Vanaf september kunnen zowel apothekers als artsen hun patiënten beter persoonlijk opvolgen op het vlak van benzodiazepinen (meest gebruikte vorm van slaapmedicatie). Alle apothekers kunnen aan dit project deelnemen. Het zorgt ook voor een multidisciplinaire samenwerking tussen artsen en apothekers.

De Belgen gebruiken benzodiazepinen momenteel op grote schaal. België is zelfs een van de landen met het hoogste gebruik: 10% van de Belgen neemt ze immers elke dag. Die gewoonte heeft uiteraard een enorme impact op onze volksgezondheid op het vlak van kosten. Daarnaast zien we ouderen die vallen, verkeersongevallen en verslavingen die leiden tot altijd maar hogere dosissen…

De federale overheid denkt al een tijdje na over de manier waarop we deze overconsumptie kunnen terugdringen. Er zal dan ook een programma worden opgestart om deze problematiek aan te pakken. Dat programma omvat een reeks oplossingen om de manier waarop patiënten informatie krijgen en het type informatie te verbeteren.

Bij het RIZIV worden sinds januari gesprekken gevoerd over dit dossier in het kader van het meerjarige gezondheidsbegrotingstraject 2022-2024. Het RIZIV werkt dan ook aan een ontwenningsplan voor benzodiazepinen als terugbetaalde magistrale bereiding. Dat bevestigt ook Nicolas Echement, woordvoerder van de Algemene Pharmaceutische Bond (APB): “Het gaat in eerste instantie om een project van twee jaar dat in september van start gaat. Na een jaar volgt een evaluatie. Alle apothekers kunnen hieraan deelnemen. Het project zorgt ook voor een multidisciplinaire samenwerking tussen artsen en apothekers.”

Het plan wordt momenteel besproken met de ziekenfondsen bij het RIZIV. Een van onze gesprekspartners verduidelijkt dat “nog niet alle modaliteiten zijn vastgesteld. Er komt een ontwenningsplan dat zal worden terugbetaald in magistrale bereidingen. Het zorgt voor een progressieve ontwenning van geneesmiddelen die hoofdzakelijk worden gebruikt bij slaapstoornissen bij ouderen. De leeftijdsgrens werd echter nog niet bepaald door de commissie. In deze fase kunnen we dus nog geen specifieke leeftijd meedelen aan de artsen en apothekers.”

Multidisciplinaire begeleiding

De bedoeling is een systeem in te voeren waarbij mensen onder begeleiding van hun huisarts en apotheker toegang krijgen tot een ontwenningsplan, zonder al te veel bijwerkingen. De arts zal dit type begeleiding voorschrijven, maar de apotheker kan uiteraard zijn patiënt aanmoedigen om dit met zijn arts te bespreken. Dat alles gebeurt binnen een multidisciplinaire context.

“De grote stap vooruit bij dit nieuwe project is dat het ontwenningsplan (geneesmiddel, bereiding…) vroeger ten laste was van de patiënt, terwijl met dit systeem alles door het RIZIV wordt geregeld. De sociale zekerheid betaalt dit hulpmiddel terug en de voorschrijvende arts heeft het ter beschikking om een ontwenningsplan op te starten voor een patiënt die er te veel van gebruikt”, verduidelijkt een andere betrokkene bij het dossier.

De apotheker en arts worden ook betaald. De apotheker via de honoraria die hij ontvangt voor het maken van de magistrale bereiding en de arts via zijn raadpleging. In deze fase van de gesprekken wordt er nog geen extra budget vrijgemaakt voor de actoren uit de gezondheidszorg.

Verschenen in Medi-Sfeer 22 juni 2022, auteur Vincent Lievin.

Een bevraging bij meer dan 800 patiënten leert het Federaal Agentschap voor Geneesmiddelen en Gezondheidsproducten (FAGG) dat meer dan een derde van de patiënten die benzodiazepines en aanverwante geneesmiddelen tegen slapeloosheid gebruiken, tekenen van afhankelijkheid vertonen. 

In de periode van februari tot mei 2020 bevroeg het Federaal Agentschap voor Geneesmiddelen en Gezondheidsproducten (FAGG) meer dan achthonderd volwassen patiënten die niet in een ziekenhuis of een woon-zorgcentrum verbleven naar hun gebruik van benzodiazepines en aanverwante geneesmiddelen tegen slapeloosheid met als doel het verkeerd gebruik of misbruik van deze middelen in kaart te brengen. Het FAGG wilde zo op het niveau van subjectieve afhankelijkheid nagaan of patiënten alternatieven probeerden om hun slapeloosheid te behandelen. 

Het onderzoek leverde vijf belangrijke resultaten op: 

• Er werd een hoge mate van verkeerd gebruik vastgesteld, met name wat betreft de gebruiksduur. De meeste patiënten gebruiken hun slaapmiddelen langer dan een jaar. Slechts een minderheid neemt de aanbevolen dosis. 

• Meer dan een derde van de patiënten vertoont psychologische tekenen van afhankelijkheid. 

• De meeste patiënten probeerden in het verleden hun behandeling te stoppen. Het is dan ook geen verrassing dat meer dan de helft van de patiënten het moeilijk of onmogelijk vindt om te stoppen. 

• De meerderheid van de patiënten probeerden naast benzodiazepines en aanverwante geneesmiddelen tegen slapeloosheid ook alternatieven zoals voedingssupplementen, homeopathie en kruidengeneesmiddelen. 

• Het vaakst vermelde slaapmiddel is zolpidem, gevolgd dor lormetazepam. 

Het FAGG beseft dat de resultaten van de bevraging niet zomaar kunnen worden geëxtrapoleerd naar alle patiënten. Toch vindt het agentschap dat er enkele aandachtspunten kunnen uit worden gedistilleerd. Het kijkt daarbij vooral naar de manier waarop patiënten de geneesmiddelen gebruiken en zorgverstrekkers ze voorschrijven. Patiënten volgen de aanbevelingen over de behandelingsduur niet, maar ook zorgverstrekkers blijven ze voor een te lange tijd voorschrijven. Een fenomeen dat overigens ook in andere landen wordt vastgesteld. Het FAGG moedigt zorgverstrekkers aan om voor ze een slaapmiddel voorschreven de risico’s te bespreken met hun patiënt.  

Bron Filip Ceulemans Huisarts Nu, Domus Medica, 23/06/2022.