Luxor was in de oudheid gekend als Thebe en was de belangrijkste stad van Opper-Egypte. Volgens het ministerie is nu “een volledige residentiële stad” uit de tweede en derde eeuw ontdekt “op de oostelijke oever van de Nijl, in de buurt van de Luxortempel”.

Eerder werden ook al metaalateliers met tal van werktuigen en Romeinse koperen en bronzen munten opgegraven, zegt Mostafa Waziri (het hoofd van de Egyptische Raad voor Oudheden; nvdr) “En de opgravingen gaan door.”

De Marsjeep rolde op 22 mei 2021 van het landingsplatform op de rode planeet. China was hiermee het eerste land dat erin slaagde om, in zijn allereerste Marsmissie, in een baan rond Mars te komen, er te landen en een landvoertuig te ontplooien.

Maar nu wordt gevreesd dat Zhurong de zware zandstormen niet heeft overleefd, omdat er te veel zand op de zonnezeilen terecht is gekomen. “Het zou niet verrassend zijn als de rover niet uit zijn slaapstand geraakt. Hij werkt namelijk op zonne-energie, en er is een lange geschiedenis van landers en rovers op Mars die op zonne-energie werken en geen energie meer hadden”, legt David Flannery, van de Queensland University of Technology, uit aan het vakblad Nature. Flannery maakt deel uit van het team achter de Amerikaanse Marsjeep Perseverance.

Andere experten blijven optimistisch en verwachten dat de temperaturen toch nog stijgen en de zonnecellen zo alsnog genoeg zon zouden kunnen opnemen. “Het is te vroeg om nu al te zeggen dat er iets niet werkt”, aldus Baptiste Chide, wetenschapper bij het Los Alamos National Laboratory. Ook hij werkt mee aan Perseverance.

Dat het Chinese ruimtevaartprogramma zich niet uitspreekt, is echter “merkwaardig”, zegt een medewerker van het Zhurong-team, die anoniem wil blijven.

Nu al geldt de Chinese missie als een succes, aangezien alle geplande projecten zijn uitgevoerd. De rover reed bijna 2 km over het Marsoppervlak en verzamelde vele wetenschappelijke bevindingen, vond sporen van vroegere waterafzettingen en was al drie maanden langer in werking dan gepland.

China is het derde land dat erin slaagt een ruimtetuig gecontroleerd te laten landen op de Rode Planeet. Dat lukte eerder alleen de Sovjet-Unie en de Verenigde Staten. Enkel de Amerikanen slaagden er ook al in om een voertuigje rond te laten rijden op Mars.

De Roc heeft een spanwijdte van 117,3 meter, dat is breder dan een voetbalveld. Onder die gigantische vleugels zijn twee vliegtuigen parallel naast elkaar gemonteerd, waardoor het gevaarte lijkt op een catamaran.

Het grootste deel van de carrosserie is van carbon. Het tuig wordt aangedreven door zes motoren van een Boeing 747. Ook de cockpit van het luchtschip - die zich in één van de twee cabines bevindt - is gerecycleerd uit oude Boeing 747's. In het dashboard zitten zelfs nog analoge controle- en besturingsdisplays. Kortom: het is niet de NASA die dit toestel heeft ontworpen, het zijn echte ‘space cowboys’.

Het ruimtevaartbedrijf StratoLaunch was een project van Paul Allen, de medeoprichter van Microsoft die zijn hele leven bezeten was van ruimtevaart. Zo bezeten dat hij er in 1981 - toen hij en Bill Gates volop het besturingssysteem voor de eerste IBM-computer aan het ontwikkelen waren - zomaar een tijdje tussenuit kneep om in Florida de lancering van de eerste Space Shuttle bij te wonen. Gates kon er niet mee lachen.

Jaren later leerde Allen een revolutionaire vliegtuigbouwer kennen. Bert Rutan, een Elvis-fan met grote bakkebaarden die de vreemdste toestellen ontwierp en ook de lucht in kreeg. De Roc was een idee van Rutan, het geld kwam van Allen. Allen heeft de eerste vlucht helaas niet mogen meemaken, hij overleed ruim vier jaar geleden.

De Roc kan tien kilometer hoog vliegen en daar een raket droppen die zichzelf vervolgens het heelal in schiet. Het is in principe een eenvoudigere en ook goedkopere manier om ruimtetuigen te lanceren, maar de concurrentie met SpaceX (Elon Musk) en Blue Origin (Jeff Bezos) is uiteraard niet min.

Toch komt de grote droom steeds dichterbij. Voor de tweede keer werd nu een proeflancering van een onbemand hypersonisch onderzoeksvliegtuig getest. In de eerste helft van dit jaar nog zou een echte lancering moeten plaatsvinden.

Als een meteoriet op Belgische bodem valt, is het per definitie zoeken naar een speld in een hooiberg. Op het witte oppervlak van Antarctica wordt zo’n expeditie echter plots kinderspel. Vandaar dat er nu al verschillende jaren door wetenschappelijke teams een ‘meteorietenjacht’ gehouden wordt.

“Er zijn plaatsen op Antarctica waar de beweging van het ijs en erosie zorgen voor een hogere concentratie aan meteorieten”, legt Debaille uit. Op basis van satellietbeelden en GPS-coördinaten werd vooraf bepaald waar de hoogste slaagkansen lagen. Het team kon daarbij ook gebruikmaken van de ervaring van Alain Hubert. De poolreiziger kent de regio goed en stippelde het beste traject uit.

Debaille en co kampeerden bij -10°C, legden tientallen kilometers af over sastrugis (door de wind verharde sneeuwduinen; nvdr) en leefden op het geluid van sneeuwscooters. “In het laatste uur van onze expeditie vonden we die meteoriet van 7,6 kilo. Een prachtige kers op de taart”, jubelt Debaille.

“Het object is afkomstig van de asteroïdengordel en plofte waarschijnlijk enkele tienduizenden jaren geleden neer in het Antarctische blauwe ijs”, vult VUB-onderzoeker Ryoga Maeda aan. Volgens hem gaat het om een ‘gewone chondriet’, de meteoriet bevat veel metaal.

De verzamelde meteorieten moeten nu onder gecontroleerde omstandigheden in het laboratorium van het Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen ontdooien. “Daarna worden ze geanalyseerd op hun chemische samenstelling en worden ze ter beschikking gesteld van de wetenschappelijke gemeenschap voor verder onderzoek”, aldus Maeda.

In 2012 vonden landgenoten al eens een meteoriet van 18 kilogram. Die kolos staat nu tentoongesteld in het Museum voor Natuurwetenschappen in Brussel. Meteorieten geven een dieper inzicht op het ontstaan ​​en de ontwikkeling van ons zonnestelsel.

Waziri meldt dat een groep Egyptische en Britse archeologen de fascinerende ontdekking heeft gedaan. De koninklijke tombe werd opgegraven aan de westelijke oever van de Nijl in de stad Luxor, ongeveer 650 kilometer ten zuiden van de Egyptische hoofdstad Caïro.

De tombe is wel in slechte staat, klinkt het. Zo zijn verschillende constructies en inscripties vernietigd “als gevolg van overstromingen die in de oudheid plaatsvonden en de grafkamers vulden met zand en water”, zo werd de Egyptische archeoloog Mohsen Kamel in de verklaring geciteerd.

Egypte heeft de afgelopen maanden verschillende belangrijke ontdekkingen gedaan, vooral in de necropolis van Saqqara, ten zuiden van Caïro. Op die manier probeert het land zijn toeristische sector nieuw leven in te blazen. Zo werd het toerisme in Egypte, waar momenteel een economische crisis aan de gang is, zwaar getroffen door de coronapandemie.

“Het staat buiten kijf dat de planeet bestaat. De nieuwe gegevens van Webb bevestigen dit”, zegt Jacob Lustig-Yaeger, die aan de leiding van het onderzoeksteam van het Applied Physics Laboratory van de Johns Hopkins-universiteit staat. “Het feit dat het ook een kleine, rotsachtige planeet is, is indrukwekkend voor het observatorium”, voegt Kevin Stevenson, medeleider van het team, eraan toe.

“Deze eerste waarnemingsresultaten van een rotsachtige planeet ter grootte van de aarde openen de deur voor vele toekomstige mogelijkheden om de atmosfeer van rotsachtige planeten met Webb te bestuderen”, zegt Mark Clampin, directeur van de afdeling Astrofysica op het NASA-hoofdkwartier in Washington. “Webb brengt ons steeds dichter bij een nieuw begrip van aardachtige werelden buiten het zonnestelsel, en de missie is nog maar net begonnen.”

Van alle telescopen die momenteel in gebruik zijn, is enkel Webb in staat om de atmosferen van exoplaneten ter grootte van de aarde te herkennen. Voorlopig is het echter nog onduidelijk of planeet LHS 475 b een atmosfeer heeft. “Er zijn enkele atmosferen van het aardse type die we kunnen uitsluiten”, licht Lustig-Yaeger toe. “Ze kan geen dikke, door methaan gedomineerde atmosfeer hebben, zoals die van Saturnus’ maan Titan.”

Een zuivere CO2-atmosfeer is veel compacter, dus het wordt zeer moeilijk om dat te detecteren, aldus Lustig-Yeager. Het team moet nog preciezere metingen verrichten om een zuivere kooldioxide-atmosfeer te kunnen onderscheiden van helemaal geen atmosfeer. Deze zomer krijgen de onderzoekers aanvullende gegevens van verdere waarnemingen.

Webb onthulde ook dat de planeet een paar honderd graden warmer is dan de aarde. Als er wolken worden gedetecteerd, zou dat betekenen dat de planeet meer lijkt op Venus, die een CO2-atmosfeer heeft en voortdurend in een dikke wolk is gehuld.

De exoplaneet is slechts 41 lichtjaar van ons verwijderd en ligt in het sterrenbeeld Octant. LHS 475 b legt in slechts twee dagen een baan rond haar ster af. De exoplaneet staat dichter bij haar ster dan eender welke andere planeet in het zonnestelsel, maar de temperatuur van de rode dwergster is minder dan de helft dan die van de zon.

We kennen opaal vooral als edelsteen. Het wordt gevormd door silicarijk gesteente dat in aanraking komt met water. De oplossing nestelt zich in de scheuren van het gesteente en verhardt na verloop van tijd. Opaal is vooral terug te vinden in Ethiopië en Australië, maar dus ook op Mars. Tot die conclusie komen onderzoekers van de Arizona State University. Zij hebben monsters van gesteenten, verzameld door Curiosity uit onder meer de Galekrater, geanalyseerd met nieuwe technieken. Het gesteente bleek vooral uit silica en water te bevatten, de belangrijkste bestanddelen van opaal. Opaal heeft een waterpercentage tot 20 procent.

Het is niet de eerste keer dat opaalachtig materiaal is aangetroffen op Mars, dat gebeurde acht jaar geleden ook al. Maar het blijkt nu toch veel wijder verspreid te zijn op de rode planeet dan tot nu toe gedacht.

De ontdekking suggereert dan ook dat er veel recenter dan men vermoedde water aanwezig was op Mars. De bodem van Mars droogde lang geleden op waardoor microben er niet meer konden overleven. Maar onder het Marsoppervlak zou leven misschien veel langer mogelijk zijn geweest. Wat goed nieuws is voor Curiosity’s opvolger Perseverance, de rover die momenteel op zoek is naar tekenen van leven in de Jezerokrater, een site die ook veel opaalachtig materiaal bevat.

Een andere implicatie is dat het opaal een nuttige waterbron zou kunnen zijn voor toekomstige menselijke bezoekers. Het water zou uit het materiaal kunnen vrijkomen als het wordt vermalen en verwarmd.

In de studie, die gepubliceerd werd op het wetenschappelijke platform ‘arXiv’, beweren onderzoekers dat buitenaardse wezens enkel geïnteresseerd zijn in de meest technologisch geavanceerde planeten. Onze aarde hoort daar jammer genoeg niet bij. De mensheid mag dan wel biologisch ver geëvolueerd zijn, onze technologie staat daarentegen nog niet op punt, benadrukt Amri Wandel, hoofdonderzoeker en astrofysicus aan de Hebreeuwse Universiteit van Jeruzalem.

Wij sturen op aarde nog maar sinds de jaren 30 signalen in de vorm van radiogolven uit die vanuit de ruimte kunnen worden opgevangen. Buitenaardse wezens hebben dus nog niet de kans gehad om de boodschappen te ontvangen, laat staan om erop te reageren. De signalen hebben tot nu toe naar schatting 15.000 sterren en hun omringende planeten bereikt, maar dat is slechts een fractie van de 400 miljard sterren in de Melkweg. Alleen sterren binnen een straal van 50 lichtjaar (één lichtjaar is ongeveer 9,5 biljoen kilometer, red.) hebben met andere woorden al de tijd gehad om een signaal terug te sturen, legt Wandel uit.

De studie suggereert dus dat er zich binnen 50 lichtjaar van onze planeet geen intelligente beschavingen bevinden. Maar verder in de ruimte kan dat uiteraard wel het geval zijn, klinkt het.

Bovendien werden de allereerste radiosignalen niet doelbewust de kosmos ingestuurd, waardoor ze allemaal door elkaar zouden zijn gelopen zodra ze de ruimte bereikten. Daarom konden aliens ze niet van elkaar onderscheiden. Pas in 1974 werd vanuit Puerto Rico bewust geprobeerd om in contact te komen met buitenaards leven. Met de Arecibo-telescoop werd toen de allereerste doelbewuste menselijke boodschap naar – hypothetische – aliens uitgezonden.

Een groep internationale wetenschappers vindt dat het stilaan tijd is voor een nieuwe boodschap en heeft om die reden het ‘Beacon in the Galaxy’ (BITG)-project opgestart. De experten hebben reeds een boodschap voorgesteld die als doel heeft om een universeel middel voor de communicatie met buitenaardse wezens tot stand te brengen. De radioboodschap zal onder meer een diagram van het mannelijke en vrouwelijke lichaam bevatten.

Hoe meer signalen onze aarde uitstuurt, hoe groter de kans uiteraard is dat aliens er uiteindelijk naar zullen luisteren, besluit Wandel.

KIJK OOK.

Snel uitgelegd: is er intelligent buitenaards leven?

De bodemmonsters van Mars die de robot Perseverance sprokkelt, worden in titaniumbuisjes verzameld. De buisjes zijn slechts enkele centimeters groot en lijken opvallend veel op de lichtzwaarden uit de ‘Star Wars’-films.

“Ik schep niet graag op, maar dit is een behoorlijk memorabel moment”, zo staat te lezen op het Twitterprofiel van de Marsrobot. “Door dit staaltje op de grond te laten vallen, ben ik officieel begonnen met het opzij leggen van staaltjes die de Mars Sample Return (een tweede missie die de stalen terug naar de aarde moet brengen, red.) op een dag naar de aarde zou kunnen brengen.”

De Perseverance - Engels voor ‘doorzettingsvermogen’ - werd ontworpen om de Jezero-krater op Mars te onderzoeken. Hij moet er gedurende twaalf jaar bodemstalen verzamelen. Zodra zijn missie erop zit mag Perseverance op de rode planeet genieten van zijn oude dag. Hij zal immers nooit meer terugkeren naar onze planee

KIJK.

{ https://www.hln.be/ }

De Universiteit van Alberta, Canada, ontving monsters van de El Ali meteoriet om die te kunnen classificeren. Chris Herd, curator van de meteorietencollectie van de universiteit merkte tijdens zijn onderzoek iets merkwaardig op. Enkele stukken van de ruimtesteen waren niet identificeerbaar met een microscoop.

Met hulp van Andrew Locok, het hoofd van het electron microprobe laboratorium van de universiteit, begon hij aan de beschrijving van de nieuwe mineralen. “Wanneer je een nieuw mineraal vindt, betekent dit dat de feitelijke geologische omstandigheden, de chemie van het gesteente, anders was dan wat eerder is gevonden”, zei Herd. “Dat maakt het spannend. In deze specifieke meteoriet zitten twee officieel beschreven mineralen die nieuw zijn voor de wetenschap.”

De snelle identificatie was mogelijk omdat soortgelijke mineralen al eerder synthetisch waren gemaakt, en Locock kon de samenstelling van de nieuw ontdekte mineralen matchen met hun door mensen gemaakte tegenhangers, aldus een bericht van de Universiteit van Alberta.

De wetenschappers hebben ook meteen namen gegeven aan hun ontdekkingen. De eerste nieuwe mineraal, ‘elaliiet’, kreeg uiteindelijk een naam geïnspireerd op de naam van de meteoriet zelf. De tweede werd vernoemd naar Lindy Elkins-Tanton, onder andere hoofdonderzoeker van NASA’s komende Psyche-missie, en kreeg de naam ‘elkinstantoniet’.

“Lindy heeft veel werk verricht aan de vorming van de kernen van planeten, hoe deze ijzernikkelkernen zich vormen, en de dichtstbijzijnde analogie die wij hebben zijn ijzermeteorieten”, vertelt Herd. “Het was logisch om een mineraal naar haar te noemen en haar bijdragen aan de wetenschap te erkennen.”

Afgelopen november werden de nieuwe mineralen officieel goedgekeurd door de International Mineralogical Association. Dat “geeft aan dat het werk robuust is”, klinkt het bij Olivier Tschauner, mineraloog en onderzoeksprofessor van de afdeling geowetenschappen van de Universiteit van Nevada, in de Amerikaanse staat Las Vegas.

Allebei de nieuwe mineralen zijn fosfaten van ijzer, aldus Tschauner. Een fosfaat is een zuurrest van een fosforzuur. “Fosfaten in ijzermeteorieten zijn secundaire producten: Ze worden gevormd door oxidatie van fosfiden ... die zeldzame primaire componenten van ijzermeteorieten zijn”, legt Tschauner uit. “De twee nieuwe fosfaten vertellen ons dus over oxidatieprocessen die in het meteorietmateriaal hebben plaatsgevonden. Het valt nog te bezien of de oxidatie plaatsvond in de ruimte of op aarde, na de val, maar voor zover ik weet zijn veel van deze meteorietfosfaten in de ruimte gevormd. In beide gevallen is water waarschijnlijk het reagens dat de oxidatie veroorzaakte.”

Nieuw ontdekte mineralen kunnen boeiende gevolgen hebben voor onze toekomst, voegt Herd nog toe. “Wanneer er een nieuw materiaal bekend is, zijn materiaalwetenschappers ook geïnteresseerd vanwege de mogelijke toepassingen in een breed scala van dingen in de samenleving.”

KIJK OOK.

• Hoe ontstaan meteorieten? En hoeveel zijn ze waard?

Víctor Díaz Núñez de Arenas, auteur van de studie en onderzoeker aan de universiteit van Madrid, vertelt aan CNN dat de guitige opschriften hen deed twijfelen of het een religieus voorwerp was. Veel van deze voorwerpen werden ook gevonden in huizen en andere sites die niets met religie te maken hadden.

De onderzoekers vergeleken honderd van deze voorwerpen met tekeningen van uilen die door kinderen tussen 4 en 13 jaar oud werden getekend op een lagere school in Spanje. De kinderen kregen als opdracht van hun leerkracht om een uil te tekenen in minder dan 20 minuten. “De gelijkenissen tussen deze tekeningen en de platen waren zeer opvallend”, zegt Díaz Núñez de Arenas. “Hoe kinderen toen een uil zagen, is bijna identiek aan hoe kinderen nu een uil voor ogen zien.”

“Het is onmogelijk om te weten te komen hoe kinderen 5.000 jaar geleden exact met dit speelgoed speelden, maar het werd wel duidelijk dat kinderen de uil konden versieren met veren bovenaan het plakkaat”, zegt Díaz Núñez de Arenas aan CNN. Het graveren van de uil was ook leerrijk, want zo leerden ze verschillende technieken aan voor het bewerken van stenen. Dit zou later van pas komen om messen, pijlpunten en andere objecten uit steen te maken.

Archeologe Brenna Hassett, onderzoeker aan het University College in London, die niet deelnam aan de studie, was het ermee eens dat veel voorwerpen uit de oudheid meerdere doelen en toepassingen kunnen hebben. Zij zegt dat er niet genoeg bekend is over hoe kinderen in de prehistorie speelden, en dat het een relatief onderbestudeerd gebied blijft. “We moeten niet vergeten dat veel dingen gemaakt zijn van vergankelijke materialen - zoals touw, bont en hout - dus dat is een van de redenen waarom het zo zeldzaam is om iets te vinden dat onmiskenbaar ‘speelgoed’ is”, zegt Hassett in een interview met CNN.

De platen zijn echter niet het oudste bekende speelgoed in het archeologische archief. Díaz Núñez de Arenas zegt dat er dierfiguren zijn gevonden in kindergraven in Siberië, van ongeveer 20.000 jaar oud, die mogelijk als speelgoed werden gebruikt. Daarnaast zegt Hassett dat er draaiplaatjes werden gevonden in Franse grotten van ongeveer 36.000 jaar geleden. Ook die kunnen volgens haar als speelgoed worden beschouwd.

Op 11 februari spotte de telescoop van de Zwicky Transient Facility in Californië een atypische, heldere flits in de lucht. De lichtflits, AT 2022cmc genaamd, was anders dan die astronomen doorgaans waarnemen. Het licht leek zelfs sterker dan 1.000 biljoen zonnen samen en kwam van 8,5 miljard lichtjaar ver. Getallen die écht doen duizelen en voor ons brein eigenlijk niet te vatten zijn.

Toch een poging. Een lichtjaar is de afstand die het licht in een jaar aflegt. Als je weet dat licht met ruim een miljard kilometer per uur reist, dan weet je ook dat een afstand van 8,5 miljard lichtjaar énorm ver weg is van onze aarde, meer dan halfweg het universum. En die duizendbiljoen, dat is dan weer een ‘1' met vijftien nullen. Héél veel zonnen dus.

Astronomen van over de hele wereld waren gefascineerd en er werden nog zo’n twintig andere telescopen ingezet. Het onderzoek naar de spectaculaire ontdekking leidde tot twee artikels die deze week gelijktijdig verschenen in de wetenschappelijke tijdschriften Nature en Nature Astronomy. Hun conclusie is dat het opgepikte signaal voortkwam uit een unieke, extreme “getijdenverstoring” (TDE of tidal disruption event in het Engels). Dat is een kosmisch fenomeen waarbij een ster zo dicht bij een superzwaar zwart gat komt, dat het door de door de getijdenkrachten van het zwarte gat wordt verscheurd.

Dat gebeurt nog: de vorige waarneming is beschreven in 2012. Heel af en toe - in ongeveer 1 procent van de gevallen - gaan zwarte gaten zodanig fel tekeer tijdens hun maaltijd dat de ster aan flarden gaat nog voor ze helemaal en definitief verdwijnt. De enorme zwaartekracht kan dan stukken van dat materiaal met bijna de lichtsnelheid in de ruimte slingeren. De Amerikaanse astronoom John Wheeler vergeleek het met een tube tandpasta die je heel hard in het midden vastknijpt, zodat aan beide kanten van de tube tandpasta wegschiet. Mutatis mutandis gebeuren die uitbarstingen dan aan de polen van het zwarte gat.

Als de wetenschappers het bij het rechte eind hebben, dan gaat het ditmaal om de verste TDE van de vier soortgelijke met zo’n snelle straal die tot nu toe werden gespot. Maar nog straffer was de intensiteit van de lichtflits die van materie uit de binnenkant van het superzware gat stroomde en met een supersonische snelheid reisde. De extreme helderheid kan enkel worden verklaard als de TDE ook rechtstreeks naar ons wees. Omdat het licht van AT 2022cmc op ons afkomt, wordt het niet minder fel naarmate het vordert. Integendeel, de straal wordt alsmaar helderder, nog meer door de enorme kracht waarmee ze uitgespuwd wordt en waardoor ze de lichtsnelheid benadert. Dat effect heet ‘Doppler-boosting’ en is vergelijkbaar met het geluid van passerende sirenes dat sterker wordt als het nadert.

LUISTER.

• Dit is het spookachtige geluid van een zwart gat

Op 15 januari barstte de onderzeese vulkaan met de naam Hunga Tonga-Hunga Ha'apai uit. Daarbij werd een enorme wolk van as en gas de lucht in geblazen. Sommige deeltjes bereikten een hoogte van meer dan 40 kilometer.

“De uitbarsting reikte tot recordhoogte en is de eerste die we ooit in de mesosfeer hebben zien doorbreken,” aldus zeegeoloog Kevin Mackay. De mesosfeer is een van de luchtlagen in de dampkring rond de aarde.

KIJK. De enorme uitbarsting van de onderzeese vulkaan was zelfs vanuit de ruimte duidelijk te zien