4 augustus 2012

Cees Nooteboom: Labyrint Europa

Op reis?

De zomer gaat stilaan voorbij en ook voor de meeste mensen de vakantietijd. En vakantie betekent voor velen ook reizen, ontsnappen aan het dagdagelijkse, nieuwe dingen leren kennen, leuke ervaringen hebben, rusten, genieten… Ik ben wel geen grote reiziger, o neen, maar af en toe trek ik er toch graag eens op uit. Jammer genoeg hebben bepaalde omstandigheden mij thuis doen blijven. Echter, in verbeelding ben ik op veel plaatsen en ver weg geweest, en dat dank zij het lezen van een boek: Labyrint Europa. Alle latere reizen, van de gevierde Nederlandse auteur Cees Nooteboom. Hij neemt je mee naar alle uithoeken van Europa. Hij vertelt dat op een meestal onvergelijkelijke wijze. De beelden, woorden, vergelijkingen, verrassende wendingen, bedenkingen, zijn visie op sommige zaken verschaffen je al een genoegen op zichzelf. Ik heb enkele dingen opgeschreven omdat het me op de een of andere manier raakte. Hieronder enkele van die woorden, teksten. Ik hoop dat je er ook iets in ziet.

Beeldspraak…

een windenwaaienomderotserige rilling … (p. 95)

… zie ik een matras van kwade wolken op de bergen liggen …(p. 147)

… de opschepperij van een kerkklok … (p. 156)

De klok … jammert … (p. 163)

… het voortdurend gedempte onweer van treinen … (p. 168)

Zwanen beschilderden de vijver met hun witte sier … (p. 173)

… als we met die volle bioscoop de lucht in gaan. (p. 303)

Een paar pauwen liggen als gestrande sierschelpen op een zandbank. (p. 237)

… de witte kiezen en snijtanden van de bergen. (p.337)

… de schitterende, wiegende plaat van het water … (p.407)

De meeuwen ... schreeuwen als een waanzinnig geworden oudevrouwenkoor. (p. 446)
... zit de man te telefoneren, zijn praatmachine als een gezwel aan zijn oren. (p.501)

Eten en drinken

Ondertussen heb ik mijn koffie gekregen. Vervaardigd uit overtollige steenkoolproducten en met reines Rheinwasser overgoten. (p. 51)

… kookboeken … met onuitvoerbare onzin. (p. 106)

… maar het voordeel van België is nu eenmaal dat eten er niet als moreel verwerpelijk wordt beschouwd… (p. 113)

… dan wordt eten een metafysische bezigheid, een geestelijke oefening … om hem (= de mens) van de totale geestelijke ontreddering af te houden. (p.114)

… de vriendelijke gelaatstrekken van een kalfsbiefstuk. (p.214)

Ik spel de toverformules op de menukaart … (p.336)

Bij het lezen van het menu raak ik het spoor bijster, het is zoiets alsof je voor het eerst in een harem komt en de sultan zegt dat je mag uitkiezen. (p. 477)

... de worst als metafysisch principe ... (p. 478)

Mensen

Een gapende douanier staat verveeld op zijn eigen schaduw …(p. 97)

… tot de rand toe met cultuur gevulde dames … (p. 150)

… vermoeide, met ras, stand en leeftijd beschilderde gezichten … (p. 169)

Mensen zijn lege flessen, je kunt er alles indoen. (p.223)

… hogeroptrouwers … (p. 259)

Twee uit de ijstijd overgebleven obers in rok huiverden om ons heen. (p. 292)

Je hebt van die echtparen waarvan de man uit varkensvlees bestaat en de vrouw van kalf gemaakt is. (p. 308)

Wij, briljant als we zijn, hebben zelfs onze vernietiging uitgevonden. (p. 237)

Monumenten etc.

Steeds onbenaderbaarder vind ik de vergane koningen en bisschoppen die op hun eigen graven liggen uitgestald … (p. 63)

… kathedralen, grote koele stations vol godsdienst … (p. 100)

Reizen

Want reizen is niets, het is alleen maar likken aan iets, kijken naar iets, het is niet iets anders worden. Rijdend door dorpen en landschappen, waar ook, het blijft overal hetzelfde: overal worden heel even theaters voor je opgericht, gevuld met geweldige levens, en even, heel even maar, kijk je erin, meng je je erin, meestal alleen maar door je aanwezigheid, soms door je stem. (p. 41)

Op reis heb je altijd maar twee dingen nodig: de vertaling van alle mogelijke etenswaar en de vertaling van het woord help. (p. 101)

Ik geloof niet dat er door reizen iets duidelijker wordt, maar de illusie dat het wel zo is houdt stand tegen beter weten in. (p. 138)

Exotisch is dat waar je in principe geen deel aan kunt hebben. (p. 231)

Je kunt reizen om je te verplaatsen, om je te amuseren, om iets nieuws te ontdekken, om ergens anders juist niet te zijn, maar je kunt ook reizen om te herinneren, of om je te helpen bij het herinneren. (p. 239)

Wat mag een reiziger nooit vergeten? Dat hij zich van tijd tot tijd, misschien wel zo vaak mogelijk om moet draaien. (p. 332)

Tijd, verleden en toekomst

De tijd wordt hier nog met de hand gemaakt… (p. 163)

… verspinnewebde wereldbeeld… (p. 190)

Ouder worden is een vorm van sterven. (p. 194)

De tijd heelt alle wonden en de herinnering krabt ze open. Maar de tijd bestaat niet, tenzij om te verdwijnen, en de herinnering houdt haar voet tussen de deur. (p. 196)

Wat is lang? Lang is als er al veel mensen dood zijn, en veel plaatsen onherkenbaar. (p.229)

… de geschiedenis is niets anders dan een verzameling ogenblikken. (p.252)

… door het decor van je verleden onherstelbaar te veranderen is er aan je eigen verleden gewrikt en dat is een aanslag. (p.283)

… de toekomst is een motor die nog nooit heeft gelopen. (p. 239)

En dan nog dit

Een kip zoekt met zijn rechterpoot naar het raadsel van het universum en vindt een worm. (p. 163)

Een kenmerk van de onschuld is dat het vreemde nog vreemd is. (p. 230)

Het is een kenmerk van grote landen om andere culturen tussen de taalgrenzen te hebben. (p. 230)

… hoe makkelijk wordt een oorlog ontdaan van zijn bloed als hij maar lang genoeg geleden is. (p.321)

Kannibalisme mag niet, maar de dierenhelft van een sfinx (of van een zeemeermin, of van een centaur) mag je die eten? (p. 331)

Bewondering heeft altijd een element van nieuwsgierige jaloezie. (p. 489)

Een stad is altijd de optelsom van haar eigen verleden waarin je maar een vluchtige plaats inneemt ... (p.555)