Literatuur :

Hoge, R.D., Guerra, N.G., & Boxer, P. (Eds) (2008). Treating the juvenile offender. New York: The Guilford Press.

Van Acker, J. (1998). Jeugdcriminaliteit: Feiten en mythen over een beperkt probleem. Houten: Bohn Stafleu Van Loghum

Van Acker, J. (2006). Zorgenkinderen: Omgaan met opvoedingsproblemen. Amsterdam: Ambo (2de druk).

Hier hebben we het over jonge criminelen die hoogstwaarschijnlijk nog veel misdrijven zullen plegen:

Voorbeelden : ( artikels reeds verschenen in diverse kranten )

In Mol zaten 2 minderjarigen die samen een koelbloedige moord hadden gepleegd.

Beiden hadden ‘s nachts de veldwachter opgebeld, zogezegd omdat er een ongeval was gebeurd. Toen die man met zijn fiets aankwam, schoten zij hem neer en namen zijn pistool mee. Zij wilden namelijk een tweede pistool om bankovervallen te plegen.

Deze jongens kwamen na een tijd ook vrij en hervielen terug in Criminaliteit .

Drie Noord-Afrikanen die op donderdag 12 maart 2009 in Antwerpen een 22-jarige kapster beroofden en toen ze hen haar portefeuille had gegeven haar nog met een dolk haar wangen openreten. Ook deze kerels, die voor niets terugdeinzen en zullen hoogstwaarschijnlijk nog veel afgrijselijke misdrijven plegen.

Als gewone mensen en slachtoffers moeten we ons niet laten leiden door emoties (die hebben we allemaal want het gaat om ontspoorde jongeren van de laagste soort), maar wij gewone mensen , welke zulke daden niet kunnen begrijpen , moeten het hoofd koel houden om een antwoord te vinden op de volgende vragen:

1. welke maatregelen zijn nodig om de bevolking te beschermen zodat potentiële recidivisten niet opnieuw kunnen toeslaan?

2. hoe kunnen we dit soort misdrijven voorkomen?

3. hoe kunnen ze behandeld worden, hoelang moet de detentie duren en welke vorm van nazorg moet er zijn?

Het gaat gelukkig om een kleine minderheid: slechts 2,3 % van de 12 tot 17-jarigen zijn veelplegers en slechts 10 % van deze groep blijft crimineel tot in de volwassenheid. Bovendien zijn de criminelen die behoren tot deze kleine groep niet allemaal gewelddadig.

De overgrote meerderheid stopt met crimineel gedrag. Ook van Marokkanen is bekend dat bij de meesten het crimineel gedrag stopt zodra een huwelijksdatum in zicht is. Laat ons niet vergeten dat 70 % van de Marokkanen nooit in aanraking komt met de politie.

Maar zowel onder autochtonen als onder allochtonen is er een kleine groep gevaarlijke recidiverende criminelen die voor de rest van hun leven een gevaar zullen zijn voor hun medemensen en de maatschappij . Dat aantal is bij allochtonen niet groter dan bij autochtonen

Velen van hen zijn psychopaten die niet vatbaar zijn voor beïnvloeding of conditionering en die, zodra zij de kans krijgen, opnieuw zullen toeslaan.

Psychopaten staan ervoor bekend heel sociaal en aangenaam over te komen; zij doen er alles aan om hun vrijheid te herwinnen, zullen zij in de gevangenis een modelgevangene zijn maar als ze eenmaal vrij zijn zullen ze opnieuw de wreedste misdrijven plegen.

Wat is voor deze groep effectief?

We moeten gewoon durven erkennen dat de behandeling voor deze groep gewelddadige en gevaarlijke recidivisten faalt.

Het is onze plicht de samenleving te beschermen tegen deze criminelen.

De voor de hand liggende oplossing is dat zij na de detentie nooit meer de volle vrijheid herkrijgen.

Zij zouden onder controle moeten staan met behulp van een chip die in hun lichaam is ingeplant ( op een humane wijze ) en die ze niet zelf kunnen verwijderen. Deze zeer beperkte groep moeten we wel humaan behandelen, dit wil zeggen dat zij tijdens hun verblijf in een gesloten inrichting nieuwe kansen aangeboden krijgen.

Tijdens de nazorg is het van groot belang dat zij zich verbonden weten met mensen die om hen geven.

Verbondenheid en nieuwe competenties opdoen zijn de twee sleutelwoorden voor een succesvolle aanpak.

Hieronder werken wij dit verder uit. Eerst geven we aan dat het risico-model geen oplossing biedt. Daarna gaan we in op de ingrediënten van een effectieve aanpak.

Risicofactoren en beschermende factoren

De meeste hulpverleningsprogramma’s voor jeugdige delinquenten gaan uit van het risico-model.

Volgens dit model zijn er bepaalde risicofactoren die de kans op een criminele carrière verhogen.

Zo zijn de beste voorspellers voor ernstige delicten tussen 15 en 25 jaar: al delicten gepleegd hebben tussen de leeftijd van 6 en 11 jaar, behoren tot de lage sociale klasse en een ouder hebben die crimineel is. Andere bekende risicofactoren die delinquent gedrag goed voorspellen zijn: een moeder met geringe opleiding, opgroeien in een achterstandswijk met veel criminaliteit, slechte vrienden, mislukken op school. Ook biologische factoren kunnen een risico vormen zoals: een moeilijk temperament, neurocognitieve tekorten en zelfs een lage hartslag (waardoor het kind minder gevoelig is voor fysieke straf). Naast de risicofactoren onderscheid men ook beschermende factoren; dat zijn factoren die het kind beschermen tegen een deviante ontwikkeling. Bekende beschermende factoren zijn een goede intelligentie, positieve relaties met leeftijdgenoten, goede schoolprestaties, een behoorlijke vrijetijdsbesteding en een positieve relatie met autoriteitsfiguren.

Het risico-model schiet tekort

Het risico-model als basis voor het opzetten van preventieve en curatieve programma’s heeft echter zijn beperkingen. Eigenlijk is nog nooit aangetoond dat programma’s die gefocust zijn op de bekende risicofactoren en beschermende factoren effectief zijn. Dit heeft verschillende oorzaken:

- een risicovolle context voor een individuele crimineel is moeilijk of niet te veranderen (bijvoorbeeld de ouder die crimineel is);

- we weten nog te weinig welke risicofactoren en beschermende factoren van belang zijn om een individu af te leiden van een criminele ontwikkeling. Wat leidt tot afleiding is niet per se het tegenovergestelde van de oorzaken van crimineel gedrag (als het kind in plaats van te mislukken op school nu slaagt, betekent dit niet per se dat het kind het crimineel gedrag zal stopzetten);

- gezinsgerichte interventies vereisen de medewerking van het gezin (dit is moeilijk als de jongere verblijft in een afgelegen jeugdinrichting of als er nauwelijks nog sprake is van een gezin) en voor jong volwassenen die autonoom willen worden ligt gezinsinterventie niet voor de hand;

- andere contextuele factoren zoals groep van leeftijdgenoten, de buurt of de samenleving zijn nog moeilijker te veranderen;

- behandeling is niet alleen een kwestie van de context te veranderen: de delinquent moet ook zijn gedrag veranderen binnen specifieke contexten. Hij moet leren zich conform de wet te gedragen in milieus die criminogeen zijn. Hij moet gemotiveerd zijn om zich aangepast te gedragen.

De centrale vraag is daarom: welke individuele factoren, welke levenservaringen en welke contextuele factoren leiden tot het stopzetten van crimineel gedrag?

Wanneer wil de delinquent veranderen van gedrag?

Het delinquente gedrag zal niet vanzelf veranderen. Er moet iets veranderen in het individu, hij moet op een of andere wijze beïnvloed worden van buitenaf en hij moet terechtkomen in een omgeving waarin hij niet geneigd zal zijn om zich crimineel te gedragen. Hij moet gemotiveerd zijn om zich moreel goed te gedragen. Werken aan die motivatie moet in elk geval alle aandacht krijgen tijdens de eerste fase van de behandeling.

Die motivatie ontstaat als het individu op een of andere manier geraakt wordt. Iets van buitenaf spreekt hem zodanig aan dat hij bereid is er gehoor aan te geven. De motivatie ontstaat altijd tussen een ik en een jij. Mensen waarmee de crimineel zich verbonden voelt, kunnen hem op zo’n indringende manier aanspreken.

Sterke banden met volwassenen die een positieve invloed kunnen uitoefenen zijn cruciaal voor de motivatie en dus ook voor de behandeling.

Dit kunnen familiebanden zijn, een huwelijks- of samenlevingsband, en banden met mensen op het werk. Stabiele en positieve relaties met familie, partner en op het werk zullen de crimineel ertoe aanzetten die te willen behouden.

Criminelen zijn vaak verliezers .

Ze zijn mislukt op school , hebben of vinden geen werk, zijn depressief, diep gefrustreerd en haatdragend.

Meestal zijn het ook angstige jongelingen die hun angst verbergen door zich heel stoer te gedragen.

De kern van de behandeling is de criminelen in een zodanige situatie brengen dat ze iets presteren waar ze plezier in hebben en dat door anderen wordt gewaardeerd.

Vanuit deze ervaring kunnen zij het zelfvertrouwen en de motivatie opdoen om in de samenleving een constructieve bijdrage te leveren. De volwassenen met wie zij een goede band hebben moeten hierbij zoveel mogelijk worden betrokken om blijvende resultaten te behalen.