|
‘Slaapwel’, wensen we onze kinderen bij het naar bed gaan, jammer dat het slapen bij flink wat kinderen niet zo vlot verloopt. Uit ‘De Tijd’ blijkt dat 40 procent van de Amerikaanse tieners aan slapeloosheid zou lijden. Als we deze cijfers met een korreltje zout nemen, en halveren, houden we nog een indrukwekkend leger kinderen met slaapproblemen over. Deze cijfers zijn niet uit de lucht gegrepen: uit een Belgische studie van Luc Swinnen blijkt dat bijna één kind op de drie tussen 9 en 14 jaar stressklachten vertoont zoals angst, slapeloosheid, gejaagdheid, verstrooidheid, hartkloppingen en hoofdpijn (DS online 5/12/01). Uit een onderzoek van prof. Karen Spruyt (VUB) blijkt dat zelfs twee op de drie Vlaamse kinderen onder de dertien jaar kampen met een slaapprobleem (De Standaard 12/11/2007).
Goed slapen is erg belangrijk om je lekker in je vel te voelen, voor je geheugen, om je lichaam ’s nachts te laten herstellen, om je afweer tegen infecties op te bouwen en nog voor zo veel meer. Daarom is aandacht besteden aan slaap een prioriteit, slaap is geen verloren tijd, zoals vroeger wel eens werd beweerd.
Stilstaan bij wat je stress geeft en zorgen dat je draagkracht in evenwicht is met je draaglast wordt gemakkelijk uit het oog verloren in onze jachtige tijd. Druk bezig zijn, presteren, tekenschool, muzieklessen, turnkring, noem maar op, zoveel andere zaken lijken belangrijker dan op tijd gaan slapen. Ook onze kinderen worden in deze spiraal meegezogen.
Maar waarom slaap je slecht door stress? Mag ik je meenemen naar de wondere wereld in je hoofd?
Stress activeert het ‘vecht of vlucht’ zenuwstelsel, met vrijstelling van adrenaline, en de hersen-bijnier-as (HBA). Het gevolg van dit laatste is een vrijstelling van bepaalde hormonen waardoor je sneller wakker wordt.
PS: adrenaline stelt ons in staat om snel te sprinten, gefocust te denken, snel beslissingen te nemen, kortom, om te presteren. Deze stoffen maken veel energie vrij, die nog niet verdwenen is bij het slapengaan, zodat ontspannen inslapen niet mogelijk is.
Diepe slaap vermindert de gevoeligheid aan de HBA, maar wakker worden verhoogt ze. Dus hoe meer je wakker wordt, hoe meer het de HBA geactiveerd wordt en hoe slechter je slaapt. Om het nog erger te maken, vermindert activatie van de HBA de productie van melatonine (slaaphormoon) in het lichaam, zodat je extra slechter slaapt.
Stress kan daarnaast effect uitoefenen op de slaap door een directe verbinding te activeren tussen de emotionele centra in de hersenen naar de slaap- waakcentra in je hoofd.
Daarbij komt dat stress op zich bijdraagt tot het ontstaan van depressieve- of angstklachten, welke op hun beurt sterk geassocieerd zijn met slaapproblemen.
Een regelmatige slaap is belangrijk voor het circadiaans ritme.
Om de toenemende slaperigheid overdag tegen te gaan, produceert het circadiaans ritme (circa dies: ongeveer een dag) een signaal om wakker te blijven. Dit signaal is 's avonds op zijn hoogste niveau, en vermindert snel tegen bedtijd, zodat we in slaap kunnen vallen. We slapen de ganse nacht, eerst door de nog hoge opgebouwde slaperigheid, later in de nacht door het minimaal circadiaans wakkersignaal.
Het circadiaans signaal is lang niet het enige dag- en nacht-geregeld mechanisme in ons lichaam. Op onderstaande figuur zie je hoe ook je lichaamstemperatuur en verscheidene hormonen een circadiaans ritme volgen.
Figuur: Dr Leroy
Een van de aanbevelingen om beter te kunnen slapen is om zoveel mogelijk op het zelfde uur op te staan. Als je bedenkt hoe mooi en fragiel het dag- nachtritme is opgebouwd, dan begrijpen we beter hoe belangrijk het is om onze slaap te koesteren.
Naast het 24-uursritme ondervinden we de invloed van nog andere ritmes, zoals het ultadiane ritme ( korter dan een dag), zo verklaart Dr. Karen Spruyt. Binnen 24 uur doorlopen we ongeveer 16 cycli van anderhalf uur, waarbij we maxima en minima van aandacht of concentratie ervaren. We concentreren ons een hele tijd (maxima) en voelen dan de behoefte om even te onderbreken (minima): we gaan iets eten of drinken, staan op en lopen wat rond. Dit anderhalfuursritme heeft nog een ander effect dat we allemaal kennen. Wanneer we het dipje voor bedtijd missen, lijken we opnieuw klaarwakker en moeten we soms weer anderhalf uur wachten voor we voldoende moe zijn om te kunnen inslapen. Anders gezegd: als we de slaaptrein of slaapgolf missen, moeten we op de volgende wachten.
De Tijd, 13-6-07, Column van Karlien Van de Velde
De Standaard online 5/12/01
The Impact of Stress on Insomnia and Treatment Considerations
Ruth Benca, MD, PhD
Medscape Neurology & Neurosurgery. 2007;©2007Medscape
Redefining the Management of Insomnia: Focus on the Biology of Sleep
David N. Neubauer, MD
31 augustus 2007 Medscape
Spruyt, Karen. Slaapproblemen bij kinderen. Lannoo nv, Tielt, 2007.
|
