The purpose of this blog is the creation of an open, international, independent and free forum, where every UFO-researcher can publish the results of his/her research. The languagues, used for this blog, are Dutch, English and French.You can find the articles of a collegue by selecting his category. Each author stays resposable for the continue of his articles. As blogmaster I have the right to refuse an addition or an article, when it attacks other collegues or UFO-groupes.
Druk op onderstaande knop om te reageren in mijn forum
Zoeken in blog
Deze blog is opgedragen aan mijn overleden echtgenote Lucienne.
In 2012 verloor ze haar moedige strijd tegen kanker!
In 2011 startte ik deze blog, omdat ik niet mocht stoppen met mijn UFO-onderzoek.
BEDANKT!!!
Een interessant adres?
UFO'S of UAP'S, ASTRONOMIE, RUIMTEVAART, ARCHEOLOGIE, OUDHEIDKUNDE, SF-SNUFJES EN ANDERE ESOTERISCHE WETENSCHAPPEN - DE ALLERLAATSTE NIEUWTJES
UFO's of UAP'S in België en de rest van de wereld Ontdek de Fascinerende Wereld van UFO's en UAP's: Jouw Bron voor Onthullende Informatie!
Ben jij ook gefascineerd door het onbekende? Wil je meer weten over UFO's en UAP's, niet alleen in België, maar over de hele wereld? Dan ben je op de juiste plek!
België: Het Kloppend Hart van UFO-onderzoek
In België is BUFON (Belgisch UFO-Netwerk) dé autoriteit op het gebied van UFO-onderzoek. Voor betrouwbare en objectieve informatie over deze intrigerende fenomenen, bezoek je zeker onze Facebook-pagina en deze blog. Maar dat is nog niet alles! Ontdek ook het Belgisch UFO-meldpunt en Caelestia, twee organisaties die diepgaand onderzoek verrichten, al zijn ze soms kritisch of sceptisch.
Nederland: Een Schat aan Informatie
Voor onze Nederlandse buren is er de schitterende website www.ufowijzer.nl, beheerd door Paul Harmans. Deze site biedt een schat aan informatie en artikelen die je niet wilt missen!
Internationaal: MUFON - De Wereldwijde Autoriteit
Neem ook een kijkje bij MUFON (Mutual UFO Network Inc.), een gerenommeerde Amerikaanse UFO-vereniging met afdelingen in de VS en wereldwijd. MUFON is toegewijd aan de wetenschappelijke en analytische studie van het UFO-fenomeen, en hun maandelijkse tijdschrift, The MUFON UFO-Journal, is een must-read voor elke UFO-enthousiasteling. Bezoek hun website op www.mufon.com voor meer informatie.
Samenwerking en Toekomstvisie
Sinds 1 februari 2020 is Pieter niet alleen ex-president van BUFON, maar ook de voormalige nationale directeur van MUFON in Vlaanderen en Nederland. Dit creëert een sterke samenwerking met de Franse MUFON Reseau MUFON/EUROP, wat ons in staat stelt om nog meer waardevolle inzichten te delen.
Let op: Nepprofielen en Nieuwe Groeperingen
Pas op voor een nieuwe groepering die zich ook BUFON noemt, maar geen enkele connectie heeft met onze gevestigde organisatie. Hoewel zij de naam geregistreerd hebben, kunnen ze het rijke verleden en de expertise van onze groep niet evenaren. We wensen hen veel succes, maar we blijven de autoriteit in UFO-onderzoek!
Blijf Op De Hoogte!
Wil jij de laatste nieuwtjes over UFO's, ruimtevaart, archeologie, en meer? Volg ons dan en duik samen met ons in de fascinerende wereld van het onbekende! Sluit je aan bij de gemeenschap van nieuwsgierige geesten die net als jij verlangen naar antwoorden en avonturen in de sterren!
Heb je vragen of wil je meer weten? Aarzel dan niet om contact met ons op te nemen! Samen ontrafelen we het mysterie van de lucht en daarbuiten.
03-09-2023
Mens stierf miljoen jaar geleden bijna uit: “Wonder dat we het gehaald hebben”
Mens stierf miljoen jaar geleden bijna uit: “Wonder dat we het gehaald hebben”
Het heeft niet veel gescheeld of er was vandaag geen sprake geweest van de mens. Een nieuwe studie heeft aangetoond dat er tussen 800.000 en 900.000 jaar geleden nog maar een duizendtal van onze menselijke voorouders over waren en dat voor een periode van maar liefst 100.000 jaar. Opmerkelijk: de terugval viel samen met een grote klimaatverandering.
De studie verscheen gisteren in het gerenommeerde wetenschappelijke tijdschrift ‘Science’. Onderzoekers gebruikten een nieuw model om de grootte van menselijke populaties in het verleden te berekenen op basis van het genetisch materiaal van meer dan 3.000 hedendaagse mensen. Ze kwamen tot een opmerkelijke conclusie.
“De resultaten toonden dat onze menselijke voorouders tussen 930.000 en 813.000 jaar geleden een ernstige afname in de populatie zagen, tot nog maar een 1.280 individuen die zich voortplantten. Dat duurde ongeveer 117.000 jaar en bracht onze menselijke voorouders tot op de rand van uitsterven”, staat er te lezen.
Wonder
“Dat is een bijzonder lange periode”, beaamt professor Chris Stringer van het Natural History Museum in London bij de Britse krant ‘The Guardian’. “Het is een wonder dat we het überhaupt gehaald hebben. Voor een populatie van die omvang kan een epidemie of een vulkaanuitbarsting alleen al genoeg zijn om iedereen uit te vagen.”
De afname viel samen met grote veranderingen in het klimaat op aarde. De ijstijden gingen langer duren, de temperatuur van het oppervlaktewater in zeeën en oceanen daalde en e waren mogelijk langere periodes van droogte in Afrika en Eurazië. Er bestaan ook amper fossielen uit deze periode in Afrika en Eurazië.
Volgens professor Giorgio Manzi - antropoloog aan de Universiteit Sapienza in Rome en hoofdonderzoeker van de studie - zou de oorzaak van de populatie-afname ook een lokaal fenomeen kunnen zijn. “Misschien zaten onze menselijke voorouders bijvoorbeeld vast op een plaats in Afrika die omgeven was door woestijn”, zegt hij.
In dergelijke kleine en geïsoleerde populaties kunnen door de existentiële druk echter nieuwe soorten ontstaan, leert de evolutionaire biologie. In dit geval was dat de Homo heidelbergensis, die beschouwd wordt als directe voorouder van zowel de vroege moderne mens, de neanderthaler als de denisovamens.
Na de moeilijke periode van 100.000 jaar steeg het aantal menselijke voorouders opnieuw. Iets wat mogelijk te maken had met de ontdekking van het maken van vuur.
James Webb-ruimtetelescoop maakt beelden van de Ringnevel: verklaren die eindelijk de vorm van de nevel?
De ruimtetelescoop James Webb heeft adembenemende nieuwe beelden gemaakt van de iconische Ringnevel, een van de bekendste planetaire nevels. Wetenschappers, waaronder ook onderzoekers van de Koninklijke Sterrenwacht van België, maakten de beelden openbaar. De beelden gemaakt door de James Webb onthullen nieuwe specifieke kenmerken van de Ringvelen. Een daarvan zou wel eens kunnen verklaren waaraan de bekende nevel zijn vorm dankt.
De Ringnevel ligt ongeveer 2200 lichtjaar van de aarde verwijderd en is een bekend object in het sterrenbeeld Lier. Je kan hem de hele zomer waarnemen met een verrekijker bij een donkere nachthemel op het noordelijk halfrond en een groot deel van het zuidelijk halfrond. Met een kleine telescoop kun je al de karakteristieke donutachtige structuur van gloeiend gas zien waar de Ringnevel zijn naam aan te danken heeft. Het is een planetaire nevel, het overblijfsel van een stervende ster die aan het einde van zijn leven een groot deel van zijn massa uitstoot.
De opvallende structuur en de levendige kleuren van de Ringnevel spreken al lang tot de verbeelding van de mens. Dankzij de James Webb ruimtetelescoop kunnen we nu ook de bekende nevel op een nieuwe manier zien. De ruimtetelescoop maakte de beelden met zijn NIRCam (Near-Infrared Camera) en MIRI (Mid-Infrared Instrument). Ze dienen niet enkel om de Ringnevel te bewonderen maar natuurlijk ook om de complexe processen die de nevel hebben gevormd te bestuderen en te begrijpen. Zo tonen de nieuwe beelden niet alleen details van de uitdijende schil van de nevel, maar ook van het binnenste gebied dat rond de witte dwerg ligt.
Zo zagen wetenschappers dat de “ring” van de nevel uit maar liefst 20.000 afzonderlijke bubbels van waterstof bestaat, elk zo massief als onze planeet. Daarnaast nam men ook zogenaamde polycyclische aromatische koolwaterstoffen (PAK’s) waar, bouwmaterialen die nodig zijn voor de ontwikkeling van ‘leven’. Verwonderlijk, want de onderzoekers hadden niet verwacht dat ze die zouden aantreffen in de Ringnevel.
Op de Webb-beelden zijn ook merkwaardige “spaken” buiten de ring te zien die direct van de centrale ster weg wijzen. Deze spaken zijn prominent aanwezig in het infrarood, maar waren amper zichtbaar op de beelden van de Hubble-ruimtetelescoop. De onderzoekers denken dat deze zijn ontstaan doordat bepaalde moleculen zich kunnen vormen in de schaduwen van de ring. Daar zijn ze afgeschermd voor de directe, intense straling van de hete centrale ster.
Tot slot ontdekkten de onderzoekers in de zwakke halo buiten de ring tien concentrische bogen. Ze denken dat deze bogen wijzen op de aanwezigheid van een begeleidende ster in het systeem. Die ster zou ongeveer net zo ver van de centrale ster afstaat als Pluto van onze zon en verantwoordelijk zijn voor de Ringnevel zijn bekende elliptische vorm (die anders misschien bolvormig zou zijn geweest).
India maakt zich op voor zijn allereerste maanlanding: wat zijn ze van plan met de Chandrayaan 3 missie?
Morgen is het zover. Op woensdag 23 augustus onderneemt de ‘Indian Space Research Organization’ (ISRO) een poging om met de Chandrayaan 3 missie een rover op het maanoppervlak te zetten. Indien succesvol meteen ook de eerste landing op de zuidpool van de maan nadat die van Rusland recent nog mislukte. Spannende tijden voor India en de ruimtevaart. Derde keer, goede keer?
Redactie Wetenschap
Martijn Peters Wetenschapsexpert
Al 47 jaar is er, buiten China, niemand in geslaagd om succesvol op de maan te landen. De laatste geslaagde landing vond plaats in 1976 toen de Russische Luna 24-missie maanstenen terug naar de aarde bracht met een robotachtig ruimtevaartuig. Sinsdien bereikte enkel nog China het maanoppervlak. Het deed dat 3 keer, met onder andere een eerste gecontroleerde landing op de achterkant van de maan. In de afgelopen jaren ondernamen Israëlische en Japanse teams nog een poging, maar zij faalden allemaal tijdens hun afdaling naar het maanoppervlak.
Spannende tijden dus voor de Indiase ruimtevaartorganisatie die morgen een poging onderneemt. Het ruimtevaartuig Chandrayaan 3 maakt zich klaar om woensdag af te dalen naar het maanoppervlak, 4 dagen nadat de Russische Luna 25 lander hier niet in slaagde. Als alles volgens plan verloopt zal Vikram, zo heet de Chandrayaan 3-lander, morgen om 14u34 Belgische tijd zachtjes op het maanoppervlak landen.
Chandrayaan 3 maakte al enkele mooie beelden van het maanoppervlak met de camera van de landingsmodule
Zoals de naam al doet vermoeden, is dit de derde missie in het Indiase ruimtevaartprogramma voor de verkenning van de maan. De vorige mislukte landingspogingen van India, de Chandrayaan 1 en 2 missie, vonden plaats in 2008 en 2019. De kostprijs van de nieuwe Chandrayaan 3-missie die op 14 juli van start ging met de lancering is ongeveer zo’n 80 miljoen euro. Op zich een lage kost voor een onderzoeksmissie, vergelijkbaar met de kosten van een SpaceX Falcon 9-lancering.
Als de Vikram-lander succesvol kan neerdalen op de zuidpool van de maan zal hij de Pragyan lanceren, een kleine rover. De op zonne-energie werkende mobiele robot zal met behulp van wetenschappelijke instrumenten de chemische samenstelling van het maanoppervlak bestuderen. Pragyan zal dit ongeveer een 14-tal dagen doen. Zolang duurt immers een ‘maan-dag’. Daarna gaat de zon onder op de landingsplaats en daalt de temperatuur waardoor de rover niet meer kan werken.
Tijdens de missie zullen ook nog andere wetenschappelijke experimenten uitgevoerd worden zoals het meten van maanbevingen en afstanden op de maan met lasers. De resultaten van deze metingen kunnen bijvoorbeeld helpen bij het bepalen van toekomstige locaties om te landen of een basis te bouwen op de maan. Voor dat laatste is de zuidpool van de maan vooral interessant door de aanwezigheid van kraters die permanent in schaduw gehuld zijn. Van bovenaf is daar namelijk al water in de vorm van ijs waargenomen, wat essentieel is wanneer er een basis gevestigd zou worden. Dit is ook een van de redenen waarom de Artemis III missie van NASA op de zuidpool van de maan wil doen wandelen binnen enkele jaren.
Zal India het vierde land worden dat na de Sovjet-Unie, VS en China op de maan kan landen? En het eerste op de zuidpool? We zullen het morgen weten. Wetenschappers van over de hele wereld hopen alvast op een goede afloop.
Nasa-telescoop ziet object in de vorm van een vraagteken: wat is dit?
Op een van de nieuwste foto’s van de James Webb-ruimtetelescoop van Nasa is een gloeiend vraagteken te zien. Volgens wetenschappers is dat een minder opmerkelijke vondst dan je zou denken, al zijn er nog wel veel vragen onbeantwoord.
Op de foto, die 26 juli werd vrijgegeven, zijn een paar jonge sterren te zien met de naam Herbig-Haro 46/47. De sterren bevinden zich op 1470 lichtjaar afstand in het sterrenbeeld Vela in het Melkwegstelsel. Ze zijn nog steeds actief aan het vormen en draaien nauw om elkaar heen. Het paar werd al vaker geobserveerd, maar de zeer gevoelige Webb-telescoop heeft de meest gedetailleerde afbeelding tot nu toe gemaakt.
Wie de afbeelding goed bekijkt, ziet dat er náást de sterren een mysterieus teken de aandacht trekt. Het lijkt op een kosmisch vraagteken. Wetenschappers weten niet precies waar het object vandaan komt en hoe het in elkaar zit, maar ze hebben wel een paar ideeën op basis van zijn vorm en locatie.
“Je kunt uitsluiten dat het een ster in de Melkweg is”, zegt Matt Caplan, assistent-professor Natuurkunde aan de Illinois State University tegen CNN. “Sterren hebben altijd van die hele grote pieken en dat komt omdat sterren puntvormig zijn.” Met de Webb-telescoop kun je meestal zes of acht ‘stellaire tanden’ zien, als je goed kijkt. Hier is dat niet te zien, zegt Caplan.
Het zou een fusie kunnen zijn van twee sterrenstelsels die waarschijnlijk miljarden lichtjaren van ons verwijderd zijn en dus veel verder weg staan dan Herbig-Haro 46/47, stelt Christopher Britt. Britt is wetenschapper op het gebied van educatie bij het Space Telescope Science Institute, dat de wetenschappelijke activiteiten van de Webb-telescoop beheert.
Kosmische vragen
Er zijn ‘heel veel sterrenstelsels buiten onze eigen Melkweg’, aldus Britt. “Dit lijkt op iets wat vrij vaak voorkomt als sterrenstelsels groeien en evolueren in de loop van de kosmische tijd: namelijk dat ze soms in botsing komen met hun naaste buren. En als dat gebeurt, kunnen ze vervormd raken in allerlei verschillende vormen - waaronder, blijkbaar, een vraagteken.”
Het is vermoedelijk de eerste keer dat dit specifieke object is gezien, zeggen experts, maar dat zo’n vraagteken ontstaat uit het samensmelten van sterrenstelsels is al vaker gebeurd. De ruimte is continu in beweging, legt Caplan uit. ,,De zon beweegt als hij rond het sterrenstelsel draait en het sterrenstelsel, dat uit sterren bestaat, beweegt in welke richting de zwaartekracht het ook trekt.” Over ongeveer 4 miljard jaar zal ons sterrenstelsel ook samensmelten, met het Andromedastelsel, maar de vorm die ‘we’ zullen aannemen is onbekend.
Astronoom David Hefland van de Columbia University noemt het vraagteken ‘heel schattig’, maar heel vreemd is het volgens hem niet. “Je kunt de dubbele punt, puntkomma’s en alle andere leestekens vinden, omdat je tienduizend kleine vlekjes licht hebt in elk beeld dat elk half uur wordt genomen”, zegt hij tegen National Geographic. ,,Al die lichtgevende objecten bij elkaar zorgen steeds weer voor toevallige beelden. Onze hersenen zijn geëvolueerd om daar patronen in te vinden, zoals een vraagteken.”
Baanbrekend onderzoek: Mars had seizoenen, en misschien dus kans op leven
De planeet Mars had miljoenen jaren geleden seizoenen en dus veranderende weersomstandigheden, net als de aarde. Dat betekent niet per se dat er ooit leven mogelijk was, maar de omstandigheden waren wel “gunstig voor de ontwikkeling van leven”, zeggen Franse onderzoekers in het wetenschapsblad ‘Nature’.
De wetenschappers van de universiteiten van Lyon en Toulouse hebben metingen van de Amerikaanse verkenner Curiosity bestudeerd. Dat karretje rijdt sinds 2012 rond op Mars.
De aarde bestaat uit losse platen die constant tegen elkaar schuiven, langs elkaar glijden of van elkaar wegdrijven. Dat merken we in vulkanen en aardbevingen. Het oppervlak verandert daardoor continu. Mars heeft dat niet, op het oppervlak zijn sporen van miljarden jaren oude meren en rivieren te vinden.
In lagen van 3,8 tot 3,6 miljard jaar geleden vond Curiosity zeshoekige zoutafzettingen. Op aarde bestaat dat ook, bijvoorbeeld op zoutvlaktes in Zuid-Amerika. De zeshoeken ontstaan wanneer water verdampt in droge seizoenen. Dat wijst er volgens de onderzoekers op dat Mars vroeger ook natte en droge jaargetijden had. In laboratoriumonderzoek bleek dat de bouwstenen voor leven kunnen ontstaan in zulke omstandigheden.
Sneller om zijn as
Eerder deze week ontdekten wetenschappers dat Mars sneller om zijn as draait. De dagen op de rode planeet worden daardoor steeds een stukje korter. De conclusie van NASA is gebaseerd op informatie van Marslander InSight. Vier jaar lang verzamelde dat ruimtevaartuig gegevens over Mars en stuurde die terug naar aarde. Tot het in december 2022 zijn laatste foto vanaf de planeet stuurde. Het voertuig zat zonder stroom en viel uit. Einde missie.
Door de vele waardevolle teruggestuurde informatie van InSight konden wetenschappers van NASA de rotatiesnelheid van Mars bepalen. Wat blijkt: de planeet draait 4 milliboogseconden per jaar sneller om zijn as. Boogseconden zijn een eenheid om de grootte van een hoek aan te geven: in een hele cirkel van 360 graden zitten ruim 1,2 miljoen boogseconden. Dagen op Mars worden met een fractie van een duizendste van een seconde korter. Een subtiel verschil dus.
Wetenschappers ontdekken gigantische nieuwe walvisvoorouder: “dit was mogelijk het zwaarste dier ooit op aarde”
Wetenschappers hebben een nieuwe voorouder van de walvis ontdekt. Perucetus colossus zwom zo’n 39 miljoen jaar geleden voor de kust van het huidige Peru. Met zijn gewicht van naar schatting 85 à 340 ton steekt hij de blauwe vinvis naar de kroon als zwaarste dier ooit. Die haalt maar 100 à 190 ton. Een van de paleontologen uit het onderzoeksteam is de Belg Olivier Lambert van het Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen (KBIN). Hun unieke ontdekking staat deze week in het toonaangevende tijdschrift Nature.
Paleontoloog Mario Urbina zoekt al decennia naar fossielen in de woestijn langs de zuidelijke kust van Peru. Dertien jaar geleden deed hij een uitzonderlijke ontdekking. Toen de andere teamleden de foto’s zagen, waren ze verbijsterd: de fossielen – die ongeveer 39 miljoen jaar oud zijn – waren immens en hadden een rare vorm. Het team had verschillende opgravingsmissies nodig om het kolossale skelet uit een heuvelflank te graven. Elk van de dertien gefossiliseerde wervels woog over de honderd kilogram en de vier ribben waren zo’n 1,4 meter lang.
Het exemplaar is een nieuwe soort uit de groep van de intussen uitgestorven basilosauriden. Dat zijn de vroegste walvissen die de overgang maakten naar een volledig aquatische levensstijl. Walvissen stammen namelijk af van gehoefde landdieren die terug in zee zijn gaan leven en aanvankelijk nog zowel in het water als op land leefden. Uit de basilosauriden ontstonden later de balein- en tandwalvissen die we vandaag nog kennen.
In de groep van de basilosauriden waren er al soorten bekend met een lichaamslengte tot zo’n 20 meter, maar tot dusver kon geen enkele vroege walvis het zwaarste dier ooit naar de kroon steken: de blauwe vinvis. Die iconische baleinwalvis weegt tot wel 190 ton, zo zwaar als veertig olifanten. Perucetus colossus (‘de kolossale walvis van Peru’), zoals de nieuw beschreven soort werd gedoopt, zou nu de titel van zwaarste dier ooit kunnen overnemen.
Het internationale team van onderzoekers scande het oppervlak van de fossielen om in 3D hun volume te kunnen berekenen. Onderzoekers boorden ook een staal uit verschillende wervels en uit een rib waarmee ze de inwendige structuur van het bot konden analyseren. En ze gebruikten complete skeletten van nauw verwante walvisachtigen om in te schatten hoe zwaar Perucetus woog tijdens zijn leven.
Het 20 meter lange skelet alleen al moet tussen vijf en acht ton hebben gewogen. Dat is twee tot drie keer zwaarder dan het skelet van de 25 meter lange blauwe vinvis die in het Natural History Museum in London hangt. Om het hele lichaamsgewicht van Perucetus te kunnen schatten, gebruikten de onderzoekers de verhouding tussen zacht weefsel en gewicht van het skelet, dat berekend kan worden bij levende zeezoogdieren. Met schattingen tussen 85 ton tot 340 ton valt het gewicht van deze nieuwe soort ofwel binnen het bereik van de blauwe vinvis, ofwel overtreft het dat ruimschoots.
Hoe groter, hoe beter?
Twee aanpassingen van het skelet zijn verantwoordelijk voor het enorme gewicht van Perucetus. Ten eerste de extra aanmaak van bot op het buitenoppervlak van het skelet. Daardoor zien de wervels er opgeblazen uit. En de holtes binnenin blijken opgevuld met bot, wat het skelet extra zwaar maakt.
“Deze aanpassingen zijn geen teken van ziekte”, zegt Olivier Lambert, paleontoloog aan het KBIN en co-auteur van de studie. “We kennen die aanpassingen van veel andere zeezoogdieren – zeekoeien onder meer – en uitgestorven reptielen die in ondiepe kustwateren leven of leefden. Zware botten werken als duikgewichten en helpen de dieren om hun drijfvermogen (hun positie in de waterkolom) en hun trim (de positie van het lijf zelf) te regelen.”
“Een stabiele houding in het water kan handig zijn geweest om boven de zeebodem te zoeken naar schaaldieren, bodemvissen en weekdieren. En zwaar zijn was mogelijk ook een voordeel bij een sterke golfslag aan de kust.” De huidige walvissen, die tot veel grotere dieptes kunnen duiken en ver van de kust leven, hebben een veel lichtere botstructuur.
Tot nu toe zagen paleontologen de evolutionaire verschuiving naar een gigantische omvang, zoals je die vandaag ziet bij baleinwalvissen, als een recent fenomeen, dat zo’n 5 miljoen jaar geleden begon bij filtervoedende walvissen in open zee. “De ontdekking van zo’n reusachtige soort als Perucetus, van wie de zwaarte van de botten enorm was toegenomen, verandert ons begrip van de evolutie van walvissen: al 30 miljoen jaar eerder bereikten ze een gigantisch gewicht in de context van een kustgebied”, aldus Lambert.
Paleontologist Mario Urbina poses for a photo next to the vertebrae of a newly found species named Perucetus colossus, or “the colossal whale from Peru”,during a presentation in Lima, Peru, Wednesday, Aug. 2, 2023.Show less
MARTIN MEJIA, AP
In this 2023 artist illustration by Alberto Gennari, Perucetus colossus is reconstructed in its coastal habitat, with an estimated body length: ~20 meters. Researchers describethe new species named Perucetus colossus, or “the colossal whale from Peru," in the journal Nature on Wednesday, Aug. 2, 2023.Show less
ALBERTO GENNARI, NATURE
In this June 2017, photo provided by Department of Earth Sciences, University of Pisa, a single vertebra collected within a plaster jacked of Perucetus colossusis transported from the site of origin in the Ica desert in Ica Province, southern Peru, to the Museo de Historia Natural, Universidad Nacional Mayor San Marcos, in Lima.Show less
GIOVANNI BIANUCCI/DEPARTMENT OF EARTH SCIENCES, UNIVERSITY OF PISA
In this June 2017, photo provided by Department of Earth Sciences, University of Pisa, disarticulated vertebrae of the skeleton of Perucetus colossus is excavated byEusebio Diaz, from left, Alfredo Martinez and Walter Aguirre, in the Ica Province, southern Peru.Show less
GIOVANNI BIANUCCI/DEPARTMENT OF EARTH SCIENCES, UNIVERSITY OF PISA
Supermassief zwart gat schiet energiestraal richting de Aarde
De NASA heeft een krachtige energiestraal waargenomen die recht op de Aarde is gericht. Volgens het Amerikaanse ruimtevaartagentschap is de straal afkomstig van een supermassief zwart gat genaamd Makarian 421, die vanaf de Aarde gezien in het sterrenstelsel Grote Beer is gelegen. Zorgen hoeven we ons evenwel niet te maken; de kosmische reus ligt op een veilige afstand van zo'n 400 miljoen lichtjaar.
Makarian 421 is een zogeheten ‘blazar’, een supermassief zwart gat dat honderdduizenden tot miljoenen keren zo zwaar is als onze eigen Zon. Een zwart gat is een regio in de ruimte waar de zwaartekracht zó sterk is, dat zelfs het licht niet kan ontsnappen.
Schijf
De onvoorstelbare krachten die zo'n object uitoefent op de hemellichamen en andere materie zijn nabijheid, zorgen voor een gigantische schijf die razendsnel om het zwarte gat draait. Als een zwart gat groot genoeg is, kan een deel van de materie die in het zwarte gat ‘valt’ soms in enorme stralen dodelijke energie worden 'weggeschoten’.
Zulke stralen kunnen soms tot miljoenen lichtjaren als een soort enorme schijnwerpers door het heelal schieten. Een lichtjaar is de afstand die het licht, dat zich met bijna 300.000 kilometer per seconde voortbeweegt, in een jaar aflegt.
Wereldrecord: Siberische worm ontwaakt na 46.000 jaar uit gesmolten permafrost
Wat je noemt een ‘winterslaap’. Een tot nu toe onbekende soort microscopisch kleine worm blijkt volgens een internationaal team van wetenschappers liefst 46.000 jaar te hebben overleefd in de permafrost van Siberië. De worm, een zogeheten nematode of rondworm, lag al die tijd in de fossiele overblijfselen van een eekhoornnestje. De extreem lange levensduur van de worm is een wereldrecord.
De nieuwe soort heet ‘Panagrolaimus kolymaensis’, zo schrijft het wetenschappelijke tijdschrift ‘Scientific American’. Het beestje werd gevonden bij de Kolymarivier in een stuk permafrost, de permanent bevroren bodem in het ijskoude noordoosten van Rusland, dat in 2002 door wetenschappers werd uitgegraven. In 2018 werd de worm voorzichtig ontdooid, waarna het dier ontwaakte. Het was toen echter nog niet bekend tot welke soort de worm behoorde en hoe oud het was.
Nu blijkt dat het om een tot nu toe onbekende soort gaat, en wel een die langer dan welke andere door mensen waargenomen levensvorm heeft kunnen overleven. De onderzoekers maakten hun vondst vrijdag bekend in het wetenschappelijke tijdschrift ‘PLOS Genetics’.
Overleven in extreme omgevingen gedurende lange periodes is een uitdaging waar slechts een handvol organismen toe in staat is
Wetenschappers in tijdschrift ‘PLOS Genetics’
Cryptobiose
“Overleven in extreme omgevingen gedurende lange periodes is een uitdaging waar slechts een handvol organismen toe in staat is,” schreven de wetenschappers in het blad. “Hier tonen we aan dat een bodemnematode ‘Panagrolaimus kolymaensis’ 46.000 jaar lang het leven heeft opgeschort in de Siberische permafrost.”
De rondworm kon zo extreem lang in zulke barre omstandigheden overleven door een proces dat bekend staat als ‘cryptobiose’ , een overlevingsstrategie van minuscuul kleine diertjes, waarbij ze hun stofwisseling en andere biologische processen weten af te zwakken tot ze niet meer waarneembaar zijn. Op die manier kunnen ze extreme omstandigheden als uitdroging, bevriezing en zelfs radioactieve straling in het vacuüm van de ruimte overleven.
Cryptobiose is vooral bekend geworden dankzij waterbeertjes, veelvuldig voorkomende diertjes van een halve millimeter. In 2007 en 2011 bleken waterbeertjes proeven van de Europese en Amerikaanse ruimtevaartagentschappen, die ze blootstelden aan de extreme temperaturen, straling en het bijna-vacuüm in de ruimte, te hebben overleefd.
KIJK OOK. Wetenschappers ontdekten dat de asteroïde die 66 miljoen jaar geleden de dinosauriërs deed uitsterven, een enorme krater sloeg in het noordelijk halfrond. De inslag veroorzaakte grote golfslagen die vissen levend begroeven.
Sturen we roedel robothonden naar Mars? “Beter idee dan alleen rovers”
De mensheid verkent Mars al een tijdje met rovers, robots op wieltjes zeg maar. Wetenschappers van ETH Zurich denken dat het een veel beter idee zou zijn om een roedel robothonden naar de planeet de sturen. Ze experimenteren er zelfs al mee op aarde.
Het team heeft drie ANYmal robots die aan de slag gaan op een stukje gesimuleerde buitenaardse ‘planeet’. Terwijl rovers soms vastzitten met hun wielen of niet voorbij een bepaalde obstructie kunnen zijn de robothonden daar wél toe in staat.
Zo kunnen ze over een grote steen stappen, een rover kan daar tegen rijden en vastzitten. Het team stelt trouwens voor om meteen drie exemplaren te sturen die samenwerken. Ze hebben elk een lidar aan boord - een laserstraal die de omgeving in kaart brengt in 3D - en elk afzonderlijk hun eigen set instrumenten die van elkaar afwijken. Het team spreekt over een ‘verkenner, hybride en een wetenschapper’.
De robots brengen hun omgeving in beeld en kunnen voorheen onbekend terrein verkennen, een groot pluspunt. Ze zouden ook samen met een rover kunnen landen op een planeet en die bijstaan. Dat kan gedeeltelijk autonoom, want hoewel wetenschappers vanop aarde opdrachten kunnen doorsturen zoals specifieke stukjes rots om te inspecteren, kunnen de robots de meeste bewegingen vanzelf uitvoeren zonder tussenkomst.
Wat als de asteroïde ter grootte van flatgebouw wél richting aarde vloog: “We kunnen duwtje geven”
Een asteroïde zo groot als een flatgebouw suisde vorige week vlak langs de aarde. Wat als het projectiel - dat niet werd opgemerkt door ruimtediensten - recht op de planeet was geklapt? Vincent Icke, hoogleraar Sterrenkunde, legt uit wat de gevolgen hadden kunnen zijn.
Het Europese Ruimteagentschap (ESA) houdt normaal gesproken een geruststellend oogje in het zeil wat betreft asteroïden die onze kant opvliegen. Vorige week passeerde er óngezien eentje met een doorsnede van 60 meter - een groot appartementencomplex - op 100.000 kilometer van de aarde.”Dat is héél dichtbij”, benadrukt Vincent Icke, hoogleraar Sterrenkunde aan de Universiteit Leiden. “Als een asteroïde dichterbij komt dan de afstand tot de maan, moeten we opletten. Deze kwam vier keer zo dichtbij.”
Om te weten wat er had kunnen gebeuren als ‘2023-NT1’ wel richting aarde was gevlogen, hoeven we maar naar 2013 te kijken. Toen sloeg een meteoor in vlakbij de Russische stad Tsjeljabinsk in. Icke:”Ze hebben proberen na te gaan hoe groot die asteroïde was voordat die onze dampkring inkwam. Waarschijnlijk had die een diameter van 30 meter. Acht keer minder massa als deze.”
Op filmpjes van de Russische inslag is te zien dat er brokstukken afbreken terwijl de meteoor als een vuurbal door de lucht vloog. Door de enorme explosie en schokgolven versplinterden zo’n beetje alle ruiten in de stad en werden deuren opengeblazen. Meer dan duizend mensen raakten gewond.
De asteroïde van vorige week bleef verborgen in de schittering van de zon. Maar vooral omdat-ie zo klein was. Een flatgebouw klinkt als iets fors, maar dat valt in het niet bij de getallen in de sterrenkunde. “Alles kleiner dan een kilometer stelt niks voor”, vertelt Icke. “De asteroïde was heel klein, ging supersnel en heeft ook nog eens een heel donker oppervlak. Als een zwart krijtbord. Dat is bijna niet te zien.”
Voltreffer in bewoond gebied
Tot zover de bangmakerij, nu de geruststelling. Asteroïden van deze grootte komen, zo schat Icke, eens in de tien jaar in de buurt van de aarde. Volgens ESA treffen ze statistisch gezien eens in de vijftig tot honderd jaar de aarde.”En die bestaat voor twee derde uit water, waar het weinig uitmaakt. De kans op een voltreffer in bewoond gebied is veel kleiner. Maar als die in de buurt van een stad komt, wordt het wel heel onprettig. Dan praat je over duizenden slachtoffers door bijvoorbeeld rondvliegend glas. De kans dat een afgebroken stuk van de meteoor jou raakt, is heel klein, maar wel dodelijk.”
Verzengende hitte, gewelddadige schokgolven en torenhoge tsunami’s: daar praat je pas over als de asteroïden veel groter zijn. Een kilometer of breder. En van de stenen met die grootte hebben we het gros wel in beeld. Als die recht op aarde afkomen, is actie nodig. “Maar je moet ze niet opblazen tot kleine stukjes. Vergelijk het met hagel: daarmee raak je ook meer dan met een een gewone kogel”, zegt Icke. De kunst is het veranderen van de koers, liefst als de asteroïde nog ver van de aarde is verwijderd.
Dat kan door er met een ruimtevaartuig tegenaan te knallen. Of, optie twee, door het inzetten van een stuwraket. “Daarmee kun je de asteroïde als het ware een duwtje geven. Het is heel moeilijk om zo’n raket erop te laten landen, vooral bij zo’n heel kleine als vorige week. Maar we kunnen het wel”, zegt Icke. Om daar als conclusie aan toe te voegen: “Dus er is geen reden om hierover ’s nachts wakker te liggen.”
Niemand zag het aankomen: asteroïde die langs aarde scheerde pas twee dagen later gespot
Een onbekende en letterlijk ongeziene asteroïde passeerde afgelopen donderdag tussen onze aarde en de maan. De ontdekking werd pas twee dagen later gedaan: ‘2023-NT1’, zoals de asteroïde is gedoopt, naderde onze aarde namelijk met de zon in de rug. Daarover schrijven ‘7sur7’ en ‘The Independent’.
De asteroïde, met een diameter van bijna zestig meter, passeerde op 13 juli onze aarde op ongeveer 100.000 kilometer. Dat is een afstand gelijk aan een kwart van de afstand tussen onze planeet en de maan. Maar het object, dat 11.000 kilometer per seconde aflegt, naderde onze planeet met de zon in de rug. “Verborgen in de schittering van onze zon is er een onbekend aantal asteroïden die zich op trajecten bevinden die we niet kunnen volgen”, aldus het Europese ruimteagentschap ESA.
Het zou volgens ESA om tot wel een miljoen asteroïden, met een diameter van 30 tot 100 meter, kunnen gaan. En 98,9 procent daarvan is nog onontdekt, zegt het ruimteagentschap.
ESA heeft dan ook een missie gelanceerd (NEOMIR) om deze “onzichtbare” asteroïden tegen 2030 te kunnen ontdekken. In 2013 sloeg een meteoriet in Tsjeljabinsk, Rusland, in de Oeral. Die asteroïde had een doorsnee van 20 meter. Bij de inslag kwam zo’n 20 tot 30 keer zo veel energie vrij als bij de atoombom van Hiroshima. Bijna duizend mensen raakten gewond. “Niemand zag het aankomen. Statistisch gezien treffen asteroïden van deze omvang eens in de 50 tot 100 jaar de aarde”, benadrukt de ESA.
Gemiddeld treft een asteroïde van een meter doorsnee elke twee weken de aarde. Maar ze richten geen schade aan, omdat ze in de atmosfeer vergaan.
IN BEELD. Met dit bijzondere plaatje viert de James Webb ruimtetelescoop zijn eerste verjaardag
Van onze kosmische achtertuin in het zonnestelsel tot verre sterrenstelsels uit het begin der tijden, NASA’s James Webb Space Telescope (JWST) heeft zijn belofte waargemaakt om het universum als nooit tevoren te onthullen tijdens zijn eerste jaar als werkzame ruimtetelescoop. Om dit te vieren maakte JWST een afbeelding van een stervormingsgebied in het Rho Ophiuchi-wolkencomplex. Al had het evengoed een impressionistisch schilderij kunnen zijn.
Om zijn eerste verjaardag te vieren maakte de James Webb ruimtetelescoop een beeld van het stervormingsgebied dat zich het dichtst bij onze planeet bevindt. Op amper 390 lichtjaren ligt het Rho Ophiuchi-wolkencomplex. Hierdoor kon de ruimtetelescoop een zeer gedetailleerde close-up maken. En dat levert een ongezien en prachtig afbeelding op.
Wat we zien is een gebied met ongeveer 50 jonge sterren. Allemaal met een massa vergelijkbaar met onze zon of zelfs kleiner. De donkere gebieden zijn dikke cocons van stof waarin er zich protosterren vormen, zogenaamde ‘sterren in wording’. In het rood zien we enorme stralen van waterstof. Die vormen zich wanneer een ster voor het eerst door haar geboorteomhulsel van kosmisch stof barst. Een beetje zoals een pasgeborene die voor het eerst haar armen uitstrekt in de wereld. De ster middenin de gele stofwolk lijkt zich een soort van grot te hebben uitgehouwen. S1, zoals de ster heet, is de enige ster in deze afbeelding die zwaarder is dan onze zon. Sommige sterren in de afbeelding vertonen veelbelovende schaduwen. Die wijzen namelijk op protoplanetaire schijven waaruit planeten kunnen geboren worden.
“In slechts één jaar tijd heeft de James Webb Space Telescope de kijk van de mensheid op onze kosmos getransformeerd. Voor het eerst konden we in stofwolken kijken of licht zien uit de verste uithoeken van het universum. Elke nieuwe afbeelding is een nieuwe ontdekking, waardoor wetenschappers over de hele wereld vragen kunnen stellen en beantwoorden waar ze ooit nooit van hadden kunnen dromen”, aldus NASA-beheerder Bill Nelson. Dat bevestigt ook Nicola Fox van NASA’s Science Mission afdeling: “Op zijn eerste verjaardag heeft de James Webb Space Telescope zijn belofte al waargemaakt om het universum te onthullen en de mensheid een adembenemende schat aan beelden en wetenschappelijke data te schenken die tientallen jaren zal meegaan.”
Dat dit internationale samenwerkingsproject al een enorme impact heeft gehad op de wetenschap en ongetwijfeld nog zal hebben staat buiten kijf. “Duizenden ingenieurs, wetenschappers en leiders hebben hun levenspassie in deze missie gestoken, en hun inspanningen zullen ons begrip van de oorsprong van het universum – en onze plaats daarin – blijven verbeteren.” Met de JWST is een nieuw tijdperk van wetenschappelijke ontdekkingen begonnen.
Spitzer's view: The position of the star S1 is marked by a red arrow
James Webb ruimtetelescoop blaast eerste kaarsje uit: zijn mooiste beelden en spectaculairste ontdekkingen
Morgen vieren we de eerste verjaardag van de James Webb ruimtetelescoop. Op 12 juli 2022 toonde Webb zijn eerste afbeeldingen aan de wereld. Het begin van een jaar gevuld met heel wat prachtige beelden en wetenschappelijke ontdekkingen. Van de vroegste sterrenstelsel ooit tot de meest gedetailleerde analyse van een planeet zijn atmosfeer buiten ons zonnestelsel. Hier een overzicht gemaakt door onze redactie zodat je helemaal bij bent of nog eens kan nagenieten.
Martijn Peters
Bron:Eigen berichtgeving
Het was president Joe Biden die de eerste foto van de nieuwe James Webb ruimtetelescoop (JWST) mocht vrijgeven. Op de foto zagen we in kleur duizenden sterrenstelsels die miljarden jaar oud waren. Om dit beeld te maken werd de James Webb gericht op een stukje hemel dat de naam SMACS 0723 draagt. Dit is vanop de zuidelijke hemisfeer van onze planeet (en dus niet vanuit België) te zien in het sterrenbeeld Vliegende Vis of Volans.
Om dit eerste beeld te creëren, verzamelde de Webb-telescoop gedurende 12,5 uur licht van verschillende golflengten. De Hubble had weken de tijd nodig om foto’s te maken van de SMACS 0723-cluster aan sterrenstelsels. De JWST is dan ook honderd keer gevoeliger dan de beroemde ruimtetelescoop.
Niet veel later werden nog 3 andere foto’s vrijgegeven. Het ging om Stephan’s Quintet (een visuele groepering van vijf sterrenstelsels), de ‘zuidelijke Ringnevel’ (de nevel is duizenden jaren geleden uitgestoten door de stervende ster) en de Carinanevel (een kraamkamer voor nieuwe sterren). Daarnaast was er ook nog een spectrum dat liet zien dat er in de atmosfeer van Wasp-96 b water aanwezig was.
Niet veel later ontdekt de JWST voor het eerst dat er CO2 in de atmosfeer van de exoplaneet Wasp-39b zit. Een primeur voor de telescoop. Gasreus WASP-39b draait op 700 lichtjaar afstand van de aarde rond zijn ster. Voor het eerst heeft het observatorium onomstotelijk bewijs geleverd dat er koolstofdioxide (CO2) voorkomt in de atmosfeer van een planeet buiten ons zonnestelsel. Dankzij wetenschappelijke ontdekkingen zoals deze krijgen we een beter zicht op hoe planeten en zonnestelsels zich vormen en hoe uniek wij zijn.
Daarna was het tijd voor de een foto van het Karrenwielstelsel dat zich op zo’n 500 miljoen lichtjaar van de aarde bevindt. Tot nu toe was dit stelsel wat in nevelen gehuld als we met de Hubble keken door de grote hoeveelheden stof. Maar doordat de JWST naar infraroodlicht kijkt kan hij door al dat stof heenkijken waardoor de spaken in het wiel plots zichtbaar worden. Dit trucje past de JWST ook toe voor de Tarantula-nevel. Plots worden duizenden nooit eerder waargenomen sterren zichtbaar.
Maar de JWST is tot nog veel meer in staat. Zo legt de ruimtetelescoop samen met Hubble de DART-missie vast op beeld. De bedoeling van deze missie van de Amerikaanse ruimtevaartorganisatie NASA was om na te gaan of een impact met een stelliet de baan van een asteroïde kan veranderen. De JWST keek hoe de DART-satelliet insloeg op de ruimterots Dimorphos, die zich op dat moment op een afstand van 11 miljoen kilometer van onze aarde bevond. Dimorphos is een “maantje” van de grotere asteroïde Didymos.
De James Webb-telescoop ontdekt in zijn eerste jaar ook een rotsachtige exoplaneet die bijna even groot is als aarde. De planeet, die officieel LHS 475 b wordt genoemd, is bijna even groot als de onze en heeft een diameter van 99 procent van de aarde. Daarmee brengt JWST ons steeds dichter bij een nieuw begrip van aardachtige werelden buiten het zonnestelsel, en dat terwijl de missie nog maar net begonnen is.
KIJK.
Hoe ziet James Webb eruit en hoe werkt hij precies?
En soms kan je ook iets perongeluk ontdekken. Europese astronomen zagen met de James Webb Ruimtetelescoop (JWST) “per toeval” een asteroïde in de asteroïdengordel tussen de planeten Mars en Jupiter. De asteroïde, ongeveer zo groot als het Romeinse Colosseum, is het kleinste object dat tot nu toe met de ruimtetelescoop is waargenomen. De ontdekking vond plaats tijdens het kalibreren van het infrarood-instrument. De ongelooflijke gevoeligheid van de telescoop maakte het mogelijk om dit object van ongeveer 100 meter breed op een afstand van meer dan 100 miljoen kilometer waar te nemen.
Maar voor hetzelfde geld zie je iets wat er eigenlijk niet zou mogen zijn? Zo zag JWST begin dit jaar plots sterrenstelsels die bijna zo groot zijn als onze eigen Melkweg. Op zich niets uitzonderlijk, ware het niet dat niemand ze op die plaats had verwacht. Meer nog, ze konden daar gewoonweg niet zijn. Volgens analyses is het licht van de sterrenstelsels vertrokken toen ze amper 500 tot 700 miljoen jaar oud waren. Het universum stond op dat moment nog in zijn kinderschoenen, net na de oerknal. Dat er toen al sterrenstelsels bestonden is niet verrassend, wel dat ze zo goed ontwikkeld waren. De sterrenstelsels lijken te groot, de sterren te oud. Dat is volledig in strijd met onze bestaande ideeën over hoe het universum er in zijn beginjaren uitzag en evolueerde. Misschien is het dus tijd om de kosmologische theorieën over hoe sterrenstelsels na de oerknal ontstonden te herschrijven?
Al zullen de meeste mensen vooral de prachtige beelden van de ruimtetelescoop zijn eerste jaar onthouden. Neem nu bijvoorbeeld de iconische “Zuilen van de Schepping”, een van de mooiste en bekendste bezienswaadigheden van onze kosmos. Maar evengoed slaagde JWST erin om een prachtig en uitzonderlijk verschijnsel vast te leggen op beeld: een stervende ster (de Wolf-Rayetster) vlak voordat ze explodeert in een supernova.
En je hoeft niet altijd ver te reizen om mooie beelden te zien. Dat bewijst ook de James Webb meerdere keren. Zo maakte de ruimtetelescoop ook beelden van de reuzen uit ons zonnestelsel Jupiter, Uranus, Neptunus en Saturnus.
IN BEELD. Saturnus door de ogen van de James Webb ruimtetelescoop
Vier op een rij! De James Webb ruimtetelescoop heeft nu ook de laatste reus van ons zonnestelsel op beeld vastgelegd. Na Jupiter, Uranus en Neptunus was Saturnus eindelijk aan de beurt. Het resultaat: de planeet met zijn iconische ringen zoals je hem nog nooit gezien hebt.
Martijn Peters
De James Webb ruimtetelescoop maakte dit beeld van de goud glanzende geringde planeet in de duisternis van ons zonnestelsel op 25 juni. In tegenstelling tot andere foto’s van Saturnus lichten de ringen op, maar is de planeet zelf een stuk donkerder en kan je zijn karakteristieke wolkenbanden niet meer zien.
Dit komt omdat de James Webb naar ons universum kijkt in infrarood, een golflengte van het licht die onzichtbaar is voor het menselijk oog. Door op een andere manier naar onze planeten te kijken hopen wetenschappers heel wat nieuwe zaken te ontdekken.
Dat Saturnus zelf zo donker lijkt in infrarood licht komt omdat het methaangas van de planeet bijna al het zonlicht absorbeert dat op de atmosfeer schijnt. De ijzige ringen rond de gasreus blijven dan weer wel helder. Wie even wat aandachtiger kijkt kan trouwens ook enkele manen van Satunus spotten. Links van de planeet zijn 3 manen zichtbaar: Dione, Tethys en Enceladus. Op die laatste werd recent nog fosfor aangetroffen, een stof die essentieel is om leven mogelijk te maken.
Wetenschappers hopen met dit soort beelden nieuwe ringstructuren te identificeren en mogelijk zelfs nieuwe manen te ontdekken rond Saturnus (die er al bijna 150 telt). Het kan ons bijvoorbeeld ook iets bijleren over de seizoensveranderingen op de planeet. Zo is het poolgebied duidelijk minder helder nu het noordelijk halfrond het einde van zijn 7-jarige zomer nadert. Aan de randen van de planeet zie je dan weer een heldere gloed. Dat kan het resultaat zijn van methaan dat fluoresceert, de gloed van triwaterstof of misschien wel beide.
Euclid gelanceerd: de ruimtetelescoop die een van de grootste mysteries van ons universum moet ontrafelen
Vandaag is het zover. Rond 17u Belgische tijd zal ESA haar Euclid ruimtetelescoop lanceren. Euclid gaat een ongekend nauwkeurige atlas van ruimte en tijd maken om te ontdekken waarom het heelal steeds sneller blijft uitdijen. Wetenschappers hopen daarmee nieuw inzicht te krijgen in een van de grootste vraagstukken over ons heelal: wat zijn donkere materie en energie? SpaceX lanceert de telescoop vanuit Florida.
Maarten Muns, Martijn Peters
Bron:Trouw
KIJK.
Bekijk hier de lancering van de Euclid ruimtetelescoop
Ruimtetelescoop Euclid, genoemd naar de oude Griekse wiskundige Euclides, gaat de structuur van het heelal op de allergrootste schaal opmeten. Dat gaat een uiterst gedetailleerde kaart opleveren met 2 miljard sterrenstelsels, een flink deel van het waarneembare heelal. En die kaart vertelt ook nog eens hoe al die sterrenstelsels zich de afgelopen pakweg 10 miljard jaar ontwikkeld hebben.
Wetenschappers hopen hiermee prangende kosmologische kwesties mee te kunnen oplossen. Raadselachtige donkere materie, donkere energie, zwaartekracht en de ontwikkeling van het heelal: het blijft in nevelen gehuld. Dit zijn vijf fundamentele vragen waarmee Euclid op pad gaat.
Ons heelal bestaat uit heel veel sterren en sterrenstelsels, plus nog wat wolken van stof en gas. Toch? Als je dit aan een kosmoloog vraagt, is dit verre van het goede antwoord. Al die sterrenstelsels zijn enkel wat we kunnen zien. Maar dat is nog geen vijf procent van wat er werkelijk moet zijn.
Zeker twintig procent van het heelal moet uit ‘donkere’ materie bestaan. Spul dat we niet kunnen zien maar waarvan we wel de zwaartekracht-effecten kunnen meten. En dan is er nog heel veel donkere energie, een mysterieuze uiteendrijvende kracht die zorgt dat de uitdijing van het heelal steeds sneller gaat. Van allebei hebben wetenschappers geen idee wat het precies is.
Wat is donkere materie?
Op de allergrootste schaal bekeken vormen de sterrenstelsels in ons heelal een soort spinrag, ook wel het kosmische web genoemd. Maar de zwaartekracht van al die sterrenstelsels samen is simpelweg niet voldoende om een dergelijke structuur te kunnen vormen, legt René Laureijs, project scientist van Euclid uit.
Volgens veel wetenschappers moet zich onzichtbare ‘donkere materie’ tussen en rond de sterrenstelsels bevinden. De zwaartekracht ervan is meetbaar, maar waaruit het bestaat is totaal onbekend. Door goed te kijken naar de zwaartekrachteffecten van deze donkere materie gaat Euclid de verdeling ervan in kaart brengen. Dat helpt de vraag te beantwoorden waarvan het is gemaakt.
Wat is donkere energie?
In de jaren twintig van de vorige eeuw ontdekte astronoom Edwin Hubble dat alle sterrenstelsels van ons wegvliegen. Het heelal dijt dus uit, als een ballon die opgeblazen wordt. In de late jaren negentig ontdekten wetenschappers tegen alle verwachtingen in, dat dit opblazen steeds sneller gaat.
De onbekende, uiteendrijvende kracht die hiervoor verantwoordelijk is, noemden ze donkere energie. Waar zwaartekracht aantrekkend werkt, duwt donkere energie alles juist uit elkaar. Dit constante geduw lijkt inherent aan de lege ruimte zelf te zijn. Hoe meer lege ruimte er ontstaat, hoe meer donkere energie er ook komt. En dus wordt alles steeds sneller uit elkaar geduwd.
Op aarde merken we helemaal niets van donkere energie. Ook tussen bijvoorbeeld naburige sterrenstelsels trekt de zwaartekracht nog altijd veel sterker. Alleen op de allergrootste kosmische schaal speelt donkere energie een hoofdrol.
Als donkere energie kan veranderen, dan moeten we de kosmologische theorieën herbekijken
Kan donkere energie veranderen?
Donkere energie zorgt dus dat het heelal steeds sneller uitdijt. Maar dat versnellen begon pas zo’n zes miljard jaar geleden, toen het heelal pakweg half zo oud was als nu. Toen werd donkere energie sterker dan zwaartekracht.
Om meer te begrijpen over deze geheimzinnige energievorm willen wetenschappers onder meer ontdekken of donkere energie constant is of veranderingen ondergaat, vertelt Laureijs. In dat laatste geval moeten namelijk de kosmologische theorieën herbekijken.
Met Euclid kunnen wetenschappers de vorming van de allergrootste kosmische structuren gedurende miljarden jaren bekijken.
Omdat het heelal zo groot is en omdat licht tijd nodig heeft om ons te bereiken, is diep het heelal in kijken ook ver terug in de tijd zien. Euclid gaat terugkijken naar dat moment zes miljard jaar geleden, toen donkere energie zo sterk werd dat het zich met de ontwikkeling van het heelal begon te bemoeien.
Is zwaartekracht wel wat we denken?
De effecten van donkere materie en de vorming van sterrenstelsels in een webachtige structuur heeft allemaal met zwaartekracht te maken. Zwaartekracht begrijpen we vooral dankzij de algemene relativiteitstheorie van Einstein. Maar is deze theorie ook geldig op de allergrootste kosmische schaal? Dat weten kosmologen niet zeker.
Met Euclid kunnen wetenschappers de vorming van de allergrootste kosmische structuren gedurende miljarden jaren bekijken. Mogelijk vinden ze met Euclid aanwijzingen dat de zwaartekracht op kosmische schaal net iets anders werkt dan gedacht. En ook dan moeten de theorieën op de schop.
Grote doorbraak: wetenschappers horen voor het eerst ons universum zoemen. “Ze luisteren met dode sterren naar een kosmische symfonie”
15 jaar … zo lang hebben astronomen erover gedaan om voor het eerst ons universum te horen zoemen. Ze slaagden hierin door grote telescopen en dode sterren te gebruiken. Honderden wetenschappers van over heel de wereld hebben aan deze grote doorbraak meegewerkt. Maar wat hebben de wetenschappers nu precies ontdekt? Hoe hebben ze dat gedaan? En wat betekent dit voor ons? Wetenschapsjournalist Martijn Peters legt het uit.
Wat hebben ze ontdekt?
“De wetenschappers hebben zwaartekrachtgolven ontdekt”, begint Peters. “Om wat specifieker te zijn: ze hebben de echo’s ervan horen zoemen. Een soort achtergrond geluid van ons universum. Zo’n zwaartekrachtsgolf is een rimpel in de ruimtetijd die ontstaat bij enorm energetische en gewelddadige gebeurtenissen in ons heelal. Bijvoorbeeld het botsen van twee zwarte gaten. Je kan die botsing een beetje vergelijken met een steen in een vijver gooien. Die golven reizen dan doorheen ons universum met de snelheid van het licht.”
Albert Einstein voorspelde het bestaan van deze zwaartekrachtsgolven al in 1916, maar het duurde nog bijna 100 jaar voordat wetenschappers ze konden waarnemen en zo hun bestaan bewijzen. “In 2015 namen astronomen voor het eerst zo’n zwaartekrachtgolf waar. Wat is er dan zo nieuw aan deze ontdekking? Wel, dat was toen een zwaartekrachtgolf met een korte golflengte, slechts een paar duizenden kilometers lang. Makkelijker waar te nemen dus. Maar nu hebben ze het gezoem gehoord van zwaartekrachtsgolven die lichtjaren groot zijn, degene met een lange golflengte.”
“Als je weet hoe gigantisch ons universum is, dan kan je jezelf afvragen waarom ons universum niet een constant gezoem is van zwaartekrachtsgolven veroorzaakt door allerlei zaken die erin plaatsvinden. Dat we dit niet kunnen waarnemen komt omdat onze aarde simpelweg te klein is. Je zal die zwaartekrachtgolven die lichtjaren groot zijn niet ontdekken met de instrumenten die we nu hebben.”
En dus kwamen de wetenschappers met een geniaal idee op de proppen. “Ze hebben gebruik gemaakt van dode sterren, pulsars. Dat zijn neutronensterren die razendsnel ronddraaien en daarbij licht uitzenden”, legt Peters uit. “Het zijn als het ware gigantische vuurtorens in onze melkweg waarvan je exact weet wanneer je een lichtflits mag verwachten. Maar wanneer zo’n rimpel in de ruimtetijd tussen ons en de pulsar in komt, dan zorgt dit plots voor een verandering in de tijdsduur van de flitsen.”
De wetenschappers hebben tientallen van die pulsars gebruikt om een gigantische telescoop te bouwen zo groot als onze Melkweg.
De wetenschappers hebben tientallen van die pulsars gebruikt om een gigantische telescoop te bouwen zo groot als onze Melkweg waarmee ze de vingerafdruk van die lange golflengte zwaartekrachtsgolven eindelijk hebben kunnen aantonen. “Fantastisch dat we met onze vindingrijkheid nu met dode sterren naar het symfonisch orkest van ons universum kunnen luisteren.”
Wat betekent dit voor ons?
“Met deze nieuwe ontdekking gaat er weer een hele nieuwe wereld voor ons open. Het geeft ons de opportuniteit om allerlei nieuwe zaken bij te leren over ons universum, zoals bijvoorbeeld over de levensloop van sterrenstelsels zoals onze Melkweg. Zwaartekrachtsgolven met een lange golflengte kunnen door allerhande gebeurtenissen veroorzaakt worden. Van de samensmelting van superzware zwarte gaten tot de snelle uitdijing van de ruimte na de oerknal. In één klap kijken we nu weer totaal anders naar het heelal.”
Virgin Galactic lanceert succesvol eerste commerciële ruimtevlucht met drie passagiers
De eerste commerciële vlucht van Virgin Galactic, een bedrijf dat toeristen naar de ruimte wil sturen, heeft donderdag de ruimte bereikt met drie Italiaanse wetenschappers aan boord. Dat heeft het bedrijf, opgericht door de Britse miljardair Richard Branson, meegedeeld.
Virgin Galactic had tot nu toe alleen de ruimte bereikt met leden van het eigen bedrijf als passagiers. Tijdens de eerste commerciële vlucht waren er vier passagiers aan boord van de ‘VSS Unity’: twee hooggeplaatste officieren van de Italiaanse luchtmacht, een ingenieur van de Italiaanse Nationale Onderzoeksraad en een medewerker van Virgin Galactic. Er zaten ook twee piloten aan het stuur.
De missie, Galactic 01 genaamd, werd donderdag gelanceerd vanop de basis van Spaceport America, in de woestijn van de Amerikaanse staat New Mexico. De Italiaanse wetenschappers verzamelden gegevens voor een dozijn experimenten tijdens de korte vlucht. Tijdens de reis ervaarden de passagiers gedurende een kwartier gewichtloosheid. Daarna daalde het ruimtevaartuig naar benenden om op dezelfde plaats te landen.
De volgende commerciële lancering staat gepland voor begin augustus “met privéastronauten”, laat Virgin Galactic weten. Tickets voor de reis, die ongeveer anderhalf uur duurt, kosten volgens het bedrijf tussen de 250.000 en 450.000 dollar.
Bransons bedrijf is niet het eerste dat privéruimtereizen aanbiedt. Amazon-oprichter Jeff Bezos en zijn bedrijf Blue Origin hebben al verschillende passagiers naar de ruimte gestuurd. Ook het ruimtevaartbedrijf SpaceX van Elon Musk is een concurrent. Musks bedrijf voerde voorlopig twee privémissies naar het internationaal ruimtestation (ISS) uit.
Mars door een UV-bril: nog nooit zag onze rode planeet er zo buitenaards uit
We kennen Mars allemaal als de rode stoffige planeet met zijn witte poolkappen. Maar wat als we hem eens door een andere bril bekijken? Dat is exact wat de Mars Atmosphere and Volatile EvolutioN (MAVEN) ruimtesonde doet. Die bestudeert Mars door ernaar te kijken in ultraviolet. Het resultaat is Mars zoals je hem nooit gezien hebt: extra buitenaards.
De Mars Atmosphere and Volatile EvolutioN (MAVEN) ruimtesonde bevindt zich al sinds september 2014 in een baan rond Mars. Aanvankelijk zou de missieduur van MAVEN twee jaar zijn, maar ondertussen is die voor onbepaalde tijd verlengd omdat hij nog steeds in uitstekende staat verkeert. In de afgelopen negen jaar heeft de sonde al voor heel wat wetenschappelijke resultaten gezorgd.*
Het doel van MAVEN is om inzicht te krijgen in de atmosferische processen die plaatsvinden op Mars. Een van de instrumenten waarmee de ruimtesonde naar de planeet kijkt, maakt gebruik van een golflengte die onzichtbaar is voor het menselijk oog: ultraviolet (UV). Door gebruik te maken van UV kunnen we verschillende gassen zien en hoe die met elkaar reageren.
Hiermee heeft MAVEN bijvoorbeeld al vreemde aurora’s ontdekt die hoog boven Mars dansen in de atmosfeer. Daarnaast zag de ruimtesonde ook een onzichtbare gloed die ’s nachts in de lucht ontstaat door atomen die opnieuw samengaan nadat ze eerder tijdens de dag uit elkaar zijn gesplitst door zonlicht.
Nu heeft NASA nieuwe afbeeldingen vrijgegeven die drie ultraviolette golflengten laten zien, weergegeven als rood, groen en blauw. De twee afbeeldingen werden zes maanden na elkaar gemaakt en laten seizoensveranderingen in de atmosfeer van de planeet zien.
De eerste (zie hierboven), vastgelegd in juli 2022, toont het zuidelijk halfrond in de zomer, rond de tijd van de zomerzonnewende (en winterzonnewende voor het noordelijk halfrond). De atmosfeer lijkt redelijk helder, met wolken die de ravijnen vullen. De omvang van de zuidelijke poolijskap, zichtbaar in spierwit, bevindt zich op een dieptepunt in de zomer. Waterdamp kan je op zeer grote hoogte waarnemen, veroorzaakt door zomerhitte en stofstormen.
Het tweede beeldje maakte MAVEN zes maanden later, in januari 2023. De seizoenen op Mars zijn twee keer zo lang als de seizoenen op aarde, dus dat betekent dat de opname iets na de lente-equinox op het noordelijk halfrond is gemaakt.
Door het veranderen van de seizoenen zie je veel witte wolken rond het noordelijk halfrond en een opeenhoping van ozon die paars schijnt. Dit gas hoopt zich op in de atmosfeer in de koude nachten van de winter en verdwijnt tijdens de lente door te reageren met waterdamp. Die waterdamp is afkomstig van het poolijs dat door opwarming verdwijnt.
De sonde heeft al geweldige dingen bereikt in zijn tijd in een baan om Mars, en wetenschappers hopen dat hij nog lang blijft werken.
Sprookjesachtige lichtende nachtwolken gespot: dit is hoe jij deze zeldzame wolk kan zien
Elk jaar heb je in de periode rond de langste dag - 21 juni - kans om een heel bijzondere wolk te spotten: de lichtende nachtwolk. Dat is een zeldzaam weerfenomeen. Zeker de moeite waard dus om komende maand op een heldere avond even naar boven te kijken, vindt wetenschapsjournalist Martijn Peters. Maar hoe ontstaan ze? En wanneer en waar kijk je het best?
Martijn Peters
Bron:Eigen berichtgeving
De hemel boven Groot-Brittannië werd afgelopen nacht op meerdere plekken weer prachtig gekleurd door oplichtende nachtwolken. En ook in Nederland konden enkele aandachtige hemelkijkers genieten van dit bijzondere natuurverschijnsel. Twitter stond dan ook vol met prachtige plaatjes en video’s. Maar wist je dat je lichtende nachtwolken ook hier bij ons kan zien?
Lichtende nachtwolken zweven heel wat hoger in de atmosfeer dan onze alledaagse ‘normale’ bewolking. Waar lage, middelhoge en hoge wolken zich allemaal onder de 12 kilometer bevinden, zitten lichtende nachtwolken ergens rond de 80 kilometer. Hoog in de mesosfeer dus.
Het is dankzij dit gebrek aan hoogtevrees, dat we af en toe eens kunnen genieten van dit zeldzame schouwspel. Want hoog daarboven is het ijzig koud, tot wel 90 à 145°C onder nul. Daardoor kan er zich ijs vormen rond stofdeeltjes afkomstig van meteorieten en vulkanen. Je kan dus haast van ‘buitenaardse’ wolken spreken. Doordat deze ijsdeeltjes zo hoog rondzweven kunnen zij nog zonlicht weerkaatsen na zonsondergang, wanneer andere lager gelegen wolken hier niet meer toe in staat zijn. Dat is wel enkel het geval van eind mei tot juli, wanneer de zon niet te diep onder horizon zakt. De rest van het jaar blijven ze dus onzichtbaar. Hun schichtig snel bewegende patroon hebben de lichtende nachtwolken dan weer te danken aan de grillige luchtstromen daarboven.
Mooie, lichtende nachtwolken worden tegenwoordig vaker gespot dan pakweg 50 jaar geleden. Maar de reden daarvoor minder positief. Het is immers deels te wijten aan de klimaatverandering. Die zorgt voor meer waterdamp en lagere temperaturen in de hogere atmosfeerlagen. Dat betekent meer ijs, en daardoor meer kans op lichtende nachtwolken.
Vergeet dus niet omhoog te kijken in het eerste uur na zonsondergang. Wie weet spot je ze wel. Al is er geen garantie. Het blijft een zeldzaam en onvoorspelbaar fenomeen. Het ene jaar zijn er geen, het andere jaar verschijnen ze meermaals, soms zelfs enkele keren in dezelfde maand.
Ongeziene hittegolf in de Noord-Atlantische Oceaan baart wetenschappers zorgen
Er worden recordhoge temperaturen gemeten in het noorden van de Atlantische Oceaan. Nog nooit zagen wetenschappers zo hoge oppervlaktetemperaturen, en dat al drie maanden lang. Momenteel is de gemiddelde temperatuur 22,7°C. Dat is maar liefst 0,5°C boven het vorige record uit 2010. Wetenschappers maken zich dan ook ernstig zorgen.
Lander Van Tricht
Het eerste record dit jaar werd gebroken op 5 maart. De gemiddelde temperatuur van de Noord-Atlantische Oceaan steeg toen tot 19,9°C. Sindsdien liggen de temperaturen steevast op recordniveau. Op 11 juni bereikten de temperaturen een voorlopig hoogtepunt van 22,7°C. Het is dan ook niet verwonderlijk dat de wetenschap vol verbazing en ongerust naar deze ontwikkelingen kijkt.
Verschillende factoren spelen een rol in waarom de Noord-Atlantische Oceaan met uitzonderlijk hoge temperaturen kampt. Allereerst zijn de zogenaamde passaatwinden sinds maart zwakker dan normaal. Deze winden waaien vanuit het oosten tot noordoosten en brengen kouder water naar het oppervlak in de oostelijke delen van de Noord-Atlantische Oceaan. Hierdoor koelt het water af. Dat gebeurt nu minder, waardoor de oceaantemperaturen stijgen.
Daarnaast is er in 2023 tot nu toe een gebrek aan Sahara-stof, dat doorgaans een verkoelend effect heeft op het noordelijke deel van de Atlantische Oceaan. Normaal gesproken worden grote wolken van dit stof vanuit de woestijnen van Noord-Afrika over de oceaan geblazen, maar dit jaar is de concentratie opvallend laag, zelfs op recordniveaus voor juni. Onderzoek heeft aangetoond dat het stof een aanzienlijke verkoeling veroorzaakt, vooral rond deze tijd van het jaar.
Een wereldwijde stijging is aan de gang
De ongewone temperaturen in de Atlantische Oceaan maken deel uit van een patroon van bovengemiddelde oppervlaktetemperaturen in alle oceanen wereldwijd. Momenteel bedraagt de gemiddelde oppervlaktetemperatuur wereldwijd 20,9°C. Dat is minder hoog dan de 21,1°C van 1 april, maar nog steeds 0,2°C hoger dan het vorige record uit 2022.
Deze ongeziene temperaturen zijn het resultaat van een combinatie van factoren die verband houden met El Niño en de buitengewoon hoge temperaturen in de Noord-Atlantische Oceaan. Naast deze factoren draagt klimaatverandering bij aan de langdurige opwarming van het zeewater. Ook hebben nieuwe scheepvaartregels de uitstoot van zwavel drastisch verminderd, waardoor het verkoelende effect van sulfaataerosolen afneemt.
Wat zijn de gevolgen van deze hittegolf in onze oceanen en zal dit aanhouden?
Het hoge temperatuurniveau in de Noord-Atlantische Oceaan heeft een belangrijke gevolg voor subtropische stormen. Warmere oceanen leveren meer energie voor tropische systemen en kunnen sterkere stormen veroorzaken als andere factoren dat toelaten. Eerdere jaren met een warm oostelijk Atlantisch gebied (2010, 2017, 2020…) vertoonden bijvoorbeeld zeer actieve orkaanseizoenen. Al zal dit niet noodzakelijk nu het geval zijn dankzij een sterke El Niño. Historisch gezien verlaagt dit weerfenomeen net de kans op zware orkaanseizoenen in de Atlantische Oceaan.
Dit betekent dat er waarschijnlijk minder tropische stormen zullen zijn en zwakkere systemen. Hoewel de Atlantische Oceaan recordwarmte ervaart, voorspellen experts van instellingen zoals NOAA, dat dit jaar daardoor eerder gemiddeld zal zijn. Er is echter meer onzekerheid in de voorspellingen voor dit jaar.
De weermodellen suggereren dat de atmosferische respons op de ontwikkelende El Niño in het oosten van de Stille Oceaan zich begint te vormen. Hierdoor krijgen we misschien opnieuw een meer gebruikelijke luchtdrukverdeling en positie van de subtropische straalstroom. Dit kan op zijn beurt leiden tot een afname van de afwijkingen in de zeewatertemperaturen in de Noord-Atlantische Oceaan. Al blijft het voorlopig afwachten. Wetenschappers houden dit in ieder geval nauwlettend in de gaten.
Beste bezoeker, Heb je zelf al ooit een vreemde waarneming gedaan, laat dit dan even weten via email aan Frederick Delaere opwww.ufomeldpunt.be. Deze onderzoekers behandelen jouw melding in volledige anonimiteit en met alle respect voor jouw privacy. Ze zijn kritisch, objectief maar open minded aangelegd en zullen jou steeds een verklaring geven voor jouw waarneming! DUS AARZEL NIET, ALS JE EEN ANTWOORD OP JOUW VRAGEN WENST, CONTACTEER FREDERICK. BIJ VOORBAAT DANK...
Druk op onderstaande knop om je bestand , jouw artikel naar mij te verzenden. INDIEN HET DE MOEITE WAARD IS, PLAATS IK HET OP DE BLOG ONDER DIVERSEN MET JOUW NAAM...
Druk op onderstaande knop om een berichtje achter te laten in mijn gastenboek
Alvast bedankt voor al jouw bezoekjes en jouw reacties. Nog een prettige dag verder!!!
Over mijzelf
Ik ben Pieter, en gebruik soms ook wel de schuilnaam Peter2011.
Ik ben een man en woon in Linter (België) en mijn beroep is Ik ben op rust..
Ik ben geboren op 18/10/1950 en ben nu dus 74 jaar jong.
Mijn hobby's zijn: Ufologie en andere esoterische onderwerpen.
Op deze blog vind je onder artikels, werk van mezelf. Mijn dank gaat ook naar André, Ingrid, Oliver, Paul, Vincent, Georges Filer en MUFON voor de bijdragen voor de verschillende categorieën...
Veel leesplezier en geef je mening over deze blog.
