Saturnus heeft een uitgebreid assortiment aan manen, maar liefst 83. Er is Enceladus, een maan met een ijzige oppervlakte. Lapetus, een maantje dat aan de ene kant helder en blinkend is, aan de andere kant stoffig en donker. Dan zijn er nog Hyperion, Pan en Titan - de grootste maan van Saturnus. Tot slot is er één maan vermist: Chrysalis.

Onderzoekers denken (een deel van) het maantje nu teruggevonden te hebben. In de vorm van de (twee) ringen van Saturnus. Deze ringen bestaan, net zoals Chrysalis, voornamelijk uit ijs en meteorietstofdeeltjes. Ze zijn zo’n 20 meter dik en daarmee een pak indrukwekkender dan de ringen van Uranus en Neptunus.

Ongeveer 160 miljoen jaar geleden zou Chrysalis zich iets te dicht bij Saturnus hebben begeven en gecrasht zijn. Na de crash bleef er volgens de onderzoekers niet veel meer over dan enkele ijsresten. Naar schatting is zo'n 99 procent van de maan verdwenen in de atmosfeer van Saturnus. De overige 1 procent zou getransformeerd zijn tot de ringen.

“Het verlies van Chrysalis zou niet alleen de ringen van Saturnus verklaren, maar ook waarom de planeet lichtjes gekanteld is (27 graden om precies te zijn, red.)” Een combinatie van verschillende factoren, waaronder het plotseling wegvallen van een maan, zou de kanteling veroorzaakt kunnen hebben.

“Het is een interessant scenario dat verklaart waarom twee niet gerelateerde zaken zijn ontstaan”, aldus Jack Wisdom, professor en onderzoeker aan het Massachusetts Institute of Technology (MIT) en hoofdauteur van de studie. “Het geeft veel voldoening een geloofwaardige verklaring te hebben gevonden voor het ontstaan van de ringen van Saturnus.”

De onderzoekers, alsook andere wetenschappers die niet hebben meegewerkt aan het onderzoek, benadrukken evenwel dat het slechts om een hypothese gaat. Of Chrysalis - genoemd naar de pop van een insect - heeft bestaan is helemaal niet zeker.

Biosignaturen zijn fysische of chemische verschijnselen die alleen door het voorkomen van leven veroorzaakt kunnen worden.

De vondst die donderdag werd aangekondigd vormt nog geen bewijs voor het feit dat er ooit leven was op de rode planeet, maar het is wel de beste kans tot nu toe om mogelijk oeroud microbieel leven met zekerheid te kunnen opsporen. NASA verwacht dat de stalen bij een volgende missie teruggebracht kunnen worden.

Herbekijk: 

Historic: NASA Rover Produces Oxygen On Surface Of Mars

{ https://www.hln.be/ }

Het is amper een week geleden dat NASA nog een nieuw beeld van de James Webbtelescoop deelde. Toen ging het om de Tarantulanevel met duizenden “nooit eerder waargenomen sterren”, dit keer gaat het om de Orionnevel, een plaats waar sterren geboren worden. “Dankzij deze adembenemende beelden kunnen we weer iets beter begrijpen hoe massieve sterren de gas- en stofwolken transformeren waarin ze ontstaan”, aldus astrofysicus Eva Peeters van Western University (Canada).

“We zijn reeds in 2017 met dit project gestart en wachten dus al meer dan vijf jaar op deze gegevens”, zegt Peeters nog. Het geduld van de astronomen werd misschien op de proef gesteld, maar evenzeer beloond met de nieuwe beelden: “Deze tonen ons hoe grote sterren precies ontstaan. Het is verbazingwekkend hoe scherp en gedetailleerd de beelden zijn.”

Wat we dan precies moeten zien op de foto? De astronomen duidden enkele jonge sterren aan met daarrond enkele gas- en stofwolken. “We zien als het ware een kraamkamer voor jonge sterren. Daarnaast is er ook sprake van enkele protosterren (sterren die nog niet geboren zijn, red.).”

Bekijk ook: James Webb-telescoop legt nieuwe beelden vast van Jupiter

De gaswolk of nevel ligt in het Grote Magelhaense Wolk-sterrenstelsel, dat zich 161.000 lichtjaren (één lichtjaar is ongeveer gelijk aan 9.460.000.000.000 kilometer, red.) van onze Aarde bevindt en in een baan rond de Melkweg draait. De nevel wordt ook wel ‘30 Doradus’ genoemd en is een gebied met duizenden sterren, meer bepaald de heetste en grootste sterren die astronomen kennen, aldus NASA. De sterren verhitten het aanwezige gas en stof in de nevel, waardoor die aan de hemel zichtbaar wordt. De nevel heeft zijn naam gekregen door de gelijkenis met “het web van een tarantula”.

Op het beeld van de James Webb-telescoop is een gebied van 340 lichtjaren groot te zien. De Tarantula-nevel werd al eerder vastgelegd, maar de ‘NIRCam’ – of de Nabije-infraroodcamera – van de telescoop laat toe om door de nevel heen te kijken en dus meer sterren waar te nemen. Zo kan de camera het felle licht van een helder object blokkeren, waardoor het mogelijk wordt om een donkerder hemellichaam van dichtbij te fotograferen.

De Tarantula-nevel is interessant voor onderzoekers omdat hij nieuwe sterren “aan een razendsnel” tempo produceert. Het beeld geeft wetenschappers bovendien meer inzicht in de manier waarop sterren ontstaan.

De fonkelende blauwe sterren in het midden van de foto hebben de kracht om het gas om zich heen weg te blazen en zijn dus verantwoordelijk voor de holte in de nevel. Rond de middelste holte zijn de stoffige vezels te zien waaruit het ‘web van de Tarantula-nevel’ bestaat.

Alleen de meest compacte gebieden rond de nevel kunnen aan de kracht van de sterren weerstaan, en vormen zo zones waarin nog meer jonge sterren, of ‘protosterren’, worden geproduceerd. Wanneer die sterren ‘volgroeid’ zijn, komen ze uit hun cocon en geven ze de nevel op hun beurt vorm, aldus NASA.

De felle ster in het midden is op zich niet speciaal, maar is wel erg helder waardoor de zogenaamde ‘diffractiepieken’ te zien zijn. Die pieken zijn het gevolg van de spiegels van de James Webb-telescoop en de manier waarop die het licht naar de wetenschappelijke instrumenten sturen.

Bekijk ook deze video's:

The James Webb Space Telescope Explained In 9 Minutes

How the James Webb Space Telescope will revolutionize astrophysics

Why the James Webb Space Telescope looks like that

Lees ook: 

• James Webb Space Telescope neemt voor het eerst koolstofdioxide waar in de atmosfeer van een exoplaneet
  
• ‘Nog nooit Jupiter zo gezien’: James Webb-telescoop toont ongelooflijk uitzicht op planeet

{ https://www.hln.be/ }

De onderzoekers maakten gebruik van beelden van de vorm van de ijskap en van satellietmetingen van het ijs dat tussen 2000 en 2019 verloren ging op Groenland. Op die manier konden ze berekenen in hoeverre de sneeuwval als gevolg van de opwarming van de aarde onvoldoende is om de hoeveelheid gesmolten ijs te compenseren. Dat leidt tot ‘zombie-ijs’: ijs dat nog steeds vastzit aan de grotere gletsjers, maar er niet meer door gevoed wordt, omdat die minder sneeuw krijgen om aan te vullen.

Dat zombie-ijs smelt af: “Het is dood ijs. Het gaat gewoon smelten en van de ijskap verdwijnen. Dit ijs is bestemd voor de oceaan, ongeacht welk (klimaat)scenario we nu volgen”, zegt William Colgan, glacioloog bij de Nationale Geologische Dienst van Denemarken en Groenland (GEUS) en coauteur van de studie. Een stijging van de zeespiegel met minstens 27 centimeter is daardoor onvermijdelijk.

“Het is een erg conservatief minimum”, zegt hoofdauteur Jason Box van GEUS over de schatting van 27 centimeter. “Realistisch gezien zullen we dit cijfer nog deze eeuw meer dan verdubbeld zien.” De schatting ligt bovendien twee keer hoger dan wetenschappers aanvankelijk hadden toegeschreven aan de smelting van de Groenlandse ijskap. Volgens de nieuwe studie zou de stijging nog kunnen oplopen tot 78 centimeter.

Komen daarbij nog de aanhoudende CO2-emissies, het afsmelten van andere ijskappen en de thermische expansie van de oceaan, en een stijging van de zeespiegel met meerdere meters wordt waarschijnlijk. “Of het nu over 100 jaar komt of over 150 jaar, het komt eraan. En de zeespiegelstijging waar we mee te maken hebben, groeit op dit moment, gezien het klimaattraject waar we op zitten”, aldus Colgan.

WASP-39b ... het is in de atmosfeer van deze exoplaneet - dat is een planeet die rond een andere ster dan onze zon draait - dat de James Webb ruimtetelescoop koolstofdioxide heeft waargenomen. WASP-39b is een gasreuzenplaneet met ongeveer dezelfde massa als Saturnus en een diameter net iets groter dan die van Jupiter. De gasreus is dus niet enkel minder compact, hij is ook een stuk heter. In tegenstelling tot onze koelere gasreuzen draait WASP-39b heel dicht rond zijn ster. De afstand tussen de twee bedraag maar een achtste van de afstand tussen onze zon en Mercurius. Hierdoor loopt de temperatuur er op tot 900 °C.

Wetenschappers ontdekten de exoplaneet al in 2011 maar lieten nu ook de gloednieuwe James Webb ruimtetelescoop er zijn infrarood oog op werpen. Want wanneer een exoplaneet voor zijn ster passeert dimt dit tijdelijk het sterrenlicht. Dat dimmen kan ons iets vertellen over de atmosfeer van zo'n planeet. Afhankelijk van de samenstelling daarvan zal een bepaald deel van het licht van de ster doorgelaten worden en een bepaald deel niet. De atmosfeer laat dus als het ware een soort handtekening achter in het sterrenlicht. Op basis hiervan kunnen wetenschappers bepalen welke chemische moleculen er aanwezig zijn, hoe dik de atmosfeer is, of er eventueel wolken zijn, ... . Dat wetenschappers WASP-39b als eerste doelwit hebben uitgekozen was niet onverwacht. De exoplaneet heeft een uitgezette atmosfeer en een korte omlooptijd van maar 4 aardse dagen waardoor je dit ‘dimmen’ gemakkelijk en vaak kan waarnemen.

Nog maar 75 vrouwen gingen Nicole Mann voor, volgens NASA, terwijl ruimtevluchten nu al zo’n zestig jaar worden uitgevoerd. Maar het duurde even voor ook vrouwen aan de beurt kwamen als astronauten. Pas in 2013 studeerden er evenveel vrouwen als mannen af als astronaut. Onder de vier vrouwen toen, ook Nicole Aunapu Mann. Zij zal eind september de eerste native American vrouw worden in de ruimte.

Nicole Aunapu Mann behoort tot de Wailaki, een indianenstam uit het reservaat Round Valley in Californië. Ze volgde de opleiding van mechanisch ingenieur aan de gerenommeerde universiteit van Stanford. Ze vloog met gevechtsvliegtuigen voor het Marinekorps. Ze diende in Irak en in Afghanistan en verzamelde zes medailles. En eind volgende maand zal ze samen met drie collega’s in het ruimtevaartuig Crew Dragon van SpaceX kruipen om naar het ISS te vliegen. Mann voert het commando van de missie. Het wordt haar eerste ruimtereis.

De allereerste Amerikaanse vrouw in de ruimte was LGBTQ-astronaute Sally Ride op 18 juni 1983. Ze was toen 32 en is daarmee vandaag nog altijd de jongste Amerikaan ooit in de ruimte. De eerste native American NASA-astronaut in de ruimte was John Herrington, lid van de Chickasaw Nation, in 2002.

Mann mag maar 1,5 kilogram aan persoonlijke spullen met zich meenemen in de ruimte. Daar zou alvast een dromenvanger bij zijn, een heilig voorwerp in de spirituele cultuur van de inheemse bevolking.

Nicole Mann werd in 2020 gekozen als onderdeel van het Artemis-team van elite NASA-astronauten die in aanmerking komen voor selectie voor vroege maanmissies. Van de duizenden kandidaten krijgt Mann misschien de kans om op de maan te stappen. Maar eerste halte is het ISS.

Het was Uisdean Nicholson van de Heriot-Watt University in Edinburgh die de verborgen West-Afrikaanse krater ontdekte. De wetenschapper onderzocht seismische gegevens, op zoek naar een plek om te kunnen boren en zo meer inzicht te verwerven in de klimaatveranderingen op aarde uit het verleden. Bij zo’n analyses worden de verschillende lagen van de ondergrond tot een diepte van vaak enkele kilometers in kaart gebracht.

“Die onderzoeken zijn een soort echografie van de aarde”, aldus Nicholson aan BBC News. Hij besteedde zowat de laatste 20 jaar aan de interpretatie ervan. “Maar zoiets als dit heb ik nog nooit gezien”, beweert hij. “De vorm van Nadir is kenmerkend voor een asteroïde-inslag. Het heeft een opstaande rand rond een centraal opwaarts gebied, en dan lagen puin die zich naar buiten uitstrekken.”

Ter vergelijking: de asteroïde die de Chicxulubkrater in de Golf van Mexico heeft doen ontstaan, was naar schatting 12 km in doorsnee. De krater is maar liefst 200 km breed. De inslag veroorzaakte zware aardschokken, tsunami’s en een wereldwijde vuurstorm. Er werd zoveel stof de lucht in geslingerd dat de aarde in een diepe vrieskou terecht kwam. De dinosaurussen overleefden de klimaatschok niet.

In het geval van de Nadir-asteroïde zouden de gevolgen niet zó groot zijn geweest, maar toch nog “een tsunami van meer dan een kilometer hoog hebben gegenereerd, en een aardbeving met een magnitude van 6.5 of zo”, volgens Veronica Bray van de Universiteit van Arizona. “De vrijgekomen energie zou ongeveer 1.000 keer groter zijn geweest dan die van de uitbarsting en tsunami in Tonga in januari 2022", vermoedt ze.

Verder onderzoek van de Nadirkrater is nodig - op basis van gesteenten uit de krater zelf en niet die uit een nabijgelegen boorgat - om de ouderdom ervan preciezer te kunnen bepalen en om te bevestigen dat het inderdaad om de inslag van een asteroïde gaat.

Wetenschappers zijn voorzichtig om deze gebeurtenis te koppelen aan de inslag in Chicxulub, ook al is de speculatie rond een mogelijke cluster van inslagen door grote ruimtestenen in het verleden niet nieuw. Zo wordt niet uitgesloten dat de Boltisjkrater in Oekraïne eveneens op een of andere manier verband houdt met de Chicxulubgebeurtenis.

Volgens professor Sean Gulick van de universiteit van Texas in Austin kan de West-Afrikaanse krater op dezelfde dag zijn ontstaan als de Chicxulubkrater, maar zal die ons niet rechtstreeks iets bijleren over het lot van de dino’s. “Een veel kleiner neefje of zusje voegt niet noodzakelijk iets toe aan wat we weten over het uitsterven van de dinosauriërs, maar wel aan ons begrip van de astronomische gebeurtenis die Chicxulub was”. Zo stelt de expert zich onder meer de vraag, die nog moet worden onderzocht: “Was Chicxulub een dubbele asteroïde waarbij een kleiner object in een baan om een groter object draaide?”

Het blijkt dus geen eenmalig feit te zijn, die snellere draaiing van de aarde rond haar eigen as. In 2020 werden zelfs de 28 kortste dagen geregistreerd sinds het bijhouden van de metingen. Ook in 2021 en 2022 ging het soms sneller dan normaal. Onlangs nog, op 26 juli 2022, lag de aarde 1,5 milliseconde voor op het dagschema.

Volgens Judah Levine, professor aan de universiteit van Colorado-Boulder en natuurkundige van het National Institute of Standards and Technology, zullen we waarschijnlijk nog meer van die kortere dagen krijgen omdat de aarde blijkbaar sneller om haar as blijft draaien. Paniek is zeker niet nodig, zegt de expert, want het gaat slechts om een fractie van een seconde op jaarbasis. Het bijzondere is wel dat wetenschappers geen echte verklaring hebben voor de huidige lichte versnelling van de aardrotatie.

In principe neemt de aardrotatie op lange termijn in snelheid af. Dat komt door de maan, die verantwoordelijk is voor de getijden op onze planeet en op die manier zorgt voor wrijving en ook vertraging. Zo duurde een paar honderd miljoen jaar geleden een dag slechts 22 uur en is de verwachting dat een dag de komende millennia langer zal duren dan de - ongeveer - 24 uur van vandaag. De versnelling van de laatste jaren gaat dus tegen die trend in.

Het is het International Earth Rotation and Reference Systems Service dat de snelheid van de aardrotatie meet. De snelheid komt niet helemaal overeen met de periode van precies 24 uur, die wij aan een zonnedag toekennen. Dat heeft in 1972 geleid tot de introductie van de schrikkelseconde. Het komt erop neer dat, wanneer de rotatie van de aarde niet synchroon loopt met de atoomklokken en de afwijking meer dan 1 seconde dreigt te worden, wetenschappers de klokken op 30 juni of 31 december om 23.59 uur een seconde stilzetten om ze bij te stellen. De laatste keer gebeurde dat op 31 december 2016.

Sindsdien was het niet meer nodig omdat men dus de laatste twee jaren een versnelling van de aardrotatie registreert in plaats van een vertraging. Er is nu zelfs sprake van een eventuele negatieve schrikkelseconde om de atoomklok bij te stellen. “Als die versnelling zich doorzet - en dat is een grote ‘als’ - dan hebben we over zo’n zeven à acht jaar misschien een negatieve schrikkelseconde nodig”, stelt Levine.

Mogelijk heeft een en ander te maken met de zogenaamde ‘Chandler-wiebel’, ontdekt in de 19de eeuw. Dat fenomeen verklaart waarom de niet perfect ronde aarde een beetje wiebelt en zo langzamer rond haar eigen as draait. Volgens Leonid Zotov zou die wiebel tussen 2017 en 2020 op mysterieuze wijze zijn verdwenen, waardoor de aardrotatie weer iets sneller zou verlopen.

Nog een mogelijke verklaring is dat de klimaatverandering de rotatiesnelheid van de aarde zou beïnvloeden. Door het smelten van gletsjers verandert de vorm van de aarde lichtjes: wat platter aan de polen en boller aan de evenaar. Maar volgens professor Levine zouden die smeltende gletsjers net het tegenovergestelde effect moeten hebben. De rotatiesnelheid van de aarde zou dus moeten verlagen, niet verhogen.

Levine denkt dat de hogere snelheid waarmee de aarde rond haar as draait mede een gevolg is van de wisselwerking tussen de aarde en de atmosfeer. “Als de atmosfeer versnelt, vertraagt de aarde, en omgekeerd”, klinkt het. “Want de som van de twee is een constante.” Levine besluit dat “de rotatiesnelheid van de aarde een ingewikkelde zaak” is en dat ze onderhevig is aan een combinatie van de genoemde factoren. “Je kunt niet voorspellen wat er heel ver in de toekomst gaat gebeuren.”

Het Karrenwielstelsel was volgens de ruimtevaartorganisaties tot nu toe altijd een beetje in nevelen gehuld door de grote hoeveelheden stof. Hubble heeft voorheen ook naar dit sterrenstelsel gekeken, maar bijvoorbeeld de ‘spaken’ in het wiel zijn veel beter zichtbaar op de nieuwe afbeelding. Hubble is dan ook veel minder dan James Webb gespecialiseerd in het infrarode deel van het spectrum en die specifieke capaciteit is nodig om door stof heen te kijken. 

De verschillende instrumenten van de James Webb-telescoop brengen een aantal zaken aan het licht. Zo zijn individuele sterren en sterrenvormingsregio’s in het sterrenstelsel te zien en is in het centrum het gedrag van een zwart gat zichtbaar. De afbeelding is een composiet, een samenstelling van data van de Near-Infrared Camera (NIRCam) en het Mid-Infrared Instrument (MIRI).

De data van James Webb maken eens te meer duidelijk dat het Karrenwielstelsel zich in een overgangsfase bevindt. Het was vermoedelijk ooit een normaal sterrenstelsel zoals de Melkweg, maar in het verleden was er een botsing op hoge snelheid tussen een groot spiraalstelsel en een klein sterrenstelsel dat niet zichtbaar is op de afbeelding. Door de botsing zijn de vorm en structuur veranderd; er is sprake van twee ringen en astronomen noemen het dan ook een ringsterrenstelsel. Vorige maand publiceerden de ruimtevaartorganisaties de eerste vijf afbeeldingen van James Webb.

Lees ook:

• James Webb-telescoop vindt verst verwijderde sterrenstelsels, die zowat 250 miljoen jaar na de oerknal ontstonden

• NASA toont nieuwe spectaculaire beelden van James Webb-telescoop: bekijk ze hier

• Zo heb je Jupiter nog nooit gezien: James Webb-telescoop maakte nog meer verbluffende beelden

GERELATEERDE VIDEO'S, uitgekozen en gepost door peter2011

Maar de onderzoekers denken dat het werk ook het aantal dierproeven kan verminderen en uiteindelijk de weg kan banen voor nieuwe bronnen van cellen en weefsels voor transplantatie bij de mens. Zo zouden bijvoorbeeld huidcellen van een leukemiepatiënt kunnen worden omgevormd tot beenmergstamcellen om hun aandoening te behandelen.

“Opmerkelijk is dat we aantonen dat embryonale stamcellen hele synthetische embryo’s genereren, dat wil zeggen inclusief de placenta en de dooierzak die het embryo omringen,” zei prof. Jacob Hanna, die het werk leidde. “We zijn echt enthousiast over dit werk en de implicaties ervan.”

Vorig jaar beschreef hetzelfde team hoe ze een mechanische baarmoeder hadden gebouwd die natuurlijke muizenembryo’s in staat stelde om meerdere dagen buiten de baarmoeder te groeien. In het laatste werk werd hetzelfde apparaat gebruikt om stamcellen van muizen gedurende meer dan een week te koesteren, bijna de helft van de draagtijd van een muis.

Sommige cellen werden voorbehandeld met chemicaliën, waardoor genetische programma’s werden aangezet om zich te ontwikkelen tot placenta of dooierzak, terwijl andere zich zonder interventie ontwikkelden tot organen en andere weefsels.

De meeste stamcellen slaagden er niet in embryonale structuren te vormen, maar ongeveer 0,5% groeide uit tot kleine bolletjes die afzonderlijke weefsels en organen aanmaakten. In vergelijking met natuurlijke muizenembryo’s waren de synthetische embryo’s voor 95% gelijk wat betreft hun inwendige structuur en de genetische profielen van de cellen. Voor zover de wetenschappers konden vaststellen, waren de gevormde organen functioneel.

Hanna zei dat synthetische embryo’s geen “echte” embryo’s waren en niet het potentieel hadden om zich tot levende dieren te ontwikkelen, of toch niet toen ze in de baarmoeder van vrouwelijke muizen werden getransplanteerd. Hij heeft een bedrijf opgericht, Renewal Bio genaamd, dat zich ten doel stelt menselijke synthetische embryo’s te kweken om weefsels en cellen te leveren voor medische aandoeningen.

“In Israël en veel andere landen, zoals de VS en het VK, is het legaal en hebben we ethische goedkeuring om dit te doen met door mensen geïnduceerde pluripotente stamcellen. Dit biedt een ethisch en technisch alternatief voor het gebruik van embryo’s,” zei Hanna.

Doctor James Briscoe, hoofdgroepleider aan het Francis Crick Institute in Londen, die niet bij het onderzoek betrokken was, zei dat het belangrijk was te bespreken hoe het werk het best kon worden gereguleerd voordat menselijke synthetische embryo’s werden ontwikkeld. Synthetische menselijke embryo’s zijn geen onmiddellijk vooruitzicht. We weten minder over menselijke embryo’s dan over muizenembryo’s en de inefficiëntie van de synthetische muizenembryo’s suggereert dat het vertalen van de bevindingen naar de mens verdere ontwikkeling vereist,” zei Briscoe.

Maar, voegde hij eraan toe: “Nu is het een goed moment om na te denken over het beste wettelijke en ethische kader om het onderzoek en het gebruik van menselijke synthetische embryo’s te reguleren en om de huidige regelgeving bij te werken.”

Tegen StatNews zei professor Paul Tesar, een geneticus aan de Case Western Reserve University, dat hoe meer wetenschappers deze techniek verder ontwikkelen, hoe meer de synthetische en natuurlijke embryo’s beginnen samen te smelten. “Er zal altijd een grijs gebied zijn,” zei hij. “Maar als wetenschappers en als samenleving moeten we samen beslissen waar de grens ligt en definiëren wat ethisch aanvaardbaar is.”

“We zijn nog blind voor de worstcasescenario’s”, zo starten de experts hun pleidooi. “In het slechtste geval gedragen we ons dodelijk dwaas.” Volgens de wetenschappers bereiden we ons maar beter voor op een ‘climate endgame’ of het ‘eindspel van het klimaat’, zelfs al is de kans klein dat dit eindspel zich de komende decennia zal afspelen. 

Volgens het internationale team wetenschappers moet er omtrent vier belangrijke pijlers het nodige onderzoek gebeuren: hongersnood, oorlog, extreem weer en ziektes door klimaatverandering. Ze roepen de Intergouvernementele Werkgroep inzake Klimaatverandering (IPCC) van de Verenigde Naties zelfs op om hier een uitgebreid rapport aan te wijden.

De analyse werd gepubliceerd door het vooraanstaande vaktijdschrift ‘Proceedings of the National Academy of Sciences’. In totaal werkten tien wetenschappers mee aan het strenge verslag. Het stelt onder meer dat er onvoldoende onderzoek is gebeurd naar de gevolgen van een klimaatopwarming met 3 graden (in plaats van de vooropgestelde anderhalve graad). Als we hetzelfde tempo aan opwarming aanhouden, zou het klimaat tegen 2100 immers met 2,1 tot zelfs 3,9 graden zijn opgewarmd, vergeleken met het pre-industriële tijdperk. “We weten het minst over de scenario’s die er het meest toe doen”, zo redeneren ze. 

{ https://www.hln.be/ }

Het Amerikaanse ruimtevaartbureau NASA uitte kritiek op China omdat de raket na gebruik niet in kleinere delen uit elkaar is gevallen, wat de internationale norm is. De raket is op 24 juli gebruikt om materiaal te brengen voor het in aanbouw zijnde ruimstation Tiangong.

In mei vorig jaar waren al resten van een gebruikte raket neergestort in de buurt van de eilandengroep Malediven in de Indische Oceaan. Volgens Peking was toen al het “grootste deel” opgebrand tijdens de terugkeer in de aardatmosfeer. Ook toen uitte de NASA kritiek.

GERELATEERDE VIDEO'S, uitgekozen en gepost door peter2011

Voordat de James Webb-telescoop de ruimte in werd geslingerd, was het verst verwijderde sterrenstelsel - voor zover bekend - GN-z11. GN-z11 zou zo'n 420 miljoen jaar na de oerknal zijn ontstaan. De recent ontdekte sterrenstelsels ontstonden wellicht al 250 miljoen jaar na de oerknal, bijna 200 miljoen jaar eerder dan GN-z11 dus. 

NIRCam enhanced closeup of the galaxy GLASS-z13 

NASA/STScI/GLASS-JWST program: R. Naidu, G. Brammer, T. Treu.

KIJK OOK NAAR - selectie peter2011

Het is dus niet komeet Halley zelf die zou kunnen botsen met de James Webb-telescoop, ook al heeft die een omvang van zo’n 15 bij 8 kilometer. Halley draait immers maar ongeveer elke 75 jaar in een baan om de zon en wordt pas in 2061 weer in ons zonnestelsel verwacht. Dan zal Halley relatief dicht bij de aarde passeren, en dus mogelijk even helder als de helderste ster Sirius te zien zijn. Tegen die tijd is de Webb-telescoop er waarschijnlijk niet meer. De hoop is dat die het uithoudt tot begin de jaren 2040. Halley is, voor zover bekend, de enige komeet die twee keer in een mensenleven met het blote oog kan worden aanschouwd.

Kometen bestaan uit stof, rotsen en ijs. Als ze dicht bij de zon komen, smelten ze en stoten ze materiaal af. Ze laten gruis ter grootte van zandkorrels achter op hun weg naar en weer uit het zonnestelsel, zowel voor als na hun lus rond de zon. Ingenieurs houden rekening met ongeveer één inslag van een meteoroïde per maand, maar dat zou enorm kunnen toenemen als de telescoop door een meteorenzwerm reist.

NASA probeert meteorenzwermen te voorspellen voor de ingenieurs, zodat die de Webb-telescoop er, voor zover mogelijk, veilig door kunnen loodsen. Pieken worden verwacht in mei volgend jaar en het jaar daarop, wanneer Webb door de komeetstroom van Halley zal vliegen.

• In onderstaande video zie je hoe de James Webb-telescoop eruitziet en waar hij voor gebruikt wordt:

Samantha Cristoforetti, een Italiaanse astronaut van het Europees Ruimteagentschap, en de Russische kosmonaut Oleg Artemyev betraden het vacuüm van de ruimte in hun witte ruimtepakken en hebben ongeveer zeven uur gewerkt aan de installatie van een 3,5 meter lange robotarm op een van de modules van het ruimtestation.

Ruimtewandelingen zijn een routine op het ISS, maar meestal gaat het om twee Amerikanen of Europeanen, een Amerikaan en een Europeaan, of twee Russen die samenwerken. De laatste keer dat een Europese astronaut en een Russische kosmonaut samen het ISS verlieten in een Orlan-ruimtepak van Russische makelij was in april 1999 volgens de NASA.

De ruimtewandeling is Cristoforetti’s eerste en Artemyev’s zesde. Hun gezamenlijke onderneming komt op een moment dat de spanningen op aarde tussen Rusland en de Verenigde Staten en hun bondgenoten een hoogtepunt hebben bereikt door de oorlog in Oekraïne, hoewel NASA herhaaldelijk heeft gezegd dat het conflict geen invloed heeft gehad op de samenwerking in de ruimte.

Dit is de derde ruimtewandeling die ISS-astronauten hebben uitgevoerd om te werken aan de installatie van de Europese robotarm, die in staat zal zijn om objecten in en uit het ruimtestation te verplaatsen voor onderhoud en zelfs de buitenkant van het ruimtestation te inspecteren met behulp van ingebouwde camera’s. De arm, die de derde robotarm zal zijn die aan het ISS wordt bevestigd en de enige die in staat is om het door Rusland gecontroleerde deel van het ruimtestation te bereiken, wordt bevestigd aan de buitenkant van de nieuwe Russische ruimtestationmodule, Nauka genaamd.

De ruimtewandeling is de zesde die tot nu toe in het ISS is uitgevoerd in 2022 en de 251ste in totaal. Astronauten verlaten routinematig het station om de buitenkant te onderhouden, nieuwe hardware te installeren of wetenschappelijke experimenten uit te voeren.

Het Artemis-programma beoogt, ten vroegste in 2025, opnieuw mensen op de Maan neer te zetten en terug te halen, waarbij voor het eerst een vrouw en een kleurling. Het Amerikaanse ruimtevaartbureau NASA wil dit, naar analogie van het Apollo-programma, stapsgewijs bereiken. Artemis zal dus een onbemande missie zijn, in het bijzonder om de gigantische nieuwe draagraket te testen, net als de Orion-capsule die in 2024 bij de tweede missie wel bemand zal zijn.

De lancering vindt plaats op Cape Canaveral. De SLS-draagraket moet de Orion naar onze natuurlijke satelliet slingeren. De capsule komt in een baan rond de Maan en komt dan naar de Aarde terug. Naargelang de precieze lanceringsdatum zou de vlucht 39 tot 42 dagen duren.

De Orion is in 2014 al eens in de ruimte getest, na lancering met een Delta-IV draagraket. De capsule maakte twee omlopen rond onze planeet, om in het bijzonder het hitteschild uit te testen.

De laatste keer dat een mens over het oppervlak van de Maan wandelde was met Apollo-17 in 1972.