Mijn naam is Roger PLETINCKX, Lindenlaan 17, 1500 - Halle. Ik ben gepensioneerd sinds 1 juli 1992 in hoedanigheid van provincieambtenaar en sinds september 1997 heb ik mij, vnl. tijdens de wintermaanden, ingespannen om de geschiedenis van Halle beter te leren kennen door een overzicht neer te pennen, dat uiteraard resulteert in een monnikenwerk zonder einde.
Op een pragmatische en overzichtelijke beschrijvende wijze alles samen te bundelen wat tot op heden verspreid werd gepubliceerd over de stad Halle, met als uitgangspunt het structurele en het architectonische, aangevuld met tal van oude en nieuwe foto's.
Geïnteresseerd in de publicaties van de Koninklijke Geschied- en Oudheidkundige Kring van Halle en meer bepaald in de historische evolutie van de stad, vond ik mij aangesproken om mij dieper in deze materie in te wijden en alzo een globaal concept over het mariale bedevaartsoord te creëren. Een werk uiteraard van lange adem, dat over meerdere jaren wordt gespreid en in feite, met sporadische aanvullingen, nooit een einde neemt.
Onderhavig cultuurhistorisch overzicht, samen met de bijhorende foto's, is uitgegroeid tot een zuiver persoonlijke vervolmaking, zonder enige commerciële bedoeling, een administratieve hobby als het ware!
Hoewel gestoeld op de technische en wetenschappelijke literatuur streeft deze bijdrage geen professionele diepgang na, wel een vlot leesbare en planmatige lectuur, zonder noten of verwijzingen.
Per rubriek is een zekere globalisatie gerespecteerd, beperkt tot wat mijn inziens interessant, wetenswaardig, nuttig of noodzakelijk kan zijn voor de lezer. Persoonsnamen en data worden stelselmatig genegeerd, tenzij de klaarheid van de tekst er baat bij vindt.
Het merendeel van het bronmateriaal komt uit: Hallensia (K.G.O.K), Stedebouwkundige en Architectonische Analyses (Sint-Lukasarchief), Halse geschiedschrijving (J. Possoz, M.-J. Van den Weghe, R. Desmet, J. Vanvolsem, Tom Severs (kapelletjes), ...), diverse boeken, tijdschriften, dagbladen en publicaties.
Het ligt in de bedoeling de behandelde thema's in een later stadium bij te werken, door ze aan te vullen, bij te schaven of, indien nodig, aan te passen aan geëvolueerde standpunten.
Het tweede gedeelte 'Op wandel in Halle' is alleszins een niet te versmaden informatiebron voor een ieder die geïnteresseerd de Mariastad doorkruist.
Wie kan mij inlichtingen bezorgen over de volgende onderwerpen:
1. Willamekaai ------------ Tussen de zeepziederij Klaar en de sassenierswoning aan de Slingerweg stond voorheen een groot herenhuis, ongeveer ter hoogte van de huidige spoorwegpasserel. Zonder moeite te herkennen op oude postkaarten. Alle informatie omtrent de woning en de bewoners is van harte welkom.
2. Basiliekstraat (Korte Steenweg) -------------------------------- Vóór en/of tijdens W.O. II hielden de kunstschilders Hulin en Mona Martin aan het historisch stadhuis een winkel, waar nu juwelier Van Bellingen vertoeft. Wat is van hen geworden? Openden zij een gallerij in het Brusselse?
3. Jean Jacqminstraat ------------------- Vóór het aanleggen van de verkaveling tussen de Hendrik Consciencestraat en de Deken Michielsstraat verdwenen, mogelijk op onwettige wijze, de 14 grote kapellen en de wit marmeren middenkapel van het oude Maria's Hof. Een onderdeel is nog terug te vinden in een weide boven op de Kesterheide (IJzeren man)!!! Kan iemand mij hierover iets meer vertellen.
4. Lariellestraat ------------- Op de hoek gevormd met de oude Stroppenweg staat nog altijd een verwaarloosde bidkapel. Kan iemand mij hierover informatie bezorgen?
5. August Demaeghtlaan ---------------------- Waar bevond zich exact de vroegere cichoreifabriek 'Regina' op het domein van de firma Bricout?
6. Hoek Lampstraat en Lenniksesteenweg ---------------------------------------- Vóór de tweede wereldoorlog stond hier het 'stenen kruis'. Vermoedelijk een sokkel in arduin met een ijzeren kruis er boven op. Kent iemand de oorsprong van dit kruis? Bestaat er een foto van? Elke informatie is welgekomen.
HOOFDSTUK - AANTAL BLADZIJDEN - PERIODE VAN BEHANDELING °°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°° DEEL I - ALGEMEEN ------------------------ 0. Voorgeschiedenis (4) sept. 1997 1. Historiek (4) tot juni 1998 2. Evolutie (3) 3. Heraldiek (2) 4. Basiliek (exterieur) zie ook 22 (9) 5. Patroonheiligen (6)
6. Verdediging (16) sept. 1998 7. Overrompelingen (30) tot juni 1999 8. Calamiteiten (7) 9. Transportinfrastructuur (16)
DEEL II - OP WANDEL IN HALLE --------------------------------------- 20. Grote Markt (2) sept. 1999 21. Servais (2) tot juni 2000 22. Basiliek (interieur) zie ook 4 (24) 23. Historisch stadhuis (4)
24. De oude stadskern (18) sept. 2000 tot juni 2001
25. De eerste omwalling (32) sept. 2001 tot juni 2002
26. De tweede omwalling (28) sept. 2002 tot juni 2003
27. De noordwestelijke omsluiting (34) sept.2003 tot juni 2004
28. De zuidoostelijke omsluiting (20) sept. 2004 tot juni 2005
DEEL III - DE UITVALSWEGEN NAAR -------------------------------------------- 30. Lennik via Breedhout (42) sept. 2005 31. Alsput tot juni 2006
32. Ninove via Pepingen sept. 2006 33. Beert tot juni 2007
34. Edingen via Saintes 35. Mons via Tubize 36. Lembeek via Rodenem
37. Nivelles via Braine-le-Château 38. Beersel via Buizingen
Princes WALDETRUDIS, dochter van de graaf van Henegouwen, werd in 612 te Coulsolre geboren. Zij huwde in 636 met Maldegarius (Madelhart), een Frankische edelman, die, in opdracht van de Merovingische koning Dagobert I, de opstand in Iberië moest onderdrukken. Hij werd later tot gouverneur van Iberië aangesteld. Zij kregen vier kinderen, twee zonen en twee dochters. Rond 646 kwamen zij terug naar Coulsolre. Hij werd ben,oemd tot "domesticus" bij de koninklijke domeinen van Dagobert I. Na zeventien jaar huwelijk besloten beiden uit elkaar te gaan. Hij werd monnik en stichtte in 670 de adbij van Soignies. Zij trok zich achteraf terug als kloosterlinge in een woest en eenzaam gebied, dat later zou uitgroeien tot de huidige stad M%ons en stichtte er het beroemde Waldetrudisklooster van Bergen.
Rond het jaar 650 schonk zij een domein, waartoe HALLE behoorde, aan de door haar opgerichte abdij van Bergen. In 656 trad ook zij toe tot het kooster. Zij overleed in 688 en werd er als abdis opgevolgd door (één van) haar dochters.
Onder de Karolingers werd in 870 de " Pagus Bracbatensis " (Gouw Brabant) in vier graafschappen verdeeld: Biest (later Aalst), Ukkel (Brussel), Halle en Chièvres (later Aat).
De hertogen van Brabant kregen slechts een fragment ervan in handen nl. het graafschap Brussel en het Nijvelse deel van het graafschap Halle. De rest werd verdeeld tussen de gravan van Vlaanderen (Aalst) en Henegouwen (Chièvres en de rest van het graafschap Halle).
In 957 werd het klooster van Bergen door de aardbisschop van Keulen geseculeerd (verwereldlijkt) en vervangen door het KAPITTEL (raad van beheer) van WALDETRUDIS. Door het Concilie van Aken werd de (wereldlijke) abdijstaf verleend aan de graaf van Henegouwen. In de 11de eeuw lieten de gravan van Henegouwen het beheer van het Brabants gedeelte over aan de Brusselse kasteleins. De oudste KEURE van Halle werd uitgeschreven in 1225 door Johanna van Constantinopel, gravin van Henegouwen. In 1267 bracht Aleid van Holland het beeld van Onze-Lieve-Vrouw naar Halle en stichtte er aldus de bedevaart. Van 1347 tot 1351 kreeg Henegouwen af te rekenen met eenverschrikkelijke pestepidemie, bekend als de zwarte dood. In 1350 verkochten de Brusselse kasteleins Halle aan de graaf van Henegouwen. Tot op het einde van de 18de eeuw, het OUDE REGIME, maakte Halle deel uit van het graafschap Henegouwen. De stad lag op de toenmalige grens van Brabant en Henegouwen. Sinds 1787 protesteerden de Staten van Henegouwen tegen het bewind (1780-1790) van keizer Jozef II (Oostenrijkse Nederlanden). Dit gaf aanleiding tot de Brabantse Revolutie (1789-1790) en had de vorming van het VERENIGD KONINKRIJK DER NEDERLANDEN tot gevolg.. Door de onmacht van de confederatie werd het land zonder moeite heroverd door de troepen van de nieuwe Oostenrijkse keizer Leopold II (1790-1792). In 1792 versloeg het Franse leger de Oostenrijkers bij Gemappes. Gedurende drie jaar werd Brabant echter onder een conservatief bewind geplaatst. Met de veldslag van Fleurus (1794) werden de Oostenrijkers definitief verslagen en kwam Henegouwen (met Halle) onder het Franse Bewind terecht. Vanaf 1 oktober 1795 werden de veroverde gewesten bij Frankrijk ingelijfd. Het land werd verdeeld in negen departementen en opgesplitst in kantons en gemeenten. Halle werd ingedeeld in het departement van de Dijle, met hoofdplaats Brussel, waaruit later de provincie Brabant zou ontstaan. Op 18 juni 1815 werden de troepen van Napoleon I verslagen bij Waterloo. Het Dijle-departement werd herdoopt tot de PROVINCIE ZUID-BRABANT. Onder Willen I, koning der Nederlanden, werden de gemeenten drastisch gefuseerd. De Franstalige gemeenten werden gehergroepeerd in het district Nijvel, de Nederlandstaligen maakten deel uit van de districten Brussel en Leuven. Vinnige klachten waren sinds lang opgegaan tegen de Hollandse regering en gaven aanleiding tot de BELGISCHE OMWENTELING die losbrak te Brussel op 25 augustus 1830 bij de opvoering van 'De Stomme van Portici' in de Muntschouwburg te Brussel. Koning Willem poogde de opstand tevergeefs te onderdrukken; zijn troepen moesten echter België ontruimen, met uitzondering van Antwerpen en een gedeelte van Limburg. Te Brussel kwam een VOORLOPIG BEWIND tot stand. Het riep de ONAFHANKELIJKHEID van België uit. De grote mogendheden, die ondertussen in conferentie te Londen verenigd waren, besloten de onafhankelijkheid van België te erkennen. Nog vóór de koningskeuze had het Nationaal Congres in 1831 een GRONDWET opgesteld, die de vrijzinnigste was van heel Europa. Artikel 1 deelde het land, een unitaire staat, op in NEGEN PROVINCIEN, waaronder Brabant en Henegouwen. Na de zesde grondwetsherziening (Sint-Michielsakkoord 1992) luidt het art. 1 van de op 17 februari 1994 gecoördineerde grondwet: "België is een federale staat, samengesteld uit de gemeenschappen en de gewesten". Dientengevolge werd, met ingang van 1 januari 1995, de provincie Brabant opgesplitst in een provincie VLAAMS-BRABANT en een provincie WAALS-BRABANT. Het overblijvende deel, Brussel-Hoofdstad, wordt, als provinciaal grondgebied, ingedeeld bij het BRUSSELS-HOOFDSTEDELIJK GEWEST. Halle, gelegen in Vlaams-Brabant, maakt derhalve deel uit van de Vlaamse gemeenschap, en treed alzo de 21ste eeuw tegemoet. In de schaduw van Brussel is Halle de meest zuidelijk gelegen Nederlandstalige stad van ons land en van Europa met een eigen Vlaams Brabantse aard. 30 juni1998.*******************************************************************
