|
Twee derden van de patiënten met chronische pijn klagen over slaapstoornissen van het type moeilijk inslapen, onregelmatige slaap met nachtelijk ontwaken, vroegtijdig ontwaken of een combinatie van al die elementen. De frequentste klacht is die van een niet-herstellende slaap. Die kan al aanwezig zijn wanneer de slaap nog normaal lijkt.
Het verband tussen pijn en slaap werd al uitgebreid bestudeerd. Aanvankelijk is het verband rechtlijnig, dus hoe meer pijn hoe evenredig slechter de slaap, maar het vertoont een tendens om na verloop van tijd circulair te worden (het ene versterkt het andere) en te ontaarden in een vicieuze cirkel. Zo kan een dag, gekenmerkt door intense pijnen de kwaliteit van de slaap de volgende nacht beïnvloeden. Een nacht slecht slapen kan dan weer de pijnklachten s anderendaags doen toenemen.
Studies waarin men gezonde personen van hun slaap berooft, toonden aan dat na vier dagen slaapbeperking van vier uur (i.p.v. acht uur), ze stemmingsstoornissen rapporteren en pijnklachten. Deze pijnklachten kunnen verband houden met een verlaging van de pijndrempel, veroorzaakt door het ontzeggen van slaap, ofwel met een veranderde manier van denken, die samengaat met de gelijktijdige vermoeidheid.
De behandeling moet tegelijkertijd gericht zijn op de pijn en de slaapstoornissen. Het zijn de elementen die onlosmakelijk verbonden zijn met de vicieuze cirkel. Er bestaan twee types: medicatie en/of cognitieve- en gedragstherapie. Voorafgaandelijk moet men zich verzekeren van het feit of de regels van de slaaphygiëne geëerbiedigd werden (zie 'tips om beter te slapen' en 'wat je zelf kunt doen'). De pijnbehandeling moet worden geoptimaliseerd .
Bepaalde geneesmiddelen die worden voorgeschreven wegens neuropathische pijnen en fibromyalgie kunnen een voordelig effect uitoefenen, zowel op de pijn als op de slaapstoornissen. Tricyclische antidepressiva verlengen de duur van stadium vier van de slaap, en bepaalde anti-epilepsiemiddelen, zoals gabapentine (neurontin) en pregabaline (lyrica) bleken niet enkel van belang bij de pijnbehandeling maar ook bij verbetering van de slaap. Ze verlengen significant de stadia drie en vier van de diepe slaap, door het aantal keren dat men ontwaakt te verminderen
De werking van slaapmiddelen bestaat uit een verlenging van de duur die je doorbrengt in stadium twee van de slaap. De cognitieve en gedragsbenadering richt zich op de cognitieve (bijgeloof, geloof in catastrofen..) en gedragsfactoren (langer in bed blijven liggen) die de slaapstoornissen bestendigen of verergeren.
Besluit
Mensen met chronische pijn vertonen frequenter slaaponderbrekingen (fragmentatie) die hun mogelijkheden tot recuperatie ondermijnen. Bij die patiënten is het verband tussen pijn en slaap niet meer rechtlijnig maar circulair, wat in houdt dat men op beide onderdelen van de vicieuze cirkel moet inwerken.
bron: De Huisarts, 8 november 2007, nr 851.
|
