|
xml:namespace prefix = o ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:office" />
Op 20 en 21 januari wordt in de hal van het stadhuis de restauratie van de wandschildering de Vierschare uitgevoerd. Deze restauratie gebeurt onder leiding van Joke Lagaert van het restauratieatelier Altritempi uit Brasschaat. De herstellingswerken waren noodzakelijk omdat de wandschildering begon af te bladeren. Om verdere schade te beperken worden de verflagen gefixeerd. Het publiek kan de restaurateurs aan het werk zien in de hal van het stadhuis.
Het paneel De Vierschare komt oorspronkelijk uit het in 1990 afgebroken Huis Storme in de Stormestraat. Deze burgerwoning werd ooit nog bewoond door Waregems eerste burgemeester Jules Storme. De decoratieve wand- en deurschilderingen dateren waarschijnlijk van het einde 18e eeuw, kort na de voltooiing van het zogenaamde kasteeltje Storme.
Van de muurschilderijen in het Huis Storme werden zeven schilderingen bewaard. Deze werden met het pleisterwerk afgenomen en op een mobiele drager geplaatst. Het zijn afbeeldingen van o.a. het kasteel van Wannegem-Lede en Moregem samen met geïdealiseerde landschappen. De stad Waregem kocht in 1992 het paneel met de herberg de Vierschare, dat sindsdien in de hal van het stadhuis hangt.
Al van in de 18de eeuw bevond zich op het rondpunt tussen de Oscar Verschuerestraat en de Stationsstraat de bekende herberg De Vierschare. De herberg ontleende zijn naam aan de historische Vierscaere van Huise. Een vierschaar of schepenbank sprak recht. De Heerlijkheid van Huis bezat rechtsmacht over heel wat gronden in Waregem.
Voor wie interesse heeft, kunnen de restauratiewerkzaamheden gevolgd worden in de hal van het stadhuis op 20 en 21 januari.
100 jaar oude postkaart met afbeelding herberg De Vierschaar op hoek van Stationsstraat met Olmstraat
De Vierschaar
Een `vierschaar` was de laagste vorm van rechtspraak onder het Ancien Régime (vóór Franse revolutie eind 18de eeuw) en zeer lokaal georganiseerd. Zowat elke parochie had er een en de rechtspraak werd uitgeoefend door de schepenen. Deze werden benoemd door een privé-persoon : de plaatselijke heer, bezitter van het rechterlijk gezag voor zijn domein, de heerlijkheid.
De rechtspraak was vroeger een taak van het bestuur, dat nog niet was verdeeld in wetgeving, uitvoering en rechtspraak. De hoge jurisdictie berustte bij de graaf, de lage jurisdictie bij de plaatselijke ambachtsheer. Vanaf de middeleeuwen lieten zowel de graaf als de lagere heren hun rechterlijke bevoegdheid door anderen waarnemen. De lage rechtspraak werd namens de heer uitgeoefend door schout en schepenen. Hiertoe benoemde de heer enkele mannen, de schepenen, die samen de schepenbank uitmaakten. Een zogenaamde 'volle schepenbank' telde zeven leden. De schout trad op als voorzitter en tegelijk aanklager, de schepenen als jury en rechters. Daar kwam pas een einde aan met de Franse Revolutie.
Op het grondgebied van het huidige Waregem kunnen een tiental Vierscharen worden geïdentificeerd. Waregem heeft nu een vredegerecht, maar toen waren er vierscharen voor :
* De dorpsheerlijkheid Waregem: op de Plaats, zuidwesthoek.
* De heerlijkheid Huise: op de hoek van de Stationsstraat en de Olmstraat.
* Het derde tendement van Wakken: op de hoek van de Gentse Heerweg en de Nokerseweg.
* De heerlijkheid Eertbrugge: op de hoek van de Gentse Heerweg en de Crasdreef.
* De heerlijkheid Nieuwenhove: vermoedelijk op het Goed te Nieuwenhove.
* De heerlijkheid St.-Pieters-Munkenhof: schepenbank in centrum Desselgem.
* De heerlijkheid St.-Jans: op het St.-Jansgoed.
* De heerlijkheid de Burggravie van Vijve: te Sint-Baafs-Vijve.
* Het leenhof van Tielt: op welke gronden in Waregem is ons niet bekend.
* De heerlijkheid Duyfhuyse in Kruishoutem: op welke gronden in Waregem is ons niet bekend.
De nu nog meest bekende Vierschaar, waarnaar de herberg naar vernoemd, was dus gelegen op de hoek van de Stationsstraat en de Olmstraat. Daar werd rechtspraak gesproken voor de heerlijkheid Oplozer-Huise, één van de belangrijkste heerlijkheden in de kasselrij Oudenaarde. Die heer beschikte o.a. over hoge, middel en lage justitie. Bij de heerlijkheid hoorden, naast het leenhof van Oplozer, verschillende schepenbanken o.a. die van Waregem. In 1400 waren van Oplozer meer dan 50 achterlenen gehouden, gelegen in Anzegem, Deinze, Huise, Mullem, Ooike, Ouwegem, Petegem-aan-de-Leie, Waregem, Wortegem, Zingem en Zwevegem.
De rentegronden van de heerlijkheid Oplozer-Huise binnen Waregem waren in verschillende groepen gelegen maar vooral ten noorden van het centrum én verweven tussen de afhankelijkheden van Vijve-Dendermonds. Eén groep lag daarbuiten, nl. een blok van 47 percelen in de Clijtstraete (Kleithoekstraat) bij het goed ten Bossche. Deze groep werd de heerlijkheid Ten Diepenbrouck genoemd. We vermoeden dat het ooit een zelfstandig renteleen was, gehouden van Oplozer-Huise. Ook daar leunde het aan tegen gronden van Vijve-Dendermonds. We kunnen ons afvragen of beide heerlijkheden misschien ooit één geheel waren en ontstaan uit het territorium van de St.-Baafsabdij omstreeks 900-1000 ?
De heer van Huise mocht te Waregem een volle schepenbank van zeven schepenen installeren, alsook een opperbaljuw, onderbaljuw, ontvanger en praetere (veldwachter) benoemen. Deze schepenbank was territoriaal bevoegd voor foncier en alle rentegronden van Oplozer te Oostrozebeke, Sint-Baafs-Vijve, Sint-Eloois-Vijve, Waregem en Wielsbeke. Voor de rechtszaken die onder de hoge justitie vielen moest de schepenbank ten hoofde gaan (advies vragen bij een hogere rechtbank) bij het leenhof van Oplozer.
In 1215 was Willem van Meulebeke, zoon van Willen II van Béthune en Mathilde van Dendermonde, heer van Oplozer en voogd van Huise. Vanaf het begin van de 16de eeuw was Oplozre-Huise bezit van de familie della Faille. Het familiearchief della Faille werd afgestaan aan het rijksarchief van Gent. De aantal stukken met betrekking tot Waregem is vrij beperkt maar van grote waarde zijn de drie renteboeken vooral dat van het einde van de 14de eeuw. De andere renteboeken zijn van 1640 en 1793. We vonden in het in het familiearchief della Faille nog enkele denombrementen van achterlenen te Waregem, maar leenboeken hebben we nog niet ontdekt. Het laatste bevat prachtige gekleurde kaarten. De scabinale zijn bewaard in het fonds Colens.
Een interessant detail is dat Waregem en Huise recent nog met mekaar te maken kregen door de verhuis van de Waregemse Hoogmolen naar Huise.
|
