|
Vlaams minister van
Cultuur Joke Schauvliege heeft zeven nieuwe dossiers op de Vlaamse inventaris
voor immaterieel cultureel erfgoed gezet. Het gaat om de zevenjaarlijkse Kroningsfeesten
van Tongeren, de Last Post-plechtigheid in Ieper, het hanenzetten in
Vlaanderen, de Belgische biercultuur, de Vlaamse beiaardcultuur, kant maken in
Vlaanderen en de 25-jaarlijkse ommegang van de Hegge. De erkenning brengt
financieel niets op, maar zorgt wel voor het nodige prestige. Waregem heeft een belangrijke rol gespeeld in de geschiedenis van dit volksgebruik.
 xml:namespace prefix = o ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:office" />
Hier een
beeld van een hanenzetting op de Waregemse hippodroom
De Vlaamse overheid hecht de jongste jaren meer en
meer belang aan immaterieel erfgoed. Het gaat om bepaalde vaardigheden en
tradities, die als waardevol worden beschouwd, en waarvan men het belangrijk
vindt dat ze worden doorgegeven aan de volgende generaties. De Vlaamse
gemeenschap riep in 2008 de inventaris voor immaterieel cultureel erfgoed in
het leven. Dat gebeurde in het kader van de UNESCO-conventie uit 2003.
Bedoeling is de kennis over tradities, gewoontes en gebruiken niet verloren te
laten gaan en de zichtbaarheid ervan te vergroten. Opname in de lijst betekent
vaak de erkenning van een jarenlange inzet van vele vrijwilligers.
De inventaris geeft
niet alleen inzicht in de rijkdom aan immaterieel cultureel erfgoed in
Vlaanderen. Ze is ook een springplank naar een mogelijke opname in de
wereldvermaarde Unesco-lijst. Wie daarin wil worden opgenomen - via een
voordracht van de Vlaamse regering - moet eerst op de Vlaamse lijst staan. Op
de lijst staan al 19 voorbeelden van immaterieel cultureel erfgoed, zoals de
Heilige Bloedprocessie in Brugge, Aalst carnaval, het Krakelingenfeest in
Geraardsbergen of de Ros Beiaardommegang van Dendermonde. De volledige lijst is
terug te vinden op www.kunstenerfgoed.be. Vorig jaar werd met krulbollen
slechts één volksgebruik erkend. Dit jaar werden 14 nieuwe aanvragen ingediend.
Zeven dossiers kregen van een ad hoc commissie een positief antwoord en worden
nu aan de inventaris toegevoegd.
De beslissing om hanenzetten wordt gemotiveerd met
deze uitleg : De hanenzetting of
hanenkraaiing is een volkssport die in Oost- en West-Vlaanderen wordt beoefend.
Op zondagvoormiddag komen de liefhebbers met hun hanenbak naar de zetting waar
de haan gedurende één uur op een rustige plaats kan kraaien. Keurders doen de
ronde om te zien of de hanen goed kraaien. Voor elke goede kraai wordt een
streepje op een lat gezet. De haan met de meeste kraaien wint.
De aanvraag werd ingediend door de projectvereniging
Platform Omgeving Leie Schelde Het hanenzetten is een volkssport, die vroeger
vrij intensief werd beoefend, maar waarvan het voortbestaan bedreigd is. Er
zijn in Oost- en West-Vlaanderen nog enkele tientallen beoefenaars, in de
streek van Ardooie en in de omgeving van Kruishoutem en Zulte-Waregem.
De Vlaamse liefhebbers komen (meestal) de zondagvoormiddag met hun hanenbak
naar de zetting, waar de haan gedurende één uur op een rustige plaats kan
kraaien. Keurders doen de ronde om te zien of de hanen goed kraaien. Voor elke
goede kraai wordt een streepje op een lat gezet. De haan met de meeste kraaien
wint. Het lijkt dus op vinkenzettingen. Maar vinkenzetten komt vooralsnog
niet voor op de lijst van immaterieel erfgoed.
Waregem stond in 1957 met voorzitter Albert Kerwyn
uit Nieuwenhove aan de wieg van de structurering van de liefhebberij in de
Algemene Krieleniersbond van België A.KRI.BO en eind dat jaar waren er al een honderdtal maatschappijen uit West-Vlaanderen aangesloten. Op dat ogenblik waren er hier in Waregem minstens
een vijftal maatschappijen, waar regelmatig hanenzettingen werden
georganiseerd. Voordien nog tijdens de twee wereldoorlogen bestonden hier ondermeer
de Blijmoedige Kraaiers met lokaal in t Leeuwke. Op de hippodroom werden
kampioenschappen georganiseerd waar een vijfhonderdtal hanen de volledige
omloop van de piste vulden. Voor meer informatie verwijzen we hier naar een
eerder verschenen bericht op http://blog.seniorennet.be/wareber2/archief.php?ID=520519
Op
2 juni 1957 werd het Waregemse hanenverbond gesticht met De Beekkraaiers in
café Steeple Chase bij Richard Vercaemst, De Statiekraaiers in café Leopold bij
Verleye Valère; De Ballingkraaiers in café Kantientje bij Peirens André, De
Lustige kraaiers in Café De Sneppe bij Vercruyssen K en De Churchillkraaiers in
café Royal bij Tronquoi Gilbert. In Nieuwenhove waren er de Verenigde Kraaiers
in Huis van Commerce bij Wed. Alfons Vandeputte en liefdadigheidszetting in
café Zonnestraal bij Aloïs Magherman. In Beveren-Leie kenden we de
Ganzekraaiers in Sport Echo bij Haesebrouck en in Desselgem werden de
Gildekraaiers opgericht in De Gilde. Later volgden in Sint-Eloois-Vijve de
Leiekraaiers in café De Transvaal.
Wat
is een hanenzetting?
Catherine De Stoop beantwoordde deze vraag een paar
jaar geleden op haar website http://stoopkeskippen.webs.com/hanenhobby.htm als volgt :
De hanenzetting is een oude volkssport die ook nog
in Oost- en West-Vlaanderen georganiseerd wordt. In Nederland noemt men het
hanenkraaiwedstrijd, in Limburg spreekt men van zangwedstrijden.
De Vlaamse liefhebbers komen (meestal) de
zondagvoormiddag met hun hanenbak naar de zetting waar de haan gedurende 1 uur
(van 9u15' tot 10u15') op een rustige plaats kan kraaien. De hanen verhuizen
van hun hanenzak naar de hanenbak. Als het startschot gegeven wordt, beginnen
de liefhebbers te tekenen op de lat. Voor elke goede kraai komt er een streepje
bij. De keurders doen de ronde om te zien of de hanen wel goed kraaien. Diegene
die teveel slechte kraait (6 op 30 bij de vierledige of 8 op 30 bij de
drieledige) wordt uitgesloten. Na een uur wordt geroepen: "latten op de
grond". De haan met de meeste kraaien is gewonnen!
Er wordt een onderscheid gemaakt tussen drie- en
vierledige hanen. De vierledige hanen kunnen 2000 kraaien per uur halen en de
drieledige zelfs meer dan 3000 kraaien per uur! Na de zetting worden de ringen
van de hanen gecontroleerd. De nummers op de gesloten ringen moeten namelijk
overeenkomen met de nummers op de inschrijvingsbriefjes. Als blijkt dat dit
niet zo is, wordt de haan uitgesloten. De kraaien worden door de keurders op de
inschrijvingsbriefjes vermeld om daarna gerangschikt te worden. Dan verhuizen
de spelers naar het clublokaal waar de rangschikking bekend gemaakt wordt en de
prijzen uitgereikt worden.De baasjes kunnen met een bloemetje en een kleine
geldprijs naar huis.
Een leuke hobby waar je niet alleen de
zondagvoormiddag kan van genieten maar waarvoor je elke dag opnieuw met je haan
en zijn kippen moet bezig zijn. Deze krielen worden speciaal hiervoor gekweekt
( in de volksmond noemt men ze Engelse haantjes!) en door hun baasjes
uitstekend verzorgd en vertroeteld.
Ook gewone rashanen of mixhanen kunnen meespelen.
Die kraaien wel niet zo vlug maar tenslotte gaat het hier om het amusement en
niet om te winnen. Een baardkriel en een serama zijn reeds lid! Voor deze hanen
wordt een aparte reeks voorzien: "de vrijkraaiers". Deze reeks kraait
maar een halfuur in plaats van een uur.
Een paar keer per jaar wordt er ook in open bakken
gespeeld. Hier gaat het dan om de pronostiek en het meest aantal kraaien. Deze
manier van spelen is overgewaaid vanuit Limburg. In de Limburg spreekt men van
zanghaantjes in plaats van kraai- of krielhanen.
Er zijn momenteel 2 Bonden in Vlaanderen waar
hanenzettingen op deze manier georganiseerd worden. In Oost-Vlaanderen telt
De.Vla.Kra (de Vlaamse Kraaihanenliefhebbers) 3 maatschappijen: Zingem (de
Klubkraaiers), Kruishoutem (de Beekkraaiers) en Machelen (de Statiekraaiers).
Hier wordt hoofdzakelijk met vierledige hanen gespeeld. Het verbond
West-Vlaanderen, de Ronde van Ardooie, telt momenteel 3 maatschappijen: Ardooie Groene Wandeling, Langemark en Gistel. Hier wordt hoofdzakelijk drieledig gespeeld.
In de Limburg zijn er zeker nog een 40-tal
hanenclubs. Daar hebben ze nog een opkomst van meer dan 100 hanen per keer. Het
spelreglement kan dan wel iets verschillen maar de haantjes kraaien of zingen
overal!
http://www.bloggen.be/krieleniers
|
