Melancholie en vitaliteit lijken ogenschijnlijk zo tegengesteld. Maar ze zitten beide gebeiteld en versmolten in de muziek van Frederik Devreese. En misschien ook wel een beetje in zijn leven. Hij overleed op maandag 28 september, 91 jaar jong. Met hem is géén generatie Belgische componisten heengegaan, want zijn muziek ligt een generatie vóór op zovele anderen. Ze zal dus nog wel een flink tijdje blijven leven.
Zijn grote bekendheid dankt Frederik Devreese aan zijn filmmuziek, zoals de muziek bij Benvenuta (André Delvaux), Het Sacrament (Hugo Claus) of Pauline & Paulette (Lieven Debrauwer): in het oor liggend, spannend, frenetiek en met enorm veel vakkennis in elkaar gestoken. Ja, filmmuziek is onderlijnend en verhalend, maar de filmmuziek van Frederik Devreese is meer. Alhoewel geschreven in functie van een ander medium, ontplooit ze haar eigen kracht en continuïteit. Daarmee komen we natuurlijk ook op het andere terrein van Frederik Devreese als componist. Als jonge snaak van 20 schreef hij zijn eerste pianoconcerto, twee jaar later een vioolconcerto en nog eens twee jaar nadien een symfonie. De filmmuziek kwam er pas veel later bij, door zijn intense samenwerking met André Delvaux. Die begon in 1966 met de film De man die zijn haar kort liet knippen naar de roman van Johan Daisne. Maar de filmcomponist Devreese drukte geleidelijk zijn stempel ook op de ‘andere’ componist Devreese, bijvoorbeeld in het grandioze ballet Gemini voor 2 piano’s (1986). Het liet ook een spoor na in het verbluffende vierde pianoconcerto dat Frederik Devreese componeerde als plichtwerk voor de Koningin Elisabethwedstrijd in 1983.
Zoveel muzikaal talent kwam voort uit een héél muzikaal nest. Vader Godfried Devreese was directeur van het Conservatorium van Mechelen, een uitstekend violist (voordien een tijd lang aanvoerder van de 2de violen in het Concertgebouworkest), een gedreven dirigent en een gewaardeerd componist. Toen Godfried Devreese in 1972 overleed, kreeg ik, als jong producerke op BRT 3 (toen nog op Flagey) de opdracht om stante pede een In Memoriam-programma te maken. ’s Anderendaags kwam Frederik Devreese (die ook op de BRT werkte, maar dan bij TV) me bedanken. Het was ons eerste contact. Het werd dus ‘Freddy’. Er zouden nog heel vele contacten blijven. Want Tenuto was net ontstaan. Het was een initiatief van Frederik: elk jaar 9 (later 6) jonge muzikanten de kans geven om als solist op te treden met orkest in opname voor TV én radio, en dit zowel op BRT als op RTBF. Meestal dirigeerde Frederik Devreese zelf. Dat was trouwens zijn gróte passie. Soms was het moeilijk: Freddy was te minzaam. Misschien dat stukje melancholie dat meespeelde. Ondanks zijn enorme vitaliteit en kunde.
Tenuto bleef bestaan tot in 2000. Meer dan 220 jonge musici hebben hier hun kans gekregen en gegrepen. Heel onze huidige generatie professionele musici in Vlaanderen is ervan doordesemd. En ook in Wallonië, want het was … Belgisch! Freddy was altijd vol bewondering voor jong talent. Hij keek er naar op; het was zijn missie. Een hele generatie, of meer, mag hem er dankbaar voor zijn. En net zoals hij was als componist: hij experimenteerde niet, hij dééd het!
Een speciale innige deelneming aan Annie, zijn echtgenote.
