In 'De Standaard' van donderdag 29 november verscheen een boeiend artikel over de invloed van melatonine op je geheugen. Dit is onder andere een interessant weetje voor zakenlui als ze belangrijke onderhandelingen in het vooruitzicht hebben.
Zakenlui die geregeld de Atlantische Oceaan oversteken of naar Azië reizen nemen soms melatonine, het slaaphormoon, om te kunnen slapen op een moment dat hun biologische klok nog op 'dag' staat.
Melatonine is een natuurlijk hormoon dat vooral 's nachts door de pijnappelklier (epifyse) in de hersenen wordt geproduceerd en dat het dag-nachtritme helpt te regelen in het lichaam. Melatoninepilletjes zijn in België niet toegelaten voor verkoop, maar worden vrij verkocht in de Verenigde Staten en Canada en zijn voor rondreizende zakenlui dus vlot te krijgen.
Maar het hormoon heeft een vervelend neveneffect, zo hebben Gregg Roman en zijn collega's van de universiteit van Houston ontdekt. Melatonine blijkt namelijk de werking van het geheugen te remmen. Dat betekent dat mensen die 's nachts alert moeten zijn, zoals piloten, spoedartsen, nachtarbeiders en studenten-in-examentijd misschien baat hebben bij middelen die de natuurlijke melatonine-aanmaak blokkeren.
Roman stelde het geheugenremmende effect van melatonine vast bij zebravisjes. Die visjes hebben een gelijkaardig dag-nachtritme als mensen en ook een gelijkaardig patroon in de melatonineproductie, wat de wetenschappers doet geloven dat hun bevindingen waarschijnlijk ook voor mensen gelden.
Zebravisjes onthouden overdag - wanneer hun melatonineproductie van nature laag is - gemakkelijker nieuwe dingen dan 's nachts bij een hoge melatonineaanmaak. Dat bleek bij eenvoudige trucjes die de visjes kregen aangeleerd. Maar als de visjes overdag melatonine kregen toegediend, slonk hun geheugenvorming naar het niveau van 's nachts.
In een volgend experiment kregen de visjes 's nachts een middel toegediend dat de werking van melatonine blokkeert. Dat veroorzaakte een spectaculaire verbetering van hun nachtelijke geheugenvorming. Visjes waarbij de pijnappelklier verwijderd was en die dus helemaal geen melatonine meer konden maken, bleken de klok rond op een hoog niveau herinneringen te kunnen opslaan, staat in het vakblad Science.
Melatonine helemaal uitschakelen is bij mensen wellicht geen goed idee. Niet alleen omdat het een rol speelt bij het dag-nachtritme, maar ook omdat het een antioxiderende werking heeft die in het lichaam schade door agressieve stoffen (radicalen) voorkomt. Antioxidantia zouden onder meer een remmend effect hebben op de ziekte van Alzheimer, Parkinson en kanker. Al vermoeden de wetenschappers wel dat het mogelijk is om het nadelige geheugeneffect van melatonine te blokkeren zonder aan de antioxiderende werking te raken.
Ondanks de remmende werking van melatonine op het geheugen blijft de slaap cruciaal voor het vastleggen van herinneringen, benadrukt een tweede onderzoek in Science. Het was al bekend dat de hippocampus, een diep gelegen deel van de hersenen tijdens de slaap de ervaringen van overdag opnieuw doorloopt en helpt consolideren.
Een groep rond Bruce McNaughton van de universiteit van Arizona heeft nu aangetoond dat ook een specifiek deel vooraan in de hersenschors de belevenissen herhaalt, en dat die belevenissen bovendien zo'n zeven maal sneller 'afgespeeld' worden dan ze zich in werkelijkheid hebben voorgedaan. Dat bleek bij slapende ratten die tevoren een taak hadden moeten uitvoeren (over een rond platform lopen). Met uiterst gevoelige meetsondes konden de wetenschappers vaststellen dat in de slapende rattenhersenen de hersencellen volgens dezelfde patronen actief waren als tijdens de activiteit, maar dan zes tot zeven keer sneller. Zodra de beperkingen wegvallen van de echte wereld, blijken de hersenen in staat om de gebeurtenissen veel sneller te doorlopen. De wetenschappers vermoeden dat die 'fast forward' functie van de hersenen belangrijk is om herinneringen vast te leggen. (kidr)
bron: De Standaard 29 november 2007
|