Op het beeld zien we lange slierten van sterren en gas die zich beginnen uit te strekken van bij de twee sterrenstelsels rechtsboven. Alsof ‘ze allebei zojuist met grote snelheid zijn ingeslagen’ en ‘door het bowlingbalachtige sterrenstelsel linksonder de chaos zijn ingeslingerd’, schrijft NASA zelf bij de foto. In werkelijkheid vinden interacties tussen sterrenstelsels over een enorm lange periode van naar schatting een half miljard jaar plaats, en botsen ze ook zelden frontaal op elkaar.

De twee sterrenstelsels rechts lijken in te werken op elkaar, maar het is onduidelijk of er ook interacties zijn van het derde sterrenstelsel met de twee andere. Dat lijkt alvast niet uitgesloten, omdat ze zich relatief dicht bij elkaar bevinden in de ruimte.

Opvallend is dat de twee op elkaar inwerkende sterrenstelsels het beroemde ruimteschip USS Enterprise uit de tv-serie ‘Star Trek’ lijken te vormen, vanuit ons zonnestelsel gezien toch.

De foto kwam tot stand dankzij twee krachtige camera’s, specifiek ontworpen om beelden van objecten in de ruimte met een hoge resolutie te schieten. 

• _{Volledige fotocredit: ESA/Hubble & NASA, J. Dalcanton, Dark Energy Survey, U.S. Department of Energy (DOE), Fermilab (FNAL), Dark Energy Survey Camera (DECam), Cerro Tololo Inter-American Observatory (CTIO), NoirLab/National Science Foundation/AURA, European Southern Observatory (ESO); Acknowledgment: J. Schmidt}

Het tollende ruimteobject, dat in maart 2018 werd gespot, bleek om de 18 minuten ongeveer een minuut lang radiosignalen uit te zenden. Op die momenten was het de helderste bron van radiogolven die vanaf de aarde te zien was. “Een hemelse vuurtoren”, zo omschrijft CNN het.

Dit is een artistieke impressie van hoe het object eruit zou kunnen zien als het een magnetar is, of een ongelooflijk magnetische neutronenster.

Astrofysicus Natasha Hurley-Walker en haar team publiceerden de ontdekking in het gerenommeerde wetenschappelijke tijdschrift Nature, maar een sluitende verklaring ervoor vonden ze niet. “Dit object verscheen en verdween weer gedurende een paar uren tijdens onze waarnemingen”, zegt Hurley-Walker, die verbonden is aan de Curtin University in Australië. Flikkerende ruimteobjecten die aan en uit lijken te gaan, staan bekend als transiënten. Het geflikker kan in principe van een pulsar komen, een snel ronddraaiende neutronenster die in milliseconden of seconden aan en uit flitst. Of van een supernova, die een paar dagen te zien is en dan weer verdwijnt. Maar in dit geval flitste het hemellichaam elke 18 minuten aan en uit. “Dat was totaal onverwacht”, zegt Hurley-Walker. “Een beetje spookachtig ook voor een astronoom omdat, voor zover we weten, er niets aan de hemel is dat dit doet. En het is echt heel dicht bij ons, ongeveer 4.000 lichtjaar van ons. Dat is in onze galactische achtertuin.”

Het was Tyrone O’Doherty, doctoraatsstudent aan de Curtin University, die de ongewone ontdekking deed met de Murchison Widefield Array-telescoop (MWA), die opgesteld staat in de outback van deelstaat West-Australië. “Opwindend dat de bron die ik vorig jaar kon identificeren zo’n eigenaardig object blijkt te zijn”, zegt hij. “Het brede gezichtsveld en de extreme gevoeligheid van de MWA zijn perfect om de hele hemel in kaart te brengen en het onverwachte te detecteren.”

“Hij vond iets”, zegt Natasha Hurley-Walker, Doherty’s promotor van zijn doctoraatsthesis, over de ontdekking. Op beelden van de telescoop zien we in de melkweg een heldere stip die de locatie van het object markeert. “Net rechts daarvan is er een bron, en die is een superzwaar zwart gat dat stralen van radiogolven de ruimte inslingert met bijna de snelheid van het licht”, aldus Hurley-Wallker. “Toegegeven, dat is verder weg. Maar het geflikker dat we zagen is ongeveer net zo helder. Dat is dus echt extreem. En we hadden niet verwacht iets te vinden dat zo helder was. Op de een of andere manier zet het magnetische energie om in radiogolven, veel effectiever dan alles wat we eerder hebben gezien.”

Het gedrag van het object komt overeen met iets waarvan het bestaan wel is voorspeld, maar dat nooit is waargenomen: een soort langzaam draaiende neutronenster. Of het zou een overblijfsel kunnen zijn van een ingestorte ster die een dode witte dwergster met een sterk magnetisch veld werd, al is dat zeer onwaarschijnlijk. Wat het ook is, het is “echt extreme fysica”, volgens Hurley-Walker. “En het kan natuurlijk ook iets zijn waar we nog nooit aan hebben gedacht.

De onderzoekers zullen het object in de gaten blijven houden om te zien of het weer aangaat, en in de tussentijd zoeken ze naar bewijs voor andere soortgelijke objecten. “Meer detecties zullen astronomen vertellen of dit een zeldzame eenmalige gebeurtenis was of een grote nieuwe populatie die we nog nooit eerder hadden opgemerkt”, besluit Hurley-Walker.

GERELATEERDE VIDEO'S, geselecteerd en geplaatst door peter2011

Op 15 november voerde het Russische ministerie van Defensie met succes een anti-satelliettest uit waarbij de inactieve Russische satelliet Tselina-D, die sinds 1982 in een baan om de aarde vloog, werd verpulverd. Dat gebeurde met een vanop de grond afgevuurde raket.

De vernietiging van de oude satelliet zorgde voor een wolk van puin, met een slordige 1.500 traceerbare brokstukken als gevolg. Volgens Rusland zouden die geen gevaar vormen voor ruimtestations en satellieten.

Daar dacht de Amerikaanse ruimtevaartorganisatie NASA toen al meteen anders over, want vlak nadat de Russen de satelliet hadden opgeblazen, ontstond er volgens NASA een reëel gevaar voor het Internationaal Ruimtestation ISS. Het ISS scheerde namelijk elke 90 minuten gedeeltelijk door of langs de schrootwolk van de kapotgeschoten satelliet in haar baan om de aarde.

De zeven astronauten die op dat moment aan boord van het ruimtestation waren, moesten hun toevlucht zoeken tot de ruimteschepen die aangemeerd waren aan het ISS (een Crew Dragon van SpaceX en een Russische Soyoez), om zich voor te bereiden op een eventuele noodevacuatie. In geval van bijvoorbeeld een catastrofale botsing kunnen die reddingsschepen dan snel naar huis. De crew schuilde zeker twee uur in de capsules. Uiteindelijk konden ze zonder problemen weer aan boord.

{ https://www.hln.be/ }

In stalen van gesteenten die Curiosity door de jaren heen - de rover landde in de Galekrater op Mars in augustus 2012 - met een klopboor op vijf verschillende locaties in de krater heeft verzameld, blijken organische stoffen te zitten die rijk zijn aan een soort koolstof (koolstof-12 genaamd) die hier op aarde in verband wordt gebracht met leven. Maar het is nog te vroeg om te bepalen wat deze intrigerende chemicaliën heeft gegenereerd op Mars, benadrukt het onderzoeksteam. De rode planeet is erg verschillend van onze aarde en heel wat processen op Mars blijven een mysterie.

De kolonie werd ontdekt in de Weddellzee, een deel van de Zuidelijke Oceaan dat voor het grootste deel uit ijs bestaat en tussen Antarctica en het Zuid-Amerikaanse continent in ligt.

Veel vissen maken nesten en soms verzamelen ze met honderden tegelijk om die te bouwen. In het geval van de ijsvissen werd in het verleden hooguit een handvol nesten samen ontdekt. Tot diepzeebioloog Autun Purser van de Alfred Wegener Institute in het Duitse Bremerhaven en zijn collega's begin vorig jaar op de gigantische kolonie botsten, terwijl ze met een onderzoek bezig waren op de Weddellzee.

De onderzoekers waren de chemische verbanden aan het bestuderen tussen de oppervlaktewaters en de bodem van de zee. Daarvoor werd het leven op de zeebodem in kaart gebracht. Dat gebeurde met een toestel dat achter een ijsbreker aangesleept werd en videobeelden maakte.

De wetenschappers maakten nog drie expedities in de buurt en bleven nest na nest vinden, kilometer na kilometer. Waarom de vissen daar zo massaal verzamelen, is niet duidelijk. Er zou wel veel plankton aanwezig zijn, microscopisch kleine diertjes die de perfecte voeding vormen voor pas uitgekomen vissen. In de buurt was ook een zone met warmer water, wat de vissen kan helpen bij het lokaliseren van de broedgrond.

Zelf zouden de ijsvissen dan weer als voedsel dienen voor zeehonden. Daarvan is geweten dat ze heel wat tijd spenderen in de wateren boven de kolonie, volgens de wetenschappers in ‘Current Biology’.

LEES OOK: 

• Schokgolf van vulkaanuitbarsting bij Tonga bereikte ook België: “Luchtdruk schoot plots omhoog”

Intermixed with the nests were fish carcasses.

(AWI OFOBS team)

Photograph: Alfred Wegener Institute

De planeet heeft de wetenschappelijke naam ‘WASP-103b’. Hij is groter dan Jupiter, de grootste planeet in ons zonnestelsel, en heeft waarschijnlijk ongeveer dezelfde samenstelling. 

WASP-103b draait om een ster die bijna twee keer zo groot is als onze zon en een slordige 200 graden warmer. De planeet staat zo dicht bij die ster, dat hij er in een minder dag omheen draait. De aarde doet iets meer dan 365 dagen en 6 uur over een baan rond de zon.

De planeet werd in 2014 al ontdekt met de ruimtetelescopen Hubble en Spitzer. Zijn vreemde vorm is nu vastgesteld met een andere ruimtetelescoop, de Europese Cheops, die eind 2019 werd gelanceerd. Die satelliet is gebouwd om te zoeken naar planeten die rond andere sterren draaien, zogeheten exoplaneten.

Nu de rover een maand later close-ups naar de aarde heeft gestuurd, blijkt dat de rots veel kleiner is dan eerst van ver leek. De rots is ook veel ronder en “schattiger”, waardoor het de onderzoekers deed denken aan een gehurkt konijntje dat kauwt op een paar wortelen (die eigenlijk kleinere stenen zijn).

Nu de konijnenrots gecatalogiseerd is, gaat Yutu 2 verder met zijn verkenning van de 186 kilometer brede Von Kármán-krater. De rover verkent de regio sinds de maanlander Chang’e 4 het op het maanoppervlak afleverde tijdens de allereerste zachte landing aan de andere kant van de maan in januari 2019. Chang’e 4 is al de vierde Chinese missie naar de maan, de tweede met een rover. De eerste missie met zo’n robotjeep was Chang’e 3. Die verkende de voorkant van de maan, het stuk van de maan dat wij vanop aarde wel kunnen waarnemen.

In een bericht op de website van NASA meldt Nelson dat de Amerikaanse regering wil samenwerken met andere ruimtevaartorganisaties zoals het European Space Agency (ESA) en het Russische Roscosmos om onderzoek te blijven doen in het ISS.

De relatie tussen Amerika en Rusland staat wel onder druk door onder andere de situatie in Oekraïne, maar ook het opblazen van een satelliet in november vorig jaar. Dat zorgde voor brokstukken, die gevaarlijk zijn voor de astronauten in het ISS. NASA was niet te spreken over de “gevaarlijke en onverantwoorde” rakettest.

Om het ISS in gebruik te houden tot 2030, moet het Amerikaanse Congres er geld ervoor vrijmaken. Ook de internationale partners moeten aan boord zijn. Op dit moment heeft de Amerikaanse overheid budget voorzien om het ISS operationeel te houden tot 2024.

Bekijk ook deze video over de James Webb Space Telescope, de grootste ruimtetelescoop ooit:

Dat heeft het Natural History Museum in Londen vrijdag bekendgemaakt. Mogelijk gaat het om dieren uit de familie van de sauropodomorpha, langgenekte dino's waarvan de Diplodocus de bekendste is. Sporen van deze dino’s zijn zeldzaam in Groot-Brittannië.

Het gaat om een spoor pootafdrukken van ongeveer vijftig meter lang. Wandelaarster en amateurpaleontoloog Kerry Rees ontdekte het spoor vorig jaar op een strand in Penarth in Wales. 

Experten van het Natural History Museum onderzochten de afdrukken, en kwamen onlangs tot de conclusie dat ze er al 200 tot 250 miljoen jaar liggen, uit het Trias-tijdperk.

De afdrukken van de dinosaurussen worden nu gedocumenteerd aan de hand van 3D-beelden. Ze uitbreken en bewaren in een museum is namelijk erg moeilijk, maar door erosie is het belangrijk de afdrukken te documenteren. De wetenschappers hebben hun bevindingen gepubliceerd in het wetenschappelijk tijdschrift Geological Magazine.

Amenhotep regeerde over het oude Egypte tussen 1525 en 1504 voor Christus. Na zijn dood werd hij gemummificeerd en zijn overblijfselen bleven vrijwel onaangeroerd: een unieke kans voor het onderzoeksteam van Sahar Saleem. Haar beroep? Saleem is geen archeologe, zoals je misschien zou denken, maar wel een radiologe verbonden aan het Egyptian Mummy Project.

Met behulp van enkele CT-scans slaagden Saleem en haar team erin om enkele indrukwekkende 3D-beelden te maken van Amenhotep. Op die manier konden ze zijn uiterlijk tot in de details reconstrueren, van zijn tanden tot zelfs de juwelen waar de farao mee begraven werd. “Hij had opvallend goede tanden voor iemand die 3.500 jaar geleden leefde”, zo verraadt Saleem.

Dat de farao goede tanden had, was niet het enige wat Saleem ontdekte. “Wellicht was hij 35 jaar oud toen hij stierf. De man was ongeveer 169 centimeter lang en besneden. Hij droeg 30 amuletten bij zich en had een unieke gordel aan met gouden kralen.” Nog volgens Saleem zou de farao op zijn vader hebben geleken: “Hij had een smalle kin, een kleine neus en krullend haar”, aldus de onderzoekster.

Amenhotep regeerde ongeveer twintig jaar over het oude Egypte. Zijn vader, Ahmose, was de stichter van de nieuwe dynastie.

Baby Yingliang, zo werd het embryo genoemd, stond zo’n 70 miljoen jaar geleden op het punt om uit zijn schaal te breken, toen hij vermoedelijk bedolven raakte onder een modderstroom. Dit heeft er voor gezorgd dat hij al die jaren zo goed bewaard is kunnen blijven. Volgens wetenschapsjournalist Martijn Peters is dit erg bijzonder, vaak raken dinosaurusembryo’s immers beschadigd of ontbreken er delen. Van hoofd tot staart meet de kleine dinosaurus 27 centimeter en hij zit opgerold in een ei van 17 centimeter.

Volgens Fion Waisum Ma, onderzoeker aan de Universiteit van Birmingham, is dit een van de best bewaarde embryo’s ooit ontdekt. Ook geeft baby Yingliang de onderzoekers meer inzicht in de link tussen dinosaurussen en vogels vandaag. Zo lag zijn kopje onder zijn lichaam en waren zijn pootjes opgekruld naast zijn rug. Deze houding zien we ook bij hedendaagse ongeboren kuikens, maar is voor dinosaurussen uniek.

Baby Yingliang was eigenlijk al ontdekt in 2000, maar raakte in vergetelheid toen hij in de opslagruimte van het museum waar hij bewaard werd belandde. Toen het museum recentelijk aan verbouwingswerken begon, herontdekten wetenschappers het bestaan van het embryo. Wie baby Yinglang een bezoekje wil brengen, kan terecht in het Yingliang Stone Natural History Museum in China.

LEES OOK. 

• Chileense wetenschappers ontdekken nieuwe soort dinosaurus met strijdbijl als staart
  

De Arthropleura is een uitgestorven duizendpotigengeslacht dat tijdens het late Carboon leefde. Het fossiel van het exemplaar in Northumberland is 75 centimeter lang en werd voor het eerst gespot in 2018 toen een groot blok zandsteen op het strand van Howick viel. “Door de manier waarop het rotsblok neerkwam, barstte het open en legde zo het fossiel perfect bloot. Een van onze vroegere doctoraatsstudenten zag het toevallig toen hij er langsliep”, zegt Dr. Neil Davies van de universiteit van Cambridge.

De reuzenduizendpoot leefde zo’n 326 miljoen jaar geleden, toen het noordoosten van Engeland nog een veel tropischer klimaat had dan nu. Dat is meer dan 100 miljoen jaar voor het tijdperk van de dinosauriërs. Volgens Davies is het fossiel waarschijnlijk niet afkomstig van een dode Arthropleura, maar van het uitwendige skelet dat de duizendpoot vermoedelijk van zich afwierp tijdens zijn groei. “Fossielen van deze reusachtige duizendpoten vinden, dat is zeldzaam, omdat hun lichamen na hun dood meestal uit elkaar vallen”, legt hij uit. Hij voegt eraan toe dat er nooit een fossiele kop werd gevonden, wat “het moeilijk maakt om er alles over te weten te komen”.

Wél staat vast dat ook deze duizendpoten geen duizend poten hadden. Volgens de onderzoekers telden ze er wel minstens 32 en mogelijk tot zelfs 64. Dat de dieren zo groot konden worden, wijst op erg voedzame eetgewoontes. Mogelijk vulden ze hun maaltijden van noten en zaden aan met kleine beestjes en amfibieën. Dit exemplaar zou tot zo’n 2,7 meter lang geweest zijn, zo groot als een kleine auto.

Het is nog maar de derde Arthropleura ooit gevonden en ook de oudste én de grootste. De twee vorige fossielen werden in Duitsland ontdekt. 

De vondst van Northumberland, die werd gepubliceerd in de ‘Journal of the Geological Society’, zal volgend jaar worden tentoongesteld in het Sedgwick Museum in Cambridge. Dankzij deze studie weten we dat Arthropleura het grootse bekende ongewervelde dier aller tijden was. Ze waren nog groter dan oer-zeeschorpioenen, die tot voor kort de grootste bekende geleedpotigen waren.

Arthropleura.

 DE AGOSTINI VIA GETTY IMAGES

"Het wordt een bijzonder uitzonderlijke missie", zegt onderzoeker Bart Vandenbussche van het Instituut voor Sterrenkunde (KU Leuven). "Vanuit de KU Leuven hebben we meer dan 15 jaar gewerkt aan één van de vier wetenschappelijke instrumenten die op de telescoop geïnstalleerd zijn. De lancering volgende week wordt een behoorlijk spannend moment.”

Ook de kostprijs van het project getuigt van de bijzonderheid ervan. Waar een gemiddeld project van ESA geraamd wordt op 600 miljoen euro, heeft dit maar liefst 13 miljard euro gekost. De telescoop heeft een spiegel van 6,5 meter, samengesteld uit 18 hexagonale segmenten. Die andere bekende en belangrijke telescoop, de Hubble-telescoop die begin jaren negentig in de ruimte is gelanceerd, heeft een spiegel van 'slechts' 2,4 meter.

De JWST gaat infrarood licht in de ruimte waarnemen met een gevoeligheid die 100 keer groter is dan de Hubble-telescoop. Daardoor wordt het mogelijk om 13,5 miljard jaar 'terug in de tijd' te kijken en de eerste sterrenstelsels na de oerknal te zien. Door het infrarood te observeren kan Webb sterren en planetenstelsels bekijken die zich in stofwolken vormen. 

De lancering van de Webb-telescoop gebeurt vanop de Europese lanceerbasis in Frans Guyana, en met de Ariane 5-raket. "Een zeer betrouwbare raket", volgens Vandenbussche. De telescoop zal vervolgens in een baan komen te zweven, op anderhalf miljoen kilometer afstand van de aarde. 

Vanaf zes maanden na de lancering zullen de eerste routinematige metingen kunnen gebeuren. Verwacht wordt dat de telescoop minstens vijf jaar operationeel zal zijn, de ambitie is om dat tien jaar te blijven. 

Vrijdag 24 december omstreeks 13.20 uur Belgische tijd vindt de lancering plaats. De telescoop is vernoemd naar wijlen James Webb, de tweede directeur van het Amerikaanse ruimteagentschap NASA.

Jones schrijft op Twitter dat de kubusvorm zich op zo’n 80 meter van de rover in de Von Kármán-krater bevindt. In het Chinees wordt er op ‘Our Space’ naar verwezen als een ‘mysterieuze hut’. Meer een koosnaampje dan de benaming van de realiteit. Het is nu volgens Jones wachten op updates die de rover Yutu 2 de komende twee à drie maan-dagen (twee à drie aardse maanden) vermoedelijk zal verzamelen door dichter bij het voorwerp te komen. Een waarschijnlijke verklaring voor de kubusvorm zou kunnen zijn dat het om een groot rotsblok gaat dat door een inslag is uitgegraven. De achterkant van de maan wordt gekenmerkt door een groot aantal inslagkraters.

Maanlander Chang’e 4 nam robotjeep Yutu 2 bijna drie jaar geleden mee op trip naar de maan. Beide toestellen landden voor het eerst in de geschiedenis van de mensheid op 3 januari 2019 op de achterzijde van de maan, die wij vanop aarde nooit kunnen zien. Sindsdien verkent Yutu 2, aangedreven door zonne-energie, de bodem van de Von Kármán-krater, die zo’n 186 kilometer breed is.

Chang’e 4 is al de vierde Chinese missie naar de maan, de tweede met een rover. De eerste missie met zo’n robotjeep was Change’3. Die verkende de voorkant van de maan, het stuk van de maan dat wij vanop aarde wél kunnen waarnemen.