeeld SARS-CoV 2”, zegt Peters.

“Het feit dat de virussen na zo lange tijd nog steeds besmettelijk zijn, wijst op een mogelijk groter probleem”, zegt Claverie. Hij vreest dat mensen zijn onderzoek beschouwen als een wetenschappelijke curiositeit en het niet zien als een ernstige bedreiging voor de volksgezondheid. “Wij zien deze amoebe-infecterende virussen als voorteken voor alle andere mogelijke virussen die zich in de permafrost zouden kunnen bevinden”, zei Claverie aan CNN. “We zien de sporen van vele, vele andere virussen”, voegde hij eraan toe. “Dus we weten dat ze er zijn. We weten niet zeker of ze nog leven. Maar als de amoebevirussen nog leven, kan het zeker zijn dat andere virussen dieren of mensen kunnen infecteren.”

“Het zijn trouwens niet enkel virussen waarvoor we moeten oppassen, maar ook bacteriën”, zegt Peters. In 2016 was er een uitbraak van Bacillus anthracis in Siberië. Zo’n honderd mensen werden opgenomen in het ziekenhuis en 1 jongetje stierf aan de ziekte. De bacterie was vrijgekomen uit de permafrost en had rendieren besmet. Meer dan 2.000 dieren stierven. Je kan miltvuur/antrax oplopen door het eten van besmet vlees. Meer nog, uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat er ook heel wat resistentie tegen antibiotica aanwezig is onder bacteriën die gevonden worden in permafrost, wat ook problematisch kan zijn.

“In het verleden kwamen nieuwe uitbraken van pathogenen meestal door het ontdekken van nieuw onbekend terrein of te dicht contact tussen mens en dier”, zegt Peters, “Maar nu kijken wetenschappers dus ook naar een derde piste: het verdwijnen van ecologische barrières die ons duizenden of zelfs miljoenen jaren beschermd hebben tegen deze micro-organismen”.

“Naar schatting zou tegen 2.100 bijna alle permafrost verdwenen kunnen zijn door de klimaatverstoring”, laat Peters weten. “De meest impactvolle oplossing is dus het stoppen van de klimaatverstoring en daardoor het massaal ontdooien van de permafrost voorkomen. Dan blijven de micro-organismen zoals v }}irussen mooi op hun plaats zitten”, verduidelijkt Peters.

“Daarnaast kan je natuurlijk ook proberen te voorkomen dat mensen in contact komen met de boosdoeners. Momenteel wonen er slechts ‘enkele miljoenen’ mensen in de permafrostgebieden. Maar als de wereld opwarmt neemt dat aantal misschien wel toe”, vult hij aan. “Tot slot is het ook interessant om meer onderzoek naar de micro-organismen in de permafrost te doen. Hoe meer men weet, hoe beter. Proactief werken is beter dan reactief”, besluit Peters.

KIJK OOK NAAR ALLE GERELATEERDE VIDEO'S, uitgekozen en gepost door peter2011

KIJK.

• Twee heldere lichtpuntjes waren zichtbaar aan de hemel. Dat waren de planeten Venus en Jupiter

{ https://www.hln.be/ }