Camera’s aan boord van de rover en op de jetpack die hem naar het oppervlak van Mars liet zakken, legden de allereerste videobeelden vast van een landing op Mars.

Sinds de landing is Perseverance niet opgehouden met het schieten van plaatjes, die worden doorgestraald naar de Aarde. De Marsrobot heeft zelf 23 camera’s, onder meer om zonder kleerscheuren over de bodem van de planeet te kunnen rijden, maar ook om ingenieurs op Aarde toe te laten de rover te kunnen checken. 

Eerst kwam de landingsomgeving aan de beurt. Perseverance mengde 142 foto’s om een panoramisch beeld te creëren.

Nee, er zijn geen regenbogen op Mars. “Regenbogen worden gecreëerd door licht dat weerkaatst wordt door ronde waterdruppels, maar er is hier niet genoeg water om te condenseren en het is te koud voor vloeibaar water in de atmosfeer”, tweette de Marsrover. Toch lijkt het zo op deze foto. Het gaat om een zogenaamde lensflare, verklapt Perseverance.

Een van de hoogtepunten tot nu toe is ongetwijfeld het lossen van het meegereisde helikoptertje Ingenuity (Vindingrijkheid) uit de buik van de Perseverance, om het daarna te zien opstijgen.

Nadat Ingenuity voet op Mars had gezet, keek Perseverance zijn reisgenootje nog even na toen hij ervan wegreed.

De selfie van Perseverance met op de achtergrond de Ingenuity ging de hele wereld rond. De Marsrover zou zich daarna klaarzetten om de eerste vlucht van Ingenuity te filmen. In werkelijkheid is de selfie een mozaïek van 62 afzonderlijke beelden.

De eerste vlucht van een gemotoriseerd vliegtuig op een andere planeet vond op 19 april 2021 plaats en werd inderdaad op beeld vastgelegd. Een sterk staaltje technologie was het. De atmosfeer van Mars heeft slechts 1% van de dichtheid van de atmosfeer van de aarde. Dat Ingenuity de lucht inging, is dan ook het aardse equivalent van vliegen op drie keer de hoogte van de Mount Everest.

En toen was het tijd voor de eigenlijke wetenschappelijke missie van Perseverance: stalen van Marsgesteente verzamelen die resten kunnen bevatten van oud microbiologisch leven op de rode planeet. Een toekomstige NASA-missie moet deze monsters weer naar de aarde brengen. De Mastcam-Z-camera legde onder meer dit beeld vast van ‘Santa Cruz’, een heuvel op ongeveer 2,4 kilometer afstand van Perseverance.

De camera’s van Perseverance zoomden ook in op mysterieuze rotsen op de Marsbodem. NASA was zo geïnteresseerd in deze gesteenten dat het besloot om de robotjeep er wat langer te laten verblijven. De wetenschappers willen achterhalen of dit vulkanisch gesteente is dan wel het soort dat uit riviersediment komt. En zo kan Ingenuity bovendien blijven vliegen.

Hierna is de bestemming van Perseverance: de kliffen van de rivierdelta die ooit het meer van Jezero van water voorzagen. De wetenschappers verwachten daar grond en gesteente te vinden, rijk aan oude rivierafzettingen van modder en klei. En... misschien fossielen van microben die er nog in vastzitten.

De Chinese verkenner is vernoemd naar een mythische vuurgod. Het rijdende laboratorium zit vol wetenschappelijke instrumenten. Daarmee wil China sporen van leven vinden en het oppervlak en de bodem van Mars in kaart brengen. Daarnaast wil Peking zijn grote ambities in de ruimte laten zien. Het land wil in de komende jaren onder meer zijn eigen ruimtestation bouwen. Dat heet Tiangong (Hemels Paleis).

Utopia Planitia, de hoogvlakte waar de ‘rover’ actief is, is miljarden jaren geleden ontstaan door de inslag van een ruimterots. Mogelijk heeft er ooit een oceaan gestaan. Diep onder de grond is er nu misschien ijs te vinden.

LEES OOK: 

• Helikopter Ingenuity nu ook voor het eerst te horen op Mars

BEKIJK OOK:

• Chinese Marsverkenner is met succes geland op Mars

“Het is erg zwak en monotoon, omdat het zich in een smalle frequentieband bevindt”, zei Stella Koch Ocker, een doctoraatsstudent astronomie aan de Cornell-universiteit, die de emissie ontdekte. “We detecteren het zwakke, aanhoudende gezoem van interstellair gas.”

De bevindingen suggereren dat er meer aan de hand is in interstellair gas dan we eerder hadden gedacht. Wetenschappers zijn er niet zeker van welke activiteit het geluid zou kunnen veroorzaken, maar suggereren dat dit het resultaat kan zijn van “thermisch opgewekte plasma-oscillaties”.

Onderzoekers hopen het gebrom te gebruiken om te begrijpen hoe het interstellaire medium in wisselwerking staat met de grens van het zonnestelsel. Ook willen ze weten hoe die grens - bekend als de heliopauze - wordt gevormd.

“Volgens onze opvolging en analyse is de eerste trap van de draagraket Lange Mars 5B om 10.24 uur (4.24 uur in België) teruggekeerd in de atmosfeer”, zegt het China Manned Space Engineering Office in een persbericht.

De Chinezen stellen dat het meeste puin van de draagraket is verbrand bij terugkeer in de dampkring en dat het hoogst onwaarschijnlijk is dat er enige schade is veroorzaakt. 

Het CMSEO vermeldt ook de coördinaten van een punt in de Indische Oceaan waar brokstukken allicht zijn neergekomen. Het gaat om 72,47 graden oosterlengte en 2,65 graden noorderbreedte. Dat is ten zuidwesten van India en Sri Lanka.

De Chinese raket van het type Lange Mars 5B bracht eind april een deel van een Chinees ruimtestation in de ruimte. Zaterdagavond laat raasde de raket echter terug naar de aarde in een ongecontroleerde afdaling. 

Het is volgens ruimtevaartdeskundigen de eerste keer in dertig jaar dat een zo groot brokstuk ongecontroleerd terugkeert in de dampkring.

Verscheidene experts hadden voorspeld dat de brokstukken in zee zou belanden omdat de planeet voor 70 procent uit water bestaat. Toch was er bezorgdheid over schade en mogelijke slachtoffers ondanks de lage kans.

Het Europees ruimtevaartagentschap ESA vreesde dat brokstukken van de ongecontroleerd terugvallende draagraket mogelijk in Zuid-Europa zouden neerkomen.

Ook Washington had geklaagd dat volgens de internationale afspraken dergelijke raketten gecontroleerd moeten terugkeren in de oceaan, terwijl ze hun laatste brandstof opmaken.

De Amerikaanse minister van Defensie Lloyd Austin had deze week verzekerd dat zijn land niet van plan was de raket te vernietigen. Hij suggereerde dat de lancering door China niet zorgvuldig genoeg was gepland.

Het ministerie van Buitenlandse Zaken in Peking belooft dat het de wereld alle informatie zal geven over de terugkeer van de bovenste trap van de raket waarmee op 29 april de basismodule van China’s eerste permanente ruimtestation, Tianhe (Hemelse Harmonie), werd gelanceerd.

China heeft de afgelopen decennia miljarden euro’s geïnvesteerd in zijn ruimtevaartprogramma.

Er staan nog tien lanceringen op het programma om modules eraan toe te voegen. Normaliter keren onderdelen van de Lange Mars-raket meteen terug in de dampkring, boven water, maar dit keer kwam de bovenste trap in een baan om de Aarde.

In 2020 zijn brokstukken van een andere Lange Marsraket nog neergestort in dorpen in Ivoorkust, met schade als gevolg maar geen gewonden. In april 2018 is het Chinese ruimtelaboratorium Tiangong-1 bij het binnendringen van de atmosfeer uiteengevallen, twee jaar nadat het uit gebruik was genomen.

GERELATEERDE VIDEO'S EN INFORMATIE, uitgekozen  en gepost door peter2011

Het Amerikaanse luchtvaartagentschap plaatste op Twitter nieuwe beelden van de zeswielige robot tijdens de vierde Ingenuity-vlucht op 30 april, dit keer dus vergezeld van geluid. De video van drie minuten begint met de wind die over de Jezero-krater waait, waar Perseverance op 18 februari landde om sporen van vroeger microbiologisch leven te vinden.

De helikopter is echter niet bijzonder goed te horen, aangezien Perseverance de opname maakte vanop ongeveer 80 meter afstand. Bovendien zorgen de ijle atmosfeer en de wind op Mars voor een gedempt geluid. Maar zelfs het weinige dat er te horen is “is een goudmijn voor een beter begrip van de atmosfeer op Mars”, aldus wetenschappers.

De 1,8 kilo zware Ingenuity (Vindingrijkheid) heeft vrijdag bovendien ook met succes een vijfde vlucht voltooid. Het ging om de eerste enkele reis van de minihelikopter, die dus niet meer terugkeerde naar het startpunt.

Voor de Mars-helikopter, die aan boord was van het NASA-wagentje Perseverance (Volharding), zijn de omstandigheden op Mars extreem. De rotoren moeten door de ijle atmosfeer, ruwweg maar 1 procent van die op aarde, meer dan 2.500 omwentelingen per minuut maken om los te komen van de grond. Daarnaast is de zonne-energie geringer en hebben de accu’s te lijden van de lage temperaturen ‘s nachts, wanneer het kwik kan zakken tot 90 graden onder nul. 

• 108 minuten weg van de aarde, voor altijd een volksheld: 60 jaar geleden was Joeri Gagarin de eerste mens in de ruimte (+)

• Drukte op Mars: liefst drie missies arriveren deze maand bij de rode planeet (+)

• Zelfs artsen verbazen zich over machine die hart overleden donor buiten lichaam laat kloppen: “Verbazingwekkend” (+)

Al 7 decennia lang zijn wetenschappers op zoek naar radiosignalen die per ongeluk of voor expres uitgezonden zijn door intelligent buitenaards leven. Maar tot nog toe blijft de vraag “zijn we alleen in het universum of niet” onbeantwoord. Ook de meest recente studie binnen het ‘Breakthrough Listen’ project van miljardair Yuri Milner en wijlen Stephen Hawking brengt daar geen verandering in.

Voor deze studie verzamelde het team met behulp van de ‘Green Bank Radio’ en ‘CSIRO’s Parkes Radio’ telescopen maar liefst 600 uur aan radio observaties. Daarbij keken ze naar alles binnen hun gezichtsveld in een gebied tussen de aarde en het gigantisch zwarte gat in het midden van onze melkweg. Want dat heeft zo zijn voordelen. Allereerst neemt het aantal sterren per oppervlakte toe naarmate je dichter bij het centrum komt. De wetenschappers schatten dat er zich zo’n 60 miljoen sterren in hun gezichtsveld bevonden. Meer sterren betekent meer kans op mogelijks bewoonbaar gebied. En doordat die zich dichter bij elkaar bevinden kan dat stimulerend werken voor de ontwikkeling van interstellaire communicatie en reizen. Tot slot is het centrum ook dé ideale plaats voor een geavanceerde beschaving om een baken te plaatsen dat signalen kan verzenden naar heel de melkweg.

Maar er zijn ook nadelen aan verbonden als je die richting uitkijkt. De regio het dichtst bij het centrum van de melkweg is onbewoonbaar door schadelijke straling, exploderende supernova’s en gaswolken waar de temperatuur al snel tot in de miljoenen graden kan reiken. En dan is er nog niets gezegd over dat gigantische zwarte gat in het midden.

Helaas ontdekten de onderzoekers geen herhalende radiosignalen tussen de frequenties van 0,7 en 93 GHz. Geen buitenaardse intelligentie dus, al is de zoektocht nog maar net begonnen. De wetenschappers wisten wel een aantal gebeurtenissen vast te leggen waarbij magnetars, een type neutronenster, bij betrokken waren. Goed nieuws dus voor de astronomen die dit soort ster bestuderen.

{ https://www.hln.be/wetenschap-en-planeet/ }

Een grote raket van het zware type ‘Lange Mars 5B’ bracht afgelopen donderdag de 22 ton zware kernmodule ‘Tianhe’ in de ruimte. Dat betekende de start van de bouw van een nieuw ruimtestation voor China. 

Maar de kern van die grote Chinese raket is nu wild en tuimelend weer naar beneden aan het komen. Vandaag draait de kern van 30 meter hoog aan zo’n 27.600 kilometer per uur ongeveer elke 90 minuten in een baan om de aarde, op een hoogte van meer dan 300 kilometer. Het Amerikaanse leger heeft het object intussen ‘2021-035B’ genoemd en de koers ervan is te zien op websites zoals orbit.ing-now.com.

Sinds het weekend is de raketkern bijna 80 kilometer in hoogte gezakt. Grondobservaties bewijzen dat het ding draaiend en ongecontroleerd vallend verder rondscheurt. Het is nu vrijwel onmogelijk om te voorspellen welke onderdelen verbranden dan wel neerstorten. De meeste objecten verbranden bij terugkeer volledig in de atmosfeer, zeggen deskundigen.

Het ontwerp van de ‘Lange Mars 5B’-raket laat na lancering niet meer toe om het tuig te sturen om op een bepaald punt neer te storten. De meeste andere ruimteraketten maken veel minder snelheid en keren terug op de aarde op een vooraf vastgestelde locatie. “Het ontwerp van de raket is gebrekkig vergeleken met de huidige norm van andere landen”, stelt astrofysicus Jonathan McDowell van het Harvard-Smithsonian Center for Astrophysics. “We weten niet precies waar het puin zal neerkomen. In het ergste geval is het zoals de crash van een klein vliegtuig, maar verdeeld over honderden kilometers.”

Na de eerste vlucht van het nieuwe rakettype in mei 2020 is al eens puin neergekomen, in Ivoorkust. Daarbij raakten verschillende huizen beschadigd. 

“Het kan potentieel niet goed gaan”, aldus McDowell aan de Britse krant The Guardian. “De laatste keer dat ze een Lange Mars 5B-raket lanceerden, eindigde dat in grote, lange metalen staven vliegend door de lucht en beschadigde gebouwen in Ivoorkust. Het meeste van het puin brandde toen op, maar toch waren er enorme stukken metaal die de grond raakten. We hebben toen veel geluk gehad dat niemand gewond is geraakt.”

Volgens McDowell zullen hoe dan ook stukken van de raket de terugkeer overleven. In het beste geval valt de puinregen ergens in zee. Dat is ook goed mogelijk, aangezien ongeveer 70 procent van het aardoppervlak bedekt is met water. Maar zekerheid is er niet.

“Wat erg is, is dat het echt nalatig is van de kant van China”, aldus nog McDowell. “Dingen van meer dan tien ton laten we niet opzettelijk ongecontroleerd uit de lucht vallen.”

Voor de bouw van het nieuwe Chinese ruimtestation staan nog meer lanceringen van Lange Mars 5B-raketten op de agenda. Het station zou “rond 2022" klaar zijn en ‘Tiangong’ (Hemelpaleis) heten. Het uiteindelijke ruimtestation moet drie Chinese astronauten tegelijkertijd kunnen huisvesten.

Momenteel bestaat er geen technologie die een asteroïde zou kunnen tegenhouden Europa van de kaart te vegen. Dat bewijzen simulaties van NASA. Zelfs met zes maanden voorbereidingstijd zouden we het niet kunnen voorkomen. 

Dat hypothetische scenario werd getest tijdens een planetaire verdedigingsconferentie van de Verenigde Naties. Het bewijst dat landen volledig onvoorbereid zijn op dit soort rampen. Dat beamen de deelnemers: “Als we in het echte leven met het scenario worden geconfronteerd, zouden we met de huidige mogelijkheden op zo’n korte termijn geen ruimtevaartuig kunnen lanceren.” De enige mogelijkheid die we zouden hebben in zo’n situatie, is het gebied ontruimen. Toch zou dat moeilijk zijn, aangezien de getroffen zone grote delen van Noord-Afrika en Europa inhield. De oefeningen worden gehouden om te kijken wat we in de toekomst kunnen doen om wel voorbereid te zijn. 

SpaceX-baas Elon Musk beweert dat het gebrek aan een  oplossing “een van de vele redenen is waarom we grotere en meer geavanceerde raketten nodig hebben”. 

SpaceX heeft onlangs een contract met NASA binnengehaald voor de ontwikkeling van een nieuw ruimtevaartuig, dat wordt gebouwd om mensen en vracht door het zonnestelsel te vervoeren. In combinatie met zijn Super Heavy Rocket Booster beweert SpaceX dat het nieuwe vaartuig ’s werelds krachtigste lanceervoertuig ooit zal zijn. In theorie zou het gebruikt kunnen worden om te helpen bij missies om het pad van een asteroïde die naar de aarde komt om te leiden.

NASA werkt al aan asteroïde-afbuigingstechnologie en plant een lancering van zijn eerste testmissie van zijn Double Asteroid Redirection Test-systeem (DART) eind 2021. Dan zou het de asteroïde Dimorphos bereiken in de herfst van 2022. DART zal proberen de baan van de asteroïde te veranderen en hopelijk bewijzen dat een dergelijke strategie in de toekomst zou kunnen werken op gevaarlijke objecten die richting de aarde komen. 

NASA volgt momenteel 25000 van die objecten. Er zijn zo’n 30 nieuwe ontdekkingen per week. 

• Vrees voor puinregen door Chinese raket die ongecontroleerd naar aarde aan het terugvallen is

• Ruimtesonde Voyager 1 zweeft na meer dan 40 jaar nog altijd rond, als verst van ons verwijderde object ooit door de mens gemaakt

• Gigantische flare van dichtbijzijnde ster Proxima Centauri gespot: “100 keer sterker dan zonnevlam”

{ https://www.hln.be/ }

De missie, die oorspronkelijk ongeveer 30 dagen zou duren, is met nog eens 30 dagen verlengd. “Na die periode van 30 dagen zullen we bekijken waar we staan”, zei NASA-manager Lori Glaze. “Er is een kans om ook daarna nog door te gaan.”

Vorige week is Ingenuity voor de eerste keer opgestegen. Het werd daarmee het eerste luchtvaartuig dat een vlucht op een andere planeet voltooide. Daarna vloog de helikopter, die wordt aangedreven door lithium-ionbatterijen en ongeveer 1,8 kilogram weegt, nog twee keer, verder en sneller dan voorheen. Een vierde lanceerpoging gisteren mislukte aanvankelijk, maar werd vandaag herhaald. 

De 1,8 kilo zware Ingenuity (Vindingrijkheid) had als opdracht 133 meter in zuidelijke richting te vliegen en onder meer foto’s te maken van een mogelijke nieuwe landingsplek. Die wordt de eindbestemming van het volgende tochtje op de rode planeet, waar de luchtdruk vlak boven het oppervlak al zeer laag is.

De helikopter moet extreme omstandigheden op Mars trotseren: De temperaturen dalen ’s nachts tot -90 graden Celsius, wat een uitdaging is voor batterijen en elektronica. Vanwege de ijle atmosfeer, die ruwweg slechts één procent zo dicht is als die op aarde, moeten de rotors van Ingenuity versnellen tot 2.537 omwentelingen per minuut, een veelvoud van wat helikopters op aarde halen. Ingenuity haalt de energie voor die inspanning uit zijn batterij, die wordt gevoed door de zonnestralen. 

In 1979 vloog de Voyager 1 voorbij Jupiter en maakte de sonde gedurende enkele maanden foto’s van de planeet. In november 1980 bestudeerde de ruimtesonde Saturnus. Daarna vond Voyager 1 geen planeten meer op zijn weg.

Nog voor de lancering van Voyager 1 was astrofysicus Bill Kurth (universiteit van Iowa) er al mee in de weer. Volgens hem wist in 1977 niemand zeker waar de heliopauze of de uiterste grens van ons zonnestelsel zich bevond. Maar in augustus 2012 vloog Voyager 1 het zonnestelsel uit en bereikte zo de interstellaire ruimte. Onder meer daaruit bleek de heliopauze op een afstand van zo’n 120 AE te liggen, een pak verder dan veel wetenschappers dachten.

Volgens Jon Richardson, astrofysicus aan het befaamde MIT, blijft Voyager 1 de uitlopers van de zon voelen, miljarden kilometers voorbij de heliopauze. “De zon heeft nog altijd een groot effect, ver buiten de heliosfeer”, aldus Richardson. De ruimtesonde zweeft ook nog altijd binnen het zwaartekrachtveld van de zon. Wetenschappers verwachten dat de Voyager 1 over ongeveer 300 jaar de Oortwolk zal binnendringen, die veronderstelde sluier van kometen die zich tot op enkele lichtjaren van ons uitstrekt. Van de Oortwolk is nog nooit bewijs geleverd en dat zal waarschijnlijk ook niet van Voyager 1 komen. De sonde leeft nu al in extra tijd. Tegen 2025 zal de sonde waarschijnlijk geen enkel instrument meer kunnen voorzien van stroom. Al hopen wetenschappers als Kurth erop dat Voyager 1 in 2027 zijn vijftigste verjaardag na de lancering zal halen. “Dat zou een mijlpaal zijn die geen van de ontwerpers van Voyager 1 ooit had kunnen voorzien”, weet Kurth.

Ingenuity bewoog zich verder en sneller dan tijdens zijn vorige uitstapjes. Hij legde in totaal 50 meter af in 1 minuut en 20 seconden en bereikte een maximumsnelheid van twee meter per seconde of 7,2 kilometer per uur. “De vlucht van vandaag verliep zoals gepland, maar dat maakt hem niet minder ongelofelijk”, zegt Dave Lavery, programmamanager van het NASA-hoofdkantoor in Washington.

Perseverance, die de kleine helikopter van 1,8 kilogram aan boord had toen hij op Mars arriveerde, maakte beelden van de derde vlucht. Daarop is te zien hoe Ingenuity links in beeld opstijgt en zijdelings naar rechts wegvliegt tot hij verdwijnt. Even later vliegt hij weer het beeld in en landt hij op dezelfde plaats als waar hij even daarvoor vertrokken was. De komende dagen zullen nog meer beelden naar de aarde worden gestuurd.

Image Credits: NASA

Het ruimteagentschap kondigde intussen al de voorbereiding aan van een vierde vlucht. De vluchten zullen naar verwachting steeds moeilijker worden en Ingenuity tot het uiterste drijven.

Hoe die vluchten ook aflopen, na hooguit een maand stopt het Ingenuity-experiment. Dan zal de Perseverance-rover zich wijden aan zijn hoofdtaak: het zoeken naar sporen van vroeger leven op Mars.

LEES OOK:

• NASA deelt nieuwe geluidsopnames van Mars (en je kan nu ook horen hoe jouw stem er zou klinken)

{ https://www.hln.be/ }

“De hoogtegegevens bevestigen dat Ingenuity de eerste vlucht van een gemotoriseerd toestel op een andere planeet heeft uitgevoerd”, aldus het Jet Propulsion Laboratory van de NASA. Dat is het labo dat de robotmissies beheert.

“Het klopt, het klopt echt”, aldus MiMi Aung, projectmanager in het controlecentrum in Pasadena in de VS, nadat de gegevens van de helikopter op aarde waren aangekomen en geanalyseerd. Dat gebeurde ongeveer drie uur nadat de vlucht had plaatsgevonden. “We kunnen nu zeggen dat mensen een rotorvliegtuig op een andere planeet hebben gevlogen.”

De minihelikopter van bijna een meter hoog en 1,8 kilo kreeg de naam Ingenuity (Vindingrijkheid). Het drone-achtige toestel reisde 480 miljoen kilometer mee naar Mars in de buik van NASA’s rover Perseverance (Volharding). Op 18 februari landde die  na een reis van 203 dagen succesvol in het gebied van de Jezerokrater op de rode planeet. Bedoeling van zijn reisgenoot Ingenuity was om de ijle lucht van Mars te doorklieven. Dat zou een primeur zijn: de eerste gemotoriseerde, gecontroleerde vlucht op een andere planeet dan de aarde.

En dat lukte ook. Ingenuity steeg vanochtend (onze tijd) op, zweefde even op 3 meter hoogte en landde vervolgens weer op het oppervlak van de planeet. Om zich te oriënteren boven het Marsoppervlak, neemt de Ingenuity 30 beelden per seconde.

Ingenuity stuurde een zwart-witfoto door waarop de schaduw van het toestel te zien is op het Marsoppervlak. Een dag na de vlucht, eens de batterijen opnieuw zijn opgeladen, zal de helikopter een kleurenfoto van de horizon doorsturen. Die is genomen door een andere camera. De Perseverance maakte een opname van de vlucht. De volledige video zal de komende dagen worden doorgestuurd, aldus Elsa Jensen, die verantwoordelijk is voor de camera’s van de rover.

Na het neerstrijken van Perseverance op Mars met Ingenuity in de buik in februari, was de robotjeep naar een ‘landingsbaan’ ongeveer 20 meter verder gereden. Daar werd Ingenuity neergelaten op de grond en werd een selfie van beide toestellen gemaakt. Vanochtend is de miniheli dan eindelijk opgestegen, maar omdat de eerste gegevens over het helikopterexperiment pas ongeveer drie uur later weer op aarde aankwamen, was de bevestiging er pas even voor 13 uur onze tijd. De informatie moest eerst worden doorgegeven via de Perseverance-rover en een satelliet op Mars, die de gegevens vervolgens naar het Jet Propulsion Laboratory van NASA stuurde. Daar werd alles gedecodeerd en vrijgegeven. Perseverance en Ingenuity stonden op het moment van de vluchtpoging zelf dus niet live in contact met NASA. De twee ruimtetuigen deden alles zelfstandig, op basis van instructies die ze gisteren hadden gekregen. Ingenuity vloog autonoom en analyseerde zelf zijn positie tegenover het oppervlak.

Om een technisch probleem te verhelpen had de vluchtleiding de afgelopen dagen nog een software-update geïnstalleerd die eerst op aarde was getest. Daardoor moest de vlucht, die eigenlijk gepland was op 11 april, worden uitgesteld. 

Vrijdag konden de twee in tegengestelde richting draaiende rotorbladen van maar liefst 1.20 meter lang uitgetest worden op de hoogste snelheid van 2.500 toeren per minuut. Dat is zo’n vijf keer sneller dan bij een standaardhelikopter. “Ingenuity heeft voldoende energie en kracht om deze vlucht op Mars uit te voeren”, klonk het zelfverzekerd. Na de geslaagde poging vandaag staan er in principe nu voor de komende dagen nog vier andere vluchten van Ingenuity op de rode planeet gepland. De Marshelikopter zou telkens wat verder vliegen. “Wanneer we aan de vierde en vijfde vlucht komen, zullen we plezier hebben”, aldus projectleidster MiMi Aung. “We willen ons toestel echt tot zijn limieten duwen” en “risico’s nemen”.

De levensduur van de Marshelikopter zal bepaald worden door de manier waarop die telkens opnieuw landt, aldus MiMi Aung. Wat zoveel betekent als: of het toestel erin slaagt niet te crashen. Donderdag hoopt het team een tweede vlucht te ondernemen, zegt Aung. De volgende vluchten zullen steeds sneller, hoger en verder zijn, afhankelijk van de omstandigheden en wat de helikopter aankan, vertellen Aung en haar collega’s tijdens de persconferentie.

De onderneming is een huzarenstukje. De lage luchtdruk op het oppervlak van Mars is te vergelijken met de druk op 30 kilometer hoogte op aarde. Zo hoog kunnen aardse helikopters niet vliegen. Ook de batterijen opladen is moeilijk. Mars krijgt overdag ongeveer de helft van de zonne-energie op aarde. ‘s Nachts worden de onderdelen aan boord blootgesteld aan temperaturen tot 90 graden onder nul, wat de doodsteek kan betekenen voor batterijen en andere elektronica.

Na zijn eerste vlucht verkeert de Ingenuity alleszins nog in uitstekende toestand, klinkt het op de NASA-persconferentie. Hij heeft wat stof afgeschud en alle onderdelen, waaronder de camera’s, zijn in prima staat.

De atmosfeer op Mars is extreem dun: ongeveer 1 procent van de dichtheid op onze eigen planeet. Dat maakt het Ingenuity moeilijker om “zich vast te bijten” in de lucht. De zwaartekracht is dan weer minder op Mars dan bij ons, wat in het voordeel is van de helikopter, maar de ingenieurs hebben die heel licht (1,8 kilogram) gebouwd. Ook de winden hadden de Ingenuity parten kunnen spelen, omdat die tot 20 meter per seconde kunnen waaien, wat sneller is dan bij de testen met de helikopter op aarde. Maar de ingenieurs gingen ervan uit de Ingenuity dat wel aankon en ze kregen gelijk. 

We moesten dus wachten tot de beelden ons op aarde bereikten, wat uiteindelijk ongeveer 3,5 uur in beslag nam. Ingenuity had zelf twee camera’s aan boord. De zwart-witcamera was naar de grond gericht en was een hulp voor de navigatie, de hoogresolutiecamera filmde dan weer de horizon in kleur. Ook Perseverance bleef in de buurt en zorgde voor beelden vanop ongeveer 65 meter afstand. De Marsjeep zoomde daarbij met telelenzen in op de actie. Er liepen ook videobeelden binnen bij JPL.

Bobby Braun, directeur voor planetaire wetenschap bij JPL, omschreef het enorm spannende gebeuren eerder al als een “gebroeders Wright-moment”. Voor de symboliek werd daarom onder het zonnepaneel van de kleine helikopter een lapje stof van het eerste gemotoriseerde vliegtuig van de gebroeders Wright uit 1903 verborgen. De Amerikaanse luchtvaartpioniers Wilbur en Orville Wright waren op 17 december 1903 in North Carolina de eersten die erin slaagden een vlucht met een gemotoriseerd vliegtuig uit te voeren. De landingsplaats van de Ingenuity op Mars werd het ‘Wright Brothers Field’ gedoopt.

Nu was het dus de beurt aan Ingenuity. Deze nieuwe vliegtechnologie op Mars kan helikopters in de toekomst helpen om een buitenaardse bestemming veel sneller te verkennen.

De ontwikkeling en de bouw van de rover Perseverance duurden acht jaar en kostte ongeveer 2,2 miljard euro. Op Mars moet de rover naar sporen van vroeger microbieel leven zoeken en ook het klimaat en de geologie van de planeet onderzoeken.

Het kost tijd om de nieuwe code te maken, te controleren en dan naar Mars te sturen. Veel is nog onzeker, maar hopelijk kan volgende week een nieuwe datum voor de vlucht worden vastgesteld, laat de Amerikaanse ruimtevaartorganisatie NASA weten. De helikopter is in goede staat en alle onderdelen aan boord werken goed, benadrukt de organisatie.

De Marshelikopter heeft de naam ‘Ingenuity’ (Vindingrijkheid) gekregen. Ingenuity zou in de nacht van zondag op maandag (Belgische tijd) zijn eerste korte vlucht maken. Het was de bedoeling dat hij in drie seconden naar een hoogte van enkele meters zou gaan. Daar zou hij 30 seconden blijven hangen, om vervolgens gecontroleerd op dezelfde plek te landen.

Als voorbereiding op de eerste vlucht liet de vluchtleiding vrijdag de rotoren van de helikopter draaien. Tijdens die generale repetitie ging iets mis. Toen de software aan boord moest omschakelen van de fase voor het vliegen naar de zogenaamde vliegfase, en dus deed alsof de helikopter daadwerkelijk ging opstijgen, sloeg de computer aan boord alarm en werd de repetitie gestaakt.

Als de eerste vlucht slaagt, kan Ingenuity daarna een keer of vijf rondvliegen op Mars, telkens enkele honderden meters verder. De helikopter houdt het waarschijnlijk ongeveer een maand vol op de rode planeet. Gelijkaardige helikopters kunnen ooit misschien helpen om een buitenaardse bestemming veel sneller te verkennen.

Ingenuity werd in juli gelanceerd, als bagage in het laadruim van het Marskarretje Perseverance (Volharding). Samen landden ze half februari op Mars. Ruim een week geleden werd Ingenuity neergezet op het oppervlak. De helikopter is bijna een meter hoog en weegt ongeveer 2 kilo.

Het gaat onder meer om stoffelijke resten van mensen en dieren, kleren, sandalen, prachtig gekleurde oude potten, beelden, juwelen en amuletten. Ze lagen in resten van gebouwen, onder meer een werkplaats waar vlees gedroogd werd en enkele winkels. Bij de meer opmerkelijke vondsten waren de fossiele resten van een vis, bedekt met goud, die mogelijk vereerd werd. 

De werken begonnen in september tussen de tempels van Ramses III en Amenhotep III, vlakbij Luxor, op zo’n 500 kilometer ten zuiden van Caïro. Volgens de bekende Egyptoloog Zahi Hawass was de stad verbonden met de zonnegod Aton en farao Amenhotep III. Getuige daarvan zijn onder meer stenen met het zegel van die laatste. “We hebben drie grote districten blootgelegd”, klinkt het bij het Franse persbureau AFP. “Eén voor de administratie, één waar arbeiders verbleven en één voor het bedrijfsleven.” 

Er is nog maar een deel van de stad opgegraven. Hij zou zich nog verder naar het noorden en het westen uitstrekken. De archeologen hebben er vertrouwen in dat er nog meer schatten aan de oppervlakte zullen komen. Ze verwezen daarbij naar de ontdekking van een aantal tombes, die bereikt kunnen worden door een trap die uitgehouwen is in de rotsen. Een constructie die doet denken aan de Vallei der Koningen, waar enkele van de bekendste farao’s uit de geschiedenis begraven liggen.

Amenhotep III - waarmee de stad verbonden is - erfde een rijk dat zich uitstrekte van de rivier de Eufraat in het huidige Irak en Syrië tot Soedan, onder Egypte. Hij regeerde bijna vier decennia en stierf in 1354 voor Christus. De periode is vooral bekend om haar weelde en de grootsheid van haar monumenten. 

Volgens de Amerikaanse archeologe en kenner van Egyptische kunst Betsy Bryan van de Johns Hopkins University is de archeologische vondst de belangrijkste sinds de ontdekking van het graf van Toetanchamon door Howard Carter, bijna een eeuw geleden. “De archeologische lagen zijn duizenden jaren onaangeroerd gebleven. Ze liggen erbij alsof de bewoners van de staf ze gisteren pas achtergelaten hebben”, reageert ze.

Voor de NASA is het een "belangrijke etappe" dat de mini-helikopter die nacht heeft doorstaan. De volgende dagen ondergaat het tuig een reeks testen. De eerste vlucht vindt ten vroegste op 11 april plaats. Het zal dan de eerste gemotoriseerde vlucht op een andere planeet zijn.