Na WO II werd de brug over de river Kwai wereldberoemd door de gelijknamige film. Een van de vele Hollywood-producies die de heldenmoed van de geallieerden dik in de verf moesten zetten. De realiteits was een stuk minder mooi dan het bekende fluitdeuntje die de weerstand van een Brits batajon moesten onderstrepen. Een 16000 gevangen soldaten van de geallieerden( Britten,NederlandersAustraliers) en een 100.000 Thaise en Birmaanse burgers moesten voor de Japanners een 450 km-lange spoorweg aanleggen vanuit Bangkok naar Birma, dwars door de bergen en de jungle.De Japanners hadden deze spoorweg nodig om de bevoorrading van hun troepen in de ganse regio te verzekeren.
Films overdrijven en verdraaien de werkelijkheid: zo kwam de brug uit java, ze werd door de gealllieerden kapot gebombardeerd, de slachtoffers die stierven waren in eerste instantie Thais, zo een 90.000.Maar de omstandigheden waarin die brug en die spoorweg werd gebouwd waren wel juist: in de hitte, de jungle en slapend in onafgeschermde bamboehutten. Zelfs de meest fervente backpakker zou vandaag zich niet meer blootstellen aan een dergelijk malariarisico. Kwam de brug uit Indonesie, de treinnagels voor de biels kwamen van Cockerill-Sambre, Belgie is steeds goed geweest in oorlogsindustrie zonder dat dit moest opvallen.
De toeristenmachine rond de river Kwai draait op volle toeren: de brug licht op als een disco, de toeristenstalletjes doen denken aan Lourdes. bij dit alles blijven de dodengraven zeer indrukwekkend. Britse dodengraven in Kanchanaburi zijn even bloemrijk en sober als in Ieper.Daarmee is de zinloosheid van iedere oorlog meteen opnieuw bewezen.
Ayutthaya was van 1300 tot 1700 de hoofdstad van het Siamrijk. In onze geschiedenisboeken een item omdat de Europese handelaren hier met hun schepen aankwamen op zoek naar een goede verbinding met China.De koningen bepaalden autoritair alles, zelfs de verkoopsprijzen van de handelaren. Een slaaf had de waarde van vijf rijstvelden,een ambtenaar was tussen 50 en 500 rijstvelden, een minister was 10.000 rijstvelden waard, de koning 100.000 rijstvelden. Meteen ken je de maatschappelijke hierarchie in die tijd.
De Portugezen verkochten buskruit en wapens zodat de Siamese heersers tot de tanden gewapend waren om hun onderlinge troonaspiraties uit te vechten.Buitenlandse handelaren waren welkom en kregen hun eigen beschermde nederzettingen buiten de stad. Naast de monikken waren zij de enige inwoners die aan de koning geen belastingen moesten betalen of dienstplicht vervullen.Andere inwoners moesten 6 maand voor de koning werken als belasting.
Uiteindelijk werd Siam door Birma bezet door een gebrek aan efficiente organisatie en de permanente onderlinge twisten.
Vandaag is Ayutthaya door de Unesco erkend als werelderfgoed. De staat en de stad keken op geen inspanning. Alles is netjes in twee talen aangegeven, de gidsen staan klaar, de toeristische infrastructuur werd voorzien. Alleen heb ik de indruk dat de opgeblazen taart zo wat ineengezakt is door de economische crisis.Op vele sites zijn we bijna alleen aan hyet rondlopen. In vele musea zie je vooral Thaise schoolkinderen als bezoekers.De brede lanen lijken wat te groot voor het verkeer. Veel restaurants zijn gesloten.
Thailand is dus op zoek naar een economisch wondermiddel om de economie te stimuleren.Rijst en toerisme volstaan niet voor een toekomstgericht beleid.De overwinnaar van de verkiezingen PPP beloofde een tablet voor ieder lagere schoolkind in de verkiezingspropaganda. De discussie tussen de firma's om die 800.000 tablets te mogen leveren is losgebarsten,evenals de keuze van het softwaresysteem waarop die ganse educatieve innovatie zou moeten draaien.
Het is een gok: investeren in onderwijs en technologie, met China als buur. Maar veel andere opties zijn er niet in Thailand.
Nok is een 37-jarige Thaise. Zoals veel vrouwen in Thailand zou je ze minstens 10 jaar jonger schatten.Glimlachen maakt jong en aantrekkelijk.Nok is meer dan 10 jaar actief in de toeristensector als gids. Zij organiseert trektochten naar de bergstammen en in de talloze natuurparken in het noorden van Thailand.De toeristenindustrie is na de rijst, de belangrijkste inkomstenbron voor het land.Maar de crisis sloeg hard toe. Minder toeristen, minder lange verblijfperiodes en de greep van de geindustrialiseerde multinationale toeristengiganten wordt steeds groter.Voor kleine zelfstandige gidsen resten nog de kruimels van de alternatieve zelfgeorganiseerde reizigers.Meestal jongeren,meestal weinig vermogend.
Nok praat uitstekend Engels en kent haar job zeer goed.De bergstammen, hun manier van leven en de grensstreek zijn haar terrein.De stammen uit de omgeving zijn bij haar kind aan huis en komen werk vragen om iets bij te verdienen.Zo bouwden ze hun vijf bamboohuizen en hun restaurant. Vandaag planten enkele Akha's bloemen in Nok's tuin, om daarna vrolijk dezelfde planten in het woud te gaan kappen. Maar zegt Nok:" je kan geen 150% consequent zijn en alles vraagt tijd".
Nok vond haar compagnon Noi, een 40-jarge boer hier in de bergen.Noi is een Thaise hippie-boer.Hij kocht dit land en bouwde er het eerste bamboehuis.Hij babbelt vrolijk en los over de bergen en het woud. Ja , het is nu de tijd om jonge bamboescheuten te oogsten in het woud.Lekker en ze geven een goede prijs op de markt.De bergstammen weten aan de kleur van de bamboescheuten waar er wormen in zitten. Die kan je frituren en opeten. Een echte lekkernij, kost ook veel op de markt, zeker 1000 Bath.Nu planten de boeren rijst, onderhouden ze de rijstvelden en zorgen ze dat de irrigatie van de velden vlot verloopt. Binen een maand is alles groen, zegt Noi. Dan is Thailand prachtig.Iets later wordt de rijst geoogst en is alles weer kaal.Daarom wil Nok een mooie bloementuin.
Nok en Noi hebben hun gezamenlijke droom: een eigen guesthouse,waar toeristen verblijven,wandeltochten doen, in hun restaurant eten,activiteiten meevolgen. Nu staan de bungalows er, alleen moeten er nog klanten komen. Maar het prachtkoppeltje doorbreekt ook het Thaise rollenpatroon tussen man en vrouw.De vrouw, de achterste poten van de olifant,heeft nog een tweederangsrol. Hier niet: Nok heeft als "manager" de portemonnee, Noi is de uitvoerder.
Alison Liu zag haar broer terug. Hij vertrok naar Canada toen hij 20 was,om de opiumverslaving te ontvluchten. In Hong Kong experimenteerden jongeren in de jaren 60 met cannabis. Heroine had de reputatie minder verslavend te zijn dan morfine en vele jongeren probeerden dit maar eens. Onterecht: eenmaal in het lichaam transformeert heroine opnieuw in morfine.De maffia liet de broer van Alison niet gerust, daarom werd hij naar zijn grootouders in Canada gestuurd en ontsnapte hij aan een levenslange verslaving en betaling. De Hong Kong maffia verloor een klant. Het verhaal uit de gouden driehoek van Zuid-Oost-Azie schokt me. Toen was de verslavende kracht van heroine reeds gekend. Blijkbaar had de USA en de CIA er alles voor over om hun domino-theorie en het communistisch gevaar te bestrijden. Gisteren in Thailand,vandaag in Afganistan.De eerste opiumoorlog ( 1841) werd door de Britten gewonnen en kostte de Chinezen Hong Kong. De tweede opiumoorlog (1856) herleidde Shangai tot een Frans-Brits protectoraat en legaliseerde de opiumproductie en handel. Toen Mao de Kwomintang-legers versloeg zochten 10.000 soldaten hun heil in de grensstreek tusen Thailand-Birma-Laos.De CIA bezorgde deze troepen rechtstreeks geld en wapens.Lokale bergvolkeren, ook uit China afkomstig kweekten de "papaver somniveris" in beperkte hoeveelheden, voor medicinale toepassingen. De KMT-generaals organiseerden deze papaverproductie profesionneel. Tot eind de jaren 80 was die maffia de grootste producent ter wereld.Vandaag praat men liever niet over de opiumproblemen, de gepensioneerde KMT-generaals en organiseert de regering met UNO programma's om de papaverkweek te vervangen door mais en rijstteelt.
Chang Rai lijkt op het Antwerpen van Belgie.Het was in de Thaise geschiedenis een onafhankelijk Lana koninkrijk en na 200 jaar Birmaanse bezetting werd het op eigen kracht opnieuw onafhankelijk. De toenmalige roodhemden verdreven de Birmanen. Maar de oorzaak van de Birmaanse invasie- een zwakke administratie-of onvoldoende uitbouw van de staat en onderlinge twisten was daar mee niet opgelost. De eenmaking van Thailand in een natiestaat liet Chiang Rai voldoende autonomie om met een eengemaakte staat te kunnen leven. Een beetje buiten deze grote politieke gebeurtenissen bleven de verschillende bergvolkeren in deze grensstreek hun onafhankelijkheid behouden.Indien ze hun deel van de belastingen betaalden,werden ze gerust gelaten. De koningen controleerden via het oprichten van nieuwe steden dit gebied én de nieuwe kolonisatoren waren vooral geinteresseerd in het teak-hout en goedkope werkkrachten. De Britten pluimden het hele gebied leeg tot in 1953 hun monopolie verviel en de Thaise staat het recht op de houtexploitatie terug kreeg. Maar veel economie is er in Thailand ondertussen niet bijgekomen: in het museum wordt toerisme zelfs niet als economie vernoemd. Het bezoek aan de bergvolkeren is wel uitgegroeid tot een ganse industrie. Hun autenticiteit, hun manier van leven, de kleurrijke kledij en enige specifieke kenmerken zijn wereldwijd gepromoot. Of het nu longnecks zijn,of longears,vrouwen die een pijp roken: zij verkleden zich voor de toeristengroepen die deze bergvolkeren komen bekijken alsof ze in een zoo leven. Het was trouwens een Belgisch onderzoeker, Johan van Roeckeghem, die het geheim van de longneckvrouwen onthulde. Hij toonde via rontgenfoto's aan dat deze vrouwen niet hun nek langer maakten,maar door het gewicht van de ringen hun schouders naar beneden drukten. Zo kreeg je de illusie van het langenekfenomeen. Deze bergvolkeren zelf verkopen souveniers om er iets aan over te houden, maar ze zijn totaal afhankelijk geworden van deze toeristenindustrie die hen enkel wat kruimels laat. Bergstammen is niet het correcte woord, beter zouden we hen vluchtelingendorpen uit de nabure landen zoals China, Birma en Laos noemen. Zij hebben geen paspoort in Thailand en zijn dus rechtenloos.
Zondag 3 juli waren er in Thailand parlementsverkiezingen.Thailand heeft geen goede reputatie als het op verkiezingen of democratie aan komt. De militairen plegen nu en dan een staatsgreep, voormalig premier Taksim werd tijdens zijn toespraak in de VN afgezet en beschuldigd van fraude en populistische maatregelen.De militairen herschreven de grondwet en verboden Taksim voor vijf jaar nog aan het politieke leven in Thailand deel te nemen.Vanuit het buitenland organiseerde Taksim een nieuwe politieke partij: de peoples power party, die nu onder leiding van zijn zus als Nr 1 aan de verkiezingen deelnam. De huidige regeringspartij, genoemd de demokraten, verzorgden de straffeloze overgang van de militaire dictatuur naar het huidige regime. Onder druk van de straatprotesten moest de regeringspartij vervroegde verkiezingen uitschrijven. Wij waren op de verkiezingsdag gaan wandelen in de gietende regen in het national park Khun Tan. Rond 16 uur zijn we terug aan het treinstation waar de verkiezingsurnes door gemeenteambtenaren worden verzegeld en op een gemeentewagen worden geplaatst om naar het telburo te worden overgebracht. Een getuige van de roodhemden begint enthousiast een gesprek. "Wij zullen winnen zegt hij. Iedereen is de situatie in Thailand beu. Wij zijn de echte democraten, de regeringspartij zijn oude militairen die het volk al te lang van de macht gehouden hebben." De eerste voorspellingen en exitpolls worden druk becommentarieerd op televisie. De partij van Taksim bevestigd haar grote overwinning en Thailand krijgt zijn eerste vrouwelijke premier: de zus van Taksim. Nu nog even kijken of de militairen de komende weken in hun kazernes blijven.Op vele Tuctucs wapperen rode vlaggetjes, een vreemd gevoel in een land dat jarenlang het individualisme en het geld cultiveerde.Maar misschien is het echt tijd voor verandering ?
