"Ik hoor al heel lang over de ruimte, en ik grijp de kans om het met mijn eigen ogen te zien," zegt William Shatner zelf over de stunt in een verklaring van Blue Origin. "Wat een wonder", voegde de Canadese acteur eraan toe, die met zijn 90 jaar de oudste persoon zal worden die de ruimte ingaat.

Blue Origin zegt ook dat een vice-president van het bedrijf, Audrey Powers, zal deelnemen aan de missie. Zij werkte eerder als vluchtleider bij de Amerikaanse ruimtevaartorganisatie NASA. 

Shatner en Powers worden op de New Shepard-raket vergezeld door Chris Boshuizen, een voormalig NASA-ingenieur en medeoprichter van Planet Labs, een Amerikaans bedrijf dat dagelijks satellietfoto's met hoge resolutie van de aarde maakt. Ook Glen de Vries gaat mee, hij is medeoprichter van Medidata Solutions, een bedrijf dat is gespecialiseerd in software voor het monitoren van klinische proeven voor de farmaceutische industrie en dat in 2019 werd overgenomen door Dassault Systèmes.

Shatner speelde van 1966 tot 1994 in ‘Star Trek’. Hij vertolkte de rol van Captain James T. Kirk, bevelhebber van ruimteschip USS Enterprise. Zijn echte lancering staat gepland voor 12 oktober, om 15.30 uur Belgische tijd moet de raket opstijgen in het westen van Texas. Het vaartuig New Shepard schiet dan naar ruim 100 kilometer hoogte naar de rand van de dampkring, waar de inzittenden een paar minuten gewichtloosheid ervaren. Het tuig moet ongeveer een kwartier later weer veilig landen, hangend aan een parachute.

De vlucht vindt plaats minder dan drie maanden na de missie waarbij het bedrijf zijn eerste vier ruimtetoeristen vervoerde, onder wie oprichter Jeff Bezos zelf, zijn broer en de 18-jarige Nederlander Oliver Daemen, sindsdien de jongste mens in de ruimte ooit. De Amerikaanse astronaute Wally Funk ging toen ook mee en werd met haar 82 jaar heel even de oudste mens in de ruimte. Tot volgende week dus.

Lander InSight zat op zaterdag 18 september, op zijn 1.000e dag of ‘sol’ op Mars, rustig te zitten in de lege, weidse stofvlakten van de rode planeet toen de grond plots begon te rommelen. De beving duurde uiteindelijk bijna anderhalf uur lang. De Marsrover stuurde de data meteen met zijn seismometer terug naar de aarde. Toen de onderzoekers bij NASA de info binnenkregen, realiseerden ze zich dat InSight de grootste en langste Marsbeving ooit tijdens zijn missie had gedetecteerd. 

InSight had een beving met een kracht van minstens 4.2 op de schaal van Richter van bijna 90 minuten lang vastgelegd - exact het type beving waar de wetenschappers op gehoopt hadden sinds de rover op de rode planeet is geland in november 2018. Recent waren er bovendien nog al twee redelijk grote bevingen: op 25 augustus voelde de lander twee - kortere - bevingen van 4.2 en 4.1. Daarvoor was de grootste beving die InSight ooit had meegemaakt tijdens de missie een exemplaar met een kracht van 3.7, ergens in 2019.

“Het lijkt erop dat er in verhouding tot het aantal kleine aardbevingen op Mars minder grote aardbevingen zijn dan we zouden verwachten. Het is een beetje mysterieus”, legde Bruce Banerdt, hoofdonderzoeker voor InSight, in april uit aan Business Insider. Maar de beving van zaterdag - die vijf keer meer energie had dan het gerommel van de recordbeving van twee jaar eerder - is het type klepper dat een belangrijk missend stukje van de grote Martiaanse puzzel kan bieden. 

In totaal heeft InSight tijdens zijn tijd op Mars al meer dan 700 bevingen gedetecteerd, en ze hebben samen al veel onthuld over de binnenkant. Zo ontdekten de onderzoekers dat de korst van Mars dunner is dan ze dachten en dat het meer zoals de korst van de maan is dan die van de aarde - het is opgebroken door de impact van asteroïden. Recent hebben de wetenschappers met behulp van de bevingen ook bepaald dat Mars een gesmolten kern heeft. Ze zijn nog niet zeker of er achter een gesmolten buitenkern nog een solide binnenkern verstopt zit, zoals het geval is op aarde.

Doordat de Martiaanse korst droog en gebroken is, duren de bevingen daar ook zoveel langer dan aardbevingen. Ze weerkaatsen tussen scheuren in de korst en er is niet zoveel vocht om ze te absorberen. De bevingen die InSight heeft vastgesteld op Mars duurden gewoonlijk 10 tot 40 minuten. 

De drie recente grote bevingen hadden overigens evengoed niet waargenomen geweest, ware het niet dat de missie eerder dit jaar in een huzarenstukje slaagde om InSight ondanks veel moeilijkheden toch nog aan het werk te houden. 

De zeer elliptische baan van Mars bracht de planeet verder van de zon, waardoor de Marsrover geconfronteerd werd met lagere temperaturen en meer op zijn eigen verwarming moest rekenen om warm te blijven. Daar kwam bij dat grote stofophoping op de zonnepanelen van InSight het vermogen van de lander had verminderd, waardoor de missie noodgedwongen energie moest besparen door bepaalde instrumenten tijdelijk uit te schakelen.

Het team van wetenschappers slaagde erin om de seismometer toch nog te laten werken met een originele en ietwat contra-intuïtieve aanpak: ze gebruikten de robotarm van InSight om langzaam zand te laten druppelen in de buurt van één van de zonnepanelen in de hoop dat windvlagen de korrels over het paneel zouden voeren en zo een deel van het stof erop zouden wegvegen. Het plan lukte en tijdens verschillende stofopruimingsacties zag het team dat het vermogensniveau redelijk stabiel bleef. Een hele opluchting. Nu Mars de zon weer nadert, begint de kracht van de lander weer te groeien.

“Als we eerder dit jaar niet snel hadden gehandeld, hadden we echt heel goede wetenschap gemist”, zegt Banerdt in een reactie. “Zelfs na meer dan twee jaar lijkt Mars ons nog iets nieuw gegeven te hebben met deze grote bevingen, die ook unieke eigenschappen hebben.” 

Tot verbazing van de wetenschappers waren de twee bevingen op 25 augustus ook andere types. De beving van 4.2 kende trage vibraties met een lage frequentie, terwijl de beving van 4.1 heel snel en met vibraties van hoge frequenties gepaard ging. De tweede beving vond ook veel dichter bij de lander plaats, amper 925 kilometer. Wat de twee wel gemeen hebben - buiten dat het allebei om grote exemplaren ging - is dat ze beide overdag gebeurden op de meest winderige en, voor de seismometer, meest luidruchtige tijd op Mars.

Het is hoe dan ook allemaal goed nieuws voor seismologen: het kunnen bestuderen van verschillende grote bevingen van verschillende afstanden en met verschillende soorten seismische golven geeft meer informatie over de innerlijke structuur van een planeet. 

En intussen luistert InSight naarstig en geduldig verder naar de hartslag van Mars, in de hoop nog veel meer te kunnen ontdekken. Helemaal zelfstandig even, want de volgende drie weken krijgen de landers op Mars geen commando’s, aangezien de aarde en de rode planeet zich nu aan tegenovergestelde kanten van de zon bevinden. Deze periode van solar conjunction gebeurt elke twee jaar.

Gisterenavond, iets na 23 uur, verscheen er plotseling een ongewoon lichtverschijnsel aan de hemel. Op de beelden die nieuwsgierige en/of ongeruste Vlamingen maakten, is te zien hoe een kegelvormig object of een vliegende driehoek zich naar boven lijkt te verplaatsen. Geen ufo, zo stelt het Belgische UFO-meldpunt gerust, maar gewoon de Landsat 9. 

“Ook vanmorgen zijn er nog meldingen binnengekomen”, zegt Frederick Delaere van het UFO-meldpunt. Sommige mensen schrijven daarin dat ze ongerust zijn, hoewel ze eigenlijk een vrij uniek verschijnsel mochten waarnemen: “Het komt niet zo vaak voor dat je zo'n lancering ziet”, legt Delaere uit. “Het moet in de eerste plaats al helder weer zijn." 

Bekijk hier het gesprek met UFO-meldpunt België:

Ook in Nederland was de lancering zichtbaar. “Als heel wat mensen uit een grote regio hetzelfde zien, weten we dat het zich hoog in de atmosfeer afspeelt”, zegt Delaere nog. 

De Landsat 9 werd gisteren vanop de Vandenberg lanceerbasis in Californië in een polaire baan om de aarde gebracht. Het gaat om een van de meest geavanceerde aardobservatiesatellieten die elke zestien dagen onze aarde gedetailleerd in beeld zal moeten brengen. Het gaat om een gezamenlijk project van de Amerikaanse ruimtevaartorganisatie NASA en de US Geological Survey. Het is al van 1972 geleden dat de eerste Landsat werd gelanceerd.

De tweede commerciële passagiersvlucht van Blue Origin is te zien als de echte start van het programma voor ruimtetoerisme van het bedrijf. In juli werd al de eerste vlucht succesvol uitgevoerd en hoewel de stoeltjes aan boord te koop waren, ging er uiteindelijk maar één betalende passagier mee. Amazon- en Blue Origin-oprichter Jeff Bezos besloot de overige drie stoeltjes te vullen met zichzelf, zijn broer en luchtvaartlegende Wally Funk.

De eerste twee betalende crewleden van de nieuwe missie, die vertrekt op 12 oktober om 15:30 uur Belgische tijd, zijn bekendgemaakt: het gaat om Australiër Chris Boshuizen en Amerikaan Glen de Vries. Boshuizen werkte jarenlang als onderzoeker bij ruimtevaartagentschap NASA en is medeoprichter van Planet Labs. De Vries is medeoprichter van technologiebedrijf Medidata, dat software ontwikkelt en op de markt brengt als dienst voor klinische proeven.

Wat de twee betalen voor de vlucht, is niet bekendgemaakt. Ruimtetoeristen kunnen zich via e-mail melden bij Blue Origin voor een vlucht in de New Shepard-raket, maar prijzen zijn niet openbaar. Wie de overige passagiers zijn van de tweede commerciële vlucht, wordt in de komende dagen bekendgemaakt, aldus Blue Origin.

De persoon die het hoogste bod uitbracht om mee te gaan op de allereerste vlucht, heeft zijn ruimtereis overigens nog tegoed. De planning van die eerste vlucht kwam de bieder niet uit, waardoor een andere bieder mee kon. Dat werd de 18-jarige Nederlander Oliver Daemen - zijn vader was een van de bieders. Na de succesvolle eerste vlucht zei Blue Origin al dat er dit jaar nog twee vluchten verwacht werden en dat er ‘veel meer’ volgen in de toekomst. Het bedrijf zegt al veel geïnteresseerde klanten te hebben.

Dit jaar zijn Blue Origin, SpaceX en Virgin Galactic alle drie begonnen met hun programma voor ruimtetoerisme. Virgin Galactic, het ruimtevaartbedrijf van Virgin-oprichter Richard Branson, voerde in juli een eerste bemande commerciële testvlucht uit en ook daar ging de oprichter mee aan boord voor de primeur. 

Volgens de website van het bedrijf zijn er nog tickets beschikbaar voor dit jaar, maar een volgende vlucht is nog niet ingepland. Het programma ligt stil omdat de Amerikaanse Federal Aviation Authority (FAA) een onderzoek doet naar de eerste vlucht. Daarbij zou afgeweken zijn van de aangewezen vluchtruimte en het bedrijf zou dat niet hebben doorgegeven aan de luchtvaartautoriteit.

SpaceX, het bedrijf van Tesla-baas Elon Musk, rondde zijn eerste missie met vier ruimtetoeristen op 19 september succesvol af. Daarbij spendeerden de vier passagiers vier dagen in een Crew Dragon-capsule en bereikten ze een hoogte van 560 kilometer. Virgin Galactic en Blue Origin voeren anderzijds veel kortere vluchten uit, waarbij de passagiers enkele minuten de Kármánlijn bereiken, op zo’n 100 kilometer hoogte.

Het viertal vertrekt op 5 oktober met een Sojoez MS-19-ruimtecapsule. Die brengt hen dan naar het ISS, dat op 354 kilometer hoogte rondom de aarde cirkelt.

“Deze film vertelt het verhaal van een gewone mens. Een arts die niets te maken had met ruimteverkenning en er zelfs nooit aan dacht, krijgt het aanbod om naar het ISS te reizen en het leven van een kosmonaut te redden,” vertelde regisseur en acteur Klim Shipenko vandaag op een persconferentie, voor de bemanning richting de Baikonur-kosmodroom in Kazachstan vertrok.

Ook de professionele kosmonauten zullen in de film te zien zijn. “Ik zal niet de hoofdrol spelen, maar ik zal toch moeten uitzoeken hoe een film wordt gemaakt in zo’n ongewone plek als de ruimte,” reageerde commandant Anton Shkaplerov.

Hoofdrolspeelster Julia Peresild doet voor de gelegenheid haar eigen make-up en styling. “Het zal niet op hetzelfde niveau zijn als op aarde, maar we zullen ons best doen. We zijn er klaar voor,” zei ze. Bang is ze niet. “Het is een beetje te laat om bang te zijn, want we zijn zo ver gekomen. Er is nog veel te doen en om eerlijk te zijn, er is gewoon geen tijd meer voor angst.”

Regisseur Shipenko is 1m90 groot en zijn lengte maakt het trainen in het ruimtetuig - en de komende reis - niet erg comfortabel. Maar in de toekomst zullen er aanpassingen worden gedaan, zei hij. “Het is oké. Ik vlieg nu zoals het is, maar als we het vervolg doen over reizen naar Mars, dan beloven ze dat de zitplaats beter zal zijn.”

LEES OOK:

• Rook in Russisch segment ruimtestation ISS

• NASA hoopt op steun van commerciële bedrijven: “We zitten helaas in ‘spacerace’ met China”

De bemanning "cirkelde 5,5 keer rond de aarde, voerde de eerste reeks van wetenschappelijk onderzoeken uit en had een paar maaltijden" voordat ze naar bed gingen, meldt het bedrijf van Elon Musk op Twitter. De vier inzittenden zijn privépersonen waarbij voor het eerst geen enkele beroeps- of institutionele astronaut banen rondom onze planeet zal trekken.

De 38-jarige miljardair Jared Isaacman, een burgerpiloot die ook ervaring met performante gevechtsvlieguigen heeft, is gezagvoerder. Hij heeft ook de missie bekostigd. SpaceX zou een zitje voor ongeveer vijftig miljoen dollar verkopen.  De 51-jarige Sian Proctor, eveneens een burgerpiloot, is professor en heeft een diploma biologie op zak. De 29-jarige Hayley Arceneaux is medisch assistente bij het St. Jude Kinderen Research Hospital waarvoor de missie geld moet opleveren. De 42-jarige Chris Sembroski is een data-ingenieur.

De missie die de naam Inspiration4 kreeg, is de eerste volledig commerciële bemande ruimtevlucht.
Het vaartuig komt maximaal 540 kilometer van de aarde. De laatste keer dat mensen zo ver weg gingen, was in 2009. Na een verblijf van ongeveer drie dagen in de ruimte keren de bemanningsleden terug op aarde. Het vaartuig plonst dan, hangend aan een parachute, in de Atlantische Oceaan.

Virgin Galactic schrijft dat het bedrijf zijn ‘Unity 23'-missie met de Italiaanse luchtmacht uitstelt nadat het door een leverancier is gewaarschuwd voor een mogelijk defect. De eventuele productiefout zou in het flight control-systeem zitten.

“Op dit moment is nog niet bekend of het defect aanwezig is in de ruimtetuigen van het bedrijf en welke reparatiewerkzaamheden eventueel nodig zijn”, meldt Virgin Galactic. Het bedrijf zegt dat het momenteel inspecties uitvoert, samen met de leverancier in kwestie. Het voegt eraan toe dat het de missie heeft uitgesteld vanwege ‘een overvloed aan voorzichtigheid’.

De Unity 23-missie stond aanvankelijk in de planning voor eind september of begin oktober, maar vindt nu ‘medio oktober’ plaats, zo klinkt het. Het bedrijf deelt later een meer concrete lanceringsdatum. Tijdens de missie zouden bemanningsleden van de Italiaanse luchtmacht en de Italiaanse nationale onderzoeksraad naar de ruimte gaan.

Het uitstel is volgens het bedrijf niet gerelateerd aan een lopend onderzoek van de Amerikaanse Federal Aviation Administration. Die overheidsinstantie onderzoekt momenteel de eerste bemande testvlucht van Virgin Galactic. Tijdens die vlucht vloog het ruimteschip van Virgin Galactic een minuut lang buiten zijn aangewezen luchtruim. Het bedrijf mag nu geen vluchten uitvoeren met zijn SpaceShipTwo-ruimtevaartuig totdat de FAA een uitspraak heeft gedaan, meldt persbureau Reuters.

Virgin Galactic wil toeristische vluchten richting de ruimte verkopen, en met zijn eigen vlucht in juli wilde oprichter Richard Branson daar reclame voor maken. Hij is in een hevige concurrentiestrijd verwikkeld met twee andere multimiljardairs. Ook Amazon-oprichter Jeff Bezos, die een week na Branson naar de ruimte ging, en Elon Musk (Tesla, PayPal, SpaceX) hebben zich op het ruimtetoerisme gestort. SpaceX stuurt volgende week overigens een speciale vlucht naar de ruimte. Voor het eerst bestaat de bemanning van een toestel dat in een baan rond de aarde komt alleen uit burgers. Er gaan geen professionele astronauten mee.

Inspiration4, zo heet de missie. De gezagvoerder is de 38-jarige miljardair Jared Isaacman, die de vlucht betaalt. Hij is de oprichter van betaaldienst Shift4. In zijn vrije tijd is hij straaljagerpiloot en bergbeklimmer. In 2009, toen hij 26 was, vloog Isaacman met een vliegtuig in recordtempo de wereld rond. Hij had slechts 62 uur nodig voor de reis.

Isaacman koos drie burgers die met hem mee mogen gaan. Daarbij koos hij ook een goed doel. SpaceX hoopt dat de vlucht zo’n 200 miljoen dollar (bijna 170 miljoen euro) opbrengt voor een kinderziekenhuis in de stad Memphis, onder meer door het veilen van spullen die meegaan aan boord.

Een van de bemanningsleden is Hayley Arceneaux (29), die als arts-assistent in het ziekenhuis werkt. Als kind had zij kanker. Haar knie werd vervangen en ze kreeg een staaf van titanium in haar dijbeen. Ze wordt de eerste persoon met een prothese die naar de ruimte gaat. Christopher Sembroski (42) mag mee omdat hij geld doneert aan het kinderziekenhuis. Het vierde en laatste bemanningslid is Sian Proctor (51), een docente geologie. Ze probeerde in 2009 astronaut te worden voor de Amerikaanse ruimtevaartorganisatie NASA, maar viel af bij de laatste selectieronde.

De lancering staat voorlopig gepland voor donderdag, maar het precieze tijdstip hangt af van de weersverwachting rond de ruimtebasis Cape Canaveral in Florida. De bemanning komt maximaal 540 kilometer van de aarde. De laatste keer dat mensen zo ver weg gingen, was in 2009. Na een vlucht van drie dagen moet het vaartuig met de vier, hangend aan een parachute, in de Atlantische Oceaan plonzen.

Musk is in een hevige concurrentiestrijd verwikkeld met twee andere miljardairs, die zich ook op ruimtetoerisme hebben gestort. In juli ging een ruimtevliegtuig van Virgin Galactic naar de rand van de dampkring. Aan boord zaten oprichter Richard Branson en drie van zijn naaste medewerkers. Musks andere rivaal, Amazon-oprichter Jeff Bezos, ging anderhalve week later ook naar grote hoogten. Hij zat aan boord van de eerste bemande vlucht van zijn bedrijf Blue Origin. Een van de drie andere passagiers was de Nederlander Oliver Daemen, de jongste mens die ooit in de ruimte is geweest. Maar Branson, Bezos en hun reisgenoten kwamen niet in een baan rond de aarde. 

GERELATEERDE VIDEO,S, uitgekozen en gepost door peter2011

De lancering gebeurt vanaf de Europese ruimtebasis Kourou in Frans-Guyana. De belangrijkste onderdelen van de draagraket zijn daar inmiddels aangekomen vanuit Europa. De James Webb zelf bevindt zich in een laboratorium in de Amerikaanse staat Californië en moet eind deze maand richting de lanceerbasis vertrekken.

De James Webb moet de opvolger worden van de beroemde ruimtetelescoop Hubble. Die nadert na meer dan dertig jaar het einde van zijn loopbaan. De nieuwe telescoop is groter en scherper, en moet daardoor dingen ontdekken die voor de Hubble verborgen zijn gebleven.

Bovendien gaat het nieuwe observatorium niet rond de aarde draaien, zoals de Hubble, maar rond de zon, op 1,5 miljoen kilometer afstand van de aarde. Op die plek moet de James Webb onder meer zoeken naar planeten waar misschien leven mogelijk is, verre sterrenstelsels en sporen van de oerknal.

Het project kost in totaal ongeveer 8 miljard euro. De nieuwe ruimtetelescoop is ongeveer zo groot als een tennisbaan. De kern is een 6,5 meter grote spiegel van goud en beryllium. Die vangt het licht uit de ruimte op. 

De ontwikkeling van de James Webb ging moeizaam. Aan de telescoop wordt al sinds 1996 gewerkt en het was eerst de bedoeling dat hij al in 2007 zou worden gelanceerd, maar dat wordt bijna jaarlijks verschoven. Zo blijken de ontwikkelaars langer dan verwacht nodig te hebben om alle nieuwe technologieën aan boord goed te testen. Bovendien zijn er menselijke fouten gemaakt. Zo ontstonden er scheuren in een zonnescherm.

Bij een trillingstest schoten zeventig bouten los. Ze vielen in de telescoop en een paar zijn nog steeds niet teruggevonden. Vorig jaar leidde de corona-uitbraak tot een nieuwe vertraging. Eerder zei NASA al dat Webb elke dollarcent en dus het ‘wachten waard’ is. ,,We moeten het hier op aarde in orde hebben voordat we naar de ruimte gaan’’, zei bestuurder Thomas Zurbuchen erover.

De ruimtetelescoop is vernoemd naar NASA-directeur James Edwin Webb (1906-1992). Hij leidde de Amerikaanse ruimtevaartorganisatie tussen 1961 en 1968. Het jaar erna zetten Neil Armstrong en Buzz Aldrin als eersten  een voet op de maan.

{ https://www.hln.be/ }

Gisteren deelde de FAA mee dat het onderzoek voerde naar de afdaling van de vlucht van het raketvliegtuig waarmee de Britse miljardair Richard Branson op 11 juli een korte ruimtereis maakte. Hieronder zie je beelden van die eerste ruimtevlucht met passagiers.

Het ruimtevliegtuig, de SpaceShipTwo, vloog in juli naar een hoogte van ongeveer 86 kilometer. Het toestel werd bestuurd door twee piloten. Branson zelf en drie van zijn naaste medewerkers waren de passagiers.

Virgin Galactic heeft altijd gezegd dat de vlucht normaal was verlopen, maar erkende gisteren dat “het vliegtraject van hun oorspronkelijke plan afweek”. Het bedrijf voegde er echter aan toe dat het toestel “niet buiten de laterale grenzen van het beschermde luchtruim vloog”. Volgens Virgin Galactic zakte de vlucht voor een korte periode (1 minuut en 41 seconden) iets lager dan gepland. Het toestel werd door de wind op grote hoogte iets uit koers geblazen, klinkt het.

Het bedrijf zei gisteren ook dat het een nieuwe SpaceShipTwo-vlucht vanuit New Mexico plant en daarvoor mikt op eind september of begin oktober, in afwachting van technische controles en het weer. Die vlucht zal drie bemanningsleden van de Italiaanse luchtmacht en de National Research Council vervoeren.

Branson prees de eerste missie van SpaceShipTwo in juli als de voorloper van een nieuw tijdperk van ruimtetoerisme. Zijn bedrijf, dat werd opgericht in 2004, wil vanaf volgend jaar beginnen met commerciële ruimtevluchten. Maar hij is in een hevige concurrentiestrijd verwikkeld met twee andere multimiljardairs. Ook Amazon-oprichter Jeff Bezos, die een week na Branson naar de ruimte ging, en Elon Musk (Tesla, PayPal, SpaceX) hebben zich op het ruimtetoerisme gestort. 

LEES OOK:

• “Welkom in een nieuw ruimtetijdperk”: Virgin-baas Branson zweeft (even) door de ruimte en klopt zijn rivalen (+)

• Koude douche voor Richard Branson en Jeff Bezos: miljardairs mogelijk toch geen astronaut

{  https://www.hln.be/ }

Bouwer van de sonde is het bedrijf NPO Lavotsjkin dat in de jaren 60, 70 en deels in de jaren 80 de industriële pijler vormde van de interplanetaire verkenning door Moskou. Volgens zijn directeur Aleksandr Tsjetsjakov heeft het nieuwe uitstel te maken met “sommige problemen die tijdens tests zijn opgedoken”, meer specifiek om “een absoluut veilig landingssysteem op punt te stellen voor een zachte landing”.

“In feite hebben wij onvoldoende tijd. Wij hebben meer nodig om de ontwikkeling van het ruimtetuig af te ronden”, aldus de directeur, geciteerd door de Russische persbureaus.

De Loena-25 moet vanop de Russische ruimtehaven Vostotsjni met een Sojoez-2.1b/Fregat vertrekken en nabij de zuidelijke pool van de maan landen.

Het is de eerste etappe van een serie Russische maanmissies, met het oog op een eventuele basis in een baan rond het hemellichaam, of - in samenwerking met China - de constructie van een basis op het oppervlak van de maan.

De laatste maanmissie van Moskou was de Loena-24. Die maakte in augustus 1976 een zachte landing op de maan, nam er bodemmonsters, en bracht ze naar onze planeet.

{ https://www.hln.be/ }

Bijzonder aan de ontwikkeling van onze menselijke hersencellen is dat ze niet gebeurt op de plaats waar ze hun functie vervullen. Hersencellen ontwikkelen vanuit hersenstamcellen die, wanneer ze uitgroeien tot functionele hersencellen, nog een reis moeten ondernemen tot hun finale plaats in de hersenen.

“Dit bijzondere fenomeen is zichtbaar in de hersenen van gewervelde dieren zoals de mens, maar we hadden geen idee of dit migratieproces belangrijk is voor complexe hersenvorming in het algemeen”, zegt Eve Seuntjes, professor ontwikkelingsbiologie aan de KU Leuven. “Om die vraag te beantwoorden, moet je op zoek naar een dier met even complexe hersenen dat evolutionair zo ver mogelijk van onszelf verwijderd is. Pas wanneer er gelijkenissen zijn tussen dieren met een compleet ander evolutionair vertrekpunt, wijst dit erop dat deze manier van hersenontwikkeling geen toevalligheid is.”

De achtarmige octopussen bleken het antwoord te zijn op deze vraag. Ze hebben een complexe hersenstructuur die ze bovendien nuttig gebruiken. Octopussen zijn in staat om te spelen, te dromen, voorwerpen te gebruiken en zelfs vooruit te plannen. Deze ongewervelde dieren hebben een compleet ander evolutionair vertrekpunt dat op één of andere manier toch geleid heeft tot een gedrag dat wij als mensen herkennen.

“In het lab bouwden we een ideale omgeving waarin octopuseieren kunnen ontwikkelen. Doordat de eieren doorzichtig zijn, konden we elke fase van de ontwikkeling goed opvolgen”, vertelt postdoctoraal onderzoeker Astrid Deryckere. “Tot onze grote verbazing vertonen hersencellen bij octopussen hetzelfde migratiegedrag als menselijke hersencellen. Dit bewijst dat migratie van hersencellen fundamenteel is om complexe hersenen te vormen.”

“In een volgende fase zullen we proberen te achterhalen hoe je van deze ingenieuze opbouw tot effectieve hersenactiviteit gaat en hoe dit dan verder leidt tot bepaalde gedragingen”, besluit Seuntjens. 

Nie Haisheng en Liu Boming zweefden naar buiten om de montage af te ronden van een robotarm op de Tianhe, de basismodule van dat station, dat de naam Tiangong draagt. Het duo moest ook een panoramische camera installeren. Het uitje heeft in totaal ongeveer zes uur geduurd, met zowat een uur voorsprong op het schema. Het Chinese Agentschap voor Bemande Missies (CMSA) noemde de ruimtewandeling een succes, aldus het staatspersbureau Xinhua (Nieuw China).

Het was de tweede ruimtewandeling in twee maanden tijd voor de Chinese astronauten en was rechtstreeks te volgen op de staatstelevisie. De eerste vond op 4 juli plaats. De twee ruimtewandelaars zijn samen met nog een astronaut, Tang Hongbo, op 17 juni naar de Tianhe gevlogen. Deze Shenzhou-12 missie is de langste die China ooit heeft uitgevoerd, want het trio moet in totaal drie maanden in de ruimte blijven.

Nog nooit zijn Chinezen zo lang aan een stuk in de ruimte geweest. “Deze missie duurt langer en we moeten niet alleen de kern, ons huis in de ruimte, installeren maar we moeten ook een paar belangrijke technische tests doen. Deze missie is moeilijker en de uitdagingen zijn groter”, zei Nie bij de laatste persconferentie voor vertrek. Liu sprak van een “extreem complexe en zware missie”, ook vanwege de ruimtewandelingen.

Het ambitieuze China werkt in de ruimtevaart niet of nauwelijks samen met andere landen. Als het ruimtestation rond 2023 klaar is, kan daar wel wat verandering in komen. “In de nabije toekomst zullen we zowel Chinese als buitenlandse astronauten samen in het Chinese ruimtestation zien”, liet een bestuurder van het Chinese ruimtevaartprogramma eerder weten. 

Hoewel de kans dat Bennu de aarde raakt erg klein is, blijft het een van de twee gevaarlijkste bekende asteroïden in ons zonnestelsel, samen met een andere, genaamd 1950 DA, aldus de Amerikaanse ruimtevaartorganisatie NASA. NASA-onderzoekers gebruikten bij hun berekeningen gegevens van de ruimtesonde OSIRIS-REx.

De kans op een botsing doet zich pas ná 2135 voor, wanneer de planetoïde zeer dicht langs de aarde raast. De zwaartekracht van de aarde past Bennu’s baan dan zodanig aan dat een botsing bij een volgende passage mogelijk wordt.

De kans dat de ruimterots tussen 2135 en 2300 inslaat bleek na de nieuwe analyse zo’n 1 op 1.750. In september 2182 is dus de kans op botsing het grootst.

De Amerikaanse ruimtesonde OSIRIS-REx heeft de afgelopen jaren onderzoek gedaan bij Bennu. Dat is een aardappelvormige rots van ongeveer een halve kilometer doorsnee. Hij draait in een baan rond de zon, momenteel op 306 miljoen kilometer afstand van de aarde. De asteroïde kan wetenschappers iets vertellen over het ontstaan van ons zonnestelsel en over het ontstaan van leven op aarde.

De metingen van OSIRIS-REx helpen de bewegingen van de mogelijk gevaarlijke asteroïde de komende eeuwen beter te begrijpen, aldus NASA. Het vermindert de onzekerheden over de toekomstige baan aanzienlijk. Ook verbetert het het vermogen van wetenschappers om de waarschijnlijkheid van een inslag te bepalen en banen van andere asteroïden te voorspellen.

Een van de doelen van NASA is het vinden en in de gaten houden van asteroïden en kometen die in de buurt van de aarde kunnen komen en gevaarlijk kunnen zijn voor onze planeet. “De OSIRIS-REx-missie bood een buitengewone kans om deze modellen te verfijnen en te testen, waardoor we beter kunnen voorspellen waar Bennu zal zijn wanneer hij over ruim een eeuw dicht bij de aarde komt”, aldus de de organisatie.

De missie van de OSIRIS-REx kost 1 miljard euro. In 2016 werd de sonde gelanceerd en in 2018 kwam hij in een baan rond Bennu. Vanuit alle hoeken werd de rots gemeten en gefotografeerd. Die gegevens werden naar de aarde gestuurd om te bestuderen.

Een ander onderdeel van het onderzoek volgt nog. In oktober vorig jaar daalde de OSIRIS-REx af naar het oppervlak van Bennu om daar ongeveer 60 gram steentjes en stof op te zuigen. Die zijn verzameld in een bakje aan boord van de sonde. Een paar maanden geleden begon de OSIRIS-REx aan de miljoenen kilometers lange terugreis naar de aarde. Het is de bedoeling dat hij in september 2023 op aarde landt, waarna wetenschappers het opgehaalde gruis onder de microscoop kunnen leggen.

Volgens de ruimtevaartorganisatie werkte de boor en de speciale titanium buis voor opslag van de stalen wel ‘zoals bedoeld’. Maar na afloop van het volledig autonome verzamelproces, bleek er niks van volume opgeslagen. “Een sonde stuitte niet op de verwachte weerstand die er zou zijn als er een monster in de buis zat”, aldus NASA.

Het Perseverance-team onderzoekt wat er mis is gegaan. Perseverance gaat volgens NASA intussen verder met het verkennen van de Jezero-krater, terwijl het team op aarde ‘de activiteiten evalueert’. De eerste indruk is volgens NASA dat het rotsobject niet reageerde zoals de organisatie verwachtte. Een hardwareprobleem is minder waarschijnlijk, klinkt het.

Perseverance onderzoekt de Jezero-krater op het Mars-landschap voor tekenen van eerder leven en moet daar monsters van rotsen en de grond verzamelen. De eerste poging hiertoe was dus niet succesvol, maar de rover heeft in totaal 43 titanium buisjes voor bodemmonsters. Volgens de plannen van NASA moeten daarvan tenminste 20 gevuld worden met monsters van de Marsbodem.

“Hoewel dit niet de ‘hole-in-one’ is waar we op hoopten, zijn er altijd risico’s verbonden aan het inslaan van nieuwe wegen,” schrijft Thomas Zurbuchen, associate administrator van NASA’s Science Mission-directoraat. “Ik heb er vertrouwen in dat we het juiste team hebben dat hieraan werkt en we zullen doorzetten in het vinden van een oplossing om toekomstig succes te verzekeren.”

In 2018 verscheen al een onderzoek in Science waarin het rode okerpigment, gevonden op stalagmieten in Cueva de Ardales, werd bestempeld als werk van Neanderthalers. Sindsdien houdt het de wereld van de archeologie die zich verdiept in de oude tijd flink bezig.

In het onderzoek van drie jaar geleden werd geschreven dat de ‘kunst’ minstens 64.800 jaar oud is, maar de bevinding werd controversieel gevonden. “Wetenschappers zeiden dat de pigmenten wellicht een natuurlijke oorzaak hadden”, vertelt Fransisco d’Errico, hoogleraar aan de universiteit van Bordeaux en co-auteur van een nieuw onderzoek dat verscheen in het academische tijdschrift Proceedings of the National Academy of Sciences (PNAS).

Deze nieuwe bevindingen dragen volgens het onderzoek bij aan het toenemende bewijs dat Neanderthalers, die zo'n 40.000 jaar geleden uitstierven, niet zulke ‘lompe verwanten’ van de homo sapiens waren als lange tijd werd gedacht. Het pigment in de grot speelde volgens de onderzoekers ‘een fundamentele rol in de symboliek voor Neanderthalers’, maar wat die symbolen precies betekenden blijft, ook na dit onderzoek, voorlopig een mysterie.

NASA meldt dat Marshelikopter Ingenuity intussen tien vluchten heeft gemaakt over de rode planeet. In totaal heeft het toestel meer dan één mijl (1,6 kilometer) afgelegd, een record. Volgens de ruimteorganisatie was de laatste vlucht de meest complexe tot nog toe. 

De helikopter maakte een vlucht langs tien vooraf bepaalde punten op een hoogte van ongeveer twaalf meter. Die vlucht duurde bijna 3 minuten. Dat is een stuk langer dan de eerdere vluchten van ongeveer 40 seconden. De helikopter maakte beelden van een aantal bergkammen.

Voor de Marshelikopter, die vorig jaar aan boord van het NASA-wagentje Perseverance (Volharding) werd gelanceerd, zijn de omstandigheden op Mars extreem. De rotoren moeten door de ijle atmosfeer, ruwweg maar 1 procent van die op aarde, meer dan 2.500 omwentelingen per minuut maken om los te komen van de grond. Daarnaast is de zonne-energie geringer en hebben de accu’s te lijden onder de lage temperaturen ‘s nachts, wanneer het kwik kan zakken tot 90 graden onder nul. 

Hoelang de Marshelikopter nog blijft vliegen, is momenteel ook voor de wetenschappers nog een verrassing. Normaal zou de missie eind november ten einde lopen. De Marshelikopter doet echter beter dienst dan verwacht en blijft dus verder ingezet worden. “We verwachten wel dat er een einde aan komt”, zei projectmanager MiMi Aung eerder. “Het blijft een verrassing hoelang de onderdelen blijven werken.”

• 108 minuten weg van de aarde, voor altijd een volksheld: 60 jaar geleden was Joeri Gagarin de eerste mens in de ruimte (+)

• Drukte op Mars: liefst drie missies arriveren deze maand bij de rode planeet (+)

{ https://www.hln.be/ }