1. - Inleiding: U hebt van uw arts te horen gekregen dat u jicht hebt in meerdere gewrichten, chronische jicht. Chronische jicht is een reumatische aandoening die ontstaat doordat er urinezuurkristallen neerslaan in de gewrichten. Er komen ongetwijfeld veel vragen op u af. Vragen over de ziekte zelf, de behandeling en toekomstverwachtingen. En ook over de gevolgen van chronische jicht voor het dagelijks leven. Waar moet u rekening mee houden, wat kunt u nog wel en wat niet meer ? Op deze brochure geven we u zoveel mogelijk antwoorden op deze vragen. De informatie is samengesteld in samenwerking met artsen, andere behandelaars en mensen met reuma.
2. - Opbouw brochure: Op deze brochure kunt u meer lezen over de ziekte, hoe de behandeling eruit ziet en wat u er zelf aan kunt doen. We gaan ook in op de vraag wat jicht betekent in het leven van alledag voor uzelf en voor de mensen in uw omgeving. Tenslotte geven we aan waar u terecht kunt als u nog meer informatie wilt hebben over specifieke onderwerpen.
3. - Wat is chronische jicht ?: Chronische jicht ontstaat door dat uitgekristalliseerd urinezuur zich ophoopt in gewrichten en andere weefsels. Urinezuur is een normaal afvalproduct van de stofwisseling. Het wordt gemaakt van in het lichaam aanwezige purine. Purine komt voor een klein deel ook rechtstreeks uit voedingsmiddelen. Normaal gesproken lost urinezuur op in de bloedbaan en plassen we het gewoon uit. Door allerlei oorzaken kan het gebeuren dat iemand te veel urinezuur in zijn bloed heeft. Chronische jicht komt voor bij drie groepen mensen : ten eerste bij mensen die al op jonge leeftijd jicht kregen en bij wie er te veel urinezuur in het bloed aanwezig blijft. Dit komt meestal doordat de jicht niet adequaat is behandeld of omdat de medicijnen niet consequent zijn ingenomen. Daarnaast kunnen overmatig alcoholgebruik of het gebruik van diuretica (plaspillen) een rol spelen. Als dit bij u het geval is, dan hebt u in eerste instantie waarschijnlijk aanvallen van jicht gehad. Later werd de jicht chronisch en is in meerdere gewrichten gaan zitten. de tweede groep bestaat uit oudere mensen die plaspillen gebruiken en waarvan de nieren minder goed werken. De klachten ontstaan vaak geleidelijk in meerdere gewrichten, vooral in gewrichten waarin u ook artrose hebt, zoals in de kleine vingergewrichten. Bovendien kunt u af en toe ook een acute jichtaanval krijgen in één of meerdere gewrichten. de derde (kleine) groep zijn mensen die een orgaantransplantatie ondergingen en die ciclosporine gebruiken. Als dit bij u het geval is en als ook uw nieren minder goed werken of als u plaspillen gebruikt, loopt u een verhoogde kans op jicht in meerdere gewrichten. 3.1 - Wat is een gewricht ? Een gewricht bestaat uit twee botuiteinden die ten opzichte van elkaar kunnen bewegen. De botuiteinden zijn bekleed met kraakbeen . Dit zorgt voor schokdemping en een soepele beweging. De botuiteinden worden bij elkaar gehouden door een gewrichtskapsel en gewrichtsbanden. De binnenzijde van het gewrichtskapsel is bekleed met een slijmvlieslaagje. Dit produceert gewrichtsvocht dat het gewricht smeert. De gewrichtsbanden zorgen voor de stevigheid van een gewricht. Als voorbeeld geven we een tekening van het gewricht van de grote teen. 3.2 Gewrichtsontstekingen Het lichaam ziet de urinezuurkristallen als indringers. Het afweersysteem gaat aan de slag om de indringers op te ruimen. Tijdens dit opruimen ontstaat een ontsteking met de verschijnselen die daarbij horen, zoals hevige pijn, roodheid, zwelling en stijfheid van het gewricht. Als vaker gewrichtsontstekingen optreden, kan het gewricht zo beschadigen dat het niet meer herstelt. 3.3 Jichtknobbels De neergeslagen kristallen veroorzaken af en toe jichtknobbels , ook wel tofi genoemd. Een tofus kan bijvoorbeeld voorkomen aan de ellebogen, vingers, tenen en de buitenrand van de oorschelp. Als de huid rondom een tofus stuk gaat, zie je soms een dikke, krijtachtige substantie naar buiten komen. 3.4 Nieren Jicht komt vaak voor in combinatie met hoge bloeddruk. Deze combinatie is slecht voor de nieren. De nieren kunnen ook minder gaan functioneren doordat het urinezuur samenklontert tot gruis of nierstenen. De meeste mensen met jicht laten dan ook af en toe hun nierfunctie via een bloedonderzoek controleren.
4. - Hoe ontstaat jicht ? Jicht ontstaat doordat uitgekristalliseerd urinezuur zich ophoopt in de gewrichten. Urinezuur is een normaal afvalproduct van de stofwisseling. Het wordt gemaakt van in ons lichaam aanwezige purine. Purine komt voor een klein deel ook rechtstreeks uit voedingsmiddelen. Normaal gesproken lost urinezuur op in de bloedbaan en plassen we het gewoon uit. Door allerlei oorzaken kan het gebeuren dat iemand te veel urinezuur in zijn bloed heeft. Deze oorzaken zijn : 1) - een verhoogde aanmaak van urinezuur door : aangeboren afwijkingen in de aanmaak overgewicht psoriasis kanker alcohol eiwitrijk voedsel chemotherapie 2) - een verminderde afbraak van urinezuur door : een slechte nierfunctie alcoholgebruik bepaalde medicijnen, zoals plastabletten. Het komt een enkele keer voor dat iemand jicht krijgt, terwijl de waarde van urinezuur in het bloed normaal is. Waarom iemand uiteindelijk wel of niet jicht krijgt, is dan ook niet bekend. Zelfs een operatie of stoten of verwonden van een gewricht kan soms jicht uitlokken.
5. - Hoe wordt de diagnose gesteld ? Om vast te stellen of uw klachten door jicht worden veroorzaakt, zal uw arts allereerst vragen stellen om in kaart te brengen welke klachten u precies hebt. Om met zekerheid vast te stellen of de ontstekingen worden veroorzaakt door neergeslagen urinezuurkristallen, zuigt uw arts met een naald wat vocht uit een ontstoken gewricht en onderzoekt dit onder de microscoop. Daarnaast onderzoekt de arts uw bloed en soms uw urine, op urinezuur. Om uiteindelijk de diagnose te stellen, combineert uw arts de gegevens van de verschillende onderzoeken.
6. - Hoe verloopt de ziekte ? De eerste groep jonge mensen heeft vaak last van jichtaanvallen in één of meerdere gewrichten. Deze gewrichten zijn dan zeer pijnlijk, gezwollen en warm. U kunt de gewrichten niet goed gebruiken. De huid rond het gewricht kan felrood en strakgespannen zijn. Later worden de klachten chronisch : de klachten verdwijnen niet meer. Ook kan het aantal gewrichten dat ontstoken raakt, toenemen. Bij de tweede groep oudere mensen ontstaan de klachten meestal geleidelijk. Uw gewrichten zijn niet zozeer rood, maar wel dik, pijnlijk en stijf. Hierdoor kan het zijn dat u of uw arts in eerste instantie denkt dat u artrose of reumatoïde artritis hebt. Kenmerkend zijn echter de tofi , die wijzen in de richting van jicht. Daarnaast kan er zo nu en dan toch nog een echte jichtaanval optreden. Als de klachten blijven bestaan, moet de jicht behandeld worden. Dit is belangrijk, omdat als er vaker gewrichtsontstekingen optreden, het gewricht zo kan beschadigen dat het niet meer herstelt. U kunt het gewricht dan minder goed gebruiken.
7. - Hoe ziet de behandeling eruit ? Meestal is de huisarts degene die jicht behandelt. Als er problemen zijn bij de diagnose of behandeling kan de huisarts u naar een reumatoloog verwijzen. Jicht wordt met medicijnen behandeld. Er zijn drie verschillende medicijnen die uw arts bij jicht kan voorschrijven. De medicijnen werken op verschillende manieren. Ze kunnen erop gericht zijn een ontsteking te bestrijden, een ontsteking te voorkomen of het urinezuurgehalte te verlagen. De verschillende medicijnen kunnen elkaar aanvullen. Welk middel uw arts voorschrijft, hangt af van het doel van de behandeling. 7. 1 - Gewrichtsontstekingen bestrijden Om gewrichtsontstekingen te bestrijden, schrijft uw arts ontstekingsremmende pijnstillers voor. Deze medicijnen worden ook wel NSAID's genoemd, Non Steroidal Anti-Inflammatory Drugs. NSAID's zijn verkrijgbaar als tabletten en als zetpillen. Een enkele keer wordt een NSAID via een injectie toegediend. NSAID's kennen bijwerkingen, zoals maag- en darmproblemen. De kans op maagproblemen kunt u verkleinen door de tabletten na het eten in te nemen. Of de bijwerkingen optreden en in welke mate, verschilt sterk van persoon tot persoon. U kunt het beste overleggen met uw arts als u last hebt van de bijwerkingen. Als een medicijn onvoldoende werkt, is het mogelijk om een andere NSAID te proberen. Het kan soms enige tijd duren voordat het middel is gevonden dat in uw situatie tot een goed resultaat leidt. 7.2 - Een gewrichtsontsteking voorkomen Colchicine is het medicijn dat gebruikt wordt om gewrichtsontstekingen te voorkomen. Het is een zeer oud middel dat al meer dan 1500 jaar wordt gebruikt. Oorspronkelijk is het afkomstig uit een soort krokus. Tegenwoordig wordt het nagemaakt in het laboratorium. Colchicine is verkrijgbaar als pil of als capsule. Sommige mensen krijgen er diarree van of worden duizelig. U kunt het beste met uw arts overleggen als deze verschijnselen zich bij u voordoen. Het kan dan nodig zijn de dosis te verminderen. 7.3 - Urinezuur verlagen Er zijn ook medicijnen die de hoeveelheid urinezuur in het lichaam verlagen. Het duurt een poosje voordat deze middelen effect hebben. Om vast te stellen of ze werken, laat uw arts uw bloed onderzoeken op de hoeveelheid urinezuur. Als na verloop van tijd het urinezuurgehalte in het bloed is gedaald tot normale hoeveelheden, zullen er geen jichtaanvallen meer optreden. Ook dan blijft het nodig dat u de medicijnen blijft slikken om het urinezuur in uw lichaam op het juiste peil te houden. Meestal schrijft uw arts u allopurinol ( Zyloric ) voor. Dit medicijn remt de aanmaak van urinezuur. Sommige mensen die allopurinol gebruiken, krijgen last van misselijkheid of huiduitslag. Omdat bij het opstarten van allopurinol een jichtaanval tijdelijk kan verergeren, krijgt u de eerste weken ook colchicine. Bij sommige mensen heeft allopurinol onvoldoende effect of geeft teveel bijwerkingen. In dat geval kan benzbromaron (Desuric) overwogen worden. Dit medicijn verhoogt de urinezuuruitscheiding. Maar u kunt dit medicijn alleen gebruiken als u een goede nierfunctie hebt. Ook dit medicijn heeft bijwerkingen. Daarom krijgt u het alleen op voorschrift van een specialist. Benzbromaron vergroot de kans op nierstenen. Daarom mag iemand die nierstenen heeft het niet gebruiken. Het is heel belangrijk om bij dit medicijn voldoende water te drinken om het ontstaan van gruis en nierstenen te voorkomen.
8. - Wat kan ik zelf doen ? 8.1 Therapietrouw Gebruik de voorgeschreven medicijnen op de juiste manier. Als u dat doet zullen ook de pijn en de stijfheid verminderen. 8.2 - De pijn verlichten Naast medicijnen zijn er nog andere manieren waarop u de pijn kunt verlichten. U ontdekt zelf wel wat bij u het beste werkt. 8.3 - Koude pakking Een pakking (of hot/cold pack) is een plastic zakje waarin een soort gel zit dat u zowel koud of warm kunt gebruiken. We beschrijven hier de toepassing als koude pakking. Deze heeft tot doel : vermindering van de pijn remming van de ontsteking. U maakt de pakking koud door hem in de vriezer te leggen. Kijk ook op de instructie in de verpakking. U kunt meerdere malen per dag een koude pakking gebruiken. Let erop dat u de pakking minimaal 10, maximaal 20 minuten op de pijnlijke plek laat liggen. Voor een optimale werking zijn de volgende zaken van belang : zorg voor een comfortabele houding. laat de pakking nooit direct in contact komen met de huid. Wikkel dan ook om de koude pakking een theedoek. laat de pakking goed aansluiten op het te koelen lichaamsdeel. wikkel om de pakking en het lichaamsdeel een handdoek om de pakking zo lang mogelijk koud te houden. U zorgt er dan tevens voor dat de pakking goed tegen het lichaam aan blijft zitten. let erop dat de kou niet pijnlijk is en de pijn niet verergert. is de pakking te koud, dan kunt u dit verhelpen door een extra theedoek om de pakking te wikkelen. Als het desondanks pijnlijk blijft, kan het zijn dat u de koude niet of slecht verdraagt. als u voor de eerste keer een pakking gebruikt, controleer dan na toepassing uw huid. Als deze erg rood wordt, kan de prikkel te heftig zijn geweest. Maak de prikkel de volgende keer wat milder, bijvoorbeeld door een extra theedoek om de pakking of door een kortere toepassingstijd. Een goedkope variant van ijspakkingen zijn gedroogde erwten uit de vriezer in een plastic zakje. Zo'n zakje erwten volgt precies de vormen van het aangetaste gewricht en is niet duur. Het zakje kan telkens opnieuw worden ingevroren (ze zijn dan uiteraard niet meer geschikt voor consumptie). IJspakkingen kunnen ook als warmtepakkingen gebruikt worden. Geadviseerd wordt om een warmtepakking niet te lang (maximaal 15 minuten) op het gewricht te leggen. 8.4 - Jicht en voeding Wat heeft jicht met voeding te maken ? Veel mensen stellen zich deze vraag, omdat iemand jicht kan krijgen door een teveel aan urinezuur in het bloed. Urinezuur is een afbraakproduct van purine en dat komt vrij uit eiwitrijk voedsel. Is de hoeveelheid purine met voeding te beïnvloeden ? Purine is een van de producten die vrijkomt tijdens onze stofwisseling. Slechts een klein deel komt direct uit ons voedsel. Dat betekent dat de hoeveelheid purine maar voor een klein deel te beïnvloeden is via het eten. U kunt over het algemeen dus gewoon alles eten. Probeer wel veel te drinken en verdeel dit goed over de dag. Koffie en thee hebben geen invloed op de hoogte van het purine- of urinezuurgehalte. Het is wel belangrijk dat u niet te veel eet en dat u niet te dik wordt. Overmatig eten en overgewicht kunnen een jichtaanval uitlokken. Als u gaat vermageren, doe dit dan in een rustig tempo, omdat een te snelle vermagering een jichtaanval kan uitlokken. Probeer matig te zijn met het gebruik van alcohol. Hiervoor zijn twee redenen: alcohol bevat veel purine en zet het lichaam dus aan tot het produceren van urinezuur. Ook maakt alcohol het de nier moeilijker om urinezuur kwijt te raken. Een laatste advies heeft betrekking op een aantal voedingsmiddelen dat zeer veel purine bevat. Het verdient aanbeveling hier niet te veel van te gebruiken. Het gaat om : bepaalde vissoorten (ansjovis, haring, mosselen, sardines, viskuit) orgaanvlees (hersenen, hart, niertjes, zwezerik, vette darmen en lever). alcohol (bier, wijn) Chronische jicht Reumafonds Http://blog.seniorennet.be/kruidenhoekje
|