1983 – 12 april : Gazet van Mechelen – Uit het Dossier Fusiegemeenten :xml:namespace prefix = o ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:office" />

Geen gezellig gebabbel meer in Leest.

“Voor de fusie werd door ons regelmatig aan de stad Mechelen gevraagd om de Leestsesteenweg grondig te vernieuwen. Niet alleen de (Mechelse) bewoners, die nog steeds zonder riolering zitten, hadden hun wensen. Ook voor ons, inwoners van Leest betekent deze steenweg een hoop moeilijkheden. Het is onze enige verbindingsweg met de stad. Door de komst van de fusie hadden wij hoop dat er aan dit probleem een einde zou komen. Helaas, niets veranderde. Nog altijd moeten wij over een slecht wegdek, vol putten, bulten en bij regen is het meer varen dan rijden”.

Dit was één van de meest voorkomende grieven die we in Leest konden optekenen. Maar er zijn natuurlijk nog andere problemen die méér met de fusie te maken hebben.

“Deze rustige gemeente dreigt door de fusie haar landelijk uitzicht te verliezen. Wij hadden een verbetering gevraagd van sommige landelijke wegen, maar nu horen we dat er in Mechelen plannen bestaan om de Kouter volledig om te ploegen en te doorkruisen met brede banen en zelfs een verbindingsweg tussen Kapelle-op-den-Bos en de E10 te Battel. Wij vroegen geen autostrades, alleen een verbetering van sommige landelijke wegen.”

Dat het er in Leest vroeger gemoedelijker aan toe ging mag blijken uit het volgende : “Het contact met de administratie Mechelen is bij velen van ons in slechte aarde gevallen. Vroeger ging het allemaal veel eenvoudiger. Het zijn veelal de oudere mensen die het moeilijk hebben met de Mechelse administratie. Een overdreven ‘papierwinkel’ waar ze dreigen in te verdrinken. Ook het contact met de politici is erop achteruitgegaan. Vroeger leefden de mandatarissen tussen ons : nu leven ze boven ons. Tijd voor een gezellige babbel is er niet meer bij. We krijgen ze zelfs zelden te zien.”

Opmerkingen en klachten over de huidige financiële toestand van Mechelen waren er tientallen. En dat was niet alleen in Leest het geval. Deze problematiek bewaren we misschien beter voor een ander dossier.

 Frans Lauwers: ‘het kon allemaal nog slechter.’

Zonder ooit politieke kleur te hebben bekend, bestuurde Frans Lauwers 12 dynamische jaren ononderbroken als ‘Fanfareburgemeester’ het landelijke Leest. De burgemeesterssjerp erfde hij van zijn oom en de aanhang van de lokale Sint-Cecilia was er al die tijd voldoende sterk om CVP en SP samen in de oppositie te dringen.

Dat een gemeente als Leest besturen ook zonder politiek kan, bewees de nu 62-jarige Frans Lauwers door tijdens zijn ambtsperiode alle openbare wegenis, riolering en openbare verlichting te vernieuwen.

-“We hadden daartoe de nodige financiële middelen zonder dat al te forse belastingen dienden te worden geheven,” zegt onze Leestse gastheer, terugdenkend aan die tijd. Menselijkerijze waren ook wij alles behalve tuk op het prijsgeven van onze autonomie. Wie was dat wel ?”

--“Aanvankelijk geloofden we nog dat ons voorstel tot een samengaan met Leest-Hombeek en Heffen, met Hombeek als pilootgemeente, een kans op slagen had. De verrassing met de creatie van een grote entiteit met Mechelen was dus ook compleet.”

De verklaring voor die operatie dient volgens Frans Lauwers niet ver gezocht. “Het was één doorgestoken kaart van de grote partijen en de Leestse Cecilianen waren op slag elke bestaansreden kwijt.”

Uiteindelijk had Frans Lauwers het allemaal nog veel slechter verwacht. Vandaag blijft hij vooral waarderen dat de plaatselijke gemeentehuizen zijn open gebleven zodat in ‘zijn’ geval te Leest de Leestenaren met hun problemen bij dezelfde mensen als vroeger terecht kunnen. Positief vindt hij ook de regelmatige zitdagen van de Mechelse schepenen omdat het precies bij die gelegenheden is dat de echte noden ter sprake komen.

Investeringen

-“Leest heeft in een nog niet zo ver verleden enorme investeringen gedaan en aan de overname heeft Mechelen bijgevolg een goede zaak gedaan. Niettemin is sinds de fusie de belastingsdruk verhoogd, maar daar doe je niets meer aan.” Minder gelukkig is Frans Lauwers bij de vaststelling dat te Leest sinds de fusie geen enkele sociale woning meer werd opgetrokken. Er is nochtans een wachtlijst kandidaten. De gronden bestemd voor sociale woningbouw zijn reeds voor de fusie aangekocht en blijven beschikbaar.

Een andere teleurstelling is de langverwachte en de reeds sinds jaren administratief voorbereide verbindingsweg met Heffen. “Nochtans gaat dit werk slechts over enkele miljoenen, een bedrag dat voor de stad Mechelen geen probleem kan zijn. Over dergelijke dingen praatten we te Leest nooit zo lang.”

Tijdens de laatste gemeenteraadszitting voor de fusie werd het plan voor de bouw van een nieuw sportcentrum te Leest in al zijn facetten besproken. Dat centrum zou er komen tussen de Winkelstraat en de Kouter maar over het gevolg dat het stadsbesuur aan die bedoelingen zal geven tast men in het duister. “Nochtans,” meent Frans Lauwers, “als men ons plan uit de diepvries opdiept zijn alle problemen voor VV Leest van de baan.”

Alle kans op succes is niet helemaal verkeken want de Leestse vertegenwoordiging in het stadsbestuur is van dat alles op de hoogte. Wachten dus maar tot die de Leestse koe bij de horens grijpt.

De redactie van Gazet van Mechelen legde begin april 1983 (eerste publicatie : 6 april) een nieuw dossier aan, gewijd aan de ‘fusies’ of ‘de samenvoeging van gemeenten’.

Dit ‘Dossier fusies’ was gestoffeerd met intervieuws afgenomen van de betrokken burgemeesters en ex-burgemeesters alsook met de mening van de gewone man.

In het dossier werd ook aandacht besteed aan de mening van de Mechelaar over die fusie.

Het feit dat het aantal inwoners van de Dijlestad in 1977 door de fusie-operatie van 63.000 inwoners naar praktisch 80.000 steeg liet hem steenkoud.

Van de zijde van de deelgemeenten zagen de meeste inwoners er niet veel baat bij voortaan tot Groot-Mechelen te behoren. En wel omwille van de hogere belastingen welke na de perekwatie dienden betaald te worden.

Volgens GvM veranderde er niet al te veel, althans niet de eerste jaren na de fusie, aangezien van 1977 tot 1979 de opcentiemen voor de bewoners van de deelgemeenten voordeliger uitvielen.

Een vaststaand feit was, dat Mechelen al jarenlang de rol speelde van centrumgemeente.

De stad beschikte over een eigen brandweerkorps, waarvan overigens het leeuwenaandeel van de kosten door de Mechelse belastingsplichtige werd betaald. Een identiek geval vormde de Stedelijke Openbare Bibliotheek die ook open stond voor niet-Mechelaars.

De Mechelse scholen hadden eenzelfde functie. Statistieken aangelegd voor de vijf Mechelse deelgemeenten, bewezen dat 30 tot 40% van de schoolgaande jeugd uit de Mechelse deelgemeenten in één van de Mechelse onderwijsinstituten school liep.

Parallel met de vermelde centrumdiensten was dit eveneens het geval voor de onderscheidene diensten van het OCMW, want bij de OCMW-diensten ressorteerden zowel het Stedelijk O.L.Vrouwziekenhuis als de Stedelijke Kraaminrichting, de homes voor bejaarden e.a.

Ook de Mechelse zwembaden figureerden als een niet zomaar terzij te schuiven lastenpost op de jaarlijkse Mechelse begroting.

Dat de stad Mechelen er na de samenvoeging van de vijf randgemeenten financieel beter uit kwam werd door de  journalist betwijfeld. 

Volgens zijn ervaringen was de fusie door de meeste inwoners van de deelgemeenten aanvaard, of beter nog schreef hij : men heeft er zich bij neergelegd…

Ook de eerste burgemeester na de fusie Jos Vanroy was die mening toegedaan.

‘Na zes jaar is de fusie algemeen aanvaard en verworven. Met dien verstande evenwel dat geen enkel zinnig mens van de ‘geannexeerde’ deelgemeenten stond aan te schuiven om méér belastingen te betalen, wat meer dan begrijpelijk is. Daartegenover stond dat de fusie met Mechelen ook voordelen aan de inwoners van deze deelgemeenten heeft aangeboden. Ik denk slechts aan de inwoners van Walem, Heffen en Leest. Zij hebben bij gelegenheid van de dijkbreuken aan de Zenne en de Dijle aan den lijve ervaren dat de fusie wel degelijk vruchten afwierp. Want deze gemeenten beschikten noch over een politiekorps, noch over brandweer. Door de fusie-operatie werd de oppervlakte van Mechelen, vroeger circa 3.000 ha., ongeveer verdubbeld. Mechelen kreeg hierbij 35 km landbouwwegen, plus kilometers dijken. Voor de fusie slechts deze van Dijle en Leuvensevaart. Er na kwamen daar gedeelten bij van de Zenne, Rupel en Nete. Nochtans is het ook zo dat wij de respectieve gemeentehuizen voor een gedeelte van hun vroegere functie lieten bestaan. Wat de administratieve aangelegenheden betreft, moesten de nieuwe Mechelaars zich slechts naar de centrale administratie begeven voor aangiften van geboorten, huwelijken en overlijdens.

Voor de rest kwamen zij terecht in hun voormalig gemeentehuis.

Socio-cultureel bekeken betekende de ‘annexatie’ onbetwistbaar een verrijking voor Mechelen. De stad beschikte in 1976 nog slechts over twee harmonies : deze van het Arsenaal en de Mechelse Politie. Op slag kreeg Mechelen er negen bij. En niet de minste. Er zijn harmonies bij waarvan de leden wat méér doen ‘dan noten uit hun instrument blazen’.

Feit is dat het creatief leven in de randgemeenten veel sterker was dan wel te Mechelen. En vandaag nog. De dorpsgemeenschappen hangen meer aan mekaar, kennen mekaar veel beter dan in de Mechelse wijken. Elke deelgemeente bezit haar eigen mentaliteit, welke evenwel onderling niet zoveel van mekaar verschilt. Doch zij is toch anders dan de Mechelse. Deze mentaliteit is meer open, meer spontaan. Dat heeft de Mechelaar niet. Ook valt te vrezen dat precies deze mentaliteit welke nog heel goed voelbaar is bij de oudere generatie van de randgemeenten, mettertijd zal afzwakken en totaal verdwijnen. Met alle voor- en nadelen eraan verbonden.”

Globaal bekeken : na zes jaar vond Jos Vanroy de fusie op administratief en socio-cultureel vlak bevredigend gelukt.

De fusiegemeente Mechelen bestond reeds zes jaar toen Jef Ramaekers (begin ’83) burgemeester van Mechelen werd.

Jef Ramaekers : “De randgemeenten bezaten en bezitten vandaag nog een uitgebreid sociaal leven. Heffen had twee fanfares. Was vroeger een uitzondering dat die twee samen speelden. Doch, rekening gehouden met het feit dat sommige gemeenten door de Zenne afgescheiden zijn van Mechelen, valt er volgens de huidige burgemeester weinig te vertellen over een toenadering van de respectieve dorpsgemeenschappen naar Mechelen toe.

De Leestse Volksfeesten bv. zijn eenvoudig ondenkbaar in Mechelen. Te Hombeek worden er drie à vier koersen per jaar verreden. En elke gemeente heeft haar eigen voetbalploeg.

Maar, is het nu precies noodzakelijk dat de randgemeenten naar de stad toegroeien ?”

Persoonlijk vond hij dat deze situatie gerust zo mag blijven. “In de stad is er een opmerkelijk tekort aan solidariteit, best mag dus elke randgemeente haar eigen dorpsfeer behouden met de specifieke wegenis, het groen en de landelijke gilden. In de landelijke gemeenten hebben wij nog landbouwers met honderd beesten, amper op een boogscheut van Mechelen. Hoeveel Mechelaars weten dat ? Natuurlijk eisen zij sommige zaken, bv. op stuk van onderwijs. Maar zij die vroeger gingen wonen langsheen een landelijke weg, eisen vandaag geen macadam van 5 m breed voor hun huis. Als zij maar op het rioleringsnet zijn aangesloten.’

Administratief bekeken ? Volgens de burgemeester zullen de veldwachters met de tijd verdwijnen en vervangen door politieagenten. Er was een plan in de maak bij het nieuw schepencollege om de Mechelse politie te decentraliseren.

‘De bewoners van de randgemeenten willen zich trouwens even goed beveiligd voelen als de Mechelaars, hoewel het een meer dan opvallend verschijnsel is dat praktisch alle vergrijpen, vandalenstreken en herrie zich uitsluitend voordoet te Mechelen.’

‘De fusie’, aldus Ramaekers, ‘heeft ontegensprekelijk ook veel voordelen opgeleverd voor de bewoners van de randgemeenten. Kijk eens, vroeger moest de gemeentesecretaris eenvoudig àlles kennen en weten. Dat is vandaag eenvoudig onmogelijk. Dank zij de fusie kan de inwoner van de bij Mechelen toegevoegde randgemeente veel meer diensten worden bewezen dan vroeger het geval was, omdat Mechelen-stad over verschillende gespecialiseerde diensten beschikt. Neem nu het ophalen van het huisvuil. Gebeurde vroeger éénmaal per week, door één man. Vandaag gebeurt dit door de stadsdiensten, tweemaal per week.’

En de financiële kant ? ‘Voor de fusie lagen de  belastingen lager dan na de fusie. Jawel. Maar zij mogen ook niet vergeten dat zij jarenlang van de Mechelse centrumdiensten genoten hebben zonder er ooit financieel voor tussen te komen. Ergens zou het onrechtvaardig  zijn de Mechelaar in lengte van dagen alleen voor deze kosten te laten opdraaien.’