|
In de H. Familiekerk op het Gaverke werd vorige maand een pelgrimslabyrint in tapijt aangebracht. Binnen de afmetingen 12 m bij 12,6 m kunt u in het labyrint met veelzijdige symboliek op weg voor een bezinning van ruim 500 meter (heen en terug naar de roos). De uitvoering van dit pelgrimslabyrint, geweven in tapijt, is een primeur in ons land. Op zaterdag 16 oktober van 10 tot 13 u. is er een opendeurdag, waarbij iedereen kan kennismaken met het pelgrimslabyrint. Vrijdag 22 oktober om 19 u. zal bisschop Lode Aerts het labyrint plechtig inzegenen.
Het pelgrimslabyrint is een eerste stap in de herwaardering van de H. Familiekerk. In het Waregemse Kerkenplan (2020-2025), dat op de gemeenteraad van 4 december 2019 werd goedgekeurd, werd de eredienst opgeheven in de Sint-Jozerskerk (Biest) en de Sint-Hubertuskapel (De Jager). De Heilige Familiekerk op het Gaverke blijft als kerk behouden. Voor deze kerk werd op zoek gegaan naar een zinvolle besteding en invulling. Het labyrint is een soort renaissance voor de beleving in het kerkgebouw.
Het pelgrimslabyrint is in de kerk aangebracht op 3 september 2021. De inspiratie hiervoor werd gevonden in een aantal kathedralen en pelgrimsoorden, waar in het vloermotief een pelgrimslabyrint aanwezig is. Het idee voor het aanleggen van een pelgrimslabyrint kwam van de Waregemse deken Henk Laridon en de heer Jean-Paul Derveaux (godsdienstleraar, bezinningsbegeleider en begeleider mindfullness en yoga). Een werkgroep, die startte in september 2020, werkte het idee verder uit. Het kreeg steun van de stad Waregem en werd uitgevoerd in opdracht van de kerkfabriek van de H. Familiekerk.
Het kerkgebouw krijgt een bijkomende dimensie als laagdrempelige bezinningsplaats voor zoekende mensen. De werkgroep richt zich daarbij niet alleen tot gelovigen. De oorsprong van het labyrint is trouwens heidens. “Het afstappen van het labyrint doet iets met de innerlijke mens”, aldus de leden van de werkgroep, die allen al het pelgrimslabyrint hebben doorgewandeld. “Het werkt op het onderbewustzijn en geeft een gunstige nawerking. Het afstappen van het labyrint kan beschouwd worden als bidden met heel je lichaam.”
De H Familiekerk fungeert verder voor liturgie en eucharistievieringen. De achterste stoelenrijen werden verwijderd voor het labyrint. Er blijven echter met 350-400 stoelen nog voldoende zitplaatsen over voor de vieringen in de kerk. Op vrije momenten kan het labyrint altijd bewandeld worden. Aan groepen wordt gevraagd vooraf te reserveren via het Decanaal secretatiaat: Markt 32 te Waregem (tel. 056/60.35.51 of denenij.waregem@skynet.be
De H. Familiekerk en het labyrint
De Heilige Familiekerk op het Gaverke te Waregem is een neoromaanse kruiskerk, ontworpen door architect Maurice Allaert. De kerk werd gebouwd in de jaren 1951-1953. Ze werd ingewijd door bisschop E.J. De Smedt op 5 juli 1954. Thans is ze een bid- en cultusplaats binnen de Sint-Amandusparochie en de Pastorale Eenheid Sint-Paulus te Waregem.
Het labyrinttapijt werd geweven bij de firma Tarkett uit Dendermonde. De afmetingen zijn 12 m bij 12,76 m. Het werd aangelegd op 3 september 2021. Voor de vorm en kleurkeuze werd beroep gedaan op enkele experten, met oog en respect voor de religieuze ruimte van de kerk. Er werd geopteerd om het labyrint volledig te integreren in het kerkinterieur.
De donkerrode kleur werd gekozen in harmonie met de reeds aanwezige tapijten in de kerk. Ze verwijst ook naar de kleur van de aarde, waarop wij leven en wandelen. Wie omhoog kijkt, ziet de blauwe kleur, die naar de hemel verwijst. Die combinatie is mooi en symbolisch: In een kerk wandelen wij op de aardse grond, maar met hemels perspectief voor ogen.
De kleuren donkerrood en blauw vindt men ook terug in de afbeeldingen van Jezus Christus op iconen. Jezus is God en mens. Deze dubbele natuur wordt in de iconografie vaak aangeduid met de kleuren donkerrood (verwijzend naar zijn aards-menselijke natuur) en blauw (verwijzend naar zijn goddelijk-hemelse natuur).
Het labyrint staat voor een toestand waarin een mens zich kan bevinden: een kluwen, een toestand die netelig, verward, verstrikt kan genoemd worden. Het staat voor de kronkels en bochten in het leven, maar meer nog dan dat staat het voor oplossing en het vinden van de weg. Soms heeft men de moed van een Theseus nodig. De hulp, als die van de draad van Ariadne, komt ook wel eens goed van pas. Het labyrint toont dat er, ondanks alles, uitzicht en toekomst is. Het draagt in zich de boodschap om in het leven de moed niet op te geven en verder te gaan.
Een labyrint is geen doolhof
Het motief van ‘de zoektocht in het leven’ komt vaak voor. Wie is niet eens ‘zoekend’ in het leven? Soms zoekt een mens een uitweg. Soms heeft de mens moed nodig om verder te stappen. Waar ligt het doel? Waar ligt de eindbestemming van het leven?
In de loop der eeuwen zijn motieven van ‘doolhof’ en ‘labyrint’ meermaals voorgekomen. Maar er is een groot verschil tussen een doolhof en een labyrint: In een doolhof kan men de weg totaal kwijtraken (dolen of verdolen), altijd verder zoeken…
In een labyrint kun je niet verdwalen. De weg gaat steeds verder. Altijd komt de wandelaar ter bestemming. Er zijn wel bochten en kronkels. Soms lijk je er te zijn, maar dan ben je er plots weer verder af. Er is soms echt moed nodig om verder te gaan, soms tegen de neiging in om terug te keren. Maar, wie verder gaat, wordt beloond. Je moet de weg ten einde gaan.
Het heeft steeds mensen aangezet tot nadenken en reflectie over hun eigen leven. Zo kon je met tijd labyrinten vinden, zowel in heidense tempels als in christelijke kerken, zelfs in burgerlijke gebouwen (zoals in het stadhuis van Gent).
Middeleeuwse labyrinten
De middeleeuwen waren door en door christelijk en de invloed van de Kerk was groot en dominant. De Kerk was ook draagster en promotor van beschaving en cultuur. Heel wat motieven (ook heidense) werden in de middeleeuwen gekerstend. De sparrenboom uit het Zwarte Woud, die onze kerstboom geworden is, is daar een goed voorbeeld van.
Zo kwam ook het motief van het labyrint stilaan voor in de bevloering van kathedralen. De weg van de christen is de weg van een pelgrim. Pelgrims onderweg (bijv. naar Jeruzalem, Rome of Compostella) deden kathedralen aan op hun pelgrimstocht. Het oudste bekende labyrint bevindt zich in een 4de eeuwse kerk in Orléansville in Algerije.
Het meest bekende is wellicht dat van de Notre Dame kathedraal te Chartres, gebouwd rond 1220. Het labyrint bevindt zich in het vloermotief. Elke vrijdag worden stoelen weggenomen zodat mensen het labyrint kunnen inwandelen. Dichterbij, in de voormalige kathedraal van Sint-Omaars (Saint Omer), kwam er een labyrint rond 1350. Sedertdien zijn er meerdere te vinden.
Andere Franse kathedralen of basilieken met een labyrint zijn: Amiens, Atrecht (Arras), Bayeux, Saint-Quentin, Sens. In Italië zijn er labyrinten te vinden in Lucca, Pavia, Piacenza, Cremona, Brindisi.
Momenteel zijn er in België labyrinten te vinden in de Basiliek van O.L. Vrouw Hanswijk te Mechelen (uit 1670) en in de abdijkerk Saint-Remy van de Trappisten te Rochefort (eveneens uit 1670). Recent werd in de tuin van de paters Kapucijnen in Meersel-Dreef een labyrint aangelegd.
Hier en daar werden ook in burgerlijke gebouwen labyrinten aangelegd. Een mooi voorbeeld is het stadhuis van Gent. In één van de zalen, de Pacificatiezaal, werd omstreeks 1563 een labyrint in de vloer aangebracht. Het zou gaan om een kopie van het labyrint van Sint-Omaars, dat als stad met Gent handelsbetrekkingen had. Het zou ooit gefunctioneerd hebben als strafpad of hersteloefening na een misdrijf. De gestrafte had dan het hele pad af te leggen, bij wijze van loutering. De totale afstand zou 515 meter bedragen, dus een weg van ruim een halve kilometer. Later raakte dit labyrint in onbruik.
Vormen van labyrinten
Ieder labyrint is een wandelweg en nodigt uit om het kronkelende pad te volgen. Er zijn labyrinten in verschillende afmetingen te vinden. Maar ook de vormen van labyrinten zijn vaak verschillend. Veel voorkomend is het labyrint in cirkelvorm. Men ziet het integrale labyrint dan vaak als een wiel, dat de loop van de tijd en het leven weergeeft. Het doet denken aan de vorm van zon en maan.
Er zijn ook labyrinten in de vorm van een vierkant (met een gelijkenis aan een schaakbord) en in de vorm van een rechthoek. Het heeft vaak te maken met de tegels en het vloermotief. Er bestaan ook op papier letterpuzzels, waarin men zinnen of boodschappen ontwikkelt of moet zoeken (zoals bij kruiswoordraadsel of sudoku). Zoiets noemt men een gedenk-labyrint. Hier lijkt de term ‘labyrint’ nauwelijks op zijn plaats. Er is wel een af te leggen of te zoeken weg, met start en aankomst.
Christelijke motieven in het labyrint
De labyrinten in kathedralen, kerken en christelijke bidplaatsen kregen uiteraard christelijke kenmerken. Het pelgrimsmotief zette spirituele meesters aan om Bijbels-christelijke motieven in een labyrint te ontdekken of in te voeren. De verbeelding vond hier een weg als religieuze verbeelding en mystieke beschouwing.
Zo kun je bij christelijke auteurs lezen (bron: G. Quicke): De cirkel van het labyrint verwijst naar de eeuwige liefde. God is onvoorwaardelijke liefde en zijn liefde kent, zoals een cirkel of een huwelijksring, begin noch einde. De cirkel is als een wiel. Het wiel verwijst naar het bidden van de mens. Bidden is een groot wiel (zoals de rozenkrans), dat ons hele leven naar God toe draait. De spaken zijn de verschillende manieren van bidden. Al deze vormen van gebed helpen onze ogen te richten op het centrum, de as van het wiel: Jezus Christus.
Het kruis is als een knooppunt tussen horizontaal en verticaal, gekruist op de plaats van het hart. Zo suggereert het de synthese tussen twee liefdes: de verticale tot God en de horizontale tot de naaste. We stellen zo heel ons wezen in de dienst van het dubbele gebod van de liefde: Bemin God en je naaste zoals jezelf.
De weg is de weg die wij moeten gaan. We zijn altijd onderweg. Jezus is onze gids. Zelf zei Hij: Ik ben de weg, de waarheid en het leven (Johannes 14,6). Dat mag vertrouwen schenken.
De kronkels en bochten vormen het zoeken van de mens naar God. Bij elke bocht hebben we de indruk: we zetten een stap achteruit. Maar in feite is elke schijnbare achteruitgang een stap vooruit. Het komt er gewoon op aan vertrouwvol verder te stappen, geduldig, liefdevol en getrouw.
Het middelpunt van het pelgrimslabyrint wordt gevormd door een roos. De roos staat symbool voor een spirituele verlichting. De roos heeft zes blaadjes en verwijst naar Maria, de moeder van Christus. Maria is één en al levende heenwijzing naar het centrum van het labyrint, het hemelse Jeruzalem. De weg ernaar toe is de weg van de gelovige. Geloven is op weg gaan, stappen, pelgrimeren naar een huis waar we thuis mogen zijn om er te wonen in het hart van God.
|
