Torenvalk uit Ouwsterhaule in de problemen.

De afgelopen dagen is het erg mistig  geweest en een  jonge torenvalk die in Ouwsterhaule (gemeente De Fryske Marren) geboren is in een nestkast en op 28 mei van een pootring werd voorzien is op 2 november ziek in Sneek aangetroffen. De vogel is afkomstig uit een nest van vijf grote nestjongen en had in mei van dit jaar op zijn geboorteplek ruim voedsel in de vorm van veldmuizen voorhanden, waarom vertrekt ie dan naar de buurgemeente Sudwest Fryslan zou je denken. Zijn de muizen  daar groter?

Torenvalken zwerven graag wat om en komen dan op allerlei plekken. Vooral met de dichte mist van afgelopen dagen hebben ze het  wat moeilijker omdat het echte oogjagers  zijn die hun prooi het liefst van vrij grote hoogte  al wiekelend (vandaar de Friese naam Reade Wikel) proberen te pakken.

Toch heeft deze vogel enorm  geluk gehad dat hij door een natuurliefhebber naar het Vogelasiel in Ureterp is gebracht. Daar wordt de valk weer opgelapt en hopelijk gezond losgelaten.

In deze tijd komen er vooral met het mistige weer veel vogels in de problemen. Door het vrij korte zicht, ondanks hun scherpe  gezichtvermogen, zien  ze vensterruiten en of auto lichten in het donker  pas op het laatste moment. De inschatting in de mist zorgt ook voor nogal wat orientatie problemen, vooral als de mist dik is en langdurig  aanhoud. Houtsnippen sneuvelen momenteel nogal wat op de trek en kunnen zich overdag in de mist moeilijk orienteren. Echte trekvogels die rond deze tijd  door en of wegtrekken (merel, koperwiek, kramsvogel)  sneuvelen ook vaak tegen hoogspanningsleidingen en of hoge  gebouwen.  Het is oppassen voor de gevederde vrienden! Blijf de meldingen aan ons doorgeven.

Opgemaakt 3 november 2015.

Jan de Jong, Joure. Tel 0513-414788  E-mail j.d.jongringer403@home.nl

Bijlagen:
5 jonge torenvalken op 28 mei 2015 te Ouwsterhaule..JPG (169.9 KB)   

Groepje staartmezen in Joure.

Op 26 oktober durfde ik na een ziekte periode van bijna twee weken er smiddags weer even op uit te gaan. Het ringwerk aan zangvogels heeft al een flinke periode stil gestaan. Even een flinke wandeling in de natuur leek me een goed idee.De zweetaanvallen en hoofdpijn naast het veelvuldige gekuch waren een beetje tot bedaren gekomen. Hopelijk zijn de bloedwaarden  in mijn lichaam nu weer  wat aan de beterende hand.

 Altijd als ik voorheen  in Joure een klein uurtje ga lopen heb ik de keuze uit vele routes waarop ik van de natuur kan genieten. De laatste  jaren loop ik regelmatig het rondje in Skipsleat via  het zandstrandje  weer terug naar de E.A.Borgerstraat. Deze middag loop ik via de E.A.Borgerstraat richting Haskerveldweg steek deze over en vervolg mijn weg rondom de gemeenschappelijke tuinen en ga via een bruggetje  over naar de Duckdalf. Rondom de tuinen had ik al van allerlei geluidjes van pimpelmees , roodborst tot merel gehoord.  Zouden er in Joure dan ook op meer plekken groepjes mezen aanwezig zijn, zou ik ook zwarte mezen zien? Via de Duckdalf en  De Steiger  kom ik bij de hoge brug die een  verbinding maakt  met de Eliabethoeve. Boven in de nok van de brug  zaten links en rechts aalscholvers hun veren te drogen. De aalscholver is al een heel gewone soort geworden in het waterrijke  gebied van de wijk Wyldehorne in Joure.  De meerkoeten en de futen ontbraken ook deze keer niet en lieten zich van nabij vanaf de brug mooi bewonderen.  Vanaf de brug heb je een prachtig overzicht van de waterpartijen en de woonomgeving. Bouwen doen ze nog steeds bij de brug, er worden  zowel aan de zijde van de Aliehoeve als  de Elisabethoeven nieuwe woningen langs het water gebouwd.  Via de vaste brug naar Oer de Feart ga ik linksaf de Swel in. Bij de Swel sta ik altijd even stil bij de  prachtige  broedtil die er gemaakt is door de gemeente De Fryske Marren voor de huiszwaluwen. De vogels zijn al een tijdje weg uit de wijk Wyldehorne waar ze ook in 2015 aan de gevels van enkele woningen hebben gebroed. De  broedtil  laten ze ook in 2015 (helaas) nog onbezet. Via de Swel ga ik links aanhoudend  langs het water  en over de prachtige bruggetjes  via  de Ljip naar het zandstrandje  wat vlak bij de fierljepschans ligt. Het strandje is rond deze tijd vaak stil en verlaten. De scholeksters die er in het voorjaar altijd zich verzamelen zitten nu stellig  al aan de kust of misschien nog verder weg  richting  Frankrijk.  Over het  zand van het strandje lopend  hoor ik achter de fierljepschans al de nodige mezen roepen . Vooral de koolmees is in de rijke  bomensingel langs  de Koarte Ekers het drukst van allemaal. Ik hoor hem er vanaf het looppad regelmatig roepend en zie meerdere  in de boomkruinen rondvliegen.   Op het bladerendek struint al een tijdje een roodborst rond die op zoek is naar slakjes en spinnetjes. De boomsingel uitlopend kom ik bij een open plek en kan ik over een  witte brug  linksaf de verbinding met de Reling  maken. Even stilstaand op dit  bruggetje zag ik al een paartje  wilde eenden kopknikkend in de herfstzon ronddobberend. Wel wat vroeg (of laat) om nu aan een nestje te beginnen.  Zodra ik over het bruggetje loop staken ze hun activiteit en zwemmen  beide naar de rietzoom.

Net al ik over het bruggetje ben hoor ik een zacht  tsi-tsi-tsi  geluid. Direct rustig blijven staan en afwachten, en weldra  zag ik de eerste staartmezen  in de wilgen  verschijnen. Het bleken er minstens een 18 a 20 te zijn, een flinke  groep dus. Allemaal waren ze actief aan het voedsel zoeken in de bomen en struiken om me heen. Tussen de staartmezen  zaten ook nog twee tjiftjaffen, een tiental pimpelmezen en  enkele koolmezen. Het was al weer een flinke tijd geleden  dat ik in Joure zo'n  grote groep  staartmezen bijeen zag tijdens een wandeling. Het zullen stellig wel trekkers  of zwervers zijn  die rond deze tijd samen met andere mezen optrekken.  Via het schelpenpaadje over het Helmhout  wat overgaat in een paadje rechtdoor de bossingel dat richting It Beaken loopt  kom ik al snel weer via  het Helmhout op de E.A.Borgerstraat uit.  Geen zwarte mezen  gezien doch toch een leuk moment beleeft met een flinke  groep staartmezen.

Jan de Jong, Joure

Bijlagen:
staartmees.jpg (63.1 KB)   

Veel vogels gevangen aan noordoever Tjeukemeer

Op 3 oktober smorgen om 04.15 uur al vertrokken uit Joure naar de ringplek Vogeltrekstation Rohel op het SBB terrein Marswâl aan de noordoever van het Tjeukemeer. Bij aankomst  was het nog donker en her en der over het landschap waren dichte  mistflarden aanwezig. Bij het witte bruggetje wat de verbinding met de oever van het Tjeukemeer maakt werden de lieslaarzen snel aangedaan om straks met volle bepakking naar het "basiskamp "te gaan. In de verte zie ik 2 koplampen  verschijnen, ze komen steeds dichter bij en stoppen op een tiental meters voor mijn auto. Het blijken politiemensen te zijn die op nachtelijke controle route hun ronde deden. Goed dat ze er zijn. Zodra ze mij zien met lieslaarsen en materialen  vertrekken ze snel in de richting van Rotsterhaule.

Op het basiskamp van het Vogeltrekstation Rohel  aangekomen worden snel de nodige  mistnet posities opgesteld. Vanmorgen ben ik alleen zodat er flink wat werk moet worden verzet  voordat alles  goed en wel staat. In eerste instantie dacht ik dat het een vrij rustige morgen zou worden omdat er nogal wat mistflarden  waren tijdens het opstellen van de netten en het stil was in de oeverzone. Dit zou weldra anders worden toen bleek dat er veel vogels in de lucht waren. Dat werd dus in de eerste uren een constante controle bij de netten langs omdat de mist  zorgde voor veel waterdruppels in de netten. Regelmatig moeten de vogels dan uit de netten gehaald worden en de netten  geschud  zodat de mistdruppels verdwijnen en het net minder zichtbaar word en de vogels niet nat worden.

De resultaten waren vanmorgen goed, zeker 104 vogels gevangen. Zeker 32  zwartkoppen gevangen (15 mannen en 17 vrouwen) en de zanglijsters (12) waren nog nooit zo hoog in tal in de netten aangetroffen dit najaar op dit ringstation. Verder veel  roodborsten , tjiftjaffen en ja zelfs een sijs, 1 vuurgoudhaan en 3 goudhaan . Dat was werken dus op zo'n 100+ dag! Zie  voor de verdere aantallen het  bijgevoegde  verslag.

Jan de Jong, Joure Ringer 403 Vogeltrekstation Wageningen.Tel. 0513414788 of  j.d.jongringer403@home.nl

Bijlagen:
151003..docx (22 KB)   
Baardman.JPG (139.1 KB)   

Opmerkelijke afwijking bij gekraagde roodstaart.

Op 9 september 2015 was ik om 4.20 uur al aanwezig op de vaste ringplek Marswâl  aan het Tjeukemeer bij Rohel. Het bleek weer een 100+ dag te worden met veel soorten (18) waaronder flinke aantallen  zwartkoppen, roodborsten en tjiftjaffen.   Zelfs een tapuit en een paapje  ontbraken niet deze ochtend. Beide laatste soorten vangen we maar zelden op deze ringplek. Het laatste paapje  was nog van 2011 en de laatste tapuit van 2005.  Tussen al deze vangsten zat echter ook een eerste jaars  gekraagde roodstaart met een opmerkelijke afwijking. De vogel had over de gehele vleugel (grote en kleine slagpennen) een vrij brede witte band over het midden van de vleugel. Het witte was op enkele plekken behoorlijk zwak, kon er zo doorheen kijken. In eerste instantie dacht ik aan hongermalien, groei banden  die ontstaan door gebrek aan het  juiste voedselaanbod. Toch twijvel ik omdat er in de staart, die vaak  gelijktijdig  bij jonge vogels aangroeid, er in de staartpennen opmerkelijk  GEEN witte of donkele (groei) band aanwezig is. Ik vraag me dan ook af of er wel vaker van dergelijke  afwijkingen  geconstateerd zijn bij gekraagde roodstaarten! In de Bijlage een verslag toegevoegd met  enkele foto's.

Jan de Jong, Joure. Email; j.d.jongringer403@home.nl  Tel.0513-414788 

Bijlagen:
150909..docx (194.4 KB)   
DSC05294.JPG (171 KB)   
DSC05295.JPG (232.2 KB)   
DSC05296.JPG (109.5 KB)   

Zwartkoppen trekken in het najaar flink door op ringplek Rohel.

Eind augustus komt aan het Tjeukemeer bij Rohel de zwartkop doortrek op gang. Op 29 augustus was het eerste groepje van vijftien gevangen, daarna waren er flinke periode met buien en harde wind zodat ik in de periode eind augustus  tot 8 september niet gevangen werd. Op 9 september was het een mooie najaarsdag om te vogelringen  voor het eerst in de septembermaand waren de vangsten al opgelopen tot 36 waarbij op die dag ook een  flink aantal roodborst (16) en tjiftjaf (20) zich liet vangen.Daarna bleek dat zaterdagochtend 12 september  nog de enige dag te zijn dat het droog zou blijven,daarna zou een periode van regen en veel zuidelijke wind komen. Dus zaterdag ochtend gevangen  en voornamelijk zwartkoppen (35) en tjiftjaf (13)gevangen.

Zwartkoppen worden de laatste jaren steeds vaker gevangen. De aantallen nemen in snel tempo toe.Topjaren waren 2011 (358) en 2014(306) terwijl we in de beginjaren (1985-2000)zonder geluid de aantallen niet boven de 17 zwartkoppen per jaar uitkwamen. Daarna tussen 2000 en 2007 namen de aantallen toe tot maximaal 73 per jaar. Vanaf 2008 zaten de jaarlijkse vangsten steeds boven de 100 zwartkoppen per jaar.

De toename van de aantallen zwartkoppen aan het Tjeukemeer bij Rohel moet dan ook voor een groot deel te wijten zijn door het gebruik van het geluid in het najaar. Over de herkomst van deze zwartkoppen is voor Rohel nog weinig terugmeldings materiaal voorhanden. Een erg groot deel van de najaarstrekkers  betreft vooral jonge eerste jaars vogels.

Wie meer over de augustus en september vangsten van zwartkoppen  en andere soorten wil bekijken kan de bijgaande dagverslagen raadplegen.

Jan de Jong ,Joure. Email; j.d.jongringer403@home.nl  Tel. 0513-414788

Bijlagen:
150829..docx (375.4 KB)   
150909..docx (194.4 KB)   
150912..docx (21.7 KB)   
Geringd 1985-2014 Rohel Tjeukemeer.xlsx (27 KB)   
zwartkop man fred visscher.jpg (262.9 KB)   

Friesland boerenzwaluwenland bij uitstek.

Dit jaar leek het er eerst op dat de boerenzwaluwen op meerdere lokaties waar ik in de provincie Friesland ring en onderzoek dat het aantal toch minder is dan vorige jaren. 

Toch zijn er in 2015 tot op heden(6-9-2015)  2282 boerenzwaluwen gevangen/geregistreerd. Daarvan zijn er 1688 voor het eerst geringd (1066 pulli,456 adult en 166 eerste jaars). Teruggevangen met ring werden er 534 (488 adult en 46 eerste jaars) waarvan er zeker 196 individuen waren die een eigen ring van voor 2015 droegen. Vijf boerenzwaluwen met een niet eigen ring (alle NLA) werden door mij gecontroleerd en 55 boerenzwaluwen met ring (42 nestjong, 5 adult en 8 eerste jaars) werden dood gevonden.

 De terugkeer naar de broedplekken duurde lang, tot zeker in juni keerden er nog vogels terug op de broedplek. Kennelijk hebben de zwaluwen deze winter meer zuidelijk overwintert of zouden ze toch langer over de terugtocht gedaan hebben door tegenvallende weersomstandigheden op de lange weg terug?. Koude,harde (tegen)wind en regen kunnen ze slecht over als ze lange afstanden moeten afleggen. Hun vetreserves zijn dan zo opgebrand en dan moeten ze maar net op de goede plek zijn waar voedsel in de vorm van veel insecten aanwezig zijn.

Door tijdsgebrek ben ik helaas op een flink aantal lokaties niet geweest, ook vielen er enkele plekken weg doordat de boerderij een andere bestemming kreeg of dat er uitgebreide werkzaamheden waren die het niet toelieten om intensief te vangen.  Verder waren er enkele nieuwe situaties die zich aanmelden (Warns 2x, Kortehemmen 1x, De Knipe 1x) waar veel zwaluwen aanwezig waren. In Warns op Skarl was er op kleine schaal zelfs sprake van een "kolonie" (Fam. Smid, Fam.P.J.Dijkstra, Fam. B.Dijkstra). Daar waren enorm veel broedparen in de stallen te vinden. Bij Fam.P.J.Dijkstra kwam ik pas eind juli te ringen toen een groot deel van de 1e legsels met jongen al verdwenen waren en bij Fam. B.Dijkstra pas eind augustus, het gros was toen al vertrokken uit de stal. Dat beloofd wat voor 2016 als alle broedparen terugkeren!

Ook waren er dit jaar nogal wat (196) terugvangsten van geringde boerenzwaluwen van voor 2015.  Verreweg de meesten werden in stallen teruggevangen waar al jaren achtereen boerenzwaluwen geringd zijn. Zo valt het op in de Bijlage dat de gevangen en geringde aantallen in Warns gemakkelijk  terug te herleiden zijn tot een minimaal aanwezig aantal broedparen. Bij B.Smid 54 broedpaar,bij P.J.Dijkstra zeker 39 broedpaar. Dat is bijna 100 paar op nog geen 100 meter van elkaar. Dergelijke hoge  broedichtheden had ik nog niet eerder  meegemaakt in Friesland.Ben benieuwd of er op meer plekken in ons land dergelijke hoge broeddichtheden zijn vastgesteld.

Ook in september nog overnachten er grote aantallen (rond de 200) boerenzwaluwen in de ligboxen  aldus Bauke Smid die gisteren (5-9-2015)zelfs nog zag dat er op diverse plekken nog actief  jongen gevoerd werden. Ben benieuwd of er op meer plekken in september ook nog  grote aantallen in stallen overnachten.De kans is groot dat vooral met de regenachtige perioden in augustus en september dit jaar er velen nog wat langer in de veilige (warme )schuur zullen verblijven voor ze de lange zware  reis naar hun overwinteringsgebied (Afrika) vertrekken.

Let eens op de masale zang van de boerenzwaluwen die ze vaak in de avond  vlak voor  hun vertrek in schuren en stallen laten horen. Een indrukwekkende beleving die  menig "zwaluwenboer" al eens heeft gehoord. De zwaluwen zijn de avond erg druk en kwetteren er op los. 

Groeten van; Jan de Jong Joure. Email; j.d.jongringer403@home.nl

Bijlagen:
DSC04033.JPG (160.5 KB)   
DSC05181.JPG (260.7 KB)   
Totaal gevangen boerenzwaluwen in Friesland in 2015.docx (22.3 KB)