|
NIEUWSBRIEF 100.Vogelnieuws Leeuwarder Courant.
Voorwoord Nieuwsbrief 100.
door Jan de Jong
Al weer 100 Nieuwsbrieven gemaakt als vogelkundig medewerker voor de Leeuwarder Courant voor de correspondenten. Ook nu weer veel nieuws uit de provincie Friesland, al wordt het in de wintermaanden wel wat minder. In deze Nieuwsbrief een persoonlijk stukje onderaan deze Nieuwsbrief toegevoegd wegens het bereiken van al 50 jaren schrijfwerk over de natuur. Een mijlpaal die ik toch maar heb bereikt.
Meteen ook een mijlpaal in mijn lange freelance loopbaan bij de Leeuwarder Courant. Alles moest na mijn werktijd (goud en zilversmid bij de A.S. Fabriek/Joure) gedaan worden. Op 4-12-1975 begon ik te schrijven in de Jouster Courant en al vrij snel werd me gevraagd om de nieuwsrubriek in couranten en tijdschriften van Gerrit Bosch (Fûgeltsje Bosch) over te nemen. Een taak die ik met enig zorg en trots op me nam. Tink om e lytse fûgeltsjes zei Bosch nog in de gesprekken die ik met hem voerde. Al was het begin wat moeilijk. Op 10-10-1977 was de eerste publicatie in de Leeuwarder courant een feit. Het ging over notenkrakers, en die waren er op dat moment net meerdere in onze provincie Friesland te zien. Contacten met een van de journalisten liep toen nog via telefooncel (kwartjes en dubbeltjes) en geschreven brieven. Later volgde de typmachine en nog later de eerste emails (via wolmail.nl m.i. nog van Nina Brink als ik het goed heb). Correspondenten werden vaak via de brief of briefkaart antwoord gegeven. Duizenden moet ik hebben geschreven.
Al met al een drukke periode want alles moest na werktijd gedaan worden. Een enkele keer belde de krant me zelfs op het werk op in verband met een spectaculaire waarneming die bij hun binnenkwam. De baas wist ervan en hield ook van vogels.
Naarmate de tijd vorderde moest ik meegaan met de ontwikkelingen. Eerst een telefoon, later nog een mobiele telefoon, email verkeer, etc.). Voor de correspondenten van nu is contacten leggen via mobiel of email razendsnel. Een waarneming in het veld kan direct gemeld worden aan derden of op sociaal media.
Het is dan ook niet zo verwonderlijk dat communicatie sterk verbeterd is. Fotos met telelens en of opnamen kunnen nu snel gedeeld worden. Wat helaas ook er toe kan leiden dat dit een enorme toename/toeloop geeft van waarnemers (soms 100den) wat de soort soms niet te goede komt qua rust in het veld etc. als waarnemers en/of fotograven zich niet aan de gestelde afstand houden.
Niet meer te vergelijken met hoe het vroeger ging met alleen maar een kijker, als je die had, een notitieboekje en een veldgidsje. Wat dat aangaat toch een enorm stuk verbeterd met vroeger.
Toch kunnen we wat gemeenschap en samenleving m.i. wel wat beter omgaan met de natuur om ons heen.
Velen van ons (ouderen) constateren grote veranderingen in de natuur. Er verdwijnen soorten langzaam uit beeld die er vroeger in grote aantallen waren. Ons milieu en natuur wordt aangetast door allerlei oorzaken. Noem alleen maar klimaatverandering, hoogspanningsleidingen, toename verkeer, stedenbouwkundige ontwikkeling etc. en daar moeten we de ogen niet voor sluiten. Samen een oplossing zoeken is nog altijd de beste weg en rekening houden met allerlei belangen (ook de natuur en al zijn bewoners).
Veel leesplezier met deze 100e Nieuwsbrief.
En mocht U willen reageren, of het Nieuws willen delen, graag zelfs.
Groeten,
Jan de Jong (75)
Vogelkundig medewerker Leeuwarder Courant
NIEUWSBRIEF 100.Vogelnieuws Leeuwarder Courant.
Door Jan de Jong
Binnen gekomen nieuws van 15 november t/m 30 november 2025.
Beflijster 16-11. Te Hoorn op Terschelling 1 gezien (Rick Landsman).
Blauwe kiekendief 16-11. Vandaag zag ik de eerste Blauwe kiekendieven weer van dit najaar, vlakbij Britswerd. Het waren een volwassen mannetje en eentje in vrouwelijk kleed (Pascal Osinga, Scharnegoutum).
Foto © Pascal Osinga.
16-11-2025. De blauwe kiekendief wordt in de wintermaanden steeds vaker gezien.
Boerenzwaluw 19-11. Op 6 november hadden wij hier op de boerderij Rea Skuorre te Warns nog twee boerenzwaluwen. Vandaag 19 november zagen we hier nog één (Haye en Gerda Folkertsma Warns). Bij het Mirnserklif nog 1 gezien (Ruud Meurs).
Foto © Jan Lok.
19-11-2025. Nog steeds worden er in ons land boerenzwaluwen gezien. Vandaag waren er nog twee aan het Zuidlaardermeer te zien, 1 volwassen en een eerste jaars. Op de foto de volwassen boerenzwaluw met duidelijke rui in de grote slagpennen. De buitenste grote slagpen (grijs) is nog niet geruid. Steeds vaker worden er late boerenzwaluwen gezien met slagpenrui. Normaal vindt deze rui plaats in Afrika.
Bosuil 18-11. In Westerschar te Rotsterhaule 1 roepend (Yannick Medenblok).20-11. 1 vrouwtje roepend te Bakkeveen (Koert Scholten).
Goudhaan 16-11. Vandaag enkele in de tuin te Sint Jacobiparochie (Patrick Zijlstra/ melding Jean Pierre Guiran). 20-11. Groepje van 10 bij de Belvedère in Heerenveen (Martine Huisman).
Groene specht 19-11. Te Ferwert 1 gezien (Henk Hiemstra).25-11. Te Ferwert 1 gezien (Jan Steenstra).
Groenling 22-11. Groep van 100 op zonnebloem bij De Bult te Appelscha (Claudia de Boer). In Balk groep van 34 (Ale Overwijk).
Grote gele kwikstaart 28-11. Aan de Tjeerd Foekesleane te Damwâld 1 gezien (J.A. Wagenaar).
Grote zaagbek 16-11. Vijf bij Hemrik in het Koningsdiep (Rommert Cazemier).
Grote zilverreiger 15-11. In Polder De bloksloot bij Joure (A7/Tramweg/Oude weg) groepje van 17 aanwezig (Han Derks). 17-11. Onze vaste wintergasten zijn er weer op Dekema State te Jelsum. Volgens mij wel bijna 40. Ze komen aanvliegen als het bijna donker is (Wim Hoogendam). 20-11. Onder Folsgare een groep van 14 en ook 11 bij de Griene Dyk aan het Sneekermeer (Eelco W.F. Brandenburg).
Grijze wouw 15-11. In het Fochteloerveen 1 gezien (Guus van Duin).
Holenduif 23-11. Groep van 350 in Rysberkamperveld bij Zorgvliet (Tom Jager).
Houtsnip 23-11. Om halftien vanmorgen streek een houtsnip neer, vlak bij ons huis in de tuin te Dronrijp. Het sneeuwde licht en het waaide nogal (Henk Jukkema, Dronrijp). 26-11. Te Drachten in Centrum 1 als raamslachtoffer ((Stefje).
Huismus 24-11. Al een aantal weken zit er een witte vogel (leucistisch eksemplaar) bij ons in Sneek in de tuin (Auke van der Sluis, Sneek).
Kievit 15-11. Groep van 900 in de Tachtig Bunder bij Fochteloo (Simon Sprienstra).20-11. Groep van 2500 in de Blaugerzen bij Akmarijp (Wouter M.G. Vansteelant).24-11. Groep van 1500 in Polder Bokkepollen en De Keegen bij Ferwerd (Keimpe Bleeker).
Foto © Keimpe Bleeker
24-11-2025. De kievit is in de wintermaanden nog in flinke aantallen op de Friese weiden te zien.
Koereiger 27-11. Twee in Polder Ritseburen bij Hieslum (Libbe Zijlstra).
Kruisbek 19-11. In Witmarsum 1 aanwezig (Inge Marjet).
Pestvogel 15-11. Twee te Nieuwebrug/Haskerdijken (Niels Godijn). Te Franeker 1 overvliegend (Jan Bijlsma).
Putter 15-11. In Jannum 70 gezien (Henk Hiemstra). 20-11. 30 in elzenproppen te Zwagermieden (Wiebe Sjoerd van der Veen).
Roodkopklauwier 15-11. Nog steeds 1 te Zwagermieden schuilend tegen de regen (Bouke Roosma).
Opmerking; Na die tijd niet weer gezien. Mogelijk op weg naar zijn overwintergebied in Centraal Afrika.
Ruigpootbuizerd 16-11. Een bij Britswerd gezien (Pascal Osinga, Scharnegoutum). 20-11. In de Weeshuispolder bij Giekerk 1 aanwezig (Sipke Booi). 23-11. In de Makkumerpolder 1 aanwezig (J.P. Osinga).
Foto © Wim van Zwieten (archief).
29-01-2019. Ruipootbuizerds zijn wintergasten en worden maar weinig in Friesland gezien.
Staartmees 15-11. Tien in de Wyldemerk in Gaasterland (Libbe Zijlstra). 16-11. Tien in de Grootte Sintjohannesgaaster veenpolder (Julian Bak).17-11. Tien te Loënga (Fedde Welbedacht). 20-11. Groep van 15 te /Surhuisterveen (Wieger Poelstra).22-11. In het Ottema Wiersmareservaat groep van 15 aanwezig (Wiebe Sjoerd van der Veen).
Strandleeuwerik 15-11. Groep van 30 in de Polder van Wierum (Dick Schenk).
Velduil 21-11. Drie gevangen en geringd bij de Potten te Offringawier (Johannes Ruurd Fokkens). 22-11. Vanochtend achter ons huis in Oudega aan de Dwarssingel 7 velduilen, in de ruige stukken land wemelt het van de veldmuizen. (Freerk Jelsma).
Vuurgoudhaan 16-11. Vier in de Wielpolder bij Mirns (Jos Hooijmeijer).
Watersnip 20-11. In de Blaugerzen bij Akmarijp 100 aanwezig (Wouter M.G. Vansteelant).
Wilde zwaan 15-11. Groep van 34 aanwezig bij de Poelhuispolder bij Feinsum (Jan Bijlsma). 16-11. Groep van 16 bij de Compagnonsbosschen te Ravenswoud (Marcel Stienstra e.a.).17-11. Bij de Nieuwe Vaart te Appelscha groep van 13 gezien (Koert Scholten). 22-11. Groep van 40 in Poelhuispolder bij Feinsum (Gertjan van Noord).
Wintertaling 17-11. Groep van 1700 in Compagnonsveld in Fochteloerveen (Koert Scholten).
Witte kwikstaart 15-11. In Workum bij Horsa 1 gezien (Henk de Vries).19-11. Bij het Ophûs te Surhuizum 1 gezien (Wieger Poelstra). 26-11. 1 te Garijp gezien (Harry Waltje).
Witkopstaartmees 20-11. Vandaag 2 in een groepje van 20 staartmees te Franeker (Jan Bijlsma).24-11. Te Berlikum 1 gezien (Andries Zijlstra). 26-11. Twee bij de Groote Wielen N2000 gebied (Sipke Booi).
Foto © Andries Zijlstra
24-11-2025. Witkopstaartmees valt op door zijn helder witte kop tekening.
IJsvogel 16-11. Vandaag een in het Hemmemapark te Berltsum vissend vanuit het riet bij de vijver (Ita Spoelman).17-11. Een ijsvogel dood gevonden bij mij in Vegelinsoord op het tuinpad, de vogel is kennelijk tegen de ruiten gevlogen (Willem Wijlhuizen). 18-11. Vanochtend zat bij ons in Britsum in de tuin opnieuw een ijsvogel. Een paar weken terug kwam hij voor het eerst langs. Nu zat de vogel opnieuw op het hek in de tuin. Voor ons is dit uniek, we wonen hier nu 31 jaar (Geertje Rodenhuis-Faber, Britsum). Bij de Mokkebank te Laaksum 1 gezien (Dennis Keus). 24-11. Bij het botenhuis in de jachthaven van Joure vloog 1 tegen de ruiten van een boot (Johan Schuurman).
Opmerking; De vogel werd me getoond en het was een jong vrouwtje van dit jaar en woog maar liefst 48 gram en was moddervet. Normaal zijn de gewichten vaak tussen de 35 en 30 gram. Jonge vogels herken je aan de wat bruine voorkant van de poten. Naarmate de leeftijd van de jonge vogels vordert gaat ook langzaam de bruine kleur op de voorkant van de poten weg. Eerst worden de tenen miljoenrood en daarna volgt de voorkant van de poot. Volwassen vrouwtjes hebben meer dan 2/3 van de ondersnavel wat oranje, mannetjes vaak maar tot 1/3. Wel is het zo dat vlak na het uitvliegen van jonge vogels de ondersnavel nog niet helemaal op kleur is en kan er verwarring ontstaan bij het bepalen van het geslacht. Vooral bij vervolglegsels later in het seizoen. 28-11. Aan de Wadkant te Breezanddijk 1 gezien (Vincent Douwes).
Zanglijster 16-11. In Berlikum 1 in de tuin, ook op 15 november (Ita Spoelman).
Zwarte Ibis 21-11. In Polder het Zuiden bij Berlikum 1 aanwezig (Janneke Slot e.a.). 22-11. Een bij het Bildt (Rudy Fopma e.a.).
22-11-2025. De zwarte ibis vertoond dichtbij meer een bruin dan een zwart kleed.
Zwarte roodstaart 24-11. Tegen 12:30 uur plotseling 1 vrouwtje bij ons aan de E.A. Borgerstraat in Joure op de voedertafel (Jan de Jong). 26-11. Een mannetje te Leeuwarden (Donald Wolters).
Zwarte specht 28-11. In de Biskopswijk te Waskemeer 1 roepend (Martin Manson).
Zwartkop 24-11. Te Berlikum 1 vrouw aanwezig (Andries Zijlstra). 28-11. Te Bakkeveen 1 gezien (Koert Scholten).
Tot zover het overzicht tot 30 november 2025.
Alle waarnemers en correspondenten bedankt voor jullie inzet en inzendingen van de laatste weken. Er kwamen ondanks het kouder en natter wordende weertype toch nog flink wat meldingen binnen de laatste week.
Graag email berichten wel blijven voorzien van naam en adres. Soms komt er helaas naamsverwarring voor omdat woonplaats en of adres niet vermeld staat in de email berichten.
Nog steeds krijg ik meldingen binnen van correspondenten dat ze de Nieuwsbrief niet ontvangen hebben.
Met ingang van 1 september 2025 verschijnt de Nieuwsbrief voortaan alleen nog maar op mijn Blog. https://blog.seniorennet.be/frieslandnatuurnieuws/
Onderaan de Nieuwsbrieven in mijn Blog staat een pdf die men kan downloaden.
Joure, 30 november 2025
Jan de Jong, E. A. Borgerstraat 66 8501 NG Joure.
Email; j.d.jonglc@home.nl
Vogelkundig medewerker Leeuwarder Courant. (Sinds oktober 1977).
Ringer 403 Ringstation VRS Rohel Tjeukemeer
Vogeltrekstation Wageningen (vanaf 1985).
Tel. 0513-414788 of Mobiel 06-82754279
50 jaar stukjes schrijven over vogels en de natuur in kranten en tijdschriften.
Een persoonlijke terugblik.
Jan de Jong
Periode 30-11-1975 – 30-11-2025
Toen ik de afgelopen week wat aan het nazoeken was in het grote papieren archief kwam in een oud plakboek tegen met artikelen die ik geschreven had en bewaard. Daarin stond een van mijn eerste artikelen in de Jouster Courant van 4 december 1975. Het was een artikel over het voorkomen van ransuilen naar aanleiding van een eerdere publicatie van de redactie Strijd tegen de veldmuizen in de Jouster Courant van 27 november 1975 waar het gebruik van gif korrels was aangeraden in de gemeente Haskerland. Nadien verschenen er regelmatig publicaties in de Jouster Courant. Dat schrijven in de Jouster ging nog door tot diep in de jaren 90 weet ik me te herinneren. Leuk om zoiets nog eens terug te kunnen zien in de tijd van nu.
In de zeventiger jaren was de ransuil nog een algemene broedvogel, nu heden ten dage is het aantal broedparen sterk gedaald.
artikel uit de Jouster ourant van 4 december 1975.
Al vrij snel na de eerste publicaties in de Jouster Courant werd ik benaderd om de functie van Gerrit Bosch (1893-1982) over te nemen voor het plaatsen van artikelen over vogels in het BFVW-maandblad Vanellus (contactorgaan BFVW) en de Leeuwarder Courant. Op 10-10-1977 plaatste ik mijn eerste stukje in de Leeuwarder Courant. Nadien volgden er veel meer publicaties o.a. in het Fries Dagblad, streekkranten, jaarverslagen van diverse BFVW afdelingen, tijdschriften, etc. Alle in dezelfde trant (volgens de methode Bosch) om voorlichting te geven over de vogels en de natuur in onze provincie en het publiceren van onderzoeken. Vaak ook eigen) naar en over vogels. Daarbij werd ook gebruik gemaakt van eigen onderzoek (o.a. hoogspanningsonderzoek/ ringonderzoek aan boerenzwaluwen, oeverzwaluwen etc.)). Tot de dag van vandaag ben ik de tel kwijt over het aantal gepubliceerde stukken, het moeten er vele duizenden zijn geweest. Ik weet nog goed hoe ik begon.
Als jongentje van 10 a 12 jaar oud las ik altijd de stukjes van Gerrit Bosch in de Leeuwarder Courant en luisterde naar de natuurverhalen van Dr. Fop I. Brouwer voor de PTT-radio en begon in die periode dat ikzelf bij de jeugdvogelwacht van Sintjohannesga Rotsterhaule was aangesloten me te verdiepen in vogels en natuur. Het moet ergens net voor mijn 7e jaar geweest zijn dat ik voor het eerst een vogeltje in mijn hand had. We woonden in een houten hutje in Rohel op het erf bij mijn grootouders. Het was koud en klompen lagen voor de deur (omgekeerd omdat ze anders vol sneeuwden). Toen ik de klompen recht wilde zetten in de ochtend bleek dat er een winterkoning zich erin had verscholen tegen de kou. Mijn eerste “vangst “van een vogel was een feit. Mijn tweede was een huismus die ik in Vierhuis ving met een omgekeerde wastobbe, twee stokjes en een trektouwtje. Mijn moeder zei dat vogels wel degelijk oren hadden, zelf zag ik het niet en wou dat dan wel met eigen ogen zien. Toen ik de vogel gevangen had werd al snel duidelijk dat de oren (in de vorm van gaatje aan de zijkant van de kop) er wel degelijk waren. De vogel zag er van dichtbij veel mooier en gedetailleerder uit dan op afstand. Vanaf die tijd is het onderzoek nooit gestopt en gaat nu nog steeds door. Inmiddels meer dan 150.000 vogels zelf in de hand gehad (door ringonderzoek) en zelf meer dan 100.000 van een pootring voorzien in een grote variatie aan soorten.
En nog steeds blijf ik me verbazen over de variatie aan kleuren en soorten die er allemaal in de natuur tegen kom en draag ik mijn kennis uit naar anderen. Heb (helaas) de grote neergang van de weidevogels in Friesland en ons land voor mijn ogen aan me voorbij zien gaan. In de vorige eeuw waren er nog volop grutto’s, kieviten, watersnippen en veldleeuweriken, nu zijn ze in ras tempo afgenomen en stevenen we met enorme klimatologische veranderingen af op een periode dat er nog veel meer gaat veranderen in de flora en fauna van ons nog groene provincie. We staan m.i. nog maar aan het begin van deze verandering, er gaat nog veel komen. Vandaar ook dat ik met het maken van Nieuwsbrieven ben gestart op 4 januari 2021 om zoveel mogelijk van deze de tijdsperiode vast te leggen. Over 20 jaar zal de natuur er in veel gebieden anders uitzien, bepaalde leefgemeenschappen (insecten, vlinders, vogels, diergroepen, etc. ). Ook planten en andere levende organismen, etc. zullen zich moeten aanpassen om te blijven overleven. De eeuwige strijd om het bestaan blijft centraal staan.
Door terug te kijken kunnen we veel leren over de processen die hieraan voorafgaan. Of we luisteren met ons hart is nog altijd de vraag welke criteria daarbij de boventoon voeren. Wel is duidelijk dat er altijd een weg moet zijn om de “stem” van de natuur, al die andere levende individuen/organismen/etc., een plekje te geven waar ze recht op hebben en de bewoners een eenwaardig leven te laten leiden in hun leefgebied(en). Daarbij is de strijd van de mens tegen de veldmuizen (in de Jouster Courant van 1975) me altijd bijgebleven. De mens in al zijn strijden alleen maar denkt aan eigen belang en geen of nauwelijks rekening houdt met de belangen van (in deze) de ransuil en andere muizeneters ontging kennelijk een redactie destijds door de bestrijding aan te pakken met vergif.
De belangenverstrengeling is in de samenleving na de zeventiger jaren alleen maar groter geworden. We zien dit onder anderen de laatste tiental jaren in de al maar toegenomen onenigheid in de politieke partijen door de vele ontstane nieuwe (splinter)partijen. Zoveel politieke partijen, zoveel meningen. Doch wat voegt het toe aan de besluitvorming? Het wordt al maar ingewikkelder om een ieder het naar de zin te maken in onze samenleving die nog altijd enorm afhankelijk is van de natuur in al zijn verscheidenheid. Daarbij valt het me op dat het “eigen belang” van een partij (of groep) wordt uitgebuit om toch hun ideaal te verwezenlijken. Daarbij wordt helaas nog te weinig rekening gehouden met samenwerking/verbinden/ etc. maar wordt vaak de “harde strijdbijl” getrokken om hun gelijk te behalen.
Om met de woorden van mijn schoonmoeder te spreken wil ik dan ook eindigen “Dit is niet mijn tijd Jan, ik leef in de verboden tijd “. Daarmee bedoelde ze dat het niet haar tijdsperiode was waarin ze de bloei zag in de samenleving maar meer verharding en versplintering constateerde. Na de oorlog 1945) was er bloei in de samenleving (opbouw) doch al voor de jaren 2000 waren er aanwijzingen dat het de verkeerde kant opging , ook met de natuur. Tiden ha tiden zei eens een boer tegen mij en ik snapte meteen wat hij bedoelde.
Opgemaakt 30 november 2025
Jan de Jong (75)
Vogelkundig medewerker Leeuwarder Courant (sinds 10-10-1977).
Bijlagen:
NIEUWSBRIEF 100.pdf (595.1 KB)
Voorwoord Nieuwsbrief 100.pdf (120.6 KB)
|
